Plangebied Natuurspeeltuin de Weijver

Transcriptie

1 B i j l a g e 5 : R A A P - n o t i t i e P l a n g e b i e d N a t u u r s p e e l t u i n D e W e i j v e r

2 RAAP-NOTITIE 3347 Plangebied Natuurspeeltuin de Weijver Gemeente Opmeer Archeologisch vooronderzoek: een aanvullend bureauen inventariserend veldonderzoek

3 Colofon Opdrachtgever: Bugel Hajema Adviseurs Titel: Plangebied Natuurspeeltuin de W eijver, gemeente Opmeer; archeologisch Status: eindversie Datum: december 2009 Auteurs: J. Sprangers MSc & drs. C.M. Soonius Projectcode: HW EI Bestandsnaam: NO3347_HW EI.doc Projectleider: drs. C.M. Soonius Projectmedewerker: J. Sprangers MSc ARCHIS-vondstmeldingsnummers: niet van toepassing ARCHIS-waarnemingsnummers: niet van toepassing ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer/CIS-code: Bewaarplaats documentatie: RAAP W est-nederland Autorisatie: drs. I.A. Schute ISSN: RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. Leeuwenveldseweg 5b 1382 LV Weesp Postbus GB Weesp telefoon: telefax: raap@raap.nl RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V., 2009 RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

4 Samenvatting In opdracht van Bugel Hajema Adviseurs heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in december 2009 een aanvullend bureau- en inventariserend veldonderzoek uitgevoerd in verband met de aanleg van Natuurspeeltuin de Weijver te Hoogwoud, gemeente Opmeer. Doel van dit onderzoek was allereerst het middels een aanvullend bureauonderzoek verwerven van informatie over bekende en te verwachten archeologische waarden teneinde een gespecificeerde verwachting op te stellen. Het doel van het veldonderzoek was vervolgens die verwachting te toetsen en, voor zover mogelijk, een eerste indruk te geven van de aard, omvang, datering, kwaliteit (gaafheid en conservering) en diepteligging van eventueel aangetroffen archeologische vindplaatsen. Op basis van de onderzoeksresultaten en de aard en omvang van de voorgenomen bodemingrepen in het plangebied is vervolgens een advies met betrekking tot archeologisch vervolgonderzoek geformuleerd. Op basis van de resultaten van het bureauonderzoek gold bij de aanvang van het veldonderzoek voor het plangebied een middelmatige archeologische verwachting voor vindplaatsen (het waardevolle intacte archeologische overblijfselen) uit het Laat Neolithicum; voor vindplaatsen uit de Bronstijd geldt een hoge archeologische verwachting. In het noordoostelijke deel van het plangebied ligt een terrein van archeologische waarde en uit de directe omgeving van het plangebied zijn laat-middeleeuwse archeologische vindplaatsen bekend. De archeologische verwachting voor vindplaatsen (archeologische resten) uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe tijd is hoog. Tijdens het veldonderzoek is een oude cultuurlaag aangetroffen op AMK-terrein De archeologische indicatoren (houtskool, aardewerkfragmenten en bouwpuin) zijn aangetroffen in de top van de (venige) klei. Voor bewoning uit het Laat Neolithicum en de Bronstijd zijn geen aanwijzingen gevonden. Op basis van de onderzoeksresultaten en de voorgenomen bodemingrepen in het plangebied ( 1.3) kan worden geconcludeerd dat alleen ter plaatse van het AMK-terrein archeologische waarden worden verstoord indien hier graafwerkzaamheden plaatsvinden. Geadviseerd wordt om op het AMK-terrein geen graafwerkzaamheden uit te voeren die dieper reiken dan 40 cm. Dit kan worden gerealiseerd door de voorgenomen plannen zodanig aan te passen dat de watergangen het AMK-terrein niet doorkruisen. Op deze wijze worden de gave stukken cultuurlandschap gevrijwaard van bodemingrepen en kan behoud in situ worden nagestreefd. In het overige deel van het plangebied wordt in het kader van de voorgenomen bodemingrepen geen archeologisch vervolgonderzoek aanbevolen. Met betrekking tot de bevindingen van onderhavig onderzoek dient contact opgenomen te worden met de gemeente Opmeer. RAAP-notitie 3347 / eindversie [3 ]

5 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Inhoudsopgave Inleiding Kader en doelstelling Administratieve gegevens Toekomstige situatie Onderzoeksopzet en richtlijnen Bureauonderzoek Methoden Resultaten Resultaten aanvullend onderzoek Veldonderzoek Methoden Resultaten Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Literatuur Gebruikte afkortingen Overzicht van figuren, tabellen en bijlagen Bijlage 1: Boorbeschrijvingen RAAP-notitie 3347 / eindversie [4 ]

6 1 Inleiding 1.1 Kader en doelstelling In opdracht van Bugel Hajema Adviseurs heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in december 2009 een aanvullend bureau- en inventariserend veldonderzoek uitgevoerd in verband met de aanleg van Natuurspeeltuin de Weijver te Hoogwoud, gemeente Opmeer. Dit onderzoek diende te worden uitgevoerd omdat realisatie van de plannen zou kunnen leiden tot aantasting of vernietiging van mogelijk aanwezige archeologische resten. Cultureel Erfgoed Noord-Holland heeft hiervoor een bureauonderzoek uitgevoerd, waarin wordt geconcludeerd dat nader archeologisch onderzoek in de vorm van verkennend en eventueel karterend veldonderzoek noodzakelijk is (Den Boon, 2009). Ten behoeve van het voorbereiden van het veldwerk is een beperkt aanvullend bureauonderzoek uitgevoerd, omdat tijdens het reeds uitgevoerde bureauonderzoek niet alle relevante bronnen zijn geraadpleegd. Doel van dit aanvullende bureauonderzoek is een gedetailleerde indruk te verkrijgen van de geomorfologische situatie van het plangebied, waardoor een gespecificeerde archeologische verwachting kan worden opgesteld. Doel van het veldonderzoek is het toetsen van die gespecificeerde archeologische verwachting en, indien mogelijk, een eerste indruk geven van de aard, omvang, datering, kwaliteit (gaafheid en conservering) en diepteligging van eventueel aangetroffen archeologische resten. Op basis van de onderzoeksresultaten en de aard en omvang van de voorgenomen bodemingrepen is vervolgens in hoofdstuk 4 een advies geformuleerd met betrekking tot eventueel archeologisch vervolgonderzoek. 1.2 Administratieve gegevens Het plangebied heeft een oppervlak van circa m 2 (1,35 ha) en ligt direct ten zuiden van de Kerkepad (figuur 1). Het gebied staat afgebeeld op kaartblad 14G van de topografische kaart van Nederland (schaal 1:25.000); de centrumcoördinaat is / Toekomstige situatie Voor de aanleg van de natuurspeeltuin worden enkele heuvels (ten hoogste 4 m) opgeworpen. Verder worden er funderingspalen voor speeltoestellen aangelegd; de maximale verstoringdiepte is hierbij 2 m -Mv. Ook wordt in het zuidoostelijke deel van het plangebied een aantal watergangen gegraven die een maximale diepte van 1,5 m -Mv zullen hebben. De totale lengte en breedte van de watergangen bedraagt 100 bij 7 m, hetgeen een te graven oppervlak van 700 m 2 oplevert. 1.4 Onderzoeksopzet en richtlijnen Het onderzoek bestond uit een aanvullend bureau- en veldonderzoek. Het veldonderzoek bestond uit een verkennend booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd volgens de normen van de archeologische beroepsgroep (zie artikel 24 van het Besluit archeologische monumentenzorg). De RAAP-notitie 3347 / eindversie [5 ]

7 Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.1), beheerd door de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB; geldt in de praktijk als richtsnoer. RAAP beschikt over een opgravingsvergunning, verleend door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Zie tabel 1 voor de dateringen van de in dit rapport genoemde archeologische perioden. Archeologische perioden Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd Bronstijd Neolithicum (Nieuwe Steentijd) Mesolithicum (Midden Steentijd) Paleolithicum (Oude Steentijd) Tabel 1. Archeologische tijdschaal. Laat Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Datering (gekalibreerd) na Chr. 12 voor Chr / RAAP-notitie 3347 / eindversie [6 ]

8 2 Bureauonderzoek 2.1 Methoden In september 2009 heeft Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland een bureauonderzoek uitgevoerd (Den Boon, 2009). Ten behoeve van het voorbereiden van het veldwerk is een beperkt aanvullend bureauonderzoek uitgevoerd met als doel een gespecificeerde archeologische verwachting op te stellen. Daartoe zijn reeds bekende archeologische en aardkundige gegevens verzameld en is het grondgebruik in het plangebied in het heden en verleden geïnventariseerd. In aanvulling op Den Boon (2009) zijn de volgende bronnen bestudeerd: - paleogeografische ontwikkeling naar De Mulder & Bosch (1982); - de bodemkaart van Du Burck (1975); - het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN); - archeologische verwachtingskaart West-Friesland Midden (Molenaar & De Boer, 2005). 2.2 Resultaten Resultaten bureauonderzoek (uit: Den Boon, 2009) Historisch gebruik De vroegste menselijke aanwezigheid in het plangebied en de huidige gemeente Opmeer wordt gedateerd rond de periode 3500 tot 2000 voor Chr. In deze tijd bestond het zeegat van Bergen nog en lag de gemeente tussen een noordelijke en zuidelijke arm van de hoofdgeul. In de Midden en Late Bronstijd ( voor Chr.) vond bewoning vooral plaats op smallere ruggen en op de zavelige delen van de brede ruggen. Ten oosten van Hoogwoud zijn deels verstoorde vindplaatsen uit deze perioden aangetroffen. In de tijd erna vond veengroei plaats en was van menselijke aanwezigheid niet of nauwelijks sprake. Dit veranderde pas weer na 700 na Chr. toen men het veengebied begon te ontginnen. Vanaf die periode is het gebied permanent bewoond geweest. Van de oudste middeleeuwse bewoning op het veen zijn weinig resten te verwachten, aangezien het veendek waarop in die tijd werd bewoond, volledig is verdwenen. Op de minuutplan van 1811 is het plangebied afgebeeld als agrarisch grondgebied. Een deel van het plangebied ligt in een deel van AMK-terrein 5870, een terrein met een bovenlaag die in de loop van de eeuwen door ophoging is ontstaan (laat-middeleeuwse cultuurgrond) en van archeologische waarde is. Verwachte archeologische waarde Uit het bureauonderzoek volgt een verwachting voor het plangebied op de aanwezigheid van archeologische resten (zie tabel 2). Eventuele sporen uit het Neolithicum en de Bronstijd kunnen zich dicht onder het oppervlak bevinden. Vanwege veengroei is de kans op het voorkomen van waardevolle archeologische resten uit de IJzertijd en Romeinse tijd laag. Ook van de oudste middeleeuwse bewoning op het veen (tot circa 1200 na Chr.) zijn weinig resten te verwachten. Vanwege de aanwezigheid van een waterput en enkele gedempte sloten en greppels met vulling uit de 13e en 14e eeuw in de directe omgeving van het plangebied, zijn wel bewoningsresten uit latere perioden te verwachten. RAAP-notitie 3347 / eindversie [7 ]

9 Het AMK-terrein dat zich deels in het plangebied bevindt, wijst op de aanwezigheid van archeologische waarden vanaf de 13e eeuw, maar lijkt eerder samen te hangen met het nog bestaande bewoningslint langs de Herenweg dat in de 15e/16e eeuw vorm heeft gekregen. De verwachte archeologische sporen en vondsten betreffen naar verwachting onder meer resten van verkavelingspatronen (met greppels en sloten), waterputten, ophogingen, akkers, huiserven, huizen en bijgebouwen, huisraad, gereedschap, huisdieren, zaden en slachtafval. Naar verwachting zullen vrijwel alle sporen zich binnen 1.5 m -Mv bevinden. Vanwege de aanwezigheid van een ophogingpakket kan deze diepte echter groter zijn. periode Nieuwe tijd Late Middeleeuwen Vroege Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd Bronstijd Neolithicum Mesolithicum Paleolithicum Tabel 2. Archeologische verwachting (uit: Den Boon, 2009). archeologische verwachting Hoog (ten dele) Hoog Laag Laag Laag Middelhoog Middelhoog Laag Laag 2.3 Resultaten aanvullend onderzoek Landschappelijke ontwikkeling In onderstaande beknopte geologische ontstaansgeschiedenis van de Kop van Noord-Holland wordt naast de huidige lithostratigrafische indeling van De Mulder e.a. (2003) ook de chronostratigrafische indeling gehanteerd die door De Mulder & Bosch (1982) is opgesteld. De Noord-Hollandse kustlijn kent sinds het begin van het Holoceen een enorme ontwikkeling (circa jaar geleden). Door de zeespiegelstijging, die tot aan het Subboreaal vrij snel plaatsvond, was sprake van een sterke kusterosie (Berendsen, 2004). Rond 3800 voor Chr. was Noord-Holland alleen toegankelijk voor de zee via lokale openingen in de kustlijn (de zgn. zeegaten). Het zeegat bij Bergen, een grote opening in de kustlijn ter hoogte van het huidige Bergen, was in die tijd een actief, west-oost georiënteerd getijdengeulsysteem (figuur 2; De Mulder en Bosch, 1982). Vanuit de geulen werden pakketten zand en klei afgezet die tot het Laagpakket van Wormer worden gerekend (voorheen Hauwertcomplex laag A). Buiten de invloedsfeer van de geulen vond veenvorming plaats, dat onderdeel is van het zogenaamde Hollandveen Laagpakket. Vanaf circa 3000 voor Chr. verlegden de geulen zich geleidelijk naar het zuiden. Het plangebied lag op dat moment niet binnen de invloedsfeer van dit geulensysteem; hier trad veenvorming op (Hollandveen Laagpakket). RAAP-notitie 3347 / eindversie [8 ]

10 In de periode voor Chr. groeiden de getijdengeulen nog verder door in oostelijke richting en verschoven daarbij iets naar het zuiden. De hoofdgeul was in deze periode actief in het plangebied. Tussen 1500 en 1200 voor Chr. sloot het zeegat bij Bergen; de geulactiviteit nam hierdoor langzaam af. De sedimenten die in deze periode nog zijn afgezet, worden tot het Laagpakket van Walcheren gerekend (voorheen Hauwertcomplex laag D). Door de slechte afwatering trad in het plangebied (en in een groot deel van de rest van West-Friesland) veengroei op (Hollandveen Laagpakket). Bodem en morfologie Volgens de bodemkaart (schaal 1:10.000; Du Burck & Dekker, 1975) bevinden zich in het plangebied zogenaamde Westfriese-III-II-gronden. Het plangebied maakt deel uit van een zandige tot zavelige stroomrug die noord-zuid georiënteerd is. Het lithologische profiel van de stroomrug waarop het plangebied zich bevindt, bestaat uit zware zavel (code MFIII-113b), eventueel aflopend binnen 80 cm tot matig lichte zavel en beneden 80 cm tot zeer lichte zavel of uiterst fijn zand, of oplopend tot lichte klei, of met kleitussenlaag. In het zuidwestelijke deel van het plangebied kan een zware zavel voorkomen die binnen 80 cm afloopt tot zeer lichte zavel of uiterst fijn zand, eventueel beneden 80 cm kleirijker (code MFIII-113a). Het meest oostelijke deel van het plangebied is geclassificeerd als middeleeuwse cultuurgrond (code OC2). AHN analyse Volgens het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN; schommelt het maaiveld in het plangebied gemiddeld tussen 0,5 en 0,8 m -NAP. In het zuidelijke deel van het plangebied is een aantal noordoost-zuidwest georiënteerde laagten aanwezig die vermoedelijk verband houden met de drainage van het grasland. De hoogst gelegen delen van het plangebied liggen direct ten noorden van deze laagten op circa 0,4 m -NAP. Op macroschaal is te zien dat het plangebied op een noord-zuid georiënteerde rug ligt. Het hoogteverschil in de regio houdt verband met een voormalige geul in de ondergrond. Het zandige materiaal dat in de geul is afgezet, klinkt relatief minder in dan de fijnere, kleiige sedimenten die in de komgebieden zijn afgezet, waardoor deze hoger in het landschap zijn komen te liggen (landschapsinversie). Archeologische waarden Volgens de verwachtingskaart West-Friesland Midden (Molenaar & De Boer, 2005) geldt voor het plangebied een hoge archeologische verwachting voor vindplaatsen uit de periode Neolithicum t/m Nieuwe tijd. Het noordoostelijke deel van het plangebied ligt valt tevens in een terrein van archeologische waarde (monumentnummer 5870). Uit de wijdere omgeving is bekend dat in prehistorische perioden op de hoger gelegen gebiedsdelen menselijke bewoning heeft plaatsgevonden. Uit de landschappelijke ontwikkeling blijkt dat het geulensysteem nog tot in het Laat Neolithicum actief was in (de directe omgeving van) het plangebied. De kans op het voorkomen van waardevolle archeologische resten uit de Bronstijd wordt dan ook waarschijnlijker geacht. De vindplaatsen uit de Bronstijd kenmerken zich doorgaans door een zeer geringe vondststrooiing en afwezigheid van een duidelijke vondstlaag. RAAP-notitie 3347 / eindversie [9 ]

11 Door de slechte afwatering trad in een groot deel van de rest van West-Friesland veengroei op, waardoor de kans op het voorkomen van eventuele archeologische resten uit de IJzertijd en Romeinse tijd laag wordt geacht. Gespecificeerde archeologische verwachting Verwachte archeologische waarden (volgens Den Boon, 2009) In het plangebied is de kans op aanwezigheid van archeologische resten hoog. Dit geldt voornamelijk voor de Middeleeuwen en deels voor de Nieuwe tijd, maar ook bewoningssporen uit het Neolithicum en de Bronstijd zijn mogelijk. Aanvullende informatie met betrekking tot de archeologische verwachting Gezien de aanwezigheid van een inversierug in de ondergrond geldt voor het plangebied een hoge archeologische verwachting voor vindplaatsen (archeologische resten) uit de Bronstijd. De aanwezigheid van archeologische resten uit het Laat Neolithicum wordt niet uitgesloten, maar wordt op basis van de datering van de actieve periode van het geulsysteem wel minder waarschijnlijk geacht (middelmatige archeologisch verwachting). De slechte afwatering en de vorming van veen vanaf de Late IJzertijd maakten het plangebied niet aantrekkelijk voor bewoning. Er geldt derhalve een lage archeologisch verwachting voor vindplaatsen (archeologische resten) uit de periode Late IJzertijd t/m Vroege Middeleeuwen. De kans op nederzettingsresten uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe tijd is hoog. Deze worden in het noordoostelijke deel van het plangebied verwacht, op het terrein van archeologische waarde (monumentnummer 5870). Alle archeologische resten bevinden zich zeer waarschijnlijk binnen 1 m -Mv. Ter plaatse van het ophogingpakket kan dit dieper zijn. Indien de top van de inversierug is aangetast door egalisatie in de vorige eeuw, dan moeten deze verwachtingen naar beneden worden bijgesteld. RAAP-notitie 3347 / eindversie [1 0 ]

12 3 Veldonderzoek 3.1 Methoden Het inventariserend veldonderzoek (IVO) bestond uit een verkennend booronderzoek voor de periode Laat Neolithicum t/m Nieuwe tijd. De onderzoeksmethode voor het veldwerk is bepaald op basis van de resultaten van het bureauonderzoek (gespecificeerde archeologische verwachting) en het protocol inventariserend veldonderzoek uit de KNA versie 3.1. Tijdens het veldonderzoek zijn 10 boringen verricht in een grid van 40 bij 50 m in 2 zuidwestnoordoost georiënteerde raaien (figuur 3). De boringen in een raai versprongen ten opzichte van die in de naastgelegen raai, waardoor een systeem van gelijkbenige driehoeken ontstond. De gehanteerde methode wordt geschikt geacht voor het opsporen van de meeste in dit gebied te verwachten nederzettingsterreinen uit de periode Laat Neolithicum t/m Nieuwe tijd. Deze methode is niet geschikt om verkavelingspatronen, graven en andere zeer lokale archeologische resten in kaart te brengen (Tol e.a., 2004). Er is geboord tot maximaal 2 m -Mv met een Edelmanboor met een diameter van 7 cm en een gutsboor met een diameter van 3 cm. De boringen zijn lithologisch conform NEN 5104 (Nederlands Normalisatie-instituut, 1989) beschreven en met meetlinten ingemeten (x- en y-waarden). Van alle boringen is de hoogte bepaald op basis van het Actueel Hoogtebestand Nederland ( Het opgeboorde materiaal is in het veld gecontroleerd op de aanwezigheid van archeologische indicatoren (zoals houtskool, vuursteen, aardewerk, metaal, bot, verbrande leem en fosfaatvlekken). Er zijn geen monsters genomen. 3.2 Resultaten Huidige situatie Tijdens het veldonderzoek is geconstateerd dat de slootranden aan de noord- en westzijde van het plangebied reeds zijn aangepast aan de toekomstige situatie: de sloot is verbreed en de slootkant is golvend gemaakt. Ook is een zandheuvel aangebracht die waarschijnlijk gebruikt zal gaan worden om delen van het plangebied op te hogen. De noordoost-zuidwest georiënteerde laagten die op het AHN zichtbaar zijn, zijn in het veld niet zichtbaar aanwezig. Geologie en bodem De textuur van de bouwvoor bestaat doorgaans uit een uiterst siltige, donkerbruingrijze klei. Direct onder de bouwvoor is in een aantal gevallen uiterst siltig, kalkrijk zand aangetroffen. Dit zand lijkt recentelijk te zijn opgebracht. Het totale verstoorde pakket (bouwvoor en recentelijk opgebrachte grond) is, afhankelijk van de locatie, 35 tot 70 cm dik. In boring 6 is een slootvulling aangetroffen, waardoor de verstoring 170 cm bedraagt. Het bodemprofiel onder het verstoorde pakket bestaat uit een siltig, eventueel met zand gelaagde (venige) klei die vrij abrupt overgaat in matig siltig, kalkrijk zand. In dit zand zijn schelpengruis en schelpfragmenten aanwezig. In boringen 5 en 6 ontbreekt het kleipakket en gaat de bouwvoor vrijwel direct over in het grijze, kalkrijke zand. RAAP-notitie 3347 / eindversie [1 1 ]

13 Het zandlichaam aan de basis van de boorprofielen is karakteristiek voor een dynamisch afzettingsmilieu (getijdengeul). Naar boven toe laten de afzettingen een rustiger milieu zien (siltige klei), die wijzen op oeverafzettingen en/of periodieke overstromingen. Lithostratigrafisch gezien behoren de intacte kleiige en zandige afzettingen tot het Laagpakket van Walcheren (Formatie van Naaldwijk). Het (rest)veen wordt gerekend tot het Hollandveen (Formatie van Nieuwkoop). Archeologie In de boringen 1, 2 en 10 is een oude cultuurlaag aangetroffen met een gemiddelde dikte van 30 cm, beginnend op circa 40 cm -Mv (zie bijlage 1). Deze cultuurlaag is vermoedelijk in de Late Middeleeuwen gevormd en dekt het landschap af. De archeologische indicatoren (houtskool, aardewerkfragmenten en bouwpuin) zijn aangetroffen in de top van de (venige) klei in het noordoosten van het plangebied. Deze locatie komt overeen met het terrein van archeologische waarde (monumentnummer 5870). Voor bewoning uit het Laat Neolithicum en de Bronstijd (die in theorie kan hebben plaatsgevonden op het zandige pakket) zijn geen aanwijzingen gevonden. RAAP-notitie 3347 / eindversie [1 2 ]

14 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies Bij aanvang van het veldonderzoek gold voor het plangebied een hoge archeologische verwachting voor vindplaatsen (archeologische resten) uit de Bronstijd. De aanwezigheid van archeologische resten uit het Laat Neolithicum werd op basis van de datering van de actieve periode van het geulsysteem minder waarschijnlijk geacht (middelmatige archeologische verwachting). De slechte afwatering en de vorming van veen vanaf de Late IJzertijd maakten het plangebied niet aantrekkelijk voor bewoning. De kans op nederzettingsresten uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe tijd is hoog. Deze worden in het noordoostelijke deel van het plangebied verwacht, op het terrein van archeologische waarde (monumentnummer 5870). Tijdens het veldonderzoek is een oude middeleeuwse cultuurlaag aangetroffen op AMK-terrein De archeologische indicatoren (houtskool, aardewerkfragmenten en bouwpuin) zijn aangetroffen in de top van de (venige) klei. Voor bewoning uit het Laat Neolithicum en de Bronstijd zijn geen aanwijzingen gevonden. Op basis van de onderzoeksresultaten en de voorgenomen bodemingrepen in het plangebied ( 1.3) kan worden geconcludeerd dat alleen ter plaatse van het AMK-terrein archeologische waarden worden verstoord indien hier graafwerkzaamheden plaatsvinden. 4.2 Aanbevelingen Geadviseerd wordt om op het AMK-terrein geen graafwerkzaamheden uit te voeren die dieper reiken dan 40 cm -Mv. Dit kan worden gerealiseerd door de voorgenomen plannen zodanig aan te passen dat de watergangen het AMK-terrein niet doorkruisen. Op deze wijze worden de gave stukken cultuurlandschap gevrijwaard van bodemingrepen en kan behoud in situ worden nagestreefd. Voor het overige deel van het plangebied wordt in het kader van de voorgenomen bodemingrepen geen archeologisch vervolgonderzoek aanbevolen. Indien bij de uitvoering van de werkzaamheden onverwacht toch archeologische resten worden aangetroffen, dan is conform artikel 53 en 54 van de Monumentenwet 1988 (herzien in 2007) aanmelding van de desbetreffende vondsten bij de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap c.q. de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verplicht (vondstmelding via ARCHIS). Met betrekking tot de bevindingen van onderhavig onderzoek dient contact opgenomen te worden met de gemeente Opmeer. RAAP-notitie 3347 / eindversie [1 3 ]

15 Literatuur Berendsen, H.J.A., De vorming van het land: Inleiding in de geologie en geomorfologie. Koninklijke van Gorcum, Assen. Molenaar, S. & G.H. de Boer, West-Friesland Midden, provincie Noord-Holland: een archeologische verwachtingskaart. RAAP-rapport RAAP Archeologisch Adviesbureau Amsterdam. Burck, du P. & L.W. Dekker, De bodemgesteldheid van de Vier Noorder Koggen. Stichting voor bodemkartering, Wageningen. Deeben, J.H.C. (red.), De Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW), derde generatie. Rapportage Archeologische Monumentenzorg 155. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort (info: Mulder, E.F.J. de & J.H.A. Bosch, Holocene stratigraphy, radio-carbon datings and palaeogeography of central and northern North-Holland (The Netherlands). Mededelingen Rijks Geologische Dienst 36(3): Mulder, E.F.J. de, M.C. Geluk, I. Ritsema, W.E. Westerhoff & T.E. Wong (red.), De ondergrond van Nederland. Geologie van Nederland 7. NITG-TNO, Utrecht. Nederlands Normalisatie-instituut, Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. Tol, A., P. Verhagen, A. Borsboom & M. Verbruggen, Prospectief boren; een studie naar de betrouwbaarheid en toepasbaarheid van booronderzoek in de prospectiearcheologie. RAAP-rapport RAAP Archeologisch Adviesbureau, Amsterdam. Gebruikte afkortingen AHN KNA -Mv NAP SIKB Actueel Hoogtebestand Nederland Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie beneden maaiveld Normaal Amsterdams Peil Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer RAAP-notitie 3347 / eindversie [1 4 ]

16 Overzicht van figuren, tabellen en bijlagen Figuur 1. Ligging van het plangebied met ARCHIS-waarnemingen (rood) en AMK-terreinen (blauw) op de IKAW; inzet: ligging in Noord-Holland (ster). Figuur 2. Paleogeografische ontwikkeling tot circa 1200 voor Chr. Figuur 3. Resultaten booronderzoek. Tabel 1. Archeologische tijdschaal. Tabel 2. Archeologische verwachting (uit: Den Boon, 2009). Bijlage 1. Boorbeschrijvingen. RAAP-notitie 3347 / eindversie [1 5 ]

17 Dienst voor het kadaster en de openbare registers, Apeldoorn, Figuur 1. Ligging van het plangebied (gearceerd) met ARCHIS-waarnemingen (rood) en AMK-terreinen (blauw) op de IKAW; inzet: ligging in Noord-Holland (ster).

18 legenda boring met aardewerk met houtskool 2 boornummer grens plangebied grens AMK terrein Hwei_fig3_resoz.wor m 1: Figuur 2. Resultaten booronderzoek.

19 Figuur 3. Paleogeografische ontwikkeling tot circa 1200 voor Chr tot circa 3800 v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr v. Chr HA1/Hwei_fig3_paleo Plangebied Natuurspeeltuin de Weijver Gemeente Opmeer Paleogeografische ontwikkeling tot circa 1200 v. Chr. (naar De Mulder & Bosch, 1982) legenda paleogeografische eenheden overig basisveengroei/lokale sedimentatie zoetwaterklei eind sedimentatie/begin veengroei (op onderste laagpakket A) actieve mariene sedimentatie getijdengeul strandwal ligging plangebied IJsselmeer eind sedimentatie/begin veengroei (op middelste laagpakket A) veengroei (geen mariene sedimentatie) km 1:

20 Bijlage 1: Boorbeschrijvingen RAAP-notitie 3347 / eindversie [1 9 ]

21 boring: HWEI-1 beschrijver: JS/CS, datum: , X: ,95, Y: ,93, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 19E, hoogte: -0,61, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Holland, gemeente: Opmeer, plaatsnaam: Opmeer, opdrachtgever: Gemeente Opmeer, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,61 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, spoor plantenresten Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 10 cm -Mv / 0,71 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, uiterst siltig, lichtbruingrijs, zandbrokken, zeer fijn, kalkarm, interpretatie: opgebrachte grond 30 cm -Mv / 0,91 m -NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, spoor plantenresten, kalkrijk Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor Archeologie: enkele spikkel houtskool, enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 45 cm -Mv / 1,06 m -NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, donkergrijsbruin, spoor plantenresten, kalkrijk Bodemkundig: interpretatie: oude akkerlaag Archeologie: enkele spikkel houtskool, enkel fragment bouwpuin (onbepaald) Opmerking: compact 60 cm -Mv / 1,21 m -NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, donkergrijsbruin, zandbrokken, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk Bodemkundig: interpretatie: oude akkerlaag Archeologie: enkele spikkel houtskool, enkel fragment bouwpuin (onbepaald) Opmerking: compact 70 cm -Mv / 1,31 m -NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, bruingrijs, zandbrokken, schelpfragment, spoor plantenresten, kalkrijk Archeologie: enkele spikkel houtskool Opmerking: compact 120 cm -Mv / 1,81 m -NAP Lithologie: veen, sterk kleiig, lichtgrijsbruin, veen (niet gedifferentieerd), schelpfragment, kalkrijk Litho-stratigrafie: Formatie van Nieuwkoop, Hollandveen Laagpakket 165 cm -Mv / 2,26 m -NAP Lithologie: zand, matig siltig, grijs, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk Einde boring op 200 cm -Mv / 2,61 m -NAP 1

22 boring: HWEI-2 beschrijver: JS/CS, datum: , X: ,98, Y: ,61, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 19E, hoogte: -0,68, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Holland, gemeente: Opmeer, plaatsnaam: Opmeer, opdrachtgever: Gemeente Opmeer, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,68 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, donkerbruingrijs Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 10 cm -Mv / 0,78 m -NAP Lithologie: zand, sterk siltig, lichtbruingrijs, zandbrokken, zeer fijn, kalkrijk, interpretatie: opgebrachte grond 35 cm -Mv / 1,03 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, zand- en kleibrokken, kalkrijk, interpretatie: verstoord Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 70 cm -Mv / 1,38 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, grijsbruin, schelpengruis, kalkrijk, interpretatie: oude akkerlaag 80 cm -Mv / 1,48 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, grijsbruin, schelpengruis, kalkrijk, interpretatie: oude akkerlaag Archeologie: enkel fragment aardewerk 85 cm -Mv / 1,53 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, uiterst siltig, zwak humeus, grijs, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk 90 cm -Mv / 1,58 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, lichtgrijs, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk 100 cm -Mv / 1,68 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, lichtgrijs, enkele zandlagen, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk 125 cm -Mv / 1,93 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, lichtgrijs, enkele kleilagen, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk 160 cm -Mv / 2,28 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, lichtgrijs, zeer fijn, schelpengruis, weinig plantenresten, kalkrijk Einde boring op 190 cm -Mv / 2,58 m -NAP 2

23 boring: HWEI-3 beschrijver: JS/CS, datum: , X: ,11, Y: ,40, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 19E, hoogte: -0,64, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Holland, gemeente: Opmeer, plaatsnaam: Opmeer, opdrachtgever: Gemeente Opmeer, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,64 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, matig humeus, donkerbruingrijs Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor 30 cm -Mv / 0,94 m -NAP Lithologie: zand, uiterst siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, zeer fijn, kalkrijk, interpretatie: opgebrachte grond 45 cm -Mv / 1,09 m -NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, bruingrijs, kalkrijk 60 cm -Mv / 1,24 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, lichtgrijs, enkele zandlagen, matig slap, kalkrijk 90 cm -Mv / 1,54 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: klei, sterk siltig, grijs, enkele zandlagen, matig slap, kalkrijk 120 cm -Mv / 1,84 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, sterk siltig, grijs, enkele zandlagen, matig slap, schelpfragment, spoor plantenresten, kalkrijk 140 cm -Mv / 2,04 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, grijs, matig stevig, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk Einde boring op 200 cm -Mv / 2,64 m -NAP boring: HWEI-4 beschrijver: JS/CS, datum: , X: ,49, Y: ,22, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 19E, hoogte: -0,66, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Holland, gemeente: Opmeer, plaatsnaam: Opmeer, opdrachtgever: Gemeente Opmeer, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,66 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, matig humeus, donkerbruingrijs Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor 45 cm -Mv / 1,11 m -NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, grijs, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk 50 cm -Mv / 1,16 m -NAP Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, enkele siltlagen, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk 95 cm -Mv / 1,61 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, veel dunne siltlagen, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk 140 cm -Mv / 2,06 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, enkele siltlagen, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten Einde boring op 180 cm -Mv / 2,46 m -NAP 3

24 boring: HWEI-5 beschrijver: JS/CS, datum: , X: ,93, Y: ,23, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 14G, hoogte: -0,85, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Holland, gemeente: Opmeer, plaatsnaam: Opmeer, opdrachtgever: Gemeente Opmeer, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,85 m -NAP Lithologie: zand, uiterst siltig, zwak humeus, bruingrijs, zeer fijn, spoor plantenresten Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor 20 cm -Mv / 1,05 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, uiterst siltig, zwak humeus, bruingrijs, zeer fijn, spoor plantenresten 35 cm -Mv / 1,20 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, uiterst siltig, lichtgrijs, enkele kleilagen, zeer fijn, spoor plantenresten, kalkrijk 70 cm -Mv / 1,55 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, zeer fijn, spoor plantenresten, kalkrijk 90 cm -Mv / 1,75 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk 125 cm -Mv / 2,10 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, enkele kleilagen, zeer fijn, schelpengruis, spoor hout en riet, kalkrijk 150 cm -Mv / 2,35 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk Einde boring op 200 cm -Mv / 2,85 m -NAP boring: HWEI-6 beschrijver: JS/CS, datum: , X: ,16, Y: ,04, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 14G, hoogte: -0,57, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Holland, gemeente: Opmeer, plaatsnaam: Opmeer, opdrachtgever: Gemeente Opmeer, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,57 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, bruingrijs, zand- en kleibrokken, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk, interpretatie: verstoord 100 cm -Mv / 1,57 m -NAP Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, zandbrokken, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk, interpretatie: verstoord 115 cm -Mv / 1,72 m -NAP Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, zandbrokken, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk, interpretatie: slootvulling Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 170 cm -Mv / 2,27 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, grijs, zandbrokken, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk Opmerking: schoon Einde boring op 200 cm -Mv / 2,57 m -NAP 4

25 boring: HWEI-7 beschrijver: JS/CS, datum: , X: ,97, Y: ,56, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 19E, hoogte: -0,61, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Holland, gemeente: Opmeer, plaatsnaam: Opmeer, opdrachtgever: Gemeente Opmeer, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,61 m -NAP Lithologie: zand, uiterst siltig, zwak humeus, bruingrijs, zeer fijn Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor 25 cm -Mv / 0,86 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, uiterst siltig, zwak humeus, bruingrijs, zandbrokken, zeer fijn, schelpengruis, interpretatie: menglaag Archeologie: enkele spikkel houtskool 70 cm -Mv / 1,31 m -NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, sterk humeus, grijs, weinig plantenresten Opmerking: vegetatielaagje: begin veengroei? 75 cm -Mv / 1,36 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, lichtgrijs, enkele siltlagen, stevig, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk 120 cm -Mv / 1,81 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, lichtgrijs, enkele kleilagen, stevig, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk 160 cm -Mv / 2,21 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, stevig, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk Einde boring op 180 cm -Mv / 2,41 m -NAP boring: HWEI-8 beschrijver: JS/CS, datum: , X: ,97, Y: ,60, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 19E, hoogte: -0,62, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Holland, gemeente: Opmeer, plaatsnaam: Opmeer, opdrachtgever: Gemeente Opmeer, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,62 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, bruingrijs Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor Archeologie: lichte zweem fosfaat 25 cm -Mv / 0,87 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, bruingrijs, interpretatie: bouwvoor 45 cm -Mv / 1,07 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, bruingrijs, zandbrokken, interpretatie: menglaag 55 cm -Mv / 1,17 m -NAP Lithologie: klei, sterk siltig, zwak humeus, bruingrijs 60 cm -Mv / 1,22 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: klei, sterk siltig, lichtgrijs, matig stevig, kalkrijk 105 cm -Mv / 1,67 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, enkele siltlagen, matig stevig, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk 130 cm -Mv / 1,92 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, enkele kleilagen, matig stevig, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk 160 cm -Mv / 2,22 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, matig stevig, zeer fijn, schelpengruis, spoor plantenresten, kalkrijk Einde boring op 180 cm -Mv / 2,42 m -NAP 5

26 boring: HWEI-9 beschrijver: JS/CS, datum: , X: ,58, Y: ,80, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 19E, hoogte: -0,58, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Holland, gemeente: Opmeer, plaatsnaam: Opmeer, opdrachtgever: Gemeente Opmeer, uitvoerder: RAAP West 0 cm -Mv / 0,58 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, matig humeus, donkerbruingrijs Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor 20 cm -Mv / 0,78 m -NAP Lithologie: zand, uiterst siltig, lichtbruingrijs, zeer fijn, kalkrijk, interpretatie: opgebrachte grond 45 cm -Mv / 1,03 m -NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, kalkrijk 50 cm -Mv / 1,08 m -NAP Lithologie: klei, sterk siltig, zwak humeus, grijs, kalkrijk 55 cm -Mv / 1,13 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, uiterst siltig, lichtgrijs, enkele zandlagen, zeer fijn, kalkrijk 95 cm -Mv / 1,53 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, lichtgrijs, enkele kleilagen, zeer fijn, kalkrijk 140 cm -Mv / 1,98 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, sterk siltig, grijs, enkele kleilagen, zeer fijn, schelpfragment, spoor plantenresten, kalkrijk Einde boring op 200 cm -Mv / 2,58 m -NAP boring: HWEI-10 beschrijver: JS/CS, datum: , X: ,39, Y: ,93, precisie locatie: 1 dm, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 19E, hoogte: -0,64, precisie hoogte: 1 cm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 en guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Noord-Holland, gemeente: Opmeer, plaatsnaam: Opmeer, opdrachtgever: Gemeente Opmeer, uitvoerder: RAAP West, opmerking: losse boring, 30 m uit oostgrens 0 cm -Mv / 0,64 m -NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, matig humeus, donkerbruingrijs Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 25 cm -Mv / 0,89 m -NAP Lithologie: zand, uiterst siltig, matig humeus, lichtbruingrijs, zeer fijn, interpretatie: menglaag Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 40 cm -Mv / 1,04 m -NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, sterk humeus, donkerbruin Bodemkundig: interpretatie: oude akkerlaag Archeologie: enkel fragment aardewerk, enkel fragment bouwpuin (onbepaald) Opmerking: venig 60 cm -Mv / 1,24 m -NAP Lithologie: klei, uiterst siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs Bodemkundig: interpretatie: oude akkerlaag Archeologie: enkel fragment aardewerk, enkel fragment bouwpuin (onbepaald) Opmerking: venig 65 cm -Mv / 1,29 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: klei, uiterst siltig, lichtbruingrijs, enkele siltlagen, kalkrijk 90 cm -Mv / 1,54 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, stevig, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk 145 cm -Mv / 2,09 m -NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, stevig, zeer fijn, schelpengruis, kalkrijk Einde boring op 180 cm -Mv / 2,44 m -NAP 6