Verkennend archeologisch booronderzoek voor Koningin Julianalaan 19 te Waalre. Koen Hebinck

Transcriptie

1 Verkennend archeologisch booronderzoek voor Koningin Julianalaan 19 te Waalre Koen Hebinck 368

2 Verkennend archeologisch booronderzoek voor Koningin Julianalaan 19 te Waalre Koen Hebinck Zuidnederlandse Archeologische Notities 368 Amsterdam 2016 VUhbs Archeologie

3 De serie Zuidnederlandse Archeologische Notities is een uitgave van VUhbs archeologie, Amsterdam colofon Opdrachtgever: Gemeente Waalre Bevoegd gezag: Gemeente Waalre Deskundige namens gemeente: Omgevingsdienst Zuidoost Brabant, mevr. drs. R. Berkvens Project: Waalre Koningin Julianalaan 19 Type onderzoek: Verkennend inventariserend veldonderzoek door middel van boringen Uitvoerder: VUhbs archeologie Plaats documentatie: VUhbs archeologie, Archis, e-depot CIS-code: Projectcode: WLR-KJL-16 Centrumcoördinaten: / Provincie, gemeente: Noord-Brabant, Bladel Kaartblad: 51G Omvang plangebied: ca m 2. Status: Definitief Datum: februari 2016 Auteur: drs. K.A. Hebinck Redactie: drs. G.L. Boreel Autorisatie: drs. G.L. Boreel ISBN: VUhbs archeologie, Amsterdam, februari 2016 De Boelelaan HV Amsterdam

4 inhoud samenvatting 1 inleiding Kader en motivatie Ligging en beschrijving van het plangebied Doel en vraagstelling van het onderzoek Opzet van het rapport 2 2 voorgaand onderzoek 4 3 methode 5 4 resultaten booronderzoek Bodemopbouw Archeologische indicatoren Landschappelijke en archeologische interpretatie 7 5 conclusie 8 6 aanbevelingen 9 literatuur 10 bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Waalre Koningin Julianalaan 19. Topografische kaart met de ligging van het plangebied. (bron: Topografische Dienst Nederland) Waalre Koningin Julianalaan 19. Boorpuntenkaart met de diepte van de verstoringen en de top (van het restant) van de begraven podzolbodem. Schaal 1:1000 Waalre Koningin Julianalaan 19. Foto s van enkele representatieve boorkernen. Waalre Koningin Julianalaan 19. Boorstaten. Waalre Koningin Julianalaan 19. Overzicht van archeologische perioden.

5 samenvatting In opdracht van de gemeente Waalre heeft VUhbs archeologie een verkennend archeologisch booronderzoek uitgevoerd voor Koningin Julianalaan 19 te Waalre. Binnen het plangebied zal het voormalige gemeentehuis van de gemeente Waalre worden herontwikkeld. De werkzaamheden die met deze ontwikkeling gepaard gaan zullen de bodem en de eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk verstoren. Uit de quickscan is gebleken dat het plangebied is gelegen binnen een gebied met stuifduinen. Het noordelijke deel van het terrein ligt op een duin en het grootste zuidoostelijke deel in een uitblazingslaagte. Gezien de archeologische vondsten in de directe omgeving van het plangebied, geldt voor het plangebied een hoge archeologische verwachting voor met name de vroege en late prehistorie (bewoning met begravingen). De verwachting voor de Romeinse tijd, Middeleeuwen en Nieuwe tijd is laag, vanwege het ontbreken van vondsten in de directe omgeving, de onaantrekkelijke landschappelijke ligging en het ontbreken van historische gehuchten of andere relicten. Er zijn, buiten de kelder onder de nieuwbouw uit 1994, geen aanwijzingen voor grootschalige verstoringen. De archeologische resten zullen hierdoor naar verwachting in het grootste deel van het plangebied vanaf 30 cm onder maaiveld aanwezig kunnen zijn. Er is echter ook kans op afdekking van de archeologische lagen door stuifzandpakketten. Uit het booronderzoek is gebleken dat in het noordwestelijke deel van het plangebied een pakket stuifzand aanwezig is, waarin een (zwak ontwikkelde) podzolbodem is gevormd. De top van het stuifzand is echter in belangrijke mate verstoord. Hierdoor worden op het stuifzand geen intacte archeologische resten (meer) verwacht. De archeologische resten uit de vroege en late prehistorie worden verwacht aan de top van het door het stuifzand afgedekte dekzand. Uit de boringen blijkt dat in het dekzand een humuspodzolbodem is gevormd die in het grootste deel van het plangebied nog (vrijwel) geheel intact is. In het zuidoostelijke deel ligt deze bodem dicht onder het maaiveld. In het noordwestelijke deel is de bodem begraven onder het stuifzand. Hierdoor is het archeologisch niveau, ook ter plaatse van de oude bebouwing van het gemeentehuis, goed beschermd tegen de bodemverstoringen. Het grootste deel van het plangebied behoudt dan ook de hoge verwachting op archeologische resten uit de vroege en late prehistorie. Enkel ter plaatse van de kelders onder de vleugels van de nieuwbouw zal het archeologische niveau geheel zijn verdwenen. Hierdoor wordt vervolgonderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek noodzakelijk geacht.

6 1 inleiding 1.1 kader en motivatie In opdracht van de gemeente Waalre heeft VUhbs archeologie een verkennend archeologisch booronderzoek uitgevoerd voor Koningin Julianalaan 19 te Waalre. Binnen het plangebied zal het voormalige gemeentehuis van de gemeente Waalre worden herontwikkeld. De werkzaamheden die met deze ontwikkeling gepaard gaan, zullen de bodem en de eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk verstoren. Conform de Wet op de archeologische monumentenzorg 1 dient het plangebied daarom eerst te worden onderzocht op de aanwezigheid van archeologische waarden. In augustus 2015 is een archeologische quickscan uitgevoerd, waarin een specifiek verwachtingsmodel is opgesteld. 2 Dit verwachtingsmodel is getoetst door middel van een verkennend booronderzoek, waarvan verslag gedaan wordt in onderhavig rapport. Het archeologisch onderzoek is uitgevoerd conform de eisen die gesteld worden in de Kwaliteitsnorm voor de Nederlandse Archeologie (KNA versie 3.3). 3 Het veldwerk is uitgevoerd op 16 februari 2016 door drs. K.A. Hebinck. 1.2 ligging en beschrijving van het plangebied Het plangebied ligt in het bosgebied tussen de dorpen Waalre en Aalst. De ligging van het plangebied is weergegeven in bijlage 1. Binnen het plangebied staat het voormalig gemeentehuis van de gemeente Waalre. Het terrein rondom is deels in gebruik als parkeerterrein en deels als bos/tuin (zie figuur 1.1). Aan de noordkant wordt het gebied begrensd door de Koningin Julianalaan en in het westen door de Lissevenlaan. In het zuiden en oosten grenst het terrein aan bosgebied. Het plangebied heeft een oppervlakte van ca m 2. Het voormalige gemeentehuis beslaat hiervan ca m 2. Het maaiveld ligt op een hoogte van 20,6 m +NAP in het zuidelijke deel van het plangebied tot plaatselijk 23,6 m +NAP in het centraal-noordelijke deel van het terrein. Het plangebied zal worden herontwikkeld. De exacte aard en omvang van de geplande bodemingrepen is bij het schrijven van dit rapport nog niet bekend. 1.3 doel en vraagstelling van het onderzoek Het inventariserend veldonderzoek (IVO) dient ertoe het in de quickscan voorgestelde verwachtingsmodel ten aanzien van de archeologische waarden van het plangebied te verifiëren en met veldwaarnemingen te completeren. Hierbij dient zoveel mogelijk informatie verzameld te worden met betrekking tot de aard, omvang, datering, diepteligging, gaafheid en conservering van de eventuele vindplaatsen. Het huidige onderzoek is uitgevoerd als een verkennend booronderzoek. Het onderzoek richt zich op de bodemopbouw en mogelijke bodemverstoringen die de archeologische trefkans kunnen beïnvloeden. Uiteindelijk dient het onderzoek te resulteren in een advies ten aanzien van eventueel archeologisch vervolgonderzoek. De vraagstelling van het onderzoek is als volgt: 1) Hoe luidt de archeologische verwachting voor het plangebied? 1 In werking getreden op 1 september Berkvens De inhoud van de KNA kan geraadpleegd worden op 1

7 2) Kan deze verwachting onderschreven en aangevuld worden op basis van veldwaarnemingen? Welke informatie leveren deze waarnemingen ten aanzien van het karakter, de omvang, datering, gaafheid en conservering van de eventueel aanwezige archeologische vindplaatsen? 3) Wat zijn de te nemen vervolgstappen om te komen tot een waardering van de eventueel aanwezige archeologische waarden, op basis waarvan uiteindelijk een beleidsbeslissing (meestal een selectiebesluit) genomen kan worden? 1.4 opzet van het rapport De verslaglegging is per uitgevoerd onderdeel van het onderzoek samengesteld. In het hieronder volgende hoofdstuk 2 zal een korte samenvatting gegeven worden van de eerder uitgevoerde archeologische quickscan en daarmee de archeologische verwachting voor het plangebied. In hoofdstuk 3 zal de gehanteerde methode voor het inventariserend veldonderzoek worden beschreven. De resultaten van onderhavig booronderzoek zullen aan de orde komen in hoofdstuk 4. Na de conclusie in hoofdstuk 5 zullen de aanbevelingen voor vervolgstappen in hoofdstuk 6 worden geformuleerd. 2

8 Fig Waalre Koningin Julianalaan 19. Het plangebied ten tijde van het onderzoek. 3

9 2 voorgaand onderzoek In maart 2014 is een archeologische quickscan uitgevoerd voor het plangebied. 4 Hieruit is gebleken dat het plangebied is gelegen binnen een gebied met stuifduinen. Het noordelijke deel van het terrein ligt op een duin en het grootste zuidoostelijke deel in een uitblazingslaagte. Op circa 200 m naar het westen zijn sporen van een urnenveld aanwezig. Gezien de archeologische vondsten in de directe omgeving van het plangebied, geldt voor het plangebied een hoge archeologische verwachting voor met name de vroege en late prehistorie (bewoning met begravingen). De verwachting voor de Romeinse tijd, Middeleeuwen en Nieuwe tijd is laag, vanwege het ontbreken van vondsten in de directe omgeving, de onaantrekkelijke landschappelijke ligging en het ontbreken van historische gehuchten of andere relicten. De verwachting heeft vooral betrekking op losse vuurstenen werktuigen en afslagen, sporen van (paal)kuilen en greppels en vondsten van aardewerk, natuursteen en in mindere mate metaal. Er zijn, buiten de kelder onder de nieuwbouw uit 1994, geen aanwijzingen voor grootschalige verstoringen. De archeologische resten zullen hierdoor naar verwachting in het grootste deel van het plangebied vanaf 30 cm onder maaiveld aanwezig kunnen zijn. Er is echter ook kans op afdekking van de archeologische lagen door stuifzandpakketten. Om de bodemopbouw en de mate van verstoring in kaart te brengen en daarmee de archeologische verwachting te toetsten is geadviseerd om binnen de grenzen van het plangebied een verkennend booronderzoek uit te voeren. Het onderhavige onderzoek geeft invulling aan dit advies. 4 Berkvens

10 3 methode Het booronderzoek is uitgevoerd conform de specificatie VS03 uit de KNA 3.3. Verslaglegging vindt plaats volgens specificatie VS05. Voor het verkennend booronderzoek zijn in totaal zes boringen gezet. De boringen zijn buiten het grotendeels gesloopte gemeentehuis en, rekening houdend met de aanwezige vegetatie en kabels/leidingen, zoveel mogelijk regelmatig verspreid binnen het plangebied geplaatst. De boringen zijn gezet tot een maximale diepte van 220 cm mv. De positie van de boringen is ingemeten met behulp van GPS. De maaiveldhoogte is bepaald aan de hand van het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN). 5 Voor het boren is gebruik gemaakt van een edelmanboor met een diameter van 7 cm. De bodemopbouw is beschreven volgens de Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode (ASB). 6 De boorkernen zijn in het veld doorzocht op de aanwezigheid van archeologische indicatoren zoals aardewerkfragmenten, houtskool, natuursteen, verbrand leem en bot. De beschrijving van de boorgegevens is digitaal vastgelegd met gebruikmaking van het software pakket Deborah2 v2.7b Bosch RAAP

11 4 resultaten booronderzoek Voor het verkennend booronderzoek zijn in totaal zes boringen gezet tot een diepte van 130 tot 220 cm mv. De boringen zijn zowel in het hoger gelegen noordelijke deel van het plangebied (boring 2, 3 en 4) als in het laaggelegen zuidelijke deel van het plangebied gezet (boring 5 en 6). Boring 1 is op de overgang hiervan geplaatst. De ligging van de boringen is weergegeven bijlage 2. De boorstaten zijn weergegeven in bijlage bodemopbouw De bodem binnen het plangebied vertoont vooral in het bovenste deel veel variatie. De meest onverstoorde bodemprofielen zijn aangetroffen in boring 3, 4 en 5 in het noord(oost)elijke deel van het plangebied. Ter plaatse van boring 4 bestaat de bodem aan de top uit een 25 cm dikke geroerde laag waarin ook een geringe hoeveelheid recent bouwpuin is aangetroffen. Ook hieronder is de bodem nog verstoord. Deze verstoorde laag bestaat deels uit opgebrachte grond. Op een diepte van 60 cm mv gaat het verstoorde pakket over in een 10 cm dikke, donkergrijs gevlekte laag zwak siltig zand. Deze laag is geïnterpreteerd als een verstoorde uitspoelings-e-horizont en gaat over in een onverstoorde BChorizont van een humuspodzol. Het betreft een zwak ontwikkelde humuspodzolbodem die is ontstaan in stuifzand. Ook in boring 3 is, onder een 50 cm, donkergrijze opgebrachte bovenlaag, een pakket stuifzand aanwezig. Het stuifzandpakket is hier verstoord. Wel zijn er restanten van een E- en B-horizont waargenomen, waaruit blijkt dat ook hier een (zwak ontwikkelde) podzolbodem in het stuifzand is gevormd. Vanaf een diepte van 115 cm mv (22,1 m +NAP) is in boring 3 en 4 onder het stuifzand een volledig intacte begraven humuspodzolbodem aanwezig. Deze bodem bestaat in boring 4 uit een 5 cm dikke, donkerbruinzwarte A-horizont, een 10 cm dikke lichtgrijze E-horizont en een 10 cm bruinzwarte Bhs-horizont. In boring 3 is geen begraven A-horizont herkenbaar, maar is wel een duidelijke E- en Bhs-horizont aanwezig. Via een BC-horizont gaat de B-horizont op een diepte van 150 tot 170 cm mv geleidelijk over in de C-horizont. De C-horizont bestaat uit geel, zwak siltig, matig fijn zand. Ter plaatse van boring 5, waar het maaiveld ca. 1 meter lager ligt dan bij boring 3 en 4, ontbreekt het pakket stuifzand met de zwak ontwikkelde podzolbodem. Wel is hier, onder een 15 cm dikke bovenlaag, ook een volledig onverstoorde humuspodzolbodem aangetroffen. Er blijkt hiermee in dit deel geen sprake te zijn van een uitblazingslaagte waaruit de top van het dekzand is uitgeblazen. In de overige boringen is de natuurlijke bodemopbouw in enige mate verstoord. In boring 2 gaat het recent verstoorde pakket op een diepte van 50 cm mv (22,6 m +NAP) direct over in de Bhshorizont. Stuifzand is hier niet herkenbaar aanwezig of geheel opgenomen in het verstoorde pakket. Ter plaatse van boring 1, op de overgang van het hoger gelegen deel naar het lagergelegen deel van het plangebied, bestaat de bodem uit een 120 cm dik geroerd pakket. Dit pakket bestaat voor een belangrijk deel uit lichtgrijs tot bruingrijs opgebracht zand, dat zal zijn opgebracht bij de aanleg van het parkeerterrein bij het gemeentehuis. In hoeverre dit geroerde pakket ook uit stuifzand bestaat, is niet met zekerheid te zeggen. Vanaf een diepte van 120 cm mv (21,5 m +NAP) is een 15 cm dikke, verrommelde E-horizont aanwezig. De B-horizont hieronder is nog wel volledig onverstoord. Boring 6 tot slot, die gezet is in het laaggelegen deel van het plangebied direct ten oosten van de inmiddels gesloopte zuidelijke vleugel van de nieuwbouw van begin jaren 90, bestaat de bodem uit een 80 cm dik geroerd pakket. Hieronder is vanaf een diepte van 20,5 m +NAP nog een restant van een B- horizont aanwezig en vanaf 110 cm mv de C-horizont. 6

12 4.2 archeologische indicatoren In de boringen zijn, afgezien van het recente bouwpuin, geen archeologische indicatoren aangetroffen. Het betreft hier echter een verkennend booronderzoek dat zich richt op de bodemopbouw en mogelijke bodemverstoringen die de archeologische verwachting kunnen beïnvloeden en niet zo zeer op het onderzoeken op de aanwezigheid van archeologische vondsten en/of sporen. Er is bij het verkennend onderzoek geboord met een boor met een klein diameter en ook is de grond niet gezeefd. De afwezigheid van archeologische indicatoren wil daarom niet zeggen dat er geen archeologische resten in het plangebied aanwezig kunnen zijn. 4.3 landschappelijke en archeologische interpretatie Uit de hierboven beschreven bodemopbouw blijkt dat de basis van het bodemprofiel wordt gevormd door de eolische dekzandzanden van het Laagpakket van Wierden (Formatie van Boxtel). In deze afzettingen is in het Holoceen een humuspodzolbodem (haarpodzolgrond) gevormd. In het dekzand was sprake van een gering reliëf binnen het plangebied. Het huidige reliëf is voornamelijk gevormd door latere verstuiving, waarbij er in het noordelijke deel van het plangebied een pakket stuifzand op het dekzand is afgezet. De podzolbodem is daarom vooral in het noord(west)elijke deel van het plangebied goed beschermd geweest tegen latere bodemingrepen. Het podzolprofiel, en daarmee het archeologisch niveau, is hier dan ook nog (vrijwel) geheel intact. Maar ook in de overige delen van het plangebied is het podzolprofiel in het dekzand nog in belangrijke mate bewaard gebleven. Hiermee zal ook hier het archeologisch niveau slechts in beperkte mate verstoord zal zijn. De top van de begraven bodem en daarmee het archeologisch niveau ligt in het noordelijke deel van het plangebied op een diepte van 115 cm onder het maaiveld. Afgaande op funderingsdiepte van 50 cm onder het oude deel van het gemeentehuis, betekent dit dat ook onder dit deel van de bebouwing het archeologische niveau nog goed bewaard gebleven kan zijn. Dit geldt ook voor de onbebouwde delen in het zuidelijke deel van het plangebied, waar het archeologische niveau dichter onder het huidige maaiveld ligt. Enkel ter plaatse van de kelders onder de vleugels van de nieuwbouw zal het archeologische niveau geheel zijn verdwenen. De hoge archeologische verwachting voor resten uit de vroege tot late prehistorie, zoals opgesteld op basis van de archeologische quickscan, blijft dan ook voor het grootste deel van het plangebied behouden. In het noordwestelijke deel van het plangebied is een pakket stuifzand aanwezig, waarin een (zwak ontwikkelde) podzolbodem is gevormd. Over de ouderdom van het stuifzand is op basis van het huidige onderzoek geen uitspraak te doen. Wel duidt de aanwezigheid van de podzolbodem aan de top van het stuifzand erop dat de verstuiving al enige tijd geleden is gestopt. De top van het stuifzand is in belangrijke mate verstoord bij de bouw van het gemeentehuis en/of de inrichting van het omliggende terrein, waardoor ook de podzolbodem nergens meer geheel intact is. Alleen in boring 4 is nog een onverstoord restant van de bodem in het stuifzand in de vorm van een BC-horizont aanwezig. De mogelijk aanwezige archeologische resten aan de top van het stuifzand zullen dan ook al in belangrijke mate zijn verstoord. Maar, zoals ook in de archeologische quickscan is vermeld, is de verwachting voor archeologische resten uit de Romeinse tijd tot Nieuwe tijd binnen het plangebied laag. 8 Er worden aan de top van het stuifzand dan ook geen intacte archeologische resten verwacht. 8 Berkvens 2014, 9. 7

13 5 conclusie In opdracht van de gemeente Waalre heeft VUhbs archeologie een verkennend archeologisch booronderzoek uitgevoerd voor Koningin Julianalaan 19 te Waalre. Binnen het plangebied zal het voormalige gemeentehuis van de gemeente Waalre worden herontwikkeld. De werkzaamheden die met deze ontwikkeling gepaard gaan, zullen de bodem en de eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk verstoren. De gemeente Waalre heeft VUhbs archeologie verzocht voor het plangebied een inventariserend veldonderzoek door middel van boringen uit te voeren, zodat meer inzicht wordt verkregen in de archeologische verwachting ervan en of er aanvullend onderzoek noodzakelijk zal zijn. Hierbij is getracht antwoord te geven op de hieronder te behandelen vragen. Hoe luidt de archeologische verwachting voor het plangebied? Uit de quickscan is gebleken dat het plangebied is gelegen binnen een gebied met stuifduinen. Het noordelijke deel van het terrein ligt op een duin en het grootste zuidoostelijke deel in een uitblazingslaagte. Gezien de archeologische vondsten in de directe omgeving van het plangebied, geldt voor het plangebied een hoge archeologische verwachting voor met name de vroege en late prehistorie (bewoning met begravingen). De verwachting voor de Romeinse tijd, Middeleeuwen en Nieuwe tijd is laag, vanwege het ontbreken van vondsten in de directe omgeving, de onaantrekkelijke landschappelijke ligging en het ontbreken van historische gehuchten of andere relicten. Kan de uitgesproken verwachting onderschreven en aangevuld worden op basis van veldwaarnemingen? Welke informatie leveren deze waarnemingen ten aanzien van het karakter, de omvang, datering, gaafheid en conservering van de eventueel aanwezige archeologische vindplaatsen? Uit het booronderzoek is gebleken dat in het noordwestelijke deel van het plangebied een pakket stuifzand aanwezig is, waarin een (zwak ontwikkelde) podzolbodem is gevormd. De top van het stuifzand is echter in belangrijke mate verstoord. Hierdoor worden op het stuifzand geen intacte archeologische resten (meer) verwacht. De archeologische resten uit de vroege en late prehistorie worden verwacht aan de top van het door het stuifzand afgedekte dekzand. Uit de boringen blijkt dat in het dekzand een humuspodzolbodem is gevormd die in het grootste deel van het plangebied nog (vrijwel) geheel intact is. In het zuidoostelijke deel ligt deze bodem dicht onder het maaiveld. In het noordwestelijke deel is de bodem begraven onder het stuifzand. Hierdoor is het archeologisch niveau, ook ter plaatse van de oude bebouwing van het gemeentehuis, goed beschermd tegen de bodemverstoringen. Het grootste deel van het plangebied behoudt dan ook de hoge verwachting op archeologische resten uit de vroege en late prehistorie. Enkel ter plaatse van de kelders onder de vleugels van de nieuwbouw zal het archeologische niveau geheel zijn verdwenen. Wat zijn de te nemen vervolgstappen om te komen tot een waardering van de eventueel aanwezige archeologische waarden, op basis waarvan uiteindelijk een beleidsbeslissing (meestal een selectiebesluit) genomen kan worden? Ten behoeve van de overzichtelijkheid, zal op deze vraag antwoord worden gegeven in het hierop volgende hoofdstuk 6. 8

14 6 aanbevelingen Uit het verkennend booronderzoek is gebleken dat de het archeologisch niveau, buiten de kelders van de vleugels van de nieuwbouw nog in belangrijke mate intact is en dat daarmee de hoge verwachting op archeologische resten uit de vroeg en late prehistorie behouden blijft. Hierdoor zal vervolgonderzoek noodzakelijk zijn om te bepalen of er daadwerkelijk archeologische resten binnen het plangebied aanwezig zijn. Het zal hierbij vooral gaan om resten van bewoning met begravingen. Aangezien een booronderzoek geen geschikte methode is om dergelijke resten op te sporen, wordt geadviseerd om dit vervolgonderzoek uit te voeren in de vorm van een karterend/waarderend proefsleuvenonderzoek. Het doel van dit onderzoek is om de aard en omvang van de mogelijk aanwezige resten vast te stellen. Voor het uitvoeren van een proefsleuvenonderzoek is een Programma van Eisen (PvE) noodzakelijk dat voor aanvang van de werkzaamheden is goedgekeurd door de bevoegde overheid, i.e. de gemeente Waalre. Het is aan de bevoegde overheid om te bepalen of en in welke vorm vervolgonderzoek noodzakelijk is. De archeologische meldingsplicht blijft hoe dan ook van kracht. Wanneer tijdens de graafwerkzaamheden archeologische sporen of resten worden aangetroffen, dan dient dit, conform art. 53 van de Monumentenwet 1988, direct te worden gemeld bij de bevoegde overheid. 9

15 literatuur Berkvens, R., 2014: Quickscan archeologie; Gemeentehuis te Waalre, Eindhoven. Bosch, J.H.A., 2007: Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode. Op basis van de Standaard Boor Beschrijvingsmethode versie 5.2, Utrecht (TNO-rapport NITG 2007-U-R0246/A). Nederlands Normalisatie-instituut, 1989: Nederlandse Norm NEN 5104, Classificatie van onverharde grondmonsters, Nederlands Normalisatie-instituut, Delft. RAAP, 2006: Deborah2, v2.6, Amsterdam. 10

16 Waalre Plangebied m Bijlage 1. Waalre - Koningin Julianalaan 19. Topografische kaart met de ligging van het plangebied. Bron: Topografische Dienst Nederland

17 Legenda , , , ,5 Plangebied Wegen (bron: GBKN) Bebouwing (bron: GBKN) Water (bron: GBKN) Boring met nummer, diepte recente verstoring in cm -mv (rood) en de top van (het restant van) de begraven podzolbodem in m +NAP (groen) , , , m Bijlage 2. Waalre - Koningin Julianalaan 19. Boorpuntenkaart met de diepte van de verstoringen en de top (van het restant) van de begraven podzolbodem. Schaal 1:1000

18 Boring 2 Boring 4 Boring 5 Bijlage 3. Waalre - Koningin Jilianalaan 19. Foto s van enkele representatieve boorkernen.

19 Bijlage 4. Waalre - Koningin Julianalaan 19. Boorstaten boring: WLRKJL-1 beschrijver: KH, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 57F, hoogte: 22,70, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Waalre, plaatsnaam: Waalre, opdrachtgever: Gemeente Waalre, uitvoerder: VUhbs 0 cm -Mv / 22,70 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruin, matig fijn Bodemkundig: A-horizont 10 cm -Mv / 22,60 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 50 cm -Mv / 22,20 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, bruingrijs, matig fijn Opmerking: dgr-gevlekt 70 cm -Mv / 22,00 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, bruin, matig fijn Opmerking: vergraven podzol 80 cm -Mv / 21,90 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, grijs, matig fijn Opmerking: vergraven E 85 cm -Mv / 21,85 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, bruingrijs, matig fijn 120 cm -Mv / 21,50 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, donkergrijs, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: verploegd tot in E-horizont 135 cm -Mv / 21,35 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkerbruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: B-horizont 150 cm -Mv / 21,20 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkergeelbruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: BC-horizont 200 cm -Mv / 20,70 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkergeel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: C-horizont Einde boring op 220 cm -Mv / 20,50 m +NAP boring: WLRKJL-2 beschrijver: KH, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 57F, hoogte: 23,07, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Waalre, plaatsnaam: Waalre, opdrachtgever: Gemeente Waalre, uitvoerder: VUhbs 0 cm -Mv / 23,07 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, donkerbruingrijs, matig fijn Bodemkundig: regelmatig geploegd/bewerkte A-horizont 20 cm -Mv / 22,87 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, bruingrijs, matig fijn Opmerking: ge-gevlekt 50 cm -Mv / 22,57 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwartbruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: B-horizont met ingespoelde humus en ijzer/aluminium 60 cm -Mv / 22,47 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, bruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: BC-horizont 80 cm -Mv / 22,27 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: C-horizont 140 cm -Mv / 21,67 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: C-horizont met roestvlekken, enkele Fe-vlekken Einde boring op 160 cm -Mv / 21,47 m +NAP

20 Bijlage 4. Waalre - Koningin Julianalaan 19. Boorstaten boring: WLRKJL-3 beschrijver: KH, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 57F, hoogte: 23,05, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Waalre, plaatsnaam: Waalre, opdrachtgever: Gemeente Waalre, uitvoerder: VUhbs 0 cm -Mv / 23,05 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkergrijs, matig fijn 50 cm -Mv / 22,55 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, donkergeel, matig fijn, interpretatie: stuifzand Opmerking: podzolvlekken, E + B 115 cm -Mv / 21,90 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, grijs, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: E-horizont 130 cm -Mv / 21,75 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkergrijs, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: EB-horizont 140 cm -Mv / 21,65 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, bruinzwart, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: B-horizont met ingespoelde humus en ijzer/aluminium 150 cm -Mv / 21,55 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, bruingeel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: BC-horizont 170 cm -Mv / 21,35 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: C-horizont Einde boring op 200 cm -Mv / 21,05 m +NAP

21 Bijlage 4. Waalre - Koningin Julianalaan 19. Boorstaten boring: WLRKJL-4 beschrijver: KH, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 57F, hoogte: 23,22, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Waalre, plaatsnaam: Waalre, opdrachtgever: Gemeente Waalre, uitvoerder: VUhbs 0 cm -Mv / 23,22 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, matig fijn Bodemkundig: A-horizont, interpretatie: verstoord Archeologie: fragmenten bouwpuin (onbepaald) 25 cm -Mv / 22,97 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 35 cm -Mv / 22,87 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, bruingrijs, matig fijn 60 cm -Mv / 22,62 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, donkergrijs, matig fijn, interpretatie: stuifzand Bodemkundig: verploegd tot in E-horizont 70 cm -Mv / 22,52 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, donkergeel, matig fijn, interpretatie: stuifzand Bodemkundig: BC-horizont Opmerking: BR-gevlekt, fibers 115 cm -Mv / 22,07 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, donkerbruinzwart, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: afgedekt/begraven A-horizont 120 cm -Mv / 22,02 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: E-horizont 130 cm -Mv / 21,92 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, bruinzwart, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: B-horizont met ingespoelde humus en ijzer/aluminium 140 cm -Mv / 21,82 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geelbruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: BC-horizont 150 cm -Mv / 21,72 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: C-horizont Einde boring op 170 cm -Mv / 21,52 m +NAP

22 Bijlage 4. Waalre - Koningin Julianalaan 19. Boorstaten boring: WLRKJL-5 beschrijver: KH, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 57F, hoogte: 22,23, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Waalre, plaatsnaam: Waalre, opdrachtgever: Gemeente Waalre, uitvoerder: VUhbs 0 cm -Mv / 22,23 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkergeelbruin, matig fijn Bodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond 15 cm -Mv / 22,08 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, matig humeus, zwart, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: afgedekt/begraven A-horizont 20 cm -Mv / 22,03 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: E-horizont 60 cm -Mv / 21,63 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, lichtbruingrijs, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: EB-horizont 70 cm -Mv / 21,53 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkerbruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: B-horizont 90 cm -Mv / 21,33 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geelbruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: BC-horizont 130 cm -Mv / 20,93 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, geel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: C-horizont Einde boring op 150 cm -Mv / 20,73 m +NAP boring: WLRKJL-6 beschrijver: KH, datum: , X: , Y: , precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 57F, hoogte: 21,33, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - verkenning, landgebruik: plantsoen, vondstzichtbaarheid: slecht, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Waalre, plaatsnaam: Waalre, opdrachtgever: Gemeente Waalre, uitvoerder: VUhbs 0 cm -Mv / 21,33 m +NAP Algemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, donkergrijs, matig fijn 15 cm -Mv / 21,18 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijsgeel, matig fijn 30 cm -Mv / 21,03 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, grijsbruin, matig fijn Opmerking: GR +GE gevlekt 50 cm -Mv / 20,83 m +NAP Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgeel, matig fijn Opmerking: GR +GE gevlekt 80 cm -Mv / 20,53 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, bruin, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: B-horizont 110 cm -Mv / 20,23 m +NAP Algemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm) Lithologie: zand, zwak siltig, donkergeel, matig fijn, interpretatie: dekzand Bodemkundig: C-horizont Einde boring op 130 cm -Mv / 20,03 m +NAP

23 bijlage 5 overzicht van archeologische perioden begin einde periode 1750 na Chr. - heden Nieuwste Tijd 1500 na Chr na Chr. Nieuwe Tijd 1300 na Chr na Chr. Late Middeleeuwen 1000 na Chr na Chr. Volle Middeleeuwen 450 na Chr na Chr. Vroege Middeleeuwen 270 na Chr na Chr. Laat-Romeinse tijd 70 na Chr na Chr. Midden-Romeinse tijd 12 voor Chr na Chr. Vroeg-Romeinse tijd 250 voor Chr voor Chr. Late IJzertijd 500 voor Chr voor Chr. Midden IJzertijd 775 voor Chr voor Chr. Vroege IJzertijd 1050 voor Chr voor Chr. Late Bronstijd 1800 voor Chr voor Chr. Midden Bronstijd 2000 voor Chr voor Chr. Vroege Bronstijd 5300 voor Chr voor Chr. Neolithicum 8800 voor Chr voor Chr. Mesolithicum Tot 8800 voor Chr. Paleolithicum