PROTOCOL UMCG Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde. Titel: Diagnostiek & zorg- en behandelplanning voor de kindertandheelkunde

Transcriptie

1 PROTOCOL UMCG Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde Titel: Diagnostiek & zorg- en behandelplanning voor de kindertandheelkunde SECTIE Conserverende Tandheelkunde AUTEUR/VERANTWOORDELIJKE Drs. J.W.F. Parrée, mw. dr. N.G. Blanksma DATUM REVISIE DATUM GEAUTORISEERD DOOR Mw. drs. C. Aukema-Vermeer DOEL Benodigde stappen om tot diagnostiek en zorg- en behandelplanning te komen voor de kindertandheelkunde. Anamnese Reden komst/hulpvraag. Verwezen door wie en waarvoor. Problemen, klachten, wensen (bijv. wil verdoving bij restaureren, wil graag hand van assistent(e) vasthouden, etc.), verwachtingen, hulpvraag. Angstanamnese: noteer specifieke tandheelkundige angsten als: bang voor naalden, geluid van de boor, etc. Informeer ook naar tandheelkundige angsten van de ouders. Ervaringen met vorige behandelaar. Vraag ook naar gedrag op weg naar de tandarts, in de wachtkamer en bevindingen ten aanzien van het gedrag van het kind tussen verblijf in wachtkamer en het plaats nemen in de stoel. Lichamelijke groei en ontwikkeling. Is de ontwikkeling conform de leeftijd. Tandheelkundige historie Zelfzorg: type tandenborstel, tandpasta, poetsmethode, spoelgedrag na poetsen, poetsfrequentie, hulp ouders bij het poetsen, informeer naar overige hulpmiddelen.

2 Bij niet samenwonende ouders kan het zijn dat de zelfzorg en voedinggewoonten bij de partner sterk verschillen. Voeding (24 uurs anamnese). Is er een sprake van een gezonde levensstijl (3 volwaardige hoofdmaaltijden per dag)? Inventariseer zowel het eet- als drinkpatroon. Sociale anamnese - Thuissituatie: 'compleet' gezin? Het getuigt van weinig tact om dit direct te vragen, gebruik daarom een omweg: vraag bijvoorbeeld welke ouder op welke tijden het kind napoetst. Broertjes en zusjes? Zo ja, leeftijd(en)? Kunnen ze goed met elkaar overweg? Als lastig ervaren' kind? Veel vrienden? Of speelt veel alleen? - Welke (sociale) hobby s/ sporten? Cognitieve anamnese - Type school? (crèche, peuterspeelzaal, basisschool, ZMLK: Zeer Moeilijk Lerende Kinderen). - Welke groep? Is er gedoubleerd? - Hoe gaat het op school? Emotionele anamnese - Vragen naar situaties waarin het kind angstig reageert (kapper, zwembad, 1 e bezoek school). Noteer de algemene lijn die hieruit is af te leiden (niet bang, alleen kort van tevoren, in alle nieuwe situaties, e.d.). - Aard en temperament van het kind. Informeer naar: gesloten, open, afhankelijk, druk, veel/weinig praten, bazig, etc. - Gedrag thuis (b.v. snel boos of driftig) en reactie ouders daarop. - Bijzonderheden: bijv. extreem veel ziekenhuisbezoek, begeleiding via Centrum voor Jeugd en Gezin etc. Medische anamnese (ASA-score) Medische anamnese nieuwe patiënt: gehele vragenlijst (door ouder/ begeleider in te vullen). Bij een controle patiënt de bestaande gegevens updaten. Is uw kind bekend met bepaalde gedragsafwijkingen of syndromen? Is uw kind als zuigeling in het ziekenhuis opgenomen geweest? Zo ja, waarvoor? Standaard onderzoek Extra-oraal onderzoek Asymmetrieën en andere opvallende veranderingen Esthetiek

3 Intra-oraal onderzoek Slijmvliezen Parodontium / DPSI. De DPSI wordt tot 12 jarige leeftijd niet uitgevoerd, tenzij er klinische of röntgenologisch signalen zijn die dit wel een indicatie hiervoor geven. In de leeftijd van 12 tot 18 jaar wordt er alleen gemeten bij de eerste incisieven en eerste molaren. Globale indruk mondhygiëne Aspecten van erosie Gebitselementen- overzicht. NB. Er staan geen melkelementen in schema aangegeven, indien het een melkelement betreft, dit in tekstveld aangeven door middel van het elementnummer. Cariësonderzoek gebeurt met spiegel en sonde in een schoon en droog gebit. Het gebit wordt gereinigd met een rubbercupje en tandpasta ter grootte van een doperwt. Noteer cariëslaesies op de status praesens volgens de ICDAS methode. Geef bij de geslicede vlakken ook aan: glans/ hard/ zacht. Aandachtspunten bij behandeling ( o.a. kokhalsreflex, speekselvloed, lastige tong). Orthodontische aspecten - Onderzoek de kaakrelatie (klasse I, II of III). Molaarocclusie in pb noteren. - SOB en VOB - kijk naar het gezichtsprofiel - Let op de aanwezigheid van dwang- en/of kruisbeten in het front en de zijdelingse delen. - Informeer naar gewoonten (mondademhaling, duimen, vinger zuigen, tongpersen, slikgewoonten); navraag doen bij ouder èn patiëntje. - Informeer over een eventuele erfelijke component. Het gebit van een ouder kan veel duidelijk maken. Houding ouder en interactie met hun kind. Probeer observaties zo neutraal mogelijk te verwoorden om stigmatisering te voorkomen. Venham scorelijst. Omschrijf het gedrag van de patiënt (kies de passende beschrijving uit de Venham scorelijst). Houd er rekening mee dat het huidige gedrag geen constant gegeven is en kan veranderen tijdens de behandeling. Venham-scorelijst 0 = relaxed vrolijke gezichtsuitdrukking; heeft zin om te praten; werkt gewillig mee. 1 = uneasy bezorgde gezichtsuitdrukking; werkt goed mee; stelt vragen waaruit ongemak blijkt; handen worden gespannen bewogen wanneer de behandeling begint. 2 = tense zachtjes huilen; trillende stem; werkt redelijk mee; protesteert verbaal. 3 = reluctant Huilen; protesteert verbaal; behandeling verloopt moeizaam; werkt tegen; gebruikt handen om behandeling te stoppen 4 = interference huilen niet meer gerelateerd aan de behandeling gebruikt het hele lichaam om de behandeling tegen te werken is te bereiken via verbale communicatie behandeling verloopt zeer moeizaam moet vastgehouden worden om de behandeling voort te kunnen zetten 5 = out of contact hard huilen, schreeuwen en vloeken is niet meer te bereiken via verbale communicatie probeert te vluchten

4 moet voortdurend vastgehouden worden om behandeling voort te kunnen zetten behandeling kan niet meer worden voortgezet Probleemlijst en differentiële diagnose medische aspecten gedragsmatige aspecten in relatie tot de behandelbaarheid motivatie en coöperatie ouders en/of patiënt cariës aspecten (o.a. waar, diepte, actief/ niet actief, incl ICDAS scores) parodontale aspecten (oa. gingivitis, lokaal ten plaatse van of gegeneraliseerd) restauratieve aspecten (o.a. restauratiegraad, conditie van de restauraties) orthodontische aspecten endodontische aspecten (o.a. welke elementen, pathologisch endodontium) traumatische aspecten (o.a. radix/kroon fractuur) overige aspecten (o.a ontwikkelingsstoornissen, impactie, boventallige elementen) Aanvullend onderzoek (na overleg met staf) Het aanvullend onderzoek moet gemotiveerd worden. Wat verwacht u door aanvullend onderzoek te vinden of juist uit te sluiten? Voedingsdagboek Mondhygiëne: bloedingscore Röntgenonderzoek. Uitkomsten hiervan noteren in Gebitselementen- overzicht (inclusief röntgenscores). Röntgenfoto s worden hier gemaakt met 70 kv en 0,16 sec. Indien er alleen melkelementen aanwezig zijn, wordt er 60 kv en 0.16 sec gebruikt. Noteer de röntgenscore die de diepte van de laesie aangeeft op de status praesens. Verwijzing/consultatie Overig aanvullend onderzoek (bijvoorbeeld uitslag van een diagnostisch consult bij orthodontist) Sensibiliteitstest. Deze is bij kinderen in de regel onbetrouwbaar! Röntgenbeeld in combinatie met de kleur van de elementen, geeft een indicatie over de vitaliteit. Diagnose Er wordt in brede zin een diagnose geformuleerd gerelateerd aan klacht(en) en waarneming volgens de volgende indeling. - Afwijkingen harde en zachte weefsels: bijvoorbeeld gingivitis onderfront, actieve cariës ten plaatste van, erosie eerste blijvende molaren occlusaal, etc. - Orthodontische aspecten: klasse I/ II / III relatie met bijvoorbeeld vergrootte SOB, crowding onderfront, compressie bovenkaak, etc.

5 - Gedragsmatige aspecten: adhd, pdd-nos (indien vastgesteld door arts); stil hoogangstig kind ; aan leeftijd aangepast gedrag (4 ipv 6 jaar), etc. Etiologie In de etiologie worden de mogelijke oorzaken (bv. voeding, mondhygiëne, medicatie) van de ziekte of afwijking benoemd en uitgewerkt die betrekking hebben op deze patiënt. Verder worden hier ook mogelijke verbanden tussen gegevens uit de anamnese en het onderzoek gelegd. Geen standaard verhaal over plaque en ontkalkingen ea opschrijven! Kwaliteit van de elementen Benoem de twijfelachtige en slechte elementen. NB. Er staan in dit schema ook geen melkelementen aangegeven. Geef de kwaliteit van de elementen aan in het tekstvak van Gebitselementen- overzicht. Zorgplan Het zorgplan geeft de (lange termijn) visie weer ten aanzien van de zorg passend bij deze patiënt en bevat de volgende elementen: Algemene karakteristiek van patiënt Leeftijd, geslacht, algemene gezondheid, sport, hobby s (!), algemene kenmerken van deze specifieke patiënt (ontwikkeling en gedrag), wensen (bijv. wel of geen verdoving; hand opsteken betekent stoppen met boren e.d.), verwachtingen van de patiënt en/of ouder/begeleider. Karakteristiek dentitie in huidige situatie Globale beschrijving van de dentitie, kwaliteit van eventuele restauraties etc. Strategie en aard van de zorg Wat is het cariësrisico: laag, midden of hoog? Wat zijn de lange termijn doelen die worden nagestreefd? Preventief beleid (oa. motivatie, zelfzorg (zie anamnese) en fluoride). Verdeling zorg Zaalonderwijs (dagdeel benoemen). PMO termijn bepaling vlgs Nexø Model.

6 Behandelplan Spoed Initiële behandeling Mogelijke oplossingen per probleem. Geef de diverse mogelijke relevante oplossingen weer voor de geconstateerde problemen. Gekozen oplossingen Geef gemotiveerd aan welke oplossingen waarom gekozen zijn volgens de volgende driedeling. - Behavioural management Het betreft hier het afstemmen van de behandellast op de draagkracht van het kind. Maak een inschatting van het aantal wenzittingen. In het algemeen wordt volstaan met één wenzitting. In de wenzitting kan er gepolijst worden en preventieve handelingen uitgevoerd worden. Deze worden meestal als weinig of niet bedreigend ervaren. Bovendien wordt het kind tijdens deze zitting(en) voorbereid op de verdere behandelingen. Dit wordt gedaan volgens de tell, show, (feel), do methode (tijdens de behandeling moet het do vlot volgen!). - Preventieve maatregelen (rekening houdend met coöperatie/motivatie ouders) - Curatieve maatregelen Zittingenvoorstel Maak gemotiveerd een keuze in de volgorde van behandeling. In tegenstelling tot de behandeling van volwassenen gebeurt bij de behandeling van kinderen het meest noodzakelijke vaak niet als eerste. In de regel wordt er gekozen voor een oplopende graad van moeilijkheid qua gedrag. Dit houdt in: eerst preventie, dan restaureren en als laatste ingrijpende zaken zoals extractie. Vermeld hierbij duidelijk per behandeling wie deze uitvoert (de tandheelkunde of de mondzorgkunde student). Cariësrisico Vaststellen recall termijn volgens het Nexo Model: Melkdentitie Coöperatie ouders: Onvoldoende: 2 punten Goed: Cariësprogressie: Ja: 2 punten Nee: 4 punten: recall 1 à 3 maand 3 punten: recall 4 à 8 maand 2 punten: recall 6-12 maand Plaquescore boven de 10% wordt de coöperatie ouders gescoord met 2 punten.

7 Eerste of tweede blijvende molaar Coöperatie ouders: Onvoldoende: 2 punten Goed: Cariësprogressie: Ja: 2 punten Nee: Deels doorgebroken M1 / M2: 2 punten Volledig in occlusie: Occlusale vlakken M1 / M2: cariësprogressie 2 punten cariësvrij of arrested laesies 8 punten: recall 1 maand 7 punten: recall 2 maand 6 punten: recall 3 maand 5 punten: recall 4 maand 4 punten: recall 6-12 mnd Blijvende dentitie Coöperatie: Onvoldoende: 2 punten Goed: Cariësprogressie: Ja: 2 punten Nee: 4 punten: recall 1 à 3 maanden 3 punten: recall 4 à 8 maanden 2 punten: recall 8- maanden Studiemateriaal Advies Cariëspreventie Ivoren Kruis. Parodontitis protocol Dutch Periodontal Screening Index. DocP Richtlijn Mondzorg voor Jeugdigen