Harmonisering kinderopvang. Een juridisch analyse van staatssteun-, aanbestedings- en subsidieaspecten

Transcriptie

1 Harmonisering kinderopvang Een juridisch analyse van staatssteun-, aanbestedings- en subsidieaspecten

2 Programma Proces Wat betekent Wet harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk voor jullie? Acties Gemeenten - Subsidierechtelijk - Aanbestedingsrechtelijk - Staatssteunrechtelijk Acties Peuterspeelzalen Acties Kinderopvangcentra

3 Proces Inventariseren Integreren Informeren Nu: regiobijeenkomsten met voorlopige bevindingen Hierna: Interviews (ter toetsing van onze voorlopige bevindingen) Verdere uitwerking juridische scan van staatssteunrechtelijke, aanbestedingsrechtelijke en subsidierechtelijke aspecten

4 Inhoud wetsvoorstel Inhoud Wetsvoorstel harmonisatie kinderopvang en peuterspeelzaalwerk: - Wijziging van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen: Peuterspeelzaalwerk wordt onder definitie van kinderopvang gebracht, waardoor kwaliteitseisen op hen van toepassing worden Gelijkschakeling kwaliteitseisen via wetsvoorstel innovatie en kwaliteit kinderopvang Gelijkschakeling financieringsstructuur voor werkende ouders

5 Inhoud wetsvoorstel; bestuurlijke afspraken Er zijn in het kader van het wetsvoorstel bestuurlijke afspraken gemaakt tussen Rijk en VNG, neergelegd in 'Een aanbod voor alle peuters' van april Uitgangspunten: Rijk financiert via kinderopvangtoeslag de kinderopvang van kinderen van werkende ouders in alle voorschoolse voorzieningen Gemeenten bieden actief een adequaat en financieel toegankelijk aanbod voor peuters van eenverdieners en niet-werkende ouders Gemeenten blijven wettelijk verantwoordelijk voor VVE Begin 2019 tussenevaluatie

6 Huidige stelsel Kinderopvang Kinderopvang, voor alle werkende ouders Wet op de Kinderopvang Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Peuterspeelzaal Peuterspeelzaal, voor werkende en niet-werkende ouders Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van een subsidie en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage via Peuterspeelzaal VVE (voor peuters met een taalachterstand) VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met VVE (voor peuters met een taalachterstand) VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeente met

7 Huidige stelsel Kinderopvang Kinderopvang, voor alle werkende ouders Wet op de Kinderopvang Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Peuterspeelzaal Peuterspeelzaal, voor werkende ouders Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van een subsidie en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage via Peuterspeelzaal Peuterspeelzaal, voor eenverdieners en niet-werkende ouders Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van een subsidie en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage via Peuterspeelzaal VVE (voor peuters met een taalachterstand) VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met VVE (voor peuters met een taalachterstand) VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeente met

8 Nieuwe stelsel Kinderopvang Kinderopvang, voor alle werkende ouders Peuterspeelzaal Wet op de Kinderopvang Herijkte kwaliteitseisen en registratie Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Gemeenten mogen dit niet extra financieren VVE (voor peuters met een taalachterstand) VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met VVE (voor peuters met een taalachterstand) VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeente met

9 Nieuwe stelsel Kinderopvang Kinderopvang, voor alle werkende ouders Wet op de Kinderopvang Herijkte kwaliteitseisen en registratie Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Gemeenten mogen dit niet extra financieren Peuterspeelzaal Kinderopvang, voor werkende ouders Wet op de Kinderopvang Kwaliteitseisen en registratie Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Kinderopvang, voor eenverdieners en niet-werkende ouders Wet op de Kinderopvang Kwaliteitseisen en registratie Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van inkoop of subsidie en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage via Peuterspeelzaal VVE (voor peuters met een taalachterstand) VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met VVE (voor peuters met een taalachterstand) VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeente met

10 Nieuwe stelsel Kinderopvang Kinderopvang, voor alle werkende ouders Wet op de Kinderopvang Herijkte kwaliteitseisen en registratie Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Gemeenten mogen dit niet extra financieren Kinderopvang, voor eenverdieners en niet-werkende ouders Wet op de Kinderopvang Kwaliteitseisen en registratie Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van inkoop of subsidie en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage via Peuterspeelzaal VVE (voor peuters met een taalachterstand) VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met Peuterspeelzaal Kinderopvang, voor werkende ouders Wet op de Kinderopvang Kwaliteitseisen en registratie Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Kinderopvang, voor eenverdieners en niet-werkende ouders Wet op de Kinderopvang Kwaliteitseisen en registratie Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van inkoop of subsidie en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage via Peuterspeelzaal VVE (voor peuters met een taalachterstand) VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeente met

11 Wijzigen van oud naar nieuw Kinderopvang Kinderopvang Wet op de Kinderopvang Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Peuterspeelzaal Peuterspeelzaal, voor werkende ouders Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van een subsidie en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage Peuterspeelzaal, voor eenverdieners en niet-werkende ouders Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van inkoop of subsidie en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage VVE VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met VVE VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeente met

12 Nieuwe stelsel; organisatie en aanbod; scenario 1 Kinderopvang Kinderopvang, was Peuterspeelzaalwerk Kinderopvang, voor alle werkende ouders Wet op de Kinderopvang Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Kinderopvang, voor eenverdieners en niet-werkende ouders Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van inkoop of subsidie en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage via Peuterspeelzaal VVE VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met VVE VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met

13 Nieuwe stelsel; organisatie en aanbod; scenario 2 Kinderopvang Kinderopvang, voor werkende ouders Kinderopvang, was Peuterspeelzaalwerk Kinderopvang, voor werkende ouders Wet op de Kinderopvang Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Wet op de Kinderopvang Kwaliteitseisen en registratie Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Wijziging financiering Kinderopvang, voor eenverdieners en niet-werkende ouders Extra Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van inkoop of subsidie per kindplaats en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage via Kindercentrum Kinderopvang, voor eenverdieners en niet-werkende ouders Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van inkoop of subsidie en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage via Kindercentrum VVE VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met VVE VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met

14 Nieuwe stelsel; organisatie en aanbod; scenario 3 (integrale kinderopvang) Integrale kinderopvang in een kindercentrum (IKC) Kinderopvang, voor werkende ouders Wet op de Kinderopvang Kwaliteitseisen en registratie Financiering door markt: ouders betalen marktconforme prijs ouders krijgen onder voorwaarden kinderopvangtoeslag van Rijk Kinderopvang, voor eenverdieners niet-werkende ouders Gemeentelijke verordeningen Financiering door: Gemeenten in de vorm van een subsidie per kindplaats en/of Ouders in de vorm van een eigen bijdrage via Peuterspeelzaal VVE VVE-taak wordt gesubsidieerd door gemeenten met

15 Acties voor gemeenten A. Integraal Jeugdbeleid op grond van Jeugdwet, obv gewijzigde uitgangspunten, ontwikkelen B. Beëindigen aanbod en subsidiering van peuterspeelzaalwerk voor werkende ouders [ook n-w ouders?] Art. 4:51 Awb Dit vergt ontvlechting van subsidiestromen in kindplaatsen voor werkende ouders, voor eenverdieners en niet-werkende ouders en VVE C. (Subsidie)verordening(en) (daarop) aanpassen Staatssteun? Inkoop of subsidie? D. Zorgen voor toereikend en financieel toegankelijk aanbod van kinderopvang voor eenverdieners en niet-werkende ouders

16 B. Uitgangspunten bij beëindiging financiering (4:51 Awb) Aankondiging doen van (mogelijke) aankomende beëindiging bij subsidierelaties van drie jaar of meer: Bij gewijzigde inzichten of veranderde omstandigheden: - gewijzigd beleid valt hieronder - ook als het gaat om een wetswijziging van hogere hand - de nieuwe situatie hoeft ten tijde van de aankondiging nog niet duidelijk te zijn Op een redelijke termijn: - als deze voldoende is om (langlopende) verplichtingen van de subsidieontvanger met derden (zoals huur- en arbeidsovk) op een zorgvuldige wijze af te wikkelen; - strekt niet zover dat de levensvatbaarheid van de subsidieontvanger moet zijn gegarandeerd Als aankondiging op redelijke termijn, dan géén verplichting tot vergoeding frictiekosten

17 D. Toereikend aanbod kinderopvang voor eenverdieners en niet-werkende ouders Gemeentelijke taak: creëren toereikend en financieel toegankelijk aanbod van kinderopvang voor eenverdieners en niet-werkende ouders Inkopen of subsidiëren - Zie voor onderscheid inkoop of subsidiëren Handreiking subsidiëren of inkopen (van VNG, zie site van de VNG) Toeslag via ouders (al dan niet via Kindercentrum)

18 D. Toereikend aanbod kinderopvang voor eenverdieners en niet-werkende ouders subsidiëren Voor subsidiëren gelden regels in de Awb en Asv: Subsidie moet worden aanbesteed als activiteiten moeten worden verricht en kunnen worden afgedwongen. Dat ligt hier voor de hand, gelet op de wettelijke verplichting en bestuurlijke afspraken tussen Rijk en VNG Zie in dat geval sheets hierna over inkopen

19 D. Toereikend aanbod kinderopvang voor eenverdieners en niet-werkende ouders inkopen Wanneer aanbestedingsplicht? Overheidsopdrachten boven de ,00 (vorm van concurrentiestelling verplicht) Exploitatiebijdrage peuterspeelzaal in ruil voor kinduren of kindplaatsen Subsidie voor peuterspeelzaal, bedoeld als eigen bijdrage aan ouders die de kindplaatsen vervolgens bij dat kindcentrum inkopen (bijdragen die door kindcentrum van derden kunnen worden verkregen gelden eveneens als financiering van de gemeente ten behoeve van inkoop, tenzij er bij deze wijze van financiering geen verplichtingen aan peuterspeelzaal worden opgelegd om te presteren. Wanneer geen aanbestedingsplicht (want geen overheidsopdracht)? Zuivere subsidie voor kwaliteitsverbetering (zonder verplichting kinduren of kindplaatsen te leveren) Subsidie aan ouders zelf indien zij een eigen keus maken voor het kindcentrum waarmee zij zaken doen

20 Staatssteun Kinderopvang is 'economische activiteit' > staatssteunrecht van toepassing Opdracht: 'staatssteunproof' financieren van kinderopvang - Ratio is in lijn met wetsvoorstel: kinderopvangplekken worden op de markt gekocht tegen een marktconforme prijs

21 'Staatssteunproof' financieren van kinderopvang Opties - Overheidsfinanciering via ouders met daarbij vrije keuze voor ouders voor gewenste kinderopvangcentrum - Marktconforme inkoop/subsidiering van kinderopvangplekken voor eenverdieners en niet-werkende ouders door gemeente (bijv. via aanbesteding) - Eventuele mogelijkheid van Dienst van Algemeen Economisch Belang (DAEB), bijvoorbeeld indien in een gemeente rendabele kinderopvang niet van de grond komt - Alleen kosten i.v.m. DAEB > gescheiden boekhouding

22 Opties financiering kinderopvang voor eenverdieners en niet-werkende ouders 1 2 Gemeente Gemeente KOC Ouders KOC Ouders Optie 1 financiering van KOC en ouderbijdrage Staatssteun aan de orde Aanbestedingsrecht aan de orde Beperkt aantal subsidierelaties met KOC (beperkte administratieve last) Optie 2 Financiering via ouderbijdrage Staatssteun niet aan de orde, mits vrije keuze voor ouders Aanbestedingsrecht niet aan de orde, mits vrije keuze ouders Veelheid aan subsidierelaties met ouders (zware administratieve last

23 Acties voor peuterspeelzalen A. Keuze voortzetting organisatie Alternatief: Beëindigen organisatie of fusie met kinderopvangorganisatie B. Keuze aanbod Kinderopvang voor werkend ouders (blijven) aanbieden? Kinderopvang voor niet-werkende ouders aanbieden? C. Financieringsmogelijkheden in kaart brengen na keuzes onder A en B en administratie daarop inrichten D. Kwaliteitseisen in kaart brengen na keuzes onder A en B en acties ondernemen Na duidelijkheid van gemeente Overgang van onderneming?

24 D. Kwaliteitseisen nieuwe stelsel Besluit kwaliteit kinderopvang (nieuw) Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie (gewijzigd) Besluit kwaliteit gastouderbureaus, gastouders en voorzieningen voor gastouders (gewijzigd) Regeling kwaliteit gastouderbureaus, gastouders en voorzieningen voor gastouders (gewijzigd) Nadere ministeriele regeling onder Besluit kwaliteit kinderopvang (eisen omtrent extra scholing beroepskrachten)

25 D. Kwaliteitseisen nieuwe stelsel Ontwerpbesluit kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzaalwerk uitwerking van het akkoord Innovatie en Kwaliteit Kinderopvang: a. herijking kwaliteitseisen b. wegnemen resterende verschillen kinderopvang en peuterspeelzaalwerk

26 D. Kwaliteitseisen nieuwe stelsel Herijking kwaliteitseisen a. concretere pedagogische doelen; b. meer aandacht voor ontwikkeling kinderen; c. meer aandacht voor de ontwikkeling en kwaliteit van beroepskrachten (voor extra scholing nog te ontwikkelen ministeriele regeling); d. eisen aan de personeelsinzet beter toesnijden op de behoeften van kinderen; e. meer ruimte voor maatwerk in de kwaliteitseisen waar dit wenselijk is;

27 D. Kwaliteitseisen nieuwe stelsel Wegnemen resterende verschillen kinderopvang en peuterspeelzaalwerk a. Eisen aan binnen- en buitenspeelruimtes - tenminste 3,5 m2 passend ingerichte binnenspeelruimte; - aangrenzende passend ingerichte buitenspeelruimte van tenminste 3 m2 speelruimte per in het kindercentrum aanwezig kind; b. Vrijwilligers niet meer formatief inzetbaar - alleen beroepskrachten met een passende beroepskwalificatie formatief inzetten; - vrijwilligers alleen nog bovenformatief inzetten; c. Eisen aan dagritme en herkenbaarheid ruimtes en personen - uitzonderingen dagopvang dagritme gelden ook voor peuterspeelzaalwerk; - kind mag gedurende de week gebruik maken van ten hoogste twee verschillende groepsruimtes (ipv een vaste groepsruimte die nu voor peuterspeelzalen geldt), met de voor de huidige dagopvang geldende uitzonderingen.

28 Acties voor kinderopvangcentra A. Keuze organisatie Peuterspeelzaalwerk overnemen? Integraal kindercentrum? Overgang van ondernemeing?

29 Vragen voor de praktijk Is er al nagedacht over de gemeentelijke financiering van kinderopvang? - inkoop, subsidies, toeslag via ouders Wat is op dit moment de voorkeursoptie? Zijn er (eveneens) plannen om het gemeentelijke VVE-beleid anders vorm te geven of blijft dit hetzelfde?

30 Contactinformatie Sandra van Heukelom-Verhage Subsidierecht T E sandra.vanheukelom@pelsrijcken.nl Allard Knook Staatssteunrecht T E allard.knook@pelsrijcken.nl Jantine Muller Aanbestedingsrecht T E jantine.muller@pelsrijcken.nl