Memo. College. Aan: Gemeenteraad Van: College van burgemeester en wethouders CC: Datum: 3 november 2014 Betreft: Peuterspeelzaalwerk

Transcriptie

1 College Memo Aan: Gemeenteraad Van: College van burgemeester en wethouders CC: Datum: 3 november 2014 Betreft: Peuterspeelzaalwerk Tijdens de raadscommissievergadering van 27 oktober jl. heeft de portefeuillehouder de toezegging gedaan dat het college de raad zal informeren met een brief waarin de voor- en nadelen benoemd zijn van peuteropvang ten opzichte van het peuterspeelzaalwerk. Gelet op de discussie die heeft plaatsgevonden menen wij uw raad breder te moeten informeren om uw raad alle informatie te geven die nodig is om een weloverwogen besluit te nemen. Vanuit die doelstelling informeren wij uw raad middels deze memo. Voor de procesgang geven we eerst samengevat de voorgeschiedenis weer waarin we waar nodig de gemaakte keuzes nader toelichten. In 2010 heeft t Marheem het peuterspeelzaalwerk overgenomen, formeel onder Stichting Peuterspeelzalen Gemeente Marum. Aanleiding hiervoor was dat de stichtingen die tot dan het peuterspeelzaalwerk uitvoerden dit niet konden blijven doen binnen het beschikbare budget. Voordat het peuterspeelzaalwerk werd ondergebracht bij t Marheem zijn er gesprekken gevoerd met de lokale partijen voor kinderopvang (KC Babbel en KC Baloo) om het peuterspeelzaalwerk door hen te laten uitvoeren onder het regime van kinderopvang (peuteropvang). Dit bleek voor hen binnen het beschikbare budget geen mogelijkheid. Na overname van het peuterspeelzaalwerk door t Marheem is echter gebleken dat ook zij niet in staat waren om het peuterspeelzaalwerk binnen het beschikbare budget uit te voeren. De uitvoering van het peuterspeelzaalwerk heeft een uiteindelijk tekort van ,- over 2012 opgeleverd, bovenop het subsidiebedrag van ,- voor de uitvoering van het peuterspeelzaalwerk in Dit heeft ertoe geleid dat de uitvoering van het peuterspeelzaalwerk met ingang van 1 april 2013 is neergelegd bij Speelwerk. Het proces hiernaartoe is bekend en zullen wij niet opnieuw in volledigheid beschrijven. Wel willen wij een aantal punten in dit proces extra belichten. Proces Speelwerk Uw raad heeft tijdens de vergadering van 3 oktober 2012 de kaders voor subsidiëring van het peuterspeelzaalwerk vastgesteld. Hiermee werd beoogd de kwaliteit en de betaalbaarheid van het peuterspeelzaalwerk te borgen en daarmee toegankelijk te houden voor alle peuters in de gemeente Marum.

2 -2- Met het onderbrengen van het peuterspeelzaalwerk bij Speelwerk werd het peuterspeelzaalwerk ondergebracht bij een grote partij die reeds lokaal actief was en garant kon staan voor kwaliteit. Tevens kon hij het peuterspeelzaalwerk aanbieden binnen het gemeentelijk budget door het peuterspeelzaalwerk onder het regime van kinderopvangtoeslag te brengen (harmoniseren). Hierdoor kan gebruik gemaakt worden van de kinderopvangtoeslag als financieringsstroom. Voor het onderscheid wordt in deze constructie gesproken van peuteropvang. In praktische zin is er voor de kinderen op de Speelwerklocaties in Marum, Nuis en De Wilp (vrijwel) niks veranderd; de locaties zijn hetzelfde gebleven evenals de leidsters die in dienst zijn gekomen van Speelwerk, wat een voorwaarde was van de gemeente Marum. Door de strengere kwaliteitseisen die voor peuteropvang gelden is er wel een aantal leidsters (geschoolde beroepskrachten) bijgekomen. Stichting Peuterspeelzalen Nuis/Boerakker e.o. heeft er voor gekozen om in Boerakker peuterspeelzaalwerk te blijven aanbieden. Hierdoor is Speelwerk nooit gestart met het aanbieden van peuteropvang op de locatie in Boerakker. Gelet op de beraadslagingen in de raadsvergadering van 5 februari 2014 ontvangt Stichting Peuterspeelzalen Nuis/Boerakker e.o. voor de uitvoering van peuterspeelzaalwerk in het jaar 2014 een subsidiebedrag van 6.951,-. Proces tijdelijke constructie Westerwijs Na het faillissement van Speelwerk is Westerwijs bereid gevonden om de locaties van Speelwerk per 1 januari 2014 tijdelijk over te nemen om de voortgang van het peuterspeelzaalwerk te borgen. Er is voor gekozen om gedurende deze tijdelijke constructie zo min mogelijk te wijzigen, zowel voor kinderen als ouders. Dit betekent dat Westerwijs de leidsters tijdelijk in dienst heeft genomen en op de drie locaties peuteropvang (kinderopvangtoeslagconstructie) aanbiedt. Proces Beleidsregels subsidiëring peuterspeelzaalwerk Tijdens de raadsvergadering van 5 februari 2014 is er vanuit de raad de waardering uitgesproken voor de inzet van de wethouder om de voortgang van het peuterspeelzaalwerk ook na 1 januari 2014 veilig te stellen. Uw raad heeft het college tijdens deze vergadering gemandateerd om afspraken te maken met Westerwijs voor verlenging van de constructie voor de korte termijn gedurende de periode die noodzakelijk is om te komen tot definitieve besluitvorming rondom het peuterspeelzaalwerk. Daarnaast heeft uw raad het college de opdracht gegeven tot een herijking van de kaders, zoals die eerder door de raad waren vastgesteld, voor te bereiden in samenspraak met alle partijen die daarover iets zinnigs zouden kunnen zeggen. Uw raad heeft hierbij 1 januari 2015 als uiterste termijn gesteld. Het proces dat heeft geleid tot de beleidsregels zoals deze nu voorliggen voor behandeling in de raadsvergadering van 12 november aanstaande is reeds beschreven in het bijbehorend raadsvoorstel en zullen wij hier niet herhalen. Kort samengevat is dit in twee fasen tot stand gekomen waarbij in fase 1 (concept-beleidsregels) herijking van de huidige kaders heeft plaatsgevonden op basis van de wetenschap van nu met betrekking tot recente ervaringen met Speelwerk en landelijke ontwikkelingen waarbij tevens de uitkomsten van de bijeenkomsten van 24 maart en 16 juni 2014 met de lokale partijen (Stichting Westerwijs, Penta Primair, CJS de Kring, KC Babbel, KC Baloo en Stichting Peuterspeelzalen Nuis/Boerakker e.o.) zijn betrokken. In de tweede fase, die heeft geleid tot de voorliggende beleidsregels, zijn de lokale partijen in de gelegenheid gesteld om schriftelijk te reageren op de concept-beleidsregels. Parallel hieraan wordt een proces doorlopen waarin bovengenoemde lokale partijen de mogelijkheid van samenwerking onderzoeken om een zogenoemd Integraal Kind Centrum te ontwikkelen. De opbrengsten van dit proces zijn daar waar mogelijk betrokken bij de totstandkoming van voorliggende kaders. Ambitie peuterspeelzaalwerk De gemeente Marum vind het peuterspeelzaalwerk belangrijk omdat hiermee de voorwaarden geschapen worden die kinderen de mogelijkheid biedt zich te ontwikkelen in brede zin. Jaarlijks stelt

3 -3- de gemeente hiervoor middelen beschikbaar. Hieruit volgend is de ambitie gesteld om kwalitatief voldoende peuterspeelzaalwerk te bieden dat voor de gemeente betaalbaar is (lees: binnen het beschikbaar gestelde budget) en vrij toegankelijk is voor alle kinderen in onze gemeente. Deze ambitie is onveranderd gebleven en is ook reeds beschreven in de toelichting van de huidige kaders. Het college is van mening dat vooruitlopend op landelijke regelgeving de kwaliteit, de betaalbaarheid en de vrije toegankelijkheid voor álle peuters in onze gemeente op de voorgestelde wijze, zoals verwoord in de beleidsregels subsidiëring peuterspeelzaalwerk, het beste geborgd is. Hiermee wordt dus gekozen voor peuteropvang. Het college is deze mening toegedaan om de volgende redenen. Voor peuteropvang gelden vooralsnog zwaardere kwaliteitseisen waarmee de kwaliteit beter geborgd is mede doordat er met geschoolde beroepskrachten moet worden gewerkt. Bij het peuterspeelzaalwerk mag een vrijwilliger als tweede leidster op een groep ter vervanging van een geschoolde beroepskracht worden ingezet. Daarnaast blijft door het gebruik van kinderopvangtoeslag als financieringsstroom het in stand houden van de voorziening voor de gemeente betaalbaar. Als laatste denken wij dat de vrije toegankelijkheid geborgd is doordat het ook voor ouders betaalbaar blijft. Ouders die in aanmerking komen voor kinderopvangtoeslag krijgen een groot deel van de kosten vergoed (in het vervolg van deze memo zal hierop een nadere toelichting gegeven worden). Degenen die niet in aanmerking komen voor kinderopvangtoeslag betalen een vaste ouderbijdrage van 40,-. Ouders die deze ouderbijdrage niet kunnen betalen omdat zij onder een bepaalde inkomensnorm zitten kunnen een beroep doen op het Activiteitenfonds voor volledige vergoeding van de ouderbijdrage. Hiermee blijft de vrije toegankelijkheid geborgd. In het jaar 2013 is er tweemaal een beroep gedaan op vergoeding vanuit het Activiteitenfonds. Daarnaast zijn er door Speelwerk in ieder geval in twee gevallen kinderen van ouders met een eigen bedrijf die niet in aanmerking kwamen voor kinderopvangtoeslag geplaatst op een zogenoemde gesubsidieerde plek (ouderbijdrage 40,-). Artikel 5 Tarief 1. De uitvoerder(s) van het peuterspeelzaalwerk draagt zorg voor harmonisering van het tarief met de kinderopvang; 2. Wanneer geen recht bestaat op kinderopvangtoeslag bedraagt de hoogte van de maandelijkse ouderbijdrage maximaal 40,-. Tijdens de commissievergadering zijn de nodige vragen gesteld over bovenstaand artikel en is opgemerkt dat het lijkt alsof artikel 5 er na het overleg met lokale partijen is ingefietst. Dat dit niet het geval is willen wij hieronder nader toelichten. Al in 2010 is er geprobeerd om het peuterspeelzaalwerk onder het regime van kinderopvang (peuteropvang) te brengen door de uitvoering neer te leggen bij de lokale partijen voor kinderopvang (KC Babbel en KC Baloo). Het feit dat dit binnen het beschikbare budget voor hen geen mogelijkheid bleek en t Marheem waarde hechtte aan het behoud van het peuterspeelzaalwerk is de uitvoering hiervan bij hen ondergebracht. Na de constatering dat t Marheem het peuterspeelzaalwerk ook niet binnen het beschikbare budget kon uitvoeren, zijn de huidige kaders vastgesteld en is het peuterspeelzaalwerk uiteindelijk ondergebracht bij Speelwerk. Hoewel niet expliciet opgenomen in de huidige kaders voor subsidiëring is het aanbieden van peuteropvang wel expliciet opgenomen in de overeenkomst met Speelwerk waarover wij destijds de raadscommissie hebben geïnformeerd. Hiermee vormde dit in onze ogen reeds een kader voor de uitvoering van het peuterspeelzaalwerk en gelet op de ons beschikbare informatie is er geen aanleiding geweest om dit kader te herijken. Herijking kaders Tijdens de afgelopen commissievergadering is met verschillende bewoordingen de vraag gesteld of het mogelijk is om de huidige kaders vooralsnog te handhaven en wat de gevolgen zijn voor de peuterspeelzaal in Boerakker wanneer de voorgestelde kaders worden vastgesteld.

4 -4- Het antwoord op de eerste vraag is: ja dit is mogelijk, dit is tenslotte de huidige situatie. De vraag die hierbij gesteld moet worden is of dit wenselijk is. Wij zijn van mening dat het antwoord hierop nee is. Met de voorgestelde kaders beoogt het college om kwalitatief voldoende peuterspeelzaalwerk te bieden dat voor de gemeente betaalbaar is en wat vrij toegankelijk is voor alle kinderen in onze gemeente. Met het onderbrengen van het peuterspeelzaalwerk onder het regime van kinderopvang menen wij dit het beste te kunnen waarborgen. In de huidige situatie subsidiëren wij Westerwijs voor het aanbieden van peuteropvang en Stichting Peuterspeelzalen Nuis/Boerakker e.o. voor het aanbieden van peuterspeelzaalwerk. Dit laatste voldoet echter niet aan de kwaliteit die wij beogen te bereiken. Tevens ontstaat er een zekere rechtsongelijkheid doordat wij als gemeente een voorziening in stand houden die tegen andere voorwaarden subsidie ontvangt. Hiermee bestaat bovendien de kans dat er een wachtlijst ontstaat voor de peuterspeelzaal doordat deze financieel aantrekkelijker is voor ouders boven een bepaald inkomensniveau. Wat is nu het gevolg voor de peuterspeelzaal in Boerakker wanneer de voorgestelde kaders worden vastgesteld? Gevolg hiervan zou zijn dat Stichting Peuterspeelzalen Nuis/Boerakker e.o. moet voldoen aan de zwaardere kwaliteitseisen en peuteropvang aanbiedt in Boerakker. Andere mogelijkheid zou zijn dat een andere partij peuteropvang aanbiedt op de locatie in Boerakker. Onderstaand kort samengevat de voor- en nadelen van het later vaststellen van de voorgestelde kaders. Voordelen Afgewacht kan worden hoe de landelijke regelgeving zich ontwikkelt. Afgewacht kan worden hoe de samenwerking tussen lokale partijen zich ontwikkelt. Nadelen De verwachting is dat gelijktrekking pas per 2017 zal geschieden. We handhaven een situatie waarin we (deels) voorbijgaan aan de kaders voor subsidiëring (rechtsongelijkheid). Wij houden twee voorzieningen in stand die financieel concurrerend zijn, waardoor mogelijk wachtlijsten ontstaan. Nadere toelichting Wij hebben gemerkt dat gedurende de gehele discussie over een aantal onderwerpen onduidelijkheid is. Om die reden willen wij een aantal telkens terugkerende onderwerpen hierna nader toelichten. Verschil peuterspeelzaalwerk en peuteropvang Werkinhoudelijk zijn er geen of nauwelijks verschillen tussen peuteropvang (peuterspeelzaalwerk onder regime van kinderopvang) en peuterspeelzaalwerk. De grootste verschillen (toegespitst op de Marumer situatie) zijn als volgt: Peuteropvang Inzet geschoolde beroepskrachten, vrijwilliger mag niet ingezet worden ter vervanging van een extra geschoolde beroepskracht. Kwaliteitseisen kinderopvang. Kinderopvangtoeslag (inkomensgerelateerd) en indien hierop geen recht bestaat een ouderbijdrage van 40,- per kind per maand. Peuterspeelzaal Aanvullend op de geschoolde beroepskracht een vrijwilliger ter vervanging van een extra geschoolde beroepskracht. Kwaliteitseisen peuterspeelzaalwerk. Ouderbijdrage van 50,- per kind per maand. Zoals gezegd zitten de verschillen niet zozeer in de uitvoering van het peuterspeelzaalwerk maar meer in de randvoorwaarden. Wij menen dat de kwaliteit beter geborgd is bij peuteropvang, doordat voldaan moet worden aan strengere kwaliteitseisen en er naast de geschoolde beroepskracht geen vrijwilliger

5 -5- mag worden ingezet ter vervanging van een tweede geschoolde beroepskracht. Daarnaast denken wij dat de betaalbaarheid voor de gemeente Marum beter geborgd is wanneer gebruik gemaakt wordt van de kinderopvangtoeslag als financieringsstroom. Immers, bij peuteropvang wordt een deel van de kosten gedragen door het Rijk waar het peuterspeelzaalwerk volledig wordt bekostigd vanuit de ouderbijdrage en de gemeentelijke subsidie. Uit de kamerbrief van 17 juni 2014 van minister Asscher en staatssecretaris Dekker blijkt dat het Kabinet voornemens is om per 2017 de borging van de kwaliteitsverhoging, de volledige gelijkschakeling en aanpassing van de financiering gelijktijdig te laten plaatsvinden. Vooruitlopend hierop zal er per 1 januari 2015 al een aantal kwaliteitseisen, waaronder het beroepskrachtkindratio, gelijkgetrokken worden en zal per 1 juli 2015 ook het vierogenprincipe van toepassing zijn voor het peuterspeelzaalwerk. De verwachting is dat de ingezette ontwikkeling doorgang zal vinden. Wat betaalt een ouder nu werkelijk? Bij de peuterspeelzaal in Boerakker is het tarief vastgesteld op 50,- per kind per maand. Bij peuteropvang betalen ouders die recht hebben op kinderopvangtoeslag 6,50 per uur per kind en ouders die hier geen recht op hebben 40,- per kind per maand. Wanneer men gebruik maakt van kinderopvangtoeslag en uitgaande van vijf uur peuteropvang per week (20 uur per maand) zou dit neerkomen op een bedrag van 130,- per maand. Uitgaande van het modaal inkomen (CPB 2014) van ,- zou dan per maand voor het eerste kind netto 29,- betaald worden. Uitgaande van het minimumloon van ,- zou ongeveer een bedrag betaald worden van netto 13,- voor het eerste kind per maand. Wanneer ouders een verzamelinkomen hebben van ,- of meer dan komen de nettolasten voor het eerste kind per maand neer op 107,-. De hiervoor genoemde bedragen zijn indicatief en gelden slechts voor het eerste kind. De nettolasten voor het tweede en volgende kinderen zijn lager. Gastouder dan geen recht op kinderopvangtoeslag Meermaals is opgemerkt dat wanneer ouders gebruik maken van gastouderopvang er geen recht op kinderopvangtoeslag bestaat wanneer ouders hun kind ook nog naar de peuteropvang willen laten gaan. Het is echter zo dat wanneer het recht op kinderopvangtoeslag bestaat ouders toeslag krijgen voor 140% van de kleinste contractomvang. Simpel gezegd wanneer de partner met de kleinste contractomvang 8 uur per week werkt kan er kinderopvangtoeslag ontvangen worden voor 11.2 uur. Navraag bij de Belastingdienst heeft geleerd dat het een ouder vrij staat om een kind naar verschillende voorzieningen te laten gaan en daarvoor de kinderopvangtoeslag aan te wenden, mits het maximum aantal uren niet overschreden wordt. Dit betekent dat wanneer de ouder in bovengenoemd voorbeeld hun kind vijf uur naar een gastouder laat gaan en vijf uur naar de peuteropvang er voor beide voorzieningen recht op kinderopvangtoeslag is omdat dit binnen het maximum van 11,2 uur valt. Dalende trend Er is meermaals genoemd dat er een forse daling heeft plaatsgevonden van het aantal peuters dat een peuterspeelzaal bezoekt sinds er peuteropvang wordt aangeboden. Hiermee wordt de suggestie gewekt dat deze daling te wijten zou zijn aan Speelwerk en de kinderopvangtoeslagconstructie. De cijfers laten echter een ander beeld zien. Hierna volgt het aantal peuters dat een peuterspeelzaal bezocht in de afgelopen jaren waarbij het goed is om op te merken dat tot 2010 het peuterspeelzaalwerk ondergebracht was bij meerdere kleine stichtingen. Vanaf 2010 was het peuterspeelzaalwerk ondergebracht bij t Marheem en vanaf april 2013 heeft Speelwerk peuteropvang aangeboden. De hierna volgende aantallen betreffen totaalaantallen, dus van alle peuterspeelzalen in onze gemeente: 2007: 178 peuters, peuterspeelzaalwerk aangeboden door kleine aanbieders; 2008: 169 peuters, peuterspeelzaalwerk aangeboden door kleine aanbieders; 2009: 132 peuters, peuterspeelzaalwerk aangeboden door kleine aanbieders;

6 : 132 peuters, peuterspeelzaalwerk aangeboden door t Marheem; 2012: 112 peuters, peuterspeelzaalwerk aangeboden door t Marheem; 2013: peildatum 1 januari, 74 peuters, peuterspeelzaalwerk aangeboden door t Marheem; 2013: peildatum 31 december, 70 peuters, peuteropvang aangeboden door Speelwerk en peuterspeelzaalwerk door Stichting Peuterspeelzalen Nuis/Boerakker e.o. 2014: peildatum 1 november: 88 peuters, peuteropvang aangeboden door Westerwijs en peuterspeelzaalwerk door Stichting Peuterspeelzalen Nuis/Boerakker e.o. Resumé Zoals gezegd heeft het college zich ten doel gesteld om uw raad breder te informeren over het peuterspeelzaalwerk en wij menen hiermee tegelijkertijd antwoord te geven op de in de vergadering van de raadscommissie gestelde vragen. Samenvattend een korte weergave van de vragen/opmerkingen met daarop onze reactie. Voor een uitgebreidere toelichting hierop verwijzen wij u naar de hiervoor genoemde tekst. Waarom is artikel 5 toegevoegd als kader? Datgene wat verwoord is in artikel 5 vormt in de huidige situatie reeds een kader. Leidt peuteropvang tot afname deelname door hogere kosten ouders? Nee, uit de cijfers blijkt dat de grootste afname van het aantal peuters al heeft plaatsgevonden in de periode dat het peuterspeelzaalwerk nog werd uitgevoerd door verschillende kleine stichtingen en in de periode dat het peuterspeelzaalwerk door t Marheem werd uitgevoerd. Vanuit Westerwijs is aangegeven dat het aantal ingeschreven peuters bij de peuteropvang zelfs gestegen is ten opzichte van 1 januari Het huidige aantal peuters dat een peuteropvang van Westerwijs bezoekt bedraagt op dit moment 74. Wanneer ouders gebruik maken van gastouderopvang kan geen gebruik meer gemaakt worden van kinderopvangtoeslag voor peuteropvang. Dit is niet juist. Het staat ouders vrij om gebruik te maken van kinderopvangtoeslag voor zowel gastouderopvang als peuteropvang, mits het maximum aantal uren niet overschreden wordt. Is het binnen het financiële kader mogelijk om Boerakker respijt te geven? Ja, dit lijkt mogelijk. Hoewel het financiële plaatje van Westerwijs nog niet geheel duidelijk is, is de verwachting dat de kosten binnen de begroting vallen. Aandacht voor mensen waarvan de ouderbijdrage meer dan 100,- bedraagt. Wij hebben de ambitie gesteld dat het peuterspeelzaalwerk vrij toegankelijk moet zijn. Dit betekent dat het voor ouders betaalbaar moet zijn. Met de kinderopvangtoeslagconstructie en vaste ouderbijdrage menen wij dit te bereiken. Indien de ouderbijdrage voor het eerste kind per maand 100,- bedraagt zal het verzameld gezinsinkomen ongeveer ,- bedragen. Aandacht voor zelfstandigen en eenverdieners. In de voorgestelde constructie betalen ouders die niet in aanmerking komen voor kinderopvangtoeslag een vaste ouderbijdrage van 40,-.