Plangebied Markeweg 2A nabij Valthermond

Transcriptie

1 6500 voor Chr. RAAP-NOTITIE 4223 Plangebied Markeweg 2A nabij Valthermond 3750 voor Chr. Gemeente Borger-Odoorn Archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek en verkennend veldonderzoek 2200 voor Chr. 700 voor Chr. 150 na Chr. 320 na Chr. Archeologisch Adviesbureau 250 na Chr na Chr.

2 Colofon Opdrachtgever: Agrifirm Exlan Meppel Titel: Plangebied Markeweg 2A nabij Valthermond, gemeente Borger-Odoorn; archeologisch Status: eindversie Datum: 13 juni 2012 Auteur: drs. H.W. Veenstra Projectcode: BOMAR Bestandsnaam: NO4223_BOMAR.doc Projectleider: drs. H.W. Veenstra Projectmedewerkers: D. van den Berg & T.M. Perger ARCHIS-vondstmeldingsnummers: niet van toepassing ARCHIS-waarnemingsnummers: niet van toepassing ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer: Autorisatie: dr. T.J. ten Anscher Bevoegde overheid: gemeente Borger-Odoorn ISSN: RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. Leeuwenveldseweg 5b 1382 LV Weesp Postbus GB Weesp telefoon: telefax: RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V., 2012 RAAP Archeologisch Adviesbureau B.V. aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit het gebruik van de resultaten van dit onderzoek of de toepassing van de adviezen.

3 1 Inleiding 1.1 Administratieve gegevens type onderzoek: een bureauonderzoek en verkennend veldonderzoek bevoegde overheid: gemeente Borger-Odoorn onderzoekskader: een omgevingsvergunningsaanvraag/bestemmingsplanwijziging datum veldonderzoek: 22 mei 2012 locatie: - naam: Plangebied Markeweg 2A nabij Valthermond - ligging: het plangebied ligt direct ten oosten van de Markeweg (nr. 2a), ten oosten van het gehucht Kavelingen (zie figuur 1). - provincie: Drenthe - gemeente: Borger-Odoorn - plaats: Valthermond - toponiem: het gebied heeft het toponiem Valthermussel en het (voormalige) stroompje de naam Mussel A. - oppervlakte plangebied: circa 2,8 ha - kaartblad topografische kaart Nederland, schaal 1:25.000: 18A - centrumcoördinaten (X/Y): / afbakening onderzoekszone: straal van 300 m rondom het plangebied ARCHIS-vondstmeldingsnummer(s): niet van toepassing ARCHIS-waarnemingsnummer(s): niet van toepassing ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer: documentatie: de documentatie van het project wordt bij RAAP bewaard onder de projectcode BOMAR en wordt binnen een termijn van twee jaar overgedragen aan het Noordelijk Archeologisch Depot te Nuis. 1.2 Aanleiding en doelstelling In het plangebied zijn bodemingrepen gepland (zie 2.5 voor een verdere beschrijving) die mogelijk bedreigend zijn voor eventuele archeologische resten. Ten behoeve van een omgevingsvergunningaanvraag/bestemmingsplanwijziging zijn daarom op basis van de richtlijnen van de archeologische beleidsadvieskaart van de gemeente Borger-Odoorn en de richtlijnen van de provincie Drenthe een bureauonderzoek en een verkennend veldonderzoek uitgevoerd. De doelstelling van het onderzoek is het vaststellen van de archeologische waarde van het terrein. Hiertoe is inzicht in de bodemopbouw en de gaafheid ervan van belang. 1.3 Onderzoeksvragen 1. Hoe ziet de geomorfologie en de bodemkundige opbouw van het plangebied eruit? 2. Wat is de gespecificeerde archeologische verwachting? RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [3 ]

4 3. Zijn de archeologisch relevante niveaus in (delen van) het plangebied intact en wat betekent dit voor de archeologische verwachting? 4. Zijn er aanwijzingen voor (grotere) archeologische nederzettingen? 5. Zijn archeologische maatregelen (planinpassing, vervolgonderzoek e.d.) noodzakelijk? 1.4 Randvoorwaarden Het onderzoek is uitgevoerd volgens de normen van de archeologische beroepsgroep (zie artikel 24 van het Besluit archeologische monumentenzorg). De Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), beheerd door de Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer (SIKB; geldt in de praktijk als richtlijn. RAAP beschikt over een opgravingsvergunning, verleend door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Archeologische perioden Tijdperk Datering Nieuwste tijd (=Nieuwe tijd C) Nieuwe tijd Middeleeuwen Romeinse tijd Prehistorie IJzertijd Bronstijd Neolithicum (Nieuwe Steentijd) Mesolithicum (Midden Steentijd) Paleolithicum (Oude Steentijd) B A Laat Vol Ottoons Vroeg Karolingisch Merovingisch laat Merovingisch vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Midden Vroeg Laat Jong B Jong A Midden Oud naChr. -15voorChr / tabel1_standaard_archeologisch_raap_2010 Tabel 1. Archeologische tijdschaal. RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [4 ]

5 2 Bureauonderzoek 2.1 Methode Het bureauonderzoek dient om een gespecificeerde archeologische verwachting op te stellen. Hiervoor worden verschillende bronnen gebuikt (zie literatuurlijst). Zie tabel 1 voor de dateringen van de in deze notitie genoemde archeologische perioden. 2.2 Bodem en geomorfologie bodem volgens bodemkaart: voor het grootste deel van het plangebied vermeldt de bodemkaart moerige eerdgronden met een veenkoloniaal dek en een moerige tussenlaag op (ondiep liggend) zand (Stiboka, 1980: code iwz). Alleen in de noordoosthoek van het plangebied bevinden zich veldpodzolgronden met leemarm en zwak lemig fijn zand (code Hn21). geomorfologie volgens geomorfologische kaart/ontleend aan ARCHIS2 (ARCHeologisch Informatie Systeem, zie het plangebied valt vrijwel geheel binnen een gebied dat omschreven is als dalvormige laagte met veen (code 1R1). Langs de uiterste westrand van het plangebied bevindt zich een veenkoloniale ontginningsvlakte (laaggelegen; code 2M44). 2.3 Archeologische gegevens bekende archeologische vindplaatsen volgens ARCHIS2 binnen het plangebied en in een straal van 300 m er om heen: ARCHIS-waarnemingsnummer 446 betreft de melding van een gepolijste vuurstenen bijl van de midden-neolithische Trechterbekercultuur, die ongeveer 270 m noordoostelijk van het plangebied in 1977 is gevonden. De toenmalige vondstomstandigheden zijn onbekend. eerder uitgevoerd onderzoek in de omgeving volgens ARCHIS2: geen bekende archeologische gegevens uit andere bronnen: geen 2.4 Historische situatie Voor het onderzoek naar de historische situatie is gebruik gemaakt van diverse historische en topografische kaarten uit de 18e, 19e en 20e eeuw en van de Kadastrale Minuut uit het begin van de 19e eeuw (zie en de literatuurlijst). historisch gebruik: de Franse kaarten ( ; ), de oudste militair-topografische kaarten ( ) en de Kadastrale Minuut (1828) zijn de oudste kaarten die voor het gebied voldoende gedetailleerde informatie geven. Ter hoogte van het plangebied is een zwaar meanderend watertje te zien, dat aangeduid is als Mussel Aa, Valther Diep of Musel A. Op het actueel Hoogtebestand van Nederland (AHN) is de meanderende fossiele beekloop enigszins herkenbaar, wat op zich een aanwijzing is voor verdroging van het oude beekdal. RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [5 ]

6 Ter hoogte van het plangebied en de directe omgeving is het land aangegeven als nog niet verkaveld, vochtig, nat hooiland of weiland. Halverwege de 19e eeuw (zie de kaart van Werneke & Brauns uit 1840 en de Chromotopografische Kaart des Rijks uit ) is in de omgeving van het plangebied begonnen met ontginningen en zijn de eerste wegen aangelegd, maar niet in het plangebied zelf. Het gebied moet in de tweede helft van de 19e verder in cultuur zijn gebracht, want op een topografische kaart uit 1906 is het volledig in percelen opgedeeld en er is ook een weg direct ten westen van het plangebied aangelegd (de huidige Markeweg). Ter hoogte van de op oudere kaarten aangegeven Mussel Aa ligt een rechte sloot. Het voormalige stroompje is dan dus al gekanaliseerd. De sloot draagt nog wel de oude naam Mussel Aa. Aangezien de sloot op een kaart uit 1965 nog wel en op een kaart uit 1975 niet meer is aangegeven, moet deze ergens tussen deze jaren zijn gedempt. Het plangebied is volgens het historisch kaartmateriaal nooit bebouwd geweest. De huidige bebouwing is van na 1987 (zie figuur 2). Op grond van deze historisch-cartografische studie en uit het feit dat oudere, veel minder gedetailleerde kaarten voor de wijde omgeving geen nederzettingen tonen, mag bovendien geconcludeerd worden dat het uiterst onwaarschijnlijk is dat het plangebied en wijde omgeving nederzettingen hebben gekend in de Middeleeuwen of de vroege Nieuwe tijd. consequentie voor de archeologie (verwachting, verstoringen, resten van historische bebouwing): onbekend. 2.5 Huidige en toekomstige situatie huidig gebruik: het plangebied is grotendeels in gebruik als akker. Ook is sprake van twee stallen, een grote en een kleine schuur, de fundering van een derde stal, erfverharding en een verhard toegangspad. Rond de stallen ligt een strook grasland. toekomstig gebruik: het plan bestaat om direct ten noorden van de huidige stallen een nieuwe stal te bouwen. Het nieuwe gebouw heeft een omvang van circa m². Het soort fundering en de diepte ervan is onbekend. Ook zal een groter gedeelte van het erf worden verhard. consequentie voor de archeologie (verstoring, methodiek veldonderzoek): het huidige gebruik als akker heeft vermoedelijk geen grote invloed op de in het gebied verwachte archeologische resten. De bouw van de nieuwe stal en de aanleg van de nieuwe verharding (met nieuwe zandondergrond) daarentegen kunnen leiden tot ernstige verstoring van de eventueel aanwezige archeologische resten. 2.6 Gespecificeerde archeologische verwachting/advies archeologische verwachting: volgens de archeologische verwachtingskaart van de gemeente Borger-Odoorn ( ligt het plangebied in een zone met een hoge archeologische verwachting vanwege de aanwezigheid van een beekdal. gespecificeerde archeologische verwachting: voor het noordoosten van het plangebied moet op de hoogte met podzolbodem rekening gehouden worden met mogelijke nederzettingen uit de periode Laat Paleolithicum t/m uiterlijk de Bronstijd. Vermoedelijk echter was deze hoogte al in de loop van het Neolithicum overveend geraakt en daarmee niet meer geschikt voor bewoning. Voor beekdalen typische archeologische fenomenen zoals visvangstinstallaties RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [6 ]

7 (visweren/fuiken), beschoeiingen, steigers, boten en voorden zijn voor de (vroege) Prehistorie denkbaar, maar zeer onwaarschijnlijk voor latere perioden, toen het landschap veranderd was in een moerassig veengebied. Gelet op de op de bodemkaart vermelde gemiddeld hoogste grondwaterstand van minder dan 0,4 m -Mv (maar niet vaak, zelden zo hoog en dan maar van korte duur) en de gemiddeld laagste grondwaterstand van 0,8-1,2 m -Mv, is het onwaarschijnlijk dat de conserveringstoestand van eventuele houtresten in het veen (voor zover bewaard gebleven; zie de opmerking hierboven naar aanleiding van het AHN) of in de top van het onderliggende zand nog redelijk is. Eventuele deposities (offervondsten) van onvergankelijk materiaal zullen wel nog in goede of redelijke staat verkeren. archeologisch advies: volgens de gemeentelijke en provinciale richtlijnen moeten bij geplande bodemingrepen in beekdalen een bureauonderzoek en vervolgens een archeologische begeleiding worden uitgevoerd. De gemeentelijk archeoloog heeft na ruggespraak met de provinciaal archeoloog besloten dat eerst een booronderzoek moet worden uitgevoerd om inzicht te krijgen in de bodemopbouw en de mate van verstoring daarvan. Op basis van de resultaten van dit booronderzoek wordt besloten of de geplande bodemingrepen archeologisch moeten worden begeleid. RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [7 ]

8 3 Veldonderzoek 3.1 Methode positie boringen: min of meer regelmatig verdeeld over het plangebied (zie figuur 2) gebruikt boormateriaal: gutsboor Ø 3 cm totaal aantal boringen: 14 minimaal geboorde diepte: 1,0 m -Mv maximaal geboorde diepte: 2,5 m -Mv boorbeschrijvingen: lithologisch conform NEN 5104 (Nederlands Normalisatie-instituut, 1989). De uitgebreide boorbeschrijvingen (inclusief lithologisch profiel) zijn opgenomen in bijlage 1. X-/Y-coördinaten boringen gemeten met: meetlint 3.2 Resultaten Bodemopbouw (lithologie en lithogenese) De laagopeenvolging (lithologie) en interpretatie (lithogenese) in het plangebied worden van boven naar beneden beschreven. De verstoorde toplaag bestaat in het algemeen uit een 0,2 tot 0,45 m dikke bouwvoor (grijsbruin, zwak siltig, matig humeus, matig fijn zand met zandbrokken). In boring 5 is de verstoorde toplaag 1,3 m dik (grijsbruin, zwak siltig, matig humeus, matig fijn zand met zand- en veenbrokken). Het betreft een (sub)recente vergraving. Mogelijk heeft hier een ontzanding plaatsgevonden. In boring 7, die direct ten noorden van de bestaande stallen is gezet tussen de al bestaande funderingspalen, bestaat de toplaag uit een 0,9 m dikke laag lichtgrijsgeel zand (zwak siltig, matig fijn zand). Deze zandlaag zal zijn opgebracht ten behoeve van de (niet uitgevoerde) bouw van een stal. Onder de bouwvoor bevindt zich vaak een verstoorde laag. In de boringen 2, 3, 8 en 14 bestaat deze verstoorde laag uit veen (bruin, sterk zandig veen), die 0,13 tot 0,2 m dik is. Dit is een restant van een oorspronkelijk in het hele plangebied voorkomende veenlaag. In de overige boringen is geen veenlaag aangetroffen. Het veen in deze omgeving is vooral als gevolg van vervening en in mindere mate ook door oxidatie en verploeging vrijwel volledig verdwenen. In boring 1 bestaat de verstoorde laag uit een 0,08 m dikke, zwak humeuze zandlaag (lichtbruingrijs, matig siltig, matig fijn zand met zandbrokken). Dit laagje is ontstaan als gevolg van verploeging. In boring 9 bevindt zich onder de bouwvoor een 0,7 m dikke, verstoorde zandlaag (bruingrijs, zwak siltig, licht humeus, matig fijn zand met zandbrokken). Dit is waarschijnlijk een recente verstoring. In boring 13 ligt onder de bouwvoor een 0,4 m dikke, lichtgrijsgele zandlaag (zwak siltig, matig fijn zand). Hieronder komt een 0,95 m dikke donkerbruingrijze zandlaag voor (zwak siltig, matig humeus, matig fijn zand). Beide zandlagen maken waarschijnlijk deel uit van een sloot die mogelijk tussen 1965 en 1975 is gedempt (zie 2.4). Onder de verstoorde laag of direct onder de bouwvoor bevindt zich de niet-verstoorde ondergrond die bestaat uit zand (lichtgrijsgeel tot lichtgrijs, zwak tot matig siltig, matig fijn zand, regelmatig RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [8 ]

9 met ijzervlekken, soms met wortelresten, soms met enkele siltige laagjes). Het betreft waarschijnlijk hoofdzakelijk dekzand, maar het is niet uit te sluiten dat het om verplaatst (verspoeld) dekzand gaat. In de boringen 2, 4, 6, 8 en 11 is de top (0,04 tot 0,15 m dik) van het zand licht humeus (lichtbruingrijs, zwak siltig, matig fijn zand). Dit laagje is waarschijnlijk ontstaan als gevolg van de aanwezigheid van (veenvormende) vegetatie in het verleden. In boring 10 is de bovenste 0,15 m van het zand verspoeld (lichtgeelgrijs, zwak siltig, matig fijn zand met enkele siltlagen). In boring 4 bevinden zich tussen 0,35 en 1,15 m -Mv humusvlekken in het zand. In boring 8 komen tussen 1,0 en 2,2 m -Mv verspoelde houtresten voor in het zand. Dit kunnen aanwijzingen zijn voor een met verspoeld dekzand opgevuld geultje of voor anderszins verspoeld dekzand. In het bodemprofiel van de boringen 4 en 8 was echter geen onderscheid te zien tussen (eventueel) verspoeld en niet-verspoeld zand. Ook andere aanwijzingen voor een geulvulling ontbreken, zoals humeuze lagen of een afwisseling van grovere en fijnere zandlagen. De boringen hebben geen onmiskenbare aanwijzingen opgeleverd voor de aanwezigheid van een fossiele beekloop die tot in de pleistocene ondergrond is ingesneden. De bedding van het op historisch kaartmateriaal aangegeven beekje lag vermoedelijk (hoofdzakelijk) in het bovenliggende, nu verdwenen veen. Het booronderzoek (en de oppervlaktekartering) heeft geen aanwijzingen voor een archeologische vindplaats opgeleverd. RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [9 ]

10 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies De conclusies worden gegeven in de vorm van antwoorden op de onderzoeksvragen (zie 1.3). 1. Hoe ziet de geomorfologie en de bodemkundige opbouw van het plangebied eruit? In het plangebied bestaat de bodem in het algemeen uit een verstoorde toplaag op zand. Het betreft waarschijnlijk hoofdzakelijk dekzand, maar het is niet uit te sluiten dat het om verplaatst (verspoeld) dekzand gaat. De oorspronkelijk aanwezige veenlaag is (vrijwel) geheel verdwenen. In twee boringen zijn aanwijzingen (in boring 4 humusvlekken en in boring 8 verspoelde houtresten) gevonden voor een met verspoeld dekzand opgevuld geultje of voor anderszins verspoeld dekzand. In het bodemprofiel van deze boringen was echter geen onderscheid te zien tussen (eventueel) verspoeld en niet-verspoeld zand. Ook andere aanwijzingen voor een geulvulling ontbreken, zoals humeuze lagen of een afwisseling van grovere en fijnere zandlagen. De boringen hebben geen onmiskenbare aanwijzingen opgeleverd voor de aanwezigheid van een fossiele beekloop die tot in de pleistocene ondergrond is ingesneden. De bedding van de op historisch kaartmateriaal aangegeven beekje lag vermoedelijk (hoofdzakelijk) in het bovenliggende, nu verdwenen veen. 2. Wat is de gespecificeerde archeologische verwachting? Voor het noordoosten van het plangebied moet op de hoogte met podzolbodem rekening gehouden worden met mogelijke nederzettingen uit de periode Laat Paleolithicum t/m uiterlijk de Bronstijd. Vermoedelijk echter was deze hoogte al in de loop van het Neolithicum overveend geraakt en daarmee niet meer geschikt voor bewoning. Voor beekdalen typische archeologische fenomenen zoals visvangstinstallaties (visweren/fuiken), beschoeiingen, steigers, boten en voorden, zijn voor de (vroege) prehistorie denkbaar, maar zeer onwaarschijnlijk voor latere perioden, toen het landschap veranderd was in een moerassig veengebied. Het is onwaarschijnlijk dat de conserveringstoestand van eventuele houtresten in het veen (voor zover bewaard gebleven) of in de top van het onderliggende zand nog redelijk is. Eventuele deposities (offervondsten) van onvergankelijk materiaal zullen wel nog in goede of redelijke staat verkeren. 3. Zijn de archeologisch relevante niveaus in (delen van) het plangebied intact en wat betekent dit voor de archeologische verwachting? De oorspronkelijk aanwezige veenlaag met de eventueel daarin aanwezige archeologische resten is verdwenen. Een eventuele vindplaats in (de top van) het zand kan wel bewaard zijn gebleven. Over de gaafheid ervan is op basis van de resultaten van onderhavig onderzoek geen uitspraak mogelijk. De kans wordt klein geacht dat in het plangebied nog visvangstinstallaties (visweren/fuiken), beschoeiingen, steigers, boten en voorden voorkomen. De conservering van eventuele onverbrande (onverkoolde) organische resten zal in het algemeen slecht zijn. Dit betekent dat de archeologische verwachting naar beneden kan worden bijgesteld tot laag. RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [1 0 ]

11 4. Zijn er aanwijzingen voor (grotere) archeologische nederzettingen? Tijdens het onderzoek zijn hiervoor geen aanwijzingen gevonden. 5. Zijn archeologische maatregelen (planinpassing, vervolgonderzoek e.d.) noodzakelijk? Op basis van de resultaten van het onderzoek worden in het plangebied archeologische maatregelen niet noodzakelijk geacht. 4.2 Aanbevelingen De resultaten van onderhavig onderzoek hebben te weinig aanknopingspunten opgeleverd om archeologisch vervolgonderzoek, bijvoorbeeld in de vorm van een archeologische begeleiding, te rechtvaardigen. Evenmin worden andere archeologisch maatregelen (planaanpassing, etc.) aanbevolen. Dit geldt voor het gehele plangebied, dus niet alleen voor het gebied met de geplande bodemingrepen. De geplande bouw van de stal kan daarom vanuit archeologisch oogpunt zonder bezwaar worden uitgevoerd. Wanneer bij de werkzaamheden toch archeologische resten worden aangetroffen, moet hiervan direct melding gemaakt worden bij de bevoegde overheid (gemeente Borger-Odoorn). - contactpersoon gemeente: drs. M.J.G.Th. Montforts, Drents Plateau, tel contactpersoon RAAP: drs. H.W. Veenstra, projectleider, tel RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [1 1 ]

12 Literatuur Deeben, J.H.C. (red.), De Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW), derde generatie. Rapportage Archeologische Monumentenzorg 155. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort (info: Kuiper, M (auteur) & R. Kersbergen (samenst.), Atlas van topografische kaarten Nederland Landsmeer. Nederlands Normalisatie-instituut, Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. Pater, B.C. de, B. Schoenmaker e.a.,, Grote atlas van Nederland : comprehensive atlas of the Netherlands Asia Maior, Zierikzee Robas Producties, Historische Atlas Drenthe. Chromotopografische Kaart des Rijks, schaal 1: ROBAS Producties, Den Ilp. Stiboka, Bodemkaart van Nederland, schaal 1: Kaartblad 18 Ter Apel - 23 Nieuw- Schoonebeek. Stichting voor bodemkartering, Wageningen. Versfelt, H.J., Kaarten van Drenthe Heveskes Uitgevers, Groningen. Versfelt, H.J. & M. Schoor, De Franse kaarten van Drenthe en de noordelijke kust Heveskes Uitgevers, Groningen. Versfelt, H.J. & M. Schoor, De Atlas van Huguenin. Militair-topografische kaarten van Noord-Nederland Heveskes Uitgevers, Groningen. Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, Grote Historische Atlas van Nederland, schaal 1:50.000; Deel 2: Noord-Nederland Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, Groningen. Overzicht van figuren, tabellen en bijlagen Figuur 1. Figuur 2. Ligging van het plangebied (gearceerd); inzet: ligging in Nederland (ster). Boorpuntenkaart. Tabel 1. Archeologische tijdschaal. Bijlage 1. Boorbeschrijvingen (inclusief lithologisch profiel). RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [1 2 ]

13 Zandberg Kavelingen S l a a p s t r e e k E e r s t e V a l t h e r m o n d 548 Valthermussel 548 Kavelingen M u s s e l s t u k k e n H J Kniggehoeve OpenStreetMap.org onder CC-BY-SA 2.0 licentie Het Verlaat Bomar.wor TP/30 mei 2012 Figuur 1. Ligging van het plangebied (gearceerd); inzet: ligging in Nederland (ster).

14 m 1: Bomar.wor TP/30 mei 2012 legenda boring 4 boornummer grens plangebied Figuur 2. Boorpuntenkaart.

15 Bijlage 1: Boorbeschrijvingen (inclusief lithologisch profiel) RAAP-notitie 4223 / eindversie, 13 juni 2012 [1 5 ]

16 boring: BOMAR-1 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: akker, vondstzichtbaarheid: goed, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn 27 cm -Mv Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, zandbrokken, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: verstoord 35 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgeelgrijs, matig fijn 12 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn Einde boring op 20 boring: BOMAR-2 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: akker, vondstzichtbaarheid: goed, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn 2 Lithologie: veen, sterk zandig, bruin, veen (niet gedifferentieerd) Bodemkundig: interpretatie: verstoord 33 cm -Mv Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, matig fijn 37 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, matig fijn 45 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn Einde boring op 20 1

17 boring: BOMAR-3 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: akker, vondstzichtbaarheid: goed, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn 2 Lithologie: veen, sterk zandig, bruin, veen (niet gedifferentieerd) Bodemkundig: interpretatie: verstoord 33 cm -Mv Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, enkele siltlagen, matig fijn Bodemkundig: enkele Fe-vlekken 65 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn Einde boring op 20 boring: BOMAR-4 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: akker, vondstzichtbaarheid: goed, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn 3 Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, matig fijn 35 cm -Mv Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, humusvlekken, matig fijn, interpretatie: beekafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken 115 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 20 2

18 boring: BOMAR-5 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: akker, vondstzichtbaarheid: goed, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, zand- en veenbrokken, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: verstoord 13 Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 20 boring: BOMAR-6 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, zandbrokken, matig fijn 25 cm -Mv Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, matig fijn 32 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, matig fijn 6 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 25 3

19 boring: BOMAR-7 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: braak, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 9 Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 15 boring: BOMAR-8 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn 2 Lithologie: veen, sterk zandig, bruin, veen (niet gedifferentieerd) Bodemkundig: interpretatie: verstoord 33 cm -Mv Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, matig fijn 37 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, matig fijn 45 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn Bodemkundig: veel Fe-vlekken 10 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, matig fijn, spoor wortelresten, interpretatie: beekafzettingen Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Opmerking: verpoelde houtresten 22 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, matig fijn Opmerking: boor loopt leeg Einde boring op 25 boring: BOMAR-9 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, zandbrokken, matig fijn 2 Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, zandbrokken, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: verstoord 9 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn, spoor wortelresten 145 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 18 4

20 boring: BOMAR-10 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: akker, vondstzichtbaarheid: goed, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, zandbrokken, matig fijn 45 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, enkele siltlagen, matig fijn Bodemkundig: veel Fe-vlekken Opmerking: verspoeld 6 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, matig fijn 11 Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3-10 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn, spoor wortelresten 15 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 19 boring: BOMAR-11 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: akker, vondstzichtbaarheid: goed, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn 3 Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, lichtbruingrijs, matig fijn 45 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn 7 Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, matig fijn Einde boring op 10 boring: BOMAR-12 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn 25 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtwitgrijs, matig fijn 5 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, matig siltig, geelbruin, enkele siltlagen, matig fijn Bodemkundig: enkele Fe-vlekken Opmerking: stagnatielaag 65 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: diffuus (3-10 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn Einde boring op 10 5

21 boring: BOMAR-13 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn 2 Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn Bodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord 6 Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: slootvulling Archeologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald) 155 cm -Mv Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 18 boring: BOMAR-14 beschrijver: HV/DB, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 18A, boortype: guts-3 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Drenthe, gemeente: Borger-Odoorn, plaatsnaam: Valthermond, opdrachtgever: Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, grijsbruin, matig fijn 2 Lithologie: veen, sterk zandig, bruin, veen (niet gedifferentieerd) Bodemkundig: interpretatie: verstoord 4 Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeelgrijs, matig fijn Bodemkundig: enkele Fe-vlekken 6 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn Bodemkundig: veel Fe-vlekken 9 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, matig fijn 11 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, matig fijn, spoor wortelresten 13 Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, matig siltig, lichtgrijs, matig fijn Einde boring op 15 6