Excellentiebevordering op het vwo. De invulling van het honoursprogramma

Transcriptie

1 Excellentiebevordering op het vwo De invulling van het honoursprogramma 1

2 Inleiding In samenwerking met de begeleiders van het honoursprogramma (Marleen de Blok en Michiel Tolboom) is de onderstaande notitie geactualiseerd en aangevuld met twee bijlagen. In de notitie zijn de gemaakte stappen van de afgelopen maanden beschreven en er wordt vooruit gekeken naar de invulling van het programma in de klassen 5 en 6. Verder zijn er twee bijlagen, de lijst met competenties en de voorlopige plannen van de leerlingen (geanonimiseerd). Waarom een honoursprogramma? Een honoursprogramma heeft een tweeledig doel: - Ervaring opdoen met Leerlinggestuurd Onderzoekend Leren en ontwikkelen van hiervoor bruikbare instrumenten - Ervaring opdoen met onderwijsinnovatie in een kleine en beschermde setting waarbij heel nadrukkelijk de leerling als stakeholder betrokken is Daarmee is een honoursprogramma ook een middel om andere accenten te leggen in ons onderwijs. Onderwijs dat uitdaagt, dat divergeert in de ontplooiing van de leerling, waar leerlingen gevormd worden en waar competenties ontwikkeld worden. In de huidige groep van de zeven leerlingen in 4V is hier zeker sprake van, maar het doel is om te gaan verbreden, zowel binnen de afdeling vwo als daarbuiten. Naast de leerdoelen voor de leerlingen zijn er ook leereffecten voor de begeleidende docenten. Het honousprogramma is een wit traject (in de kleuren van De Caluwé), een niche die nu bescherming nodig heeft, een empowering van leraren. Strategic Niche Management behelst shielding, nurturing en empowerment. Dat betekent dat we in kleine groepen beginnen, en dat er veiligheid ervaren moet worden. Ook kunnen we in een kleine setting de 'kinderziektes' ervaren en hier lering uit trekken, voordat het breder uitgerold wordt Daarna volgt verbreding en uitrol naar de school. Een voorbeeld van schoolbrede toepassing kan ook liggen in de rubrics die door de huidige honoursgroep beschreven zijn. Deze rubrics kunnen worden aangepast om zo te dienen voor alle niveaus op onze school. Concreet betekent dit, dat er in 15/16 eerste stappen op dit gebied gezet gaan worden. De stuurgroep wordt verbreed naar alle afdelingen van de school. Een eerste opdracht voor deze stuurgroep is om een traject op te zetten. Dit traject moet dan sporen met het schoolplan 16/20. De invulling van het honoursprogramma Het programma heeft een algemeen deel en een individueel deel. Er wordt gewerkt in groepen van drie of vier leerlingen en een begeleider. De selectie is niet op cijfers, wel op motivatie. De duur van het programma is 200 uur voor drie jaar. Dit is een richtlijn en als het in minder tijd kan, prima. Er is geen logboekverplichting.. 2

3 Er is bewust gekozen voor een deel werken in een groep. Dat bevordert het groepsgevoel en het gevoel dat je mag uitblinken. Je leert en ontwikkelt samen, leraren en leerlingen. Daarnaast is er een individueel deel. Het algemene deel is voor klas 4: Voorlichting en enthousiasmeren (in tweetrapsvariant, eerst kort de klas in en voor belangstellenden een middag) Informatieronde ouders. Selectie door TL + de 2 X-mentoren. We vragen om een motivatie. Dat kan door het schrijven van een brief, een presentatie of een filmpje. De leerling maakt een keuze van minimaal 4 van de acht competenties, beschrijft het huidige niveau en omschrijft waar hij wil komen. Er komt een groep van 6 à 7 leerlingen maximaal onder leiding van twee X- mentoren. De groep komt wisselend in kleine of in grote setting bijeen. De leerling hebben hun eigen mentor, iedere X-mentor heeft dus drie of vier leerlingen. De groep heeft als eerste doel om te komen tot een goede afstemming van de wederzijdse mogelijkheden en verwachtingen (daar moet ook al in de voorlichting aandacht voor geweest zijn). Onderdeel van het programma in 4V is in ieder geval training in het leggen van contacten, het stellen van de goede vragen (gesprekstraining) en training van onderzoeksvaardigheden. De leerlingen kunnen samen met de begeleider of met andere honoursleerlingen of met externen ideeën ontwikkelen. concrete voorbeelden voor het individuele deel in klas 5 en 6 1. Haak aan bij wat je al doet binnen de muren van het Griftland Een tweede en derde vak in de vrije ruimte belonen. Onderdelen van een vak extra volgen tijdens lessen die dan vervallen Een omvangrijker PWS (bijv. Imagine biologie) Denk ook aan zaken als lid MR of Leerlingenraad 2. Haak aan bij bestaande mogelijkheden buiten het Griftland Olympiades Masterclasses Excursies (opzetten van) Uitwisselingen/contacten met het buitenland 3. Bedenk nieuwe mogelijkheden bij bestaande instituten Meeloopdagen organiseren via serviceclubs als Rotary en Lions of via ouders 4. Ideeën van honours-leerlingen zelf De randvoorwaarden zijn dat het moet gaan om een verrijking of een verdieping van het bestaande curriculum, of voor iets waardevols buiten de school. 3

4 Het leerdoel van het honoursprogramma en de afronding. Het honoursprogramma is voor een groot deel leerlinggestuurd, er is niets dichtgetimmerd. Wel wordt er door de begeleiders een kader gegeven, waarbinnen de leerlingen te werk kunnen gaan. Het doel is het op een hoger niveau krijgen van competenties en het verbreden en verdiepen van kennis en informatie op basis van persoonlijke affiniteit. Het ging daarbij in eerste instantie om zeven van de acht competenties van het programma van de Stichting Het Zelfstandig Gymnasium. In samenwerking met de leerlingen zijn de competenties herschreven en aangepast voor het Griftland College. Daarbij nemen we zeven competenties als startpunt om een eigen set te gaan ontwikkelen. De competenties zijn: onderzoeken, kennis vergaren, denken, creëren, communiceren, samenwerken en reflecteren. De competenties zijn via rubrics beschreven en de leerling moet een vooraf gesteld doel behalen, vier competenties op niveau 3 en drie op niveau 4. In overleg kan een competentie vervangen worden door een andere. Er is een nulmeting in klas 4. Voor deze nulmeting hebben de deelnemers een uitgebreid CV geschreven, ze hebben zichzelf ingeschaald op een niveau en ze hebben een overzicht gemaakt van activiteiten die mogelijk mee kunnen tellen met het honoursprogramma. Aan het eind van klas 4 volgt hierover een gesprek met de begeleiders en de afdelingsdirecteur. Daarnaast is het de bedoeling dat er een concreet plan klaarligt aan het einde van klas 4, zodat de leerling in klas 5 direct kan starten met de verdere invulling van zijn persoonlijke programma. De leerlingen zullen aan het einde van klas 4 hun CV en hun plannen presenteren aan ouders. Deze presentatie is ook onderdeel van de nulmeting. In klas 5 volgt een tussenmeting en in klas 6 een eindpresentatie met meting. De eindbeoordeling gebeurt door de begeleiders, de medeleerlingen uit de eigen groep en externe professionelen. Die externen zijn bijvoorbeeld ouders of leden van bovengenoemde serviceclubs met diverse achtergronden (wetenschap, bedrijfsleven, etc). Deze groep heeft behalve een beoordelende taak ook een taak als klankbord en een uitvoerende taak in het organiseren van meeloopdagen e.d. 4

5 Bijlage 1 Beoordelingsrubic Griftland Honours Programma Voor het Griftland hebben wij gekozen voor een open curriculum met maximale keuzevrijheid en zelfsturing voor de leerling. Om structuur te geven aan de kwaliteit van het programma, is gekozen voor het vaststellen van een beoordelingsrubric op basis waarvan we de ontwikkeling van de leerling kunnen volgen en uiteindelijk het behaalde niveau kunnen vaststellen. Niet de inhoud van het programma, maar de ontwikkeling van de leerling staat centraal. Er is gekozen voor zeven competenties die gezamenlijk onderbouwing vormen voor de onderwijskundige opbouw van het programma. De leerlingen zullen met producten en activiteiten moeten laten zien hoe zij vorderen in hun ontwikkeling en de begeleiders zullen hun leerlingen met behulp van de rubric de juiste activiteiten helpen zoeken. Deze zeven competenties zijn opgebouwd uit vijf niveaus, van startend (1) tot buitengewoon (5). Niveau 4 ( volleerd ) is het referentieniveau voor het programma. Daarboven is nog een niveau beschreven ( buitengewoon ) om ruimte te bieden om ook op een competentie extra te kunnen excelleren. Het is daarbij de bedoeling dat de rubric vanaf het begin een rol speelt in het gesprek tussen de leerling en de begeleider, zowel voor de projectkeuze als voor de tussentijdse feedback. Het is niet nodig dat alle activiteiten alle mogelijke competenties dekken. Echter, de leerling die het programma succesvol wil afsluiten moet er wel voor zorgen dat er aan het eind een goed gevuld portfolio te beoordelen is op alle zeven competenties. Het eindportfolio moet voldoen aan de gestelde normen (alles op minimaal niveau 3 en drie competenties op tenminste niveau 4). 5

6 Onderzoeken 1. Heeft met hulp een onderzoeksvraag gesteld. Heeft een bij de vraag aangereikte onderzoeksopzet uitgevoerd. Heeft het onderzoek met hulp uitgevoerd. De resultaten en conclusies sluiten enigszins aan op de onderzoeksvraag. 2. Heeft zelfstandig een onderzoeksvraag gesteld. Heeft een onderzoeksopzet gemaakt. Heeft het onderzoek uitgevoerd: heeft zich aan de regels van wetenschappelijk onderzoek gehouden. De resultaten en conclusies sluiten enigszins aan op de onderzoeksvraag 3. Heeft een scherpe onderzoeksvraag gesteld. Heeft een bij de vraag passende onderzoeksopzet gemaakt. Heeft het onderzoek uitgevoerd: heeft zich aan de regels van wetenschappelijk onderzoek gehouden. Trekt op basis van de resultaten conclusies ten aanzien van de onderzoeksvraag. 4. Heeft een scherpe onderzoeksvraag gesteld. Heeft een bij de vraag passende onderzoeksopzet gemaakt. Heeft het onderzoek uitgevoerd: heeft zich aan de regels van wetenschappelijk onderzoek gehouden. Heeft de resultaten helder geanalyseerd. Trekt op basis daarvan de juiste conclusie ten aanzien van de onderzoeksvraag. 5. Heeft een scherpe en originele onderzoeksvraag gesteld. Heeft zelfstandig een bij de vraag passende onderzoeksopzet gemaakt. Heeft het onderzoek nauwkeurig uitgevoerd op de correcte wetenschappelijke wijze en de resultaten helder geanalyseerd. Trekt op basis daarvan de juiste conclusie ten aanzien van de onderzoeksvraag. Formuleert op basis van het onderzoeksresultaat relevante vervolgvragen. Kennis vergaren 1. Gebruikt kennis van school en andere kennisbronnen. Vindt en gebruikt bronnen en vat ze samen. 2. Legt soms verbanden tussen kennis van school en andere kennisbronnen. Vindt en gebruikt bronnen. Gebruikt soms wetenschappelijke bronnen en vat bronnen samen. 3. Combineert kennis van school en andere kennisbronnen. Vindt en gebruikt betrouwbare bronnen. Gebruikt soms populair-wetenschappelijke bronnen en vat bronnen samen. 4. Combineert kennis van school en andere kennis. Kijkt kritisch naar bronnen en vindt en gebruikt betrouwbare bronnen. Gebruikt (populair)wetenschappelijke bronnen. Vat bronnen goed samen. 5. Combineert kennis van school en andere kennis. Gaat creatief op zoek naar bronnen: gebruikt ongebruikelijk bronnenmateriaal. Kijkt kritisch naar bronnen en vindt en gebruikt betrouwbare bronnen. Gebruikt vooral wetenschappelijke bronnen. Vat bronnen goed samen. 6

7 Denken 1. Zet een redenering op. Onderscheidt stelling, argumenten en conclusie. Onderkent een probleem en bedenkt soms een oplossing. 2. Zet een heldere redenering op. Onderscheidt stelling, argumenten en conclusie. Kan tegenwerpingen weerleggen. Onderkent een probleem. Bedenkt een oplossing. 3. Zet een heldere en complete redenering op. Onderscheidt stelling, argumenten, subargumenten en conclusie. Kan tegenwerpingen weerleggen. Haalt argumentatiefouten en zwakten uit andere redeneringen. Analyseert een probleem. Bedenkt een oplossing. 4. Zet een heldere en complete redenering op. Onderscheidt stelling, argumenten, subargumenten en conclusie. Kan tegenwerpingen weerleggen. Haalt argumentatiefouten en zwakten uit andere redeneringen. Analyseert een complex probleem. Bedenkt oplossingen. 5. Zet een heldere en complete redenering op. Bedenkt originele argumenten. Houdt zich aan de regels van de argumentatieleer. Onderscheidt stelling, argumenten, subargumenten en conclusie. Kan tegenwerpingen weerleggen. Blijft kritisch t.o.v. eigen onderzoeksvraag en argumentatie. Communiceren 1. Kan een boodschap duidelijk overbrengen. Doet actief mee aan discussies en debatten. Kan zijn / haar standpunt formuleren. 2. Drukt zich in communicatieve situaties duidelijk uit en brengt de boodschap over. Levert een bijdrage aan een discussie of debat en kan standpunt of idee naar voren brengen. Kan zich in correct ABN uitdrukken. Kan zich uitdrukken in één vreemde taal. 3. Drukt zich in communicatieve situaties duidelijk uit en brengt de boodschap over. Kan zich in correct ABN uitdrukken in verschillende situaties. Levert een actieve bijdrage aan in een discussie of in een debat met behulp van een beargumenteerd standpunt. Kan zich in verschillende situaties goed redden in een vreemde taal. 4. Drukt zich in communicatieve situaties duidelijk uit en brengt de boodschap over. Kan zich in correct ABN uitdrukken in verschillende situaties. Levert een actieve bijdrage aan discussies en debatten, die het eindresultaat beïnvloedt. Communiceert met gemak in een vreemde taal en kan overweg met mensen die anders denken. 5. Drukt zich in communicatieve situaties duidelijk uit en brengt een boodschap duidelijk en precies over. Kan zich in correct ABN uitdrukken in verschillende situatie. Levert een richtinggevende en scherpe bijdrage aan discussies en debatten. Communiceert met gemak in een vreemde taal en kan overweg met mensen die anders denken en begrijpt hun standpunten ook. 7

8 Samenwerken 1. Werkt samen met iemand anders. Neemt een enkele keer het initiatief. Brengt soms een idee in. Bij het verdelen van rollen, wordt de rol op enkele punten goed uitgevoerd. Anderen moeten veel helpen bij de rol en in de rest van het werk. 2. Werkt samen met anderen. Brengt enkele ideeën in. Vraagt vaak om hulp en gebruikt dit bij het werk of bij de uitvoering van de rol. Neemt soms de leiding en probeert te helpen bij algemene taken. 3. Werkt samen met anderen. Brengt regelmatig ideeën in. Is in staat om verschillende rollen uit te voeren. Helpt anderen bij het uitvoeren van een rol of bij het werk. Is in staat om een team leiden en kan een eenvoudige organisatievorm gebruiken. Reflecteert op eigen rol. 4. Werkt samen met anderen. Brengt veel ideeën in. Is in staat om verschillende rollen goed uit te voeren. Helpt anderen bij het uitvoeren van een rol of bij het werk. Is in staat om een team leiden en kan complexere organisatievormen gebruiken. Reflecteert op de eigen rol en de rollen van de anderen. Kan zijn/haar rol aanpassen aan de situatie. 5. Werkt samen met anderen. Brengt veel bepalende ideeën in. Zorgt dat de rollen zo goed mogelijk worden verdeeld. Voert eigen rol goed uit en helpt anderen bij het uitvoeren van een rol of bij het werk zonder de rol of taak van de ander over te nemen. Kan een team leiden in de juiste leiderschapsstijl en kan de juiste organisatievorm kiezen. Reflecteert op eigen rol, de rol van anderen, het groepswerk en de algemene samenwerking. Reflecteren 1. Beoordeelt met behulp van feedback van anderen het resultaat en schat redelijk in wat goed ging en wat beter kan. Staat open voor aanwijzingen ter verbetering. 2. Beoordeelt met behulp van feedback van zowel zichzelf als anderen het resultaat en schat goed in wat goed ging en wat beter kan. Kan anderen eenvoudige feedback op gemaakt werk geven. 3. Beoordeelt met behulp van feedback van zowel zichzelf als anderen het resultaat en schat goed in wat goed ging en wat beter kan. Geeft aan op welke manier deze verbeteringen behaald kunnen worden en past de feedback toe op het werk. Kan anderen redelijke feedback op het resultaat geven. 4. Beoordeelt met behulp van vooral eigen feedback het resultaat en schat goed in wat goed ging en wat beter kan. Geeft aan op welke manier deze verbeteringen behaald kunnen worden en past de feedback toe. Kan anderen inhoudelijke feedback geven. Beoordeelt de eigen rol in een samenwerkingssituatie. Vraagt af en toe zelf om feedback van anderen. 5. Beoordeelt met behulp van eigen feedback het resultaat en schat goed in wat goed ging en wat beter kan. Geeft aan op welke manier deze verbeteringen behaald kunnen worden en past de feedback toe. Kan anderen inhoudelijke feedback geven. Beoordeelt de eigen rol en die van andere groepsleden in een samenwerkingssituatie. Vraagt feedback van anderen als dat nodig is. 8

9 Creëren 1. Heeft een ontwerp gemaakt. Maakt een redelijk product. 2. Heeft een ontwerp gemaakt. Voert dat ontwerp uit, behoudens enkele praktische problemen. Maakt het product, dat grotendeels voldoet aan de specificaties van het ontwerp. 3. Heeft een origineel idee vertaald in een ontwerp. Voert dat ontwerp uit, overwint daarbij praktische problemen. Maakt een product, dat voldoet aan de specificaties van het ontwerp. 4. Heeft een origineel idee vertaald in een complex ontwerp. Voert dat complexe ontwerp uit, overwint daarbij praktische problemen. Maakt een geslaagd product, dat voldoet aan de specificaties van het ontwerp. 5. Heeft een zeer origineel idee vertaald in een complex ontwerp. Voert dat complexe ontwerp uit, overwint daarbij praktische problemen. Maakt een uitzonderlijk product, dat voldoet aan de specificaties van het ontwerp. Gebaseerd op Handleiding Criteriumgericht Beoordelingen Stichting Het Zelfstandig Gymnasium. 9

10 Bijlage 2 Voorlopig plan voor de invulling honoursprogramma van de zeven leerlingen A Maatschappelijke thema s concretere invulling Informatica - Gnodde Economie meelopen Debatwedstrijd organiseren Meedoen met Imagine PWS wedstrijd B Ontwikkelingslanden Imagine PWS wedstrijd Informatica Debatwedstrijd organiseren C Maatschappelijk - Economisch Talen Engels Meeloopdag Interessant beroep. Bijvoorbeeld organisatie adviseur van Rotary Debatwedstrijd Hoe komt media aan informatie? Samenwerkingsproject D Onderzoek AMC High school uitwisseling E In de zomervakantie au pair in Frankrijk (ook voor taal) Eenzaamheid bij ouderen en hoe contact met dieren kan helpen Debatteren en betogen Stappenplan maken om mensen te helpen bij financiële problemen Nibud, RTL? Daklozen helpen / Meelopen bij bovenstaande projecten Filmmuziek Nog niet concreet F Buitenlandproject wordt uitgewerkt Debatwedstrijd Sterrenkunde Niet concreet Blijf van mijn lijf huis G Buitenlandproject Debatwedstrijd M&O 10