Utrecht, augustus, 2016

Transcriptie

1 Rapport naar aanleiding van het algemeen toezichtbezoek aan het 4 e Voorjaars Symposium Verpleegkundig Specialisten Oncologie georganiseerd door V&VN Oncologie op 24 maart 2016 te Doorn Utrecht, augustus, 2016

2 1 Inleiding 3 2 Resultaten toezichtbezoek Inleiding Algemene gegevens Organisatie samenkomst Reclame-uitingen Gunstbetoon (honorering dienstverlening, gastvrijheid, geschenken en wetenschappelijke prijzen) Opgevraagde documenten 9 3 Conclusies Inleiding Bijeenkomst voldoet overwegend niet aan de reclameregels Geen overtreding van reclameregels door standhouders 12 4 Handhaving Inleiding Stimuleringsmaatregelen 13 Pagina 2 van 13

3 1 Inleiding In het kader van haar toezichthoudende taak heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: de inspectie) op 24 maart 2016 een onaangekondigd bezoek gebracht aan het 4 e Voorjaars Symposium Verpleegkundig Specialisten Oncologie te Doorn. Het 4 e Voorjaars Symposium werd georganiseerd door V&VN Oncologie. Doel van het inspectiebezoek bezoek was te beoordelen in hoeverre V&VN Oncologie de regels voor geneesmiddelenreclame naleefde. Om tot een verantwoord oordeel te kunnen komen, heeft de inspectie getoetst aan de toepasselijke wet- en regelgeving. Het gaat om de Geneesmiddelenwet en de Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelenwet (Beleidsregels gunstbetoon). Afschriften van de wetteksten zijn te vinden op Meer specifiek heeft de inspectie getoetst aan de regels voor dienstverlening, gastvrijheid, geschenken en transparantie, te vinden in artikel 94, onder a, b en c van de Geneesmiddelenwet en onderdeel 2.1 onder a, b en c van de Beleidsregels gunstbetoon. De inspectie heeft een beoordelingskader opgesteld, waarmee zij heeft getoetst aan deze aspecten: Dienstverlening: De inspectie heeft gekeken naar de inhoud van de dienstverleningsovereenkomst, de honorering van de dienstverlening en de onkostenvergoeding bij de dienstverlening. Gastvrijheid: De inspectie heeft beoordeeld of de gastvrijheid beperkt is gebleven tot hetgeen strikt noodzakelijk is om aan de bijeenkomst te kunnen deelnemen. Daartoe heeft de inspectie beoordeeld of het programma, de locatie en de kosten van de bijeenkomst te rechtvaardigen zijn. Geschenken: De inspectie heeft beoordeeld of de uitgereikte geschenken - en indien van toepassing wetenschappelijke prijzen - een geringe waarde hebben en of ze relevant zijn voor de beroepsuitoefening. Transparantie: De inspectie heeft gekeken naar de transparantie over banden van sprekers. Zij heeft hierbij gekeken of (eventuele) banden vooraf bekend zijn gemaakt en of de vertegenwoordigers vanuit de farmaceutische industrie als zodanig herkenbaar zijn. Daarnaast toetste de inspectie aan de regels voor reclame-uitingen, te vinden in artikel 84 t/m 93 van de Geneesmiddelenwet. Zo beoordeelde de inspectie of farmaceutische bedrijven bij hun stands - indien aanwezig - verboden publieksreclame maakten voor receptgeneesmiddelen. In dit rapport leest u de resultaten van het onderzoek naar de mate waarin V&VN Oncologie de regels op het gebied van geneesmiddelenreclame naleefde tijdens de bezochte bijeenkomst. Achtereenvolgens worden twee vragen beantwoord: Hoe heeft V&VN Oncologie invulling gegeven aan het 4 e Voorjaars Symposium voor wat betreft de organisatie, reclame-uitingen en gunstbetoon (hoofdstuk twee)?; Wat is het oordeel van de inspectie over in hoeverre V&VN Oncologie de regels voor geneesmiddelenreclame naleefde (hoofdstuk drie)? In hoofdstuk vier treft u, indien van toepassing, de maatregelen aan. Pagina 3 van 13

4 2 Resultaten toezichtbezoek 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk leest u hoe V&VN Oncologie invulling heeft gegeven aan het 4 e Voorjaars Symposium Verpleegkundig Specialisten Oncologie voor wat betreft de organisatie van de bijeenkomst, reclame-uitingen en gunstbetoon tijdens de bijeenkomst. De informatie in dit hoofdstuk is een weergave van wat de inspectie heeft geconstateerd in een gesprek met V&VN Oncologie tijdens het inspectiebezoek, de documenten die V&VN Oncologie heeft nagestuurd naar aanleiding van het bezoek en de volgende bijgewoonde onderdelen van het 4 e Voorjaars Symposium: uur: Welkom door de voorzitter van het Landelijk Netwerk Verpleegkundig Specialisten Oncologie ; uur: Genomics & Personalized Cancer Treatment door ; uur: Minimaal invasieve chirurgie bij kanker: de toekomst door ; uur: Dure geneesmiddelen in de oncologie: een uitdaging? door. Er zijn drie aandachtsgebieden: organisatie samenkomst, reclame-uitingen en gunstbetoon (dienstverlening, gastvrijheid, geschenken en wetenschappelijke prijzen). Na de algemene gegevens over de bijeenkomst vindt u de resultaten per aandachtsgebied, weergegeven in een tabel. 2.2 Algemene gegevens Algemene gegevens Titel Adres Verantwoordelijke voor organisatie Initiator Organisator Financier/sponsor 4 e Voorjaars Symposium Verpleegkundig Specialisten Oncologie Hotel Landgoed Zonheuvel Amersfoortseweg EP Doorn Afdeling Oncologie van Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN) Afdeling Oncologie van V&VN Afdeling Oncologie van V&VN in samenwerking met Congress & Meeting Services Holland Abbvie, Amgen, Astallas Pharma, AstraZeneca, Bayer, Eisai, Eurocept Homecare, Janssen, Mediq Tefa, Merck, MSD, Novartis Pharma, Pfizer, Prostrakan Pharma, Roche Nederland, Sanofi, Takeda Nederland en TEVA. Pagina 4 van 13

5 Datum en tijdstip inspectie 24 maart 2016, uur Duur inspectie Naam inspecteurs/aanwezigen IGZ Gesprekspartner(s): naam, functienaam en bedrijf Type samenkomst Is de bijeenkomst geaccrediteerd? Drie uur Dhr. B. van der Heide (coördinerend/specialistisch senior inspecteur) en mw. C. Hillebrand (inspecteur) (voorzitter landelijk Netwerk Verpleegkundig Specialisten Oncologie en (directeur Congress & Meeting Services Holland) Congres, wetenschappelijke bijeenkomst Ja, door Verpleegkundig Specialisten Register (VSR) (negen accreditatiepunten) 2.3 Organisatie samenkomst Organisatie samenkomst Wie is de doelgroep? Hoeveel deelnemers zijn er en wat is de verdeling tussen beroepsbeoefenaren en niet-beroepsbeoefenaren? Heeft de organisator maatregelen genomen om (publieks)reclame richting niet beroepsbeoefenaren te voorkomen (zoals bij de stands, programmaboekje etc)? Welke maatregelen heeft de organisator genomen tegen de verleende gastvrijheid richting niet beroepsbeoefenaren? BIG-geregistreerde Verpleegkundig specialisten. Verpleegkundig specialisten in opleiding behoorden niet tot de doelgroep. In totaal waren er 128 geregistreerde deelnemers. Er waren alleen beroepsbeoefenaren aanwezig. N.v.t. N.v.t. Pagina 5 van 13

6 2.4 Reclame-uitingen Vragen op het gebied van reclame-uitingen Worden tijdens de geïnspecteerde Ja, vermeldde tijdens zijn onderdelen geneesmiddelen besproken? lezing diverse namen van dure geneesmiddelen in de oncologie. Worden in de stands tijdens de bijeenkomst reclame-uitingen gedaan? Bij de 18 aanwezige stands werden grote achterwanden en banners gebruikt. Er waren zowel branded als non-branded stands. Een aantal aanwezige farmaceutische bedrijven maakte bij hun stand reclame voor hun receptgeneesmiddelen. Worden tijdens de bijeenkomst reclame-uitingen gedaan: zoals de bijgewoonde presentaties, het programma en de uitnodiging? Nee, tijdens de bijgewoonde presentaties werden geen reclame-uitingen gedaan. In het programmaboekje en op de website van V&VN Oncologie stonden ook geen reclame-uitingen. 2.5 Gunstbetoon (dienstverlening, gastvrijheid, geschenken en wetenschappelijke prijzen) Vragen op het gebied van dienstverlening, gastvrijheid, geschenken en wetenschappelijke prijzen Zijn de eventuele banden tussen de sprekers en de farmaceutische industrie vooraf bekend gemaakt? Tijdens de bijgewoonde onderdelen liet één spreker een disclosure sheet zien. Een andere spreker zei mondeling dat hij geen betaalde nevenfuncties had. In het programmaboekje stonden bij de sprekers niet hun eventuele banden vermeld. Zijn de vertegenwoordigers van farmaceutische bedrijven aanwezig? Ja, bij de stands van de farmaceutische bedrijven stonden vertegenwoordigers van de desbetreffende bedrijven. Zijn de vertegenwoordigers van farmaceutische bedrijven als zodanig herkenbaar? Ja, de vertegenwoordigers droegen een badge met de bedrijfsnaam. Zijn er stands met materialen aanwezig? Ja, tijdens de inspectie waren 18 stands van farmaceutische bedrijven aanwezig. Bij de stands lagen materialen, maar er werden geen geschenken aan de deelnemers uitgedeeld. DIENSTVERLENING Welke dienst(en) verricht(en) de De sprekers hebben een presentatie Pagina 6 van 13

7 spreker(s), commissieleden e.a. om de vergoeding te ontvangen? gegeven om de vergoeding te ontvangen. Hoeveel uren word(t/en) de spreker(s), commissieleden e.a. geacht te besteden aan de dienst(en), uitgesplitst naar voorbereiding, tijdens- en na de bijeenkomst? De sprekers gaven een presentatie van 30 minuten. Volgens de organisator kost 10 minuten spreken één uur voorbereidingstijd. Er was geen dienstverlening na de bijeenkomst. Hoe hoog is het uurtarief voor de spreker(s), commissieleden e.a.? Biedt u de spreker(s), commissieleden e.a. reiskostenvergoeding aan? Biedt u de spreker(s), commissieleden e.a. reistijdvergoeding aan? Biedt u de spreker(s), commissieleden e.a. onkostenvergoeding aan? Houd(t/en) de spreker(s) dezelfde presentie bij andere bijeenkomsten? Zo ja: waar en wanneer. Heeft u een schriftelijke dienstverleningsovereenkomst met de spreker(s), commissieleden e.a. gesloten? Zo ja: afschrift(en). Zo nee: waarom niet? Zo ja, hoe is de doelstelling van de te verlenen diensten in de dienstverleningsovereenkomst omschreven? Toelichting: Zo ja, hoe is de uitvoering van de te verlenen diensten in de dienstverleningsovereenkomst omschreven? Toelichting: Iedere spreker ontving 150 voor zijn/haar presentatie. Iedere spreker ontving een reiskostenvergoeding ( 0,19 per km). Er werd geen reistijdvergoeding aangeboden. Ja, de inschrijfkosten van het symposium waren voor rekening van de organisatie. N.v.t. Nee, de organisator heeft geen schriftelijke dienstverleningsovereenkomsten gesloten met de sprekers. N.v.t. N.v.t. PROGRAMMA Hoe is de verdeling tussen het wetenschappelijk programma en vrije tijd? Wetenschappelijk programma exclusief pauzes: acht uur en 40 minuten. Vrije tijd: er werd twee uur besteed aan pauzes en één uur aan lunch. De dag werd afgesloten met een diner (aanname duur twee uur). In totaal vijf uur. Pagina 7 van 13

8 LOCATIE Waarom is voor deze locatie gekozen? KOSTEN Wat is de financiële bijdrage vanuit de farmaceutische industrie? Wat zijn de totale kosten voor gastvrijheid (reis- verblijf, en inschrijvingskosten)? Wat is de eigen bijdrage van de beroepsbeoefenaar? Wat is de eigen bijdrage van de nietberoepsbeoefenaar? Waaraan wordt de financiële bijdrage vanuit de farmaceutische industrie besteed? Waaraan wordt de eigen bijdrage van de (niet-) beroepsbeoefenaren besteed? Strekt de gastvrijheid zich uit tot anderen dan beroepsbeoefenaren 2? Als er geld overblijft waar wordt het aan besteed? Volgens de organisator is er voor Hotel Landgoed Zonheuvel te Doorn gekozen vanwege de centrale ligging en de goede prijst/kwaliteit verhouding. De farmaceutische industrie droeg in totaal ,85 bij aan het congres door de huur van de standruimte. De kosten voor gastvrijheid bedroegen ongeveer De eigen bijdrage was voor 30 januari 100 voor leden en 125 voor niet leden. Vanaf 30 januari was de eigen bijdrage 135 voor leden en 160 voor niet leden. In de ontvangen eindafrekening stond deelnemersgelden. N.v.t. De organisator besteedde de bijdrage van de farmaceutische industrie aan de verschillende kostenposten zoals de kosten voor de administratieve ondersteuning en de PR. De organisator besteedde de eigen bijdrage met name aan een buffer, die de penningmeester beheert, voor acties waar niet genoeg geld voor beschikbaar is. Nee, tijdens het congres waren alleen beroepsbeoefenaren aanwezig. Tijdens het gesprek gaf de organisator aan dat het surplus wordt besteed aan acties waar niet genoeg geld voor beschikbaar is. In de ontvangen eindafrekening stond een surplus van In de 1 Dit bedrag is inclusief positief saldo. Positief saldo wordt aangemerkt als gastvrijheidskosten. 2 Verpleegkundigen die in opdracht van een beroepsbeoefenaar geneesmiddelen verstrekken of toedienen komen ook in aanmerking komen voor gastvrijheid bij bijeenkomsten (artikel 82 lid 1 onder 2 Geneesmiddelenwet). Deze groep verpleegkundigen mag echter geen andere vormen van gunstbetoon dan gastvrijheid ontvangen, omdat zij niet onder de categorie beroepsbeoefenaren vallen (Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelen). Pagina 8 van 13

9 begeleidende schreef de organisator dat er veel sponsorgelden zijn binnen gekomen. Daarbij gaf de organisator aan dat de gelden van het positieve resultaat gebruikt worden voor verschillende scholingsactiviteiten, waarbij de deelnamegelden laag gehouden kunnen worden. De eerstvolgende scholingsactiviteit is de 1 e Masterclass Palliatieve Zorg op 27 september 2016 waarbij de deelnemersgelden op 50 is vastgesteld. Geschenken Worden er geschenken gegeven of ontvangen? (Wetenschappelijke) prijzen Worden er (wetenschappelijke) prijzen gegeven of ontvangen? Nee, er werden geen geschenken uitgedeeld. Nee, er waren geen (wetenschappelijke) prijzen. 2.6 Opgevraagde documenten Tijdens het inspectiebezoek heeft de inspectie de volgende documenten opgevraagd of ingezien: programma; lijst van deelnemers, ingedeeld naar voorschrijvers/niet voorschrijvers; begroting en eindafrekening van de gehele bijeenkomst; lijst met sponsoren inclusief hun bijdragen; uitnodiging aan de deelnemers (inclusief bijlagen); één afschrift van een sponsorcontract. presentatie(s); correspondentie ( wisseling) met de sprekers. Pagina 9 van 13

10 3 Conclusies 3.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk heeft de inspectie vastgelegd hoe V&VN Oncologie invulling heeft gegeven aan het 4 e Voorjaars Symposium Verpleegkundig Specialisten Oncologie voor wat betreft de organisatie, reclame-uitingen en gunstbetoon. In dit hoofdstuk geeft de inspectie een oordeel over in hoeverre V&VN Oncologie tijdens de bijeenkomst de regels voor geneesmiddelenreclame naleefde. Dit hoofdstuk heeft een meer beschouwend karakter. Gezocht is naar verbanden, verklaringen en overeenkomsten in de onderzoeksresultaten zoals beschreven in hoofdstuk 2. Dit heeft geleid tot enkele oordelen die van belang zijn voor V&VN Oncologie bij het (verder) verbeteren van de naleving van de regels op het gebied van geneesmiddelenreclame. 3.2 Bijeenkomst voldoet niet aan de reclameregels De bijeenkomst voldoet niet aan de reclameregels, voor wat betreft de onderdelen dat de inspectie heeft geïnspecteerd. De inspectie beoordeelde hiervoor de reclameuitingen, de dienstverlening, de geboden gastvrijheid, de geschenken, de wetenschappelijke prijzen en de transparantie over de banden van sprekers met de farmaceutische industrie Dienstverlening voldoet niet Om de vraag te beantwoorden of de dienstverlening voldoet aan de reclameregels beoordeelt de inspectie de aanwezigheid van een schriftelijk helder omschreven dienstverleningsovereenkomst en de honorering van de dienstverlening. Dienstverleningsovereenkomsten sprekers niet aanwezig Tijdens de inspectie bleek dat V&VN Oncologie geen schriftelijke dienstverleningsovereenkomsten met de sprekers heeft gesloten. Dit is in strijd met artikel 94, onder a van de Geneesmiddelenwet. Iedere spreker ontving 150 voor zijn dienstverlening. Daarnaast ontving de spreker een reiskostenvergoeding en was zijn/haar inschrijfgeld voor de bijeenkomst voor rekening van de organisatie. Omdat de doelstelling en uitvoering van de door de sprekers geleverde diensten niet in schriftelijke dienstverleningovereenkomsten is vastgelegd, kan de inspectie de honorering van de diensten niet beoordelen Gastvrijheid beperkt en te rechtvaardigen De inspectie onderzocht of de gastvrijheid beperkt bleef tot hetgeen strikt noodzakelijk is om aan de bijeenkomst te kunnen deelnemen. Om deze vraag te beantwoorden beoordeelt de inspectie het programma, de locatie en de kosten van de bijeenkomst. Wanneer de geboden gastvrijheid niet voldoet aan de regels, is sprake van verboden gunstbetoon. Programma Het merendeel van het programma was wetenschappelijk. Het wetenschappelijk programma van in totaal acht uur en 40 minuten. Er waren geen ongebruikelijke onderbrekingen in het programma. Naast een diner aan het eind van de dag was er Pagina 10 van 13

11 geen sociaal programma. De inspectie acht de gastvrijheid ondergeschikt aan het hoofddoel van de bijeenkomst (het wetenschappelijk programma). Ruimschoots meer dan de helft van de beschikbare tijd wordt aan het wetenschappelijk programma besteed. Daarmee vindt de inspectie het programma als geheel te rechtvaardigen. Locatie De locatie voor dit congres, Hotel Landgoed Zonheuvel te Doorn, had een zakelijke uitstraling en was niet heel luxueus. De organisatie gaf aan de locatie gekozen te hebben vanwege de centrale ligging en de goede prijs/kwaliteit verhouding. De geboden faciliteiten zijn zodanig van aard en omvang dat niet aannemelijk is dat de locatie zelf het hoofddoel van deelname aan het congres vormde. De inspectie vindt de locatie waar de bijeenkomst werd gehouden passend. Kosten Onder de kosten in het kader van gastvrijheid worden verstaan redelijke reis-, verblijf- en deelnamekosten. Algemene kosten die verband houden met de organisatie van een bijeenkomst, zoals zaalhuur en sprekersvergoedingen, vallen in beginsel niet onder de kosten van gastvrijheid. De inspectie gaat bij de beoordeling van de kosten voor gastvrijheid tijdens de nascholing uit van de totale financiële bijdrage van de farmaceutische industrie, na aftrek van eigen bijdrage, gedeeld door het aantal deelnemers. Zo wordt bepaald welk bedrag toekomt aan de individuele deelnemer. De inspectie komt uit op een bedrag van 155,74 3 gastvrijheid per deelnemer. Omdat de kosten voor gastvrijheid 4, die door de sponsoren worden vergoed, onder de 500 uitkomt, vindt de inspectie dat de genoten gastvrijheid binnen de redelijke perken blijft. Gelet op de beoordeling van het programma, de locatie en de kosten acht de inspectie de gastvrijheid acceptabel en voldoet het daarmee aan de Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelenwet. Uit de ontvangen eindafrekening blijkt dat het congres met een positief saldo is afgesloten. In de verkregen informatie staat dat de gelden van het positieve resultaat worden gebruikt voor verschillende scholingsactiviteiten, waarbij de deelnamegelden laag worden gehouden. De inspectie vindt het niet wenselijk dat de organisator zoveel sponsorgelden ontvangt dat de bijeenkomst met een positief saldo van is afgesloten. Hierdoor bestaat het risico dat de geboden gastvrijheid niet beperkt is tot hetgeen strikt noodzakelijk om de (volgende) bijeenkomst bij te wonen, hetgeen in strijd is met de regels voor gunstbetoon Banden sprekers met farmaceutische bedrijven niet geheel bekend Bij het gedeelte van het programma dat de inspectie bijwoonde, maakte één spreker bij aanvang van de presentatie met een disclosure slide bekend wat zijn banden is met de farmaceutische industrie. Een andere spreker meldde mondeling dat hij geen betaalde nevenfuncties had. Met name tijdens een wetenschappelijke bijeenkomst is het van belang dat de toehoorders van presentaties weten òf en, zo ja, welke banden een spreker heeft met de farmaceutische industrie. Dit geeft de toehoorders de mogelijkheid de presentatie op de juiste waarde te schatten. De 3 De kosten van gastvrijheid per deelnemer,na aftrek van de eigen bijdrage, is ( , ) : 128 = 155,74. 4 Reis-, verblijf- (hotelovernachtingen/maaltijden) en inschrijvingskosten. Algemene kosten (zoals bijvoorbeeld zaalhuur, vergoeding voor sprekers en algemene organisatiekosten) maken geen deel uit van de kosten voor gastvrijheid. Pagina 11 van 13

12 inspectie acht de geboden transparantie over de banden van sprekers met de farmaceutische industrie niet geheel in overeenstemming met de regels voor transparantie in de Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelenwet. 3.3 Standhouders voldoen aan reclameregels De inspectie beoordeelde hiervoor de aangeboden geschenken, de reclame-uitingen bij de stands en de herkenbaarheid van vertegenwoordigers van de farmaceutische bedrijven. Dit leidt niet tot oordelen die van belang kunnen zijn voor de standhouders bij het (verder) verbeteren van de naleving van de regels op het gebied van geneesmiddelenreclame. Pagina 12 van 13

13 4 Handhaving 4.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk heeft de inspectie een oordeel gegeven over in hoeverre V&VN Oncologie tijdens de bijeenkomst de regels voor geneesmiddelenreclame naleefde. In dit hoofdstuk geeft de inspectie aan of en welke maatregelen zij zal treffen indien V&VN Oncologie niet heeft voldaan aan de regels voor geneesmiddelenreclame. 4.2 Stimuleringsmaatregel(en) Dienstverleningsovereenkomsten tussen sprekers en verantwoordelijke bijeenkomst noodzakelijk Voor toekomstige bijeenkomsten wijst de inspectie V&VN erop dat zij schriftelijke dienstverleningsovereenkomsten met de sprekers moet sluiten. In de Geneesmiddelenwet is de verplichting opgenomen om de diensten door beroepsbeoefenaren en de honorering schriftelijk in een overeenkomst vast te leggen. Deze regel is niet alleen van toepassing op de relatie tussen farmacie en beroepsbeoefenaren maar ook tussen beroepsbeoefenaren en andere partijen dan de farmacie zoals beroepsverenigingen. De inspectie zal in het vervolg op dit punt actief gaan toezien en zonodig bestuursrechtelijk handhaven. Besteding surplus aan andere bijeenkomst inzichtelijk maken Voor toekomstige bijeenkomsten, waarbij het positieve saldo van een eerdere door farmaceutische bedrijven gesponsorde bijeenkomst wordt ingezet, wijst de inspectie V&VN Oncologie erop dat die bijeenkomsten ook moeten voldoen aan de regels voor gastvrijheid zoals vastgelegd in de Geneesmiddelenwet en de Beleidsregels gunstbetoon Geneesmiddelenwet. V&VN Oncologie kan dit onder meer bereiken door duidelijke afspraken te maken over de inbreng van het surplus en die afspraken schriftelijk vast te leggen (bijvoorbeeld een nieuwe sponsorovereenkomst). Daarnaast moet in de begroting en de eindafrekening van de volgende bijeenkomst helder worden gemaakt dat het betreffende bedrag van farmaceutische bedrijven afkomstig is en niet van de organisatie of deelnemers. Banden sprekers met farmaceutische bedrijven bekend maken Voor toekomstige bijeenkomsten wijst de inspectie V&VN Oncologie erop dat de banden tussen de sprekers en de farmaceutische industrie voorafgaand aan de nascholing bekend moeten worden gemaakt. V&VN Oncologie kan hieraan bijdragen door bijvoorbeeld in het programma c.q. de uitnodiging van iedere spreker te vermelden òf en, zo ja, welke banden de spreker heeft met de farmaceutische industrie. Ook kan V&VN Oncologie de sprekers verplichten aan het begin van hun presentatie in te gaan op het al dan niet bestaan van banden. Pagina 13 van 13