PROTOCOL UMCG Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde

Transcriptie

1 PROTOCOL UMCG Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde Titel: Röntgengebruik SECTIE Orale Functieleer AUTEUR/VERANTWOORDELIJKE A.A.B. Krol DATUM 12 september 2014 GELDIG TOT 12 september 2016 DOEL Frequentie en indicatie gebieden röntgendiagnostiek VERRICHTING MAG GEDAAN WORDEN DOOR: Röntgen opnamen worden alleen gemaakt op indicatie van een tandarts. 9 De tandarts die intra-orale opnamen of OPG opnamen indiceert moet ten minste beschikken over deskundigheid volgens de Eindtermen Stralingshygiëne voor Tandartsen en Orthodontisten (stralingsdeskundigheid 5A/M). Deze opnamen kunnen tevens door een aantoonbaar bekwame assistente worden gemaakt. Iedere tandarts die CBCT-opnamen maakt of die een aanvraag voor CBCTopnamen doet (indicatie), moet ten minste beschikken over deskundigheid volgens de Eindtermen Stralingshygiëne voor Tandartsen en Orthodontisten (stralingsdeskundigheid 5A/M) én de Eindtermen Stralingshygiëne voor het gebruik van CBCT-toestellen door tandartsen (stralingsdeskundigheid 4AM + CBCT). INDICATIES Indicatie gebieden röntgenopnamen. Röntgen opnamen zullen altijd individueel geïndiceerd moeten worden en dienen als aanvullend diagnostisch middel. Bij de indicatie dient rekening gehouden te worden met de stralingsbelasting. 1 Indien gerechtvaardigd kan worden afgeweken van het onderstaande overzicht. Panorama opname (DPT / OPG) Alle nieuwe patiënten in Käyser categorie III, IV en V orthodontie ontwikkelingsfouten, b.v. aantal elementen pathologie -b.v. cyste, tumor trauma sinus maxillaris diagnostiek

2 behandeling/ extractie derde molaren rehabilitatie / reconstructies implantologie, peri-implantitis indien intra-orale opname niet mogelijk zijn (angst, trismus etc). Cefalometrie orthodontie implantologie planning Occlusale opname (indien een andere opname niet tot de mogelijkheid behoort) wortelrest in antrum grote periapicale afwijkingen / trauma boven front extra elementen opsporen (aanvullend op panorama foto) schisis patiënten speekselstenen in de mondbodem grote botafwijkingen beperkte mondopening Periapicale opname periapicale diagnostiek parodontale diagnostiek (pockets > 6mm) peri-implantitis trauma niet doorgekomen elementen beoordeling situatie pre extractie endodontie begin/lengte/eind implantologie Bite-wing opname Cariësdiagnostiek (2-4 horizontale opnamen) Beoordeling restauraties Parodontale diagnostiek(4 verticale opnamen) CBCT opnamen 8 Het toepassen van CBCT is onder de rechtvaardigingsvoorwaarden acceptabel: wanneer driedimensionale informatie noodzakelijk is betreffende craniofaciale botstructuren in het kader van orthognatische chirurgie; in het kader van (aangezichts)traumatologie; bij onderzoek naar geïmpacteerde elementen (en resorptie van buurelementen) wanneer conventionele röntgenfoto s onvoldoende informatie opleveren; wanneer conventionele röntgenfoto s onvoldoende informatie bieden over geïmpacteerde gebitselementen voor chirurgische verwijdering (zoals positie derde molaren ten opzichte van canalis mandibularis); bij onderzoek naar schisis in plaats van MSCT (multislice CT); in bijzondere gevallen wanneer bij fracturen van gebitselementen conventionele röntgenfoto s onvoldoende informatie leveren voor de behandeling; bij onderzoek naar botdefecten bij tumoren en cystes; bij onderzoek in complexe gevallen van skeletale afwijkingen waarvoor een indicatie voor een gecombineerde orthodontisch-chirurgische behandeling bestaat;

3 bij onderzoek naar bijzondere gevallen van infra-bony defecten en furcatielesies; in bijzondere gevallen binnen de implantologie: wanneer conventionele röntgenfoto s onvoldoende informatie bieden ten behoeve van planning botopbouw voorafgaande aan implantologie en wanneer sprake is van kritische anatomische verhoudingen; in bijzondere gevallen binnen de endodontologie gericht op het tijdig ontdekken van afwijkingen en op het bijtijds onderkennen van behandelrisico s (oa. afwijkende anatomie, vermoeden van wortelresorptie); in bijzondere gevallen bij onderzoek van osseale afwijkingen bij kaakgewrichtsklachten. Het toepassen van CBCT is niet acceptabel: voor routine-onderzoek of screening; voor onderzoek en diagnostiek van cariës; als standaardmethode voor opsporen van periapicale pathologie; als routine-onderzoek voorafgaande aan orthodontische behandelingsplanning; als standaardmethode voor in beeld brengen van anatomie wortelkanalen; als routinematig onderzoek naar periodontal bone support ; als standaardmethode voor planning implantologie; als standaardmethode voor onderzoek van kaakgewrichtsklachten. CONTRA-INDICATIES Er bestaan geen absolute contra-indicaties Tijdens zwangerschap van de patiënt kunnen opnamen worden gemaakt indien daar een rechtvaardiging voor bestaat. Om psychologische redenen kan men nieturgente opnamen uitstellen tot na de bevalling. De patiënt wordt daarover geïnformeerd en dit wordt vastgelegd in het patiëntendossier. 2 ALGEMENE OPMERKINGEN Frequentie bite-wing opnamen Gebaseerd op het klinische beeld van de laesie, de röntgenclassificatie en het cariësrisico kan een behandelstrategie worden opgesteld. Met een gepast interval zijn nieuwe bite-wing opnamen nodig. Om de opnamen met elkaar te kunnen vergelijken moet dit op een gestandaardiseerde wijze gebeuren, met instel apparatuur. Voor het vaststellen van de frequentie voor het nemen van bite-wing opnamen kan de volgende richtlijn worden gehanteerd Frequentie BW horizontaal * leeftijd cariës risico Interval (jaren) alle hoog 1 alle middel 2 25 laag 3 25 laag 4 * dit is een richtlijn, individuele overwegingen kunnen tot afwijking ervan leiden

4 Cariësclassificatie op bite-wing opnamen Bij de planning voor behandeling van een cariëslaesie is het zinvol om deze laesie te kunnen beschrijven. De ICDAS classificatie kan hierbij worden gebruikt. Deze radiologische beschrijving van een laesie kan opgenomen worden in de status presens. 1- Radiolucentie/ cariëslaesie waarneembaar in de buitenste helft van het glazuur. (initiële laesie) 2- Radiolucentie/ cariëslaesie waarneembaar voorbij de buitenste helft van het glazuur, ten hoogste tot en met de glazuur dentinegrens. 3- Radiolucentie/ cariëslaesie waarneembaar in het glazuur en dentine, maar niet verder dan de buitenste 1/3 e deel van het dentine. 4- Radiolucentie/ cariëslaesie waarneembaar in het glazuur en dentine, maar niet verder dan de middelste 1/3 e deel van het dentine. 5- Radiolucentie/ cariëslaesie waarneembaar in glazuur en dentine, reikend tot in de binnenste 1/3 e deel van het dentine. MATERIALEN - Gebruik een geschikte veldbeperking op de röntgenbuis. Standaard wordt de rechthoekige tubus gebruikt. 6 - Werk volgens de rechthoekregeltechniek en met instelapparatuur. 7 VOORBEREIDING - Zorg voor een juiste indicatie en werk volgens ALARA. - Geef een duidelijke uitleg aan de patiënt en vraag naar eventuele zwangerschap. - Gebruik een loodkraag bij kinderen. Een loodkraag of een loodschild heeft voordelen voor de patiënt. De schildklierdosis, vooral bij kinderen, kan ermee worden teruggebracht, mits de loodkraag hoog tegen de kin is aangebracht. 8 - Een loodschort wordt gebruikt door een ouder (of begeleider) als deze de patiënt moet helpen tijdens de opname. 9 - Stel het röntgenapparaat in volgens de aanwijzingen bij het apparaat. - Neem de werkvoorschriften bij het apparaat in acht. NA DE OPAME - Zorg voor verslaglegging in de patiëntenkaart. Noteer hierbij tenminste: de verantwoording van de opname en de bevindingen

5 Reference List (1) American Dental Association; U.S.Department of health and human services. The selection of patients for dental radiographic examinations (2) NMT. Praktijkrichtlijn Tandheelkundige Radiologie (3) Pitts, N. B.; Kidd, E. A. M. Journal of Dentistry 1992, 20, (4) Whaites E. Essentials of Dental Radiography and Radiology (5) Wenzel, A.; Pitts, N.; Verdonschot, E. H.; Kalsbeek, H. Journal of Dentistry 1993, 21, (6) Okano, T.; Sur, J. Japanese Dental Science Review 2009, In Press, Corrected Proof. (7) Pitts, N. B. Journal of Dentistry 1984, 12, (8) NMT. Praktijkrichtlijn Tandheelkundige Radiologie (9) NMT. Praktijkrichtlijn Tandheelkundige Radiologie