Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Mocht u nog vragen hebben dan kunt u natuurlijk te allen tijde contact met ons opnemen.

Transcriptie

1 Archeologisch Adviesbureau ons kenmerk: behandeld door: uw brief van: uw referentie: bijlage(n): betreft: datum: 6 oktober TYZE doc drs. J.C. Pouwels archeologisch vooronderzoek t.b.v. uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardbergum, gem. Tytsjerksteradie Gemeente Tytsjerksteradiel de heer K. Boelstra Postbus AA Burgum Geachte heer Boelstra,,^^,,-*_.._,_.. Hierbij hebben wij het genoegen u drie exemplaren van de RAAP notitie 3587, Uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardburgum, gemeente Tytsjerksteradiel; een waarderend onderzoek aan te bieden. Indien u op- en/of aanmerkingen op deze rapportage heeft, wordt u verzocht hierover binnen twee weken contact op te nemen met de projectleider van dit onderzoek, de heer E. van der Zwet. In het geval dat wij binnen deze periode niets van u vernemen, gaan wij ervan uit dat het onderzoek met de huidige rapportage als afgerond beschouwd kan worden. Conform onze Algemene Voorwaarden is hierbij de eindfactuur van dit project bijgevoegd. Wij verzoeken u vriendelijk er zorg voor te dragen dat dit bedrag binnen 30 dagen op onze rekening wordt bijgeschreven. Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Mocht u nog vragen hebben dan kunt u natuurlijk te allen tijde contact met ons opnemen. Met vriendelijke groet, drs. J.C. Pouwels Secretariaat Bijlagen Notitie 3587 (3 ex.) Eindfactuur Cc. Gemeente Tytsjerksteradiel, College van B&W (1 ex.) Provincie Fryslân, dhr. dr. G.J. de Langen (1 ex.) RAAP Hoofdkantoor Leeuwenveldseweg 5b 1382 LVWeosp Postbus GBWeesp T F E raap@raap.nl KvK ING ABN AMRO RAAP Noord-Nederland De Kiel BG Drachten T F E raapnnl@raap.nl RAAP Oost-Nederland Postbus AE Zutphen T F E raaponl@raap.nl RAAP Zuid-Nederland De S. Lohmanstraat AM Weert T F E raapznl@raap.nl RAAP West-Nederland Postbus RA Leiden T F E raapwnl@raap.nl

2 L,!! > ( Archeologisch Adviesbureau Gemeente Tytsjerksteradiel Postbus AA Burgum uw contactpersoon: uw referentie: ons projectnummer: D. Meloni 15518TYZE debiteurennummer: 285 factuumummer: factuurdatum: vervaldatum: onze projectomschrijving: archeologisch vooronderzoek t.b.v. uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardbergum, gem.tytsjerksteradiel Totaal opdrachtsom 1.553,00 Totaalbedrag 19,0% BTW 1.553,00 295,07 Totaalbedrag 1.848,07 Wij verzoeken u deze factuur binnen 30 dagen te voldoen, onder vermelding van: 285/ Postadres hoofdkantoor Postbus 5069, 1380 GB Weesp Telefoon Registratie KvK Gooi- en Eemland Internationale betalingen IBAN NL50 ABNA ING ABN-AMRO BTW B01 BIC ABNA NL2A

3 RAAP-NOTITIE 3587 Uitbreiding kerkgebouw Baptisten gemeente te Noardburgum Gemeente Tytsjerksteradiel Archeologisch vooronderzoek: een waarderend veldonderzoek

4 Colofon Opdrachtgever: gemeente Tytsjerksteradiel Titel: Uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardburgum, gemeente Tytsjerksteradiel; een waarderend veldonderzoek Status: eindversie Datum: oktober 2010 Auteurs: E.J.M, van der Zwei & drs. H.W. Veenstra Projectcode: TYZE Bestandsnaam: N03587_TYZE.doc Projectleider: drs. H.W. Veenstra Projectmedewerker: E.J.M, van der Zwet ARCHIS-vondstmeldingsnummers: niet van toepassing ARCHIS-waarnemingsnummers: niet van toepassing ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer: Autorisatie: dr. G. Aalbersberg Bevoegd gezag: Provincie Fryslân ISSN: RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. Leeuwenveldseweg 5b 1382 LV Weesp Postbus GB Weesp telefoon: telefax: RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V., 2010 RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

5 Uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardbergum, gemeente D A A D Tytsjerksteradiel; een waarderend veldonderzoek t*** 1 Inleiding Algemeen opdrachtgever: gemeente Tytsjerksteradiel aanleiding onderzoek: uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente datum uitvoering veldwerk: 5 oktober 2010 lokale omstandigheden die van invloed zijn geweest op het onderzoek: in het plangebied stond een noodgebouw en het plangebied was deels betegeld. Locatiegegevens plangebied: het plangebied ligt in het centrum van Noardburgum, ten westen van de Zevenhuisterweg ter hoogte van de huisnummers 37 en 39. plaats: Noardburgum gemeente: Tytsjerksteradiel provincie: Fryslân kaartblad topografische kaart Nederland 1:25.000: 6D plangebied in gebruik als: tuin en noodgebouw oppervlakte plangebied: ca. 230 m 2 centrumcoördinaten (X/Y): / Onderzoeksvragen Wat is de mate van verstoring van de bodemopbouw in het plangebied en zijn daarin aanwijzingen aanwezig voor archeologische resten uit de Steentijd? Het onderzoek is uitgevoerd volgens de normen van de archeologische beroepsgroep (zie artikel 24 van het Besluit archeologische monumentenzorg). De Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA, versie 3.1), beheerd door de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB; geldt in de praktijk als richtsnoer. RAAP beschikt over een opgravingsvergunning, verleend door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Zie tabel 1 voor de dateringen van de in deze notitie genoemde archeologische perioden. RAAP-notitie 3587 / eindversie [3 ]

6 Uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardbergum, gemeente D A A D Tytsjerksteradiel; een waarderend veldonderzoek kaj 2 Bureauonderzoek Archeologische gegevens archeologische advies: volgens de FAMKE (Friese Archeologische MonumentenKaart Extra; is voor het plangebied voor de periode Steentijd- Bronstijd een waarderend onderzoek 'vuursteenvindplaatsen' nodig. ARCHIS-waarnemingen en -vondstmeldingen (nationaal Archeologisch Informatie Systeem): - in plangebied: geen - in de directe nabijheid (< 300 m): geen bekende archeologische gegevens uit andere bronnen: een vuursteenvindplaats (FAMKE) Bodemkundige gegevens bodem volgens bodemkaart: laarpodzolgronden met lemig fijn zand en keileem beginnend tussen 40 en 120 cm en ten minste 20 cm dik (Stiboka, 1981: code chn23x). RAAP-notitie 3587 / eindversie [4 ]

7 Uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardbergum, gemeente R A A P Tytsjerksteradiel; een waarderend veldonderzoek L J 3 Veldonderzoek Booronderzoek: methode positie boringen: min of meer gelijkmatig verdeeld over het plangebied gebruikt boormateriaal: gutsboor, diameter 2 cm totaal aantal boringen: 6 minimaal geboorde diepte: 1 m -Mv. maximaal geboorde diepte: 1,7 m -Mv. boorbeschrijvingen: lithologisch conform NEN 5104 (Nederlands Normalisatie-instituut, 1989) X-/Y-coördinaten boringen gemeten met: een meetlint Booronderzoek: resultaten beschrijving laagopeenvolging (lithologisch) en interpretatie (lithogenetisch): de bodemopbouw in het plangebied is van boven naar beneden als volgt. De toplaag bestaat uit een 0,5 m dikke bouwvoor (grijsbruin, zwak siltig, matig humeus, matig fijn zand) of een 1 tot 1,55 m dikke, verstoorde toplaag (grijsbruin, zwak siltig, matig humeus, matig fijn zand met zand- of keileembrokken). In de boringen 3, 4 en 6 bevindt zich onder de verstoorde toplaag dekzand (donkerbruin tot geel, zwak siltig, matig fijn zand). In de boringen 3 en 4 is in het zand een deels verstoorde podzolbodem aangetroffen. De A-, E- en het bovenste deel van de B-horizont ontbreken. In de boringen 1, 2 en 5 ligt onder de bouwvoor/verstoorde toplaag keileem (lichtgroengrijze, sterk zandige, zwak grindige leem). In boring 2 ligt tussen de bouwvoor en de keileem een 0,15 m dikke stagnatielaag (roodbruin, matig siltig, zwak grindig, matig fijn zand). Er zijn geen aanwijzingen voor een vuursteenvindplaats of een andere archeologische vindplaats aangetroffen. RAAP-notitie 3587 / eindversie [5 ]

8 Uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardbergum, gemeente D A A S Tytsjerksteradiel; een waarderend veldonderzoek t j 4 Conclusies en aanbevelingen Conclusies De bodem in het plangebied bestaat uit een bouwvoor/verstoorde toplaag op dekzand (met een deels verstoorde podzolbodem) of direct op keileem. Er zijn geen aanwijzingen voor een vuursteenvindplaats of een andere archeologische vindplaats aangetroffen. Aanbevelingen Op basis van de resultaten van het onderzoek wordt voor het plangebied geen archeologisch vervolgonderzoek aanbevolen. De voorziene bodemingrepen ten behoeve van de uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente kunnen vanuit archeologisch oogpunt zonder bezwaar worden uitgevoerd. Contactpersonen contactpersoon overheid: dr. G.J. de Langen, provinciaal archeoloog provincie Fryslân (tel ). - contactpersoon RAAP: drs. H.W. Veenstra, projectleider RAAP (tel ). RAAP-notitie 3587 / eindversie [6 ]

9 Uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardbergum, gemeente D A A D Tytsjerksteradiel; een waarderend veldonderzoek bul Literatuur Nederlands Normalisatie-instituut, Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. Stiboka, Bodemkaart van Nederland, schaal 1: Kaartblad 2 West (gedeeltelijk) Schiermonnikoog - 6 West Leeuwarden. Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Overzicht van figuren, tabellen en bijlagen Figuur 1. Boorpuntenkaart. Tabel 1. Archeologische tijdschaal. Bijlage 1. Boorbeschrijvingen. RAAP-notitie 3587 / eindversie [7 ]

10 f> + M CD < + W r TyZB.wotTPSoktcterZMO :500 legenda boring 4 boomummer - - grens plangebied Figuur 1. Boorpuntenkaart.

11 Uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardbergum, gemeente Tytsjerksteradiel; een waarderend veldonderzoek RAAP : ':Mi^30"ê& : :r':^s idiïïyftilc) imieuwsie ïija (=i\iieuwe tija u) Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd Ijzertijd Bronstijd Neolithicum (Nieuwe Stccntijd) Mesolithicum (Midden StoonïiiiJ) Paleolithicum (Oude SicaiMijil) Laat Vol Ottoons Karolingisch Merovingisch laat Merovingisch vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Jong B Jong A Midden Oud na Chr. 15 voor Chr / M irliürd_an:hk)lo8ischjiaap_20w Tabel 1. Archeologische tijdschaal. RAAP-notitie 3587 / eindversie [9]

12 Uitbreiding kerkgebouw Baptistengemeente te Noardbergum, gemeente R Â Ä P Tytsjerksteradiel; een waarderend veldonderzoek La*l Bijlage 1: Boorbeschrijvingen RAAP-notitie 3587 / eindversie [1 0;

13 RAAP boring: TYZE-1 beschrijver: HWV, datum: , boortype: zandguts-2 cm, doel boring: archeologie - waardering, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Fryslân, gemeente: Tytsjerksteradiel, plaatsnaam: Noardbergum, opdrachtgever: Gemeente Tytsjerksteradiel, uitvoerder: RAAP Noord 0 cm -Mv Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: verstoord 100cm-Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: leem, sterk zandig, zwak grindig, lichtgroengrijs, interpretatie: keileem, grondmorene Einde boring op 130 cm -Mv boring: TYZE-2 beschrijver: HWV, datum: , boortype: zandguts-2 cm, doel boring: archeologie - waardering, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Fryslân, gemeente: Tytsjerksteradiel, plaatsnaam: Noardbergum, opdrachtgever: Gemeente Tytsjerksteradiel, uitvoerder: RAAP Noord V+V+ + +V-.\ = VAV*VA = 0 cm -Mv Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: bouwvoor 50 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, zwak grindig, roodbruin, matig fijn Opmerking: stagnatielaag 65 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: leem, sterk zandig, zwak grindig, lichtgroengrijs, interpretatie: keileem, grondmorene Einde boring op 100 cm -Mv boring: TYZE-3 beschrijver: HWV, datum: , boortype: zandguts-2 cm, doel boring: archeologie - waardering, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Fryslân, gemeente: Tytsjerksteradiel, plaatsnaam: Noardbergum, opdrachtgever: Gemeente Tytsjerksteradiel, uitvoerder: RAAP Noord 0 cm -Mv Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: verstoord Opmerking: met keileem brokken 105 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkerbruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: B-horizont 115 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: BC-horizont 125 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: C-horizont Einde boring op 140 cm -Mv boring: TYZE-4 beschrijver: HWV, datum: , boortype: zandguts-2 cm, doel boring: archeologie - waardering, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Fryslân, gemeente: Tytsjerksteradiel, plaatsnaam: Noardbergum, opdrachtgever: Gemeente Tytsjerksteradiel, uitvoerder: RAAP Noord 0 cm -Mv Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, zandbrokken, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: verstoord 105 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkerbruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: B-horizont 117 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruingeel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: BC-horizont 140 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: C-horizont Einde boring op 160 cm -Mv

14 RÄAP boring: TYZE-5 beschrijver: HVW, datum: , boortype: zandguts-2 cm, doel boring: archeologie - waardering, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Fryslân, gemeente: Tytsjerksteradiel, plaatsnaam: Noardbergum, opdrachtgever: Gemeente Tytsjerksteradiel, uitvoerder: RAAP Noord 0 cm -Mv Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, zandbrokken, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: verstoord 110 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak grindig, donkerbruin, matig fijn 120 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak grindig, lichtbruingeel, matig fijn 130 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkergeel, matig fijn Einde boring op 150 cm -Mv boring: TYZE-6 beschrijver: HWV, datum: , boortype: zandguts-2 cm, doel boring: archeologie - waardering, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: geen, provincie: Fryslân, gemeente: Tytsjerksteradiel, plaatsnaam: Noardbergum, opdrachtgever: Gemeente Tytsjerksteradiel, uitvoerder: RAAP Noord V+VWV4\: V*VAVA=1 V+V+WW- V+V+V+*.i\:= VAV.VA V 0 cm -Mv Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, zandbrokken, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: verstoord 155 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: Ó-horizont Einde boring op 170 cm -Mv

15

16

17

18

19

20

21