RAAP-NOTITIE Plangebied t Vaneker. Gemeente Enschede Archeologisch vooronderzoek: een aanvullend inventariserend veldonderzoek

Transcriptie

1 RAAP-NOTITIE 3192 Plangebied t Vaneker Gemeente Enschede Archeologisch vooronderzoek: een aanvullend inventariserend veldonderzoek

2 Colofon Opdrachtgever: gemeente Enschede Titel: Plangebied t Vaneker, gemeente Enschede; archeologisch vooronderzoek: een aanvullend inventariserend veldonderzoek Status: eindversie Datum: juni 2009 Auteur: drs. E.I. Schuurman Projectcode: ENNO8 Bestandsnaam: NO3192_ENNO8 Projectleider: drs. E.I. Schuurman Projectmedewerker: M. Janssen ARCHIS-vondstmeldingsnummers: niet van toepassing ARCHIS-waarnemingsnummers: niet van toepassing ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer/CIS-code: Bewaarplaats documentatie: RAAP Oost-Nederland Autorisatie: drs. S.W. Jager ISSN: RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. Leeuwenveldseweg 5b 1382 LV Weesp Postbus GB Weesp telefoon: telefax: raap@raap.nl RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V., 2009 RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

3 Samenvatting In opdracht van de gemeente Enschede heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in juni op 2 locaties uitgevoerd in verband met de ontwikkeling van plangebied t Vaneker in de gemeente Enschede. De locaties konden in een eerder stadium niet onderzocht worden omdat er geen betredingstoestemming was verleend. Het doel van het veldonderzoek was de archeologische verwachting die tijdens het bureauonderzoek in 2001 was opgesteld, te toetsen en, voor zover mogelijk, een eerste indruk te geven van de aard, omvang, datering, kwaliteit (gaafheid en conservering) en diepteligging van eventueel aangetroffen archeologische vindplaatsen. Op basis van de onderzoeksresultaten en de aard en omvang van de voorgenomen bodemingrepen is voor beide terreinen vervolgens een advies met betrekking tot archeologisch vervolgonderzoek geformuleerd. Op basis van de resultaten van het bureauonderzoek gold bij de aanvang van het veldonderzoek voor beide onderzoekslocaties een middelmatige archeologische verwachting voor vindplaatsen (intacte overblijfselen) uit alle perioden (Steentijd t/m Nieuwe tijd). Tijdens het veldonderzoek zijn ter hoogte van de onderzoekslocaties (A en B) geen aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische waarden aangetroffen. Voorts is vastgesteld dat niet alleen de bodem plaatselijk aanzienlijk is verstoord, maar dat het ook om relatief laaggelegen, natte gronden gaat die vroeger weinig favoriet waren als vestigingslocatie. Gezien de onderzoeksresultaten en de voorgenomen ingrepen is geconcludeerd dat bij de uitvoering hiervan op beide locaties naar alle waarschijnlijkheid geen archeologische waarden zullen worden verstoord. Op basis hiervan wordt aanbevolen geen aanvullend archeologisch onderzoek te laten verrichten en beide terreinen vrij te geven. Indien bij de uitvoering van de werkzaamheden onverwacht archeologische resten worden aangetroffen, dan is conform artikel 53 en 54 van de Monumentenwet 1988 (herzien in 2007) aanmelding van de desbetreffende vondsten bij de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, i.c. de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verplicht (vondstmelding via ARCHIS). RAAP-notitie 3192 / eindversie [3 ]

4 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Inhoudsopgave Inleiding Kader en doelstelling Administratieve gegevens Onderzoeksopzet en richtlijnen Bureauonderzoek Methoden Resultaten Veldonderzoek Methoden Resultaten Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Literatuur Gebruikte afkortingen Verklarende woordenlijst Overzicht van figuren, tabellen en bijlagen Bijlage 1: Boorbeschrijvingen RAAP-notitie 3192 / eindversie [4 ]

5 1 Inleiding 1.1 Kader en doelstelling In opdracht van de gemeente Enschede heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in juni 2009 uitgevoerd in verband met de ontwikkeling van plangebied t Vaneker in de gemeente Enschede. Het onderzoek is het vervolg op een bureauonderzoek van het plangebied (aangevuld met een veldinspectie in 2001 en een kartering in 2006) en had betrekking op 2 waarvoor destijds geen betredingstoestemming was verleend. Dit onderzoek diende te worden uitgevoerd omdat realisatie van de plannen zou kunnen leiden tot aantasting of vernietiging van mogelijk aanwezige archeologische resten. Doel van het veldonderzoek was het toetsen van die gespecificeerde archeologische verwachting en, indien mogelijk, een eerste indruk geven van de aard, omvang, datering, kwaliteit (gaafheid en conservering) en diepteligging van eventueel aangetroffen archeologische resten. Op basis van de onderzoeksresultaten en de aard en omvang van de voorgenomen bodemingrepen is vervolgens in hoofdstuk 4 voor beide terreinen een advies geformuleerd met betrekking tot eventueel archeologisch vervolgonderzoek. 1.2 Administratieve gegevens Onderzoekslocatie A (omvang ca. 0,6 ha) ligt direct ten noorden van de Brandemaatweg (figuur 1). De centrumcoördinaat is / Onderzoekslocatie B (omvang ca. 0,6 ha) wordt in het zuiden en westen omgrensd door de Overmaatweg (figuur 2). De locaties staan afgebeeld op kaartblad 34F van de topografische kaart van Nederland (schaal 1:25.000). Beide locaties waren ten tijde van het veldonderzoek in gebruik als grasland. 1.3 Onderzoeksopzet en richtlijnen Het onderzoek bestond uit een aanvullend veldonderzoek en had het karakter van een karterend booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd volgens de normen van de archeologische beroepsgroep (zie artikel 24 van het Besluit archeologische monumentenzorg). De Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.1), beheerd door de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB; geldt in de praktijk als richtsnoer. RAAP beschikt over een opgravingsvergunning, verleend door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Zie tabel 1 voor de dateringen van de in dit rapport genoemde archeologische perioden. Achter in dit rapport is een lijst met gebruikte afkortingen opgenomen en worden enkele vaktermen beschreven (zie verklarende woordenlijst). RAAP-notitie 3192 / eindversie [5 ]

6 2 Bureauonderzoek 2.1 Algemeen In 2001 is ten behoeve van de vervaardiging van een archeologische verwachtingskaart een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd met betrekking tot plangebied 't Vaneker (Scholte Lubberink, 2001). Als vervolg hierop heeft in 2006 een inventariserend veldonderzoek plaatsgevonden (Scholte Lubberink, 2006). De resultaten van deze onderzoeken, die van toepassing zijn op de 2 onderzoekslocaties, zijn in dit hoofdstuk ondergebracht en aangevuld met recente gegevens. 2.2 Resultaten Huidige situatie Ui recente luchtfoto's uit Google Earth blijkt dat de onderzoekslocaties in gebruik zijn als grasland. De KLIC-meldingen hebben uitgewezen dat ter hoogte van beide terreinen geen relevante infrastructurele voorzieningen aanwezig zijn. Geo(morfo)logie Plangebied t Vaneker ligt op de overgang van de stuwwal van Oldenzaal-Enschede naar het laaggelegen dekzandgebied ten westen daarvan. Onderzoekslocatie A maakt deel uit van het dekzandgebied en ligt in een zone van dekzandwelvingen en -vlakten. Onderzoekslocatie B ligt op de flank van de stuwwal en wordt grotendeels gekenmerkt door vochtige zandige bodems. Langs de oostkant van het perceel dagzoomt keileem. Historische situatie Plangebied 't Vaneker ligt geheel binnen de grenzen van de historische marke Lonneker. De nederzetting of buurtschap Lonneker wordt reeds in bronnen uit de 10e eeuw na Chr. vermeld als Loningheri. Uit deze bronnen blijkt dat een deel van de huidige erven of boerderijen in Lonneker reeds in die tijd bestond. Uit historische bronnen uit de Late Middeleeuwen blijkt dat in die tijd binnen de grenzen van plangebied t Vaneker 7 erven aanwezig waren. Een van deze erven is erve Winkel dat zich direct ten westen van onderzoekslocatie B bevindt. Op basis van ervaringen elders in Twente kan gesteld worden dat in de onmiddellijke nabijheid van deze oude erven archeologische resten van middeleeuwse voorgangers kunnen voorkomen. De kans hierop is het grootst langs de randen van (de) nabijgelegen oude akkerlanden of essen. Het grondgebruik op onderzoekslocatie A is op de kadastrale minuut uit 1832 weergegeven als hooi-/weideland in het noorden en akkerland in het zuiden ( Van onderzoekslocatie B bestond in die tijd het noordelijke gedeelte uit heide, terwijl het zuidelijke deel in beslag werd genomen door hooi-/weiland. RAAP-notitie 3192 / eindversie [6 ]

7 Bekende archeologische waarden ARCHIS en AMK In ARCHIS staan geen archeologische monumenten in de nabijheid van de onderzoekslocaties geregistreerd. Wel zijn uit de omgeving van de 2 onderzoekslocaties meerdere vindplaatsen met vondsten uit de Prehistorie en de Late Middeleeuwen bekend (o.a. ARCHIS-waarnemingsnrs , 56873, en ). De vindplaatsen zijn tijdens de veldinspectie in 2001 en het karterend veldonderzoek in 2006 aan het licht gebracht. Gespecificeerde archeologische verwachting Voor de zone van dekzandwelvingen en -vlakten waarin zich onderzoekslocatie A bevindt, geldt een middelmatige archeologische verwachting voor alle perioden (Steentijd t/m Nieuwe tijd). In het desbetreffende gebied, dat wat betreft hoogteligging, reliëf en bodemvochtigheid een middenpositie inneemt, is de kans op het aantreffen van archeologische resten relatief gering. Een uitzondering vormen de gebieden langs randen van de hoge dekzandruggen met een plaggendek, zoals het geval is langs de noordrand van onderzoeklocatie A. Hier is de kans op de aanwezigheid van archeologische resten uit de Late Middeleeuwen groot (in het bijzonder nabij de laat-middeleeuwse erven). Aan de vochtige zandige bodems die ter hoogte van onderzoekslocatie B liggen, is op grond van het bureauonderzoek (eveneens) een middelmatige archeologische verwachting toegekend (Scholte Lubberink, 2001). Hier is de kans op het voorkomen van archeologische vindplaatsen anders dan losse vondsten tamelijk gering. Dit is vooral het geval als het gebieden betreft die op enige afstand van droge, zandige gebieden liggen. Wanneer het om zones gaat die aan oude akkerlanden (met een plaggendek) grenzen, is de kans op de aanwezigheid van nederzettingssporen uit de Late Middeleeuwen groot. Dit is vooral het geval nabij de van oorsprong laatmiddeleeuwse boerenerven, zoals erve Winkel. RAAP-notitie 3192 / eindversie [7 ]

8 3 Veldonderzoek 3.1 Methoden Het aanvullend inventariserend veldonderzoek (IVO) bestond uit een karterend booronderzoek. De onderzoeksmethode voor het veldwerk is bepaald op basis van de resultaten van het bureauonderzoek (gespecificeerde archeologische verwachting) en het protocol inventariserend veldonderzoek uit de KNA versie 3.1 (stroomdiagram 'keuze onderzoeksmethode karterende fase en 'Leidraad inventariserend veldonderzoek deel karterend booronderzoek'). De boringen 1 t/m 6 zijn ter hoogte van onderzoekslocatie B bezet (figuur 1) en de boringen 7 t/m 11 ter hoogte van onderzoekslocatie A (figuur 2). De boringen zijn zo gelijkmatig mogelijk over de beide terreinen verdeeld (figuren 1 en 2). De gehanteerde boordichtheid wordt geschikt geacht voor het opsporen van de meeste in dit gebied te verwachten archeologische vindplaatsen. Deze methode is niet geschikt om verkavelingspatronen, ijle vondstverspreidingspatronen van bijvoorbeeld vuursteenmateriaal, graven en andere zeer lokale archeologische resten in kaart te brengen (Tol e.a., 2004). Er is geboord tot maximaal 1,30 m -Mv met een Edelmanboor met een diameter van 15 cm. De boringen zijn lithologisch conform NEN 5104 (Nederlands Normalisatie-instituut, 1989) beschreven en met meetlinten ingemeten (x- en y-waarden). Het opgeboorde materiaal is gezeefd met een zeef met een maaswijdte van 0,5 cm; het zeefresidu is met het blote oog geïnspecteerd op het voorkomen van archeologische indicatoren (zoals houtskool, vuursteen, aardewerk, metaal, bot en verbrande leem). 3.2 Resultaten Geologie en bodem Ter hoogte van onderzoekslocatie A zijn in alle boringen A/C-profielen vastgesteld. Deze worden gekenmerkt door een donkerbruingrijze, humeuse bouwvoor (A-horizont) die uit matig fijn en zwak siltig zand bestaat. De bouwvoor heeft een dikte van circa 30 cm. Onder de bouwvoor is een dun, humushoudend cultuurdek van maximaal 20 cm dik aangetroffen. Dit cultuurdek (door de toepassing van plaggenbemesting ontstaan) rust direct op de C-horizont (de natuurlijke ondergrond). De C-horizont is lichtgrijs en ijzerhoudend. Het zand is matig fijn en zwak siltig. De bodem ter hoogte van onderzoekslocatie A kan beschreven worden als beekeerdgrond. Beekeerdgronden zijn bodems die onder natte omstandigheden zijn gevormd. Het betreft over het algemeen gronden met een hoge grondwaterstand die in het verleden als hooi- en weideland in gebruik waren. Onderzoekslocatie B wordt gekenmerkt door grotendeels (diep) verploegde bodemprofielen. De bouwvoor met een dikte van 30 cm wordt gekenmerkt door donkerbruingrijs, humeus, matig fijn en zwak siltig zand met grind. Met uitzondering van boringen 5 en 6 zijn in de bouwvoor gele RAAP-notitie 3192 / eindversie [8 ]

9 vlekken en ijzervlekken vastgesteld. Tevens lijkt ter hoogte van deze 2 boringen een restant van een plaggen- of cultuurdek aanwezig. Onder de bouwvoor of het plaggendek zijn in de boringen 2, 4 en 5 de (verploegde) restanten van een B- en of BC-horizont aangetroffen. In de boringen 2 en 4 zijn deze horizonten vermengd met de bovenliggende A-horizont en de onderliggende C- horizont. Bruine vlekken getuigen voorts van de vroegere aanwezigheid van deze horizonten. Ter hoogte van boring 5 lijken deze horizonten overigens nog wel grotendeels intact. Ter hoogte van de boringen 1, 3 en 6 zijn geen aanwijzingen voor een B- of BC-horizont waargenomen. Hier rust de A-horizont direct op de C-horizont. De C-horizont is ter plekke op gemiddeld 8 aangetroffen. De C-horizont is lichtgrijs, bevat enkele grindjes en is ijzerhoudend. Ook zijn dikke kleilagen vastgesteld (keileem). De bodem ter hoogte van boringen 2, 4 en 5 kan beschreven worden als (diep verploegde) veld- of laarpodzolgronden. Deze bodems zijn onder relatief vochtige omstandigheden ontstaan op de iets hoger gelegen delen van de voormalige woeste gronden. In de overige boringen is vermoedelijk een beekeerdgrond waargenomen. Archeologie Tijdens het veldonderzoek zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen. Er is derhalve geen aanleiding om de aanwezigheid van archeologische vindplaatsen op beide onderzochte terreinen te vermoeden. Ter hoogte van locatie B is de grond tevens diep verploegd, hetgeen de aanwezigheid van intacte grondsporen niet aannemelijk maakt. RAAP-notitie 3192 / eindversie [9 ]

10 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies Op basis van de onderzoeksresultaten kan worden geconcludeerd dat bij de realisering van de plannen op beide terreinen naar alle waarschijnlijkheid geen archeologische waarden zullen worden verstoord. De aangetroffen bodemprofielen ter hoogte van de onderzoekslocaties wijzen op relatief natte omstandigheden in het verleden, waardoor het minder geschikte locaties voor bewoning zijn geweest. Er zijn tijdens het veldonderzoek dan ook geen archeologische indicatoren aangetroffen. 4.2 Aanbevelingen Op basis van de resultaten van onderhavig onderzoek wordt voor beide onderzoekslocaties in het kader van de voorgenomen bodemingrepen geen archeologisch vervolgonderzoek aanbevolen. Indien bij de uitvoering van de werkzaamheden onverwacht archeologische resten worden aangetroffen, dan is conform artikel 53 en 54 van de Monumentenwet 1988 (herzien in 2007) aanmelding van de desbetreffende vondsten bij de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, i.c. de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verplicht (vondstmelding via ARCHIS). RAAP-notitie 3192 / eindversie [1 0 ]

11 Literatuur Nederlands Normalisatie-instituut, Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. Scholte Lubberink, H.B.G., Plangebied t Vaneker, gemeente Enschede; een inventariserend archeologisch onderzoek. RAAP-rapport 743. RAAP Archeologisch Adviesbureau, Amsterdam. Scholte Lubberink, H.B.G., Plangebied t Vaneker, gemeente Enschede; een archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek. RAAPrapport RAAP Archeologisch Adviesbureau, Amsterdam. Tol, A., P. Verhagen, A. Borsboom & M. Verbruggen, Prospectief boren; een studie naar de betrouwbaarheid en toepasbaarheid van booronderzoek in de prospectiearcheologie. RAAP-rapport RAAP Archeologisch Adviesbureau, Amsterdam. Verklarende woordenlijst dagzomen Aan de oppervlakte komen, zichtbaar worden van gesteenten (met inbegrip van zand, klei, etc.). dekzand Fijnzandige afzettingen die onder periglaciale omstandigheden voornamelijk door windwerking ontstaan zijn; de dekzanden van het Weichselien vormen in grote delen van Nederland een dek (Saalien: Formatie van Eindhoven; Weichselien: Formatie van Twente). esdek Oud verhoogd bouwland, ontstaan door ophoging ten gevolge van bemesting. Voor de bemesting werden plaggen of met zand vermengde potstalmest opgebracht. De term es is gangbaar in Noord- en Oost-Nederland. In Midden-Nederland wordt gesproken van enk of eng en in Zuid-Nederland van akker of veld. horizont Een bodemlaag waarin zich bepaalde bodemkundige processen afspelen. keileem Grondsoort bestaande uit een mengsel van leem, zand, grind en stenen (in het spraakgebruik gekoppeld aan het begrip grondmorene). plaggendek Zie esdek. stuwwal (bekken) Door de druk van het landijs in het Saalien opgedrukte rug van scheefgestelde preglaciale sedimenten. RAAP-notitie 3192 / eindversie [1 1 ]

12 Gebruikte afkortingen ARCHIS KNA -Mv SIKB ARCHeologisch Informatie Systeem Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie beneden maaiveld Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer Overzicht van figuren, tabellen en bijlagen Figuur 1. Boorpuntenkaart onderzoekslocatie A. Figuur 2. Boorpuntenkaart onderzoekslocatie B. Tabel 1. Archeologische tijdschaal. Bijlage 1. Boorbeschrijvingen. RAAP-notitie 3192 / eindversie [1 2 ]

13 Figuur 1. Boorpuntenkaart onderzoekslocatie A.

14 Figuur 2. Boorpuntenkaart onderzoekslocatie B.

15 Archeologische perioden Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd IJzertijd Bronstijd Neolithicum (Nieuwe Steentijd) Mesolithicum (Midden Steentijd) Paleolithicum (Oude Steentijd) Tabel 1. Archeologische tijdschaal. Laat Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Datering (gekalibreerd) na Chr. 12 voor Chr / RAAP-notitie 3192 / eindversie [1 5 ]

16 Bijlage 1: Boorbeschrijvingen RAAP-notitie 3192 / eindversie [1 6 ]

17 Bijlage 1. Boorbeschrijvingen boring: ENNO8-1 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: verploegd tot in C-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd 5 Lithologie: zand, matig siltig, bruingrijs, matig fijn Bodemkundig: verploegd tot in C-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd 9 Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, enkele kleilagen, matig grof Einde boring op 12 boring: ENNO8-2 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, kleibrokken, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd 5 Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, kleibrokken, matig fijn Bodemkundig: verploegd tot in B-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd 9 Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, bruin, kleibrokken, matig fijn Bodemkundig: BC-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd 11 Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 12 boring: ENNO8-3 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd 3 Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: verploegd tot in C-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd 6 Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, enkele kleilagen, matig fijn 8 Lithologie: zand, uiterst siltig, zwak grindig, lichtgrijs, enkele kleilagen, matig fijn Einde boring op 9 1

18 Bijlage 1. Boorbeschrijvingen boring: ENNO8-4 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd 3 Lithologie: zand, matig siltig, lichtbruin, enkele kleilagen, matig fijn Bodemkundig: A-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 6 Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, enkele kleilagen, matig fijn Bodemkundig: A-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 9 Lithologie: zand, matig siltig, bruin, matig fijn Bodemkundig: B-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 11 Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 13 boring: ENNO8-5 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont, interpretatie: bouwvoor 3 Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: A-horizont bestaand uit opgebracht pakket, interpretatie: esdek 7 Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, bruin, matig fijn Bodemkundig: B-horizont, enkele Fe-vlekken 8 Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, lichtbruin, matig fijn Bodemkundig: BC-horizont, enkele Fe-vlekken 9 Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtbruingrijs, matig fijn 11 Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgrijs, enkele kleilagen, matig fijn Einde boring op 12 boring: ENNO8-6 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, sterk siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont, enkele Fe-vlekken, interpretatie: bouwvoor 3 Lithologie: zand, sterk siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: A-horizont bestaand uit opgebracht pakket, enkele Fe-vlekken, interpretatie: verploegd 5 Lithologie: zand, matig siltig, lichtbruingrijs, matig fijn, interpretatie: verploegd 10 Lithologie: zand, matig siltig, grijs, matig fijn Bodemkundig: C-horizont, volledig gereduceerd Einde boring op 12 2

19 Bijlage 1. Boorbeschrijvingen boring: ENNO8-7 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont, interpretatie: bouwvoor 3 Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: A-horizont bestaand uit opgebracht pakket, interpretatie: esdek 5 Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 8 boring: ENNO8-8 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont, interpretatie: bouwvoor 3 Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: A-horizont bestaand uit opgebracht pakket, interpretatie: esdek 5 Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 8 boring: ENNO8-9 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont, interpretatie: bouwvoor 3 Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: A-horizont bestaand uit opgebracht pakket, interpretatie: esdek 5 Lithologie: zand, matig siltig, matig humeus, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 8 boring: ENNO8-10 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, matig siltig, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont, interpretatie: bouwvoor 35 cm -Mv Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgeelgrijs, matig fijn Bodemkundig: C-horizont, Fe-concreties Einde boring op 6 boring: ENNO8-11 beschrijver: LS MJ, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: lokaal coördinaatsysteem, kaartblad: 34F, boortype: Edelman-15 cm, Lithologie: zand, matig siltig, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont, interpretatie: bouwvoor 4 Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, lichtgeelgrijs, matig fijn Bodemkundig: C-horizont, Fe-concreties Einde boring op 6 3