Community Safety of Fictie? Is in Nederland een optimum bereikt of kan het met community safety nog beter?

Transcriptie

1 I. Rampenbestrijding Community Safety of Fictie? Is in Nederland een optimum bereikt of kan het met community safety nog beter? Ir. Alex Overbeeke, projectleider Brandweer Den Haag, Overbeeke Advies, Samenvatting Community Safety betreft beleid dat zich richt op de integratie van de rol van de bevolking in de hulpverlening. Recent wordt in gemeenten in Nederland voor het verhogen van fysieke veiligheid Community Safety ingevoerd. De maatregelen die hieruit volgen kenmerken zich door, en beperken zich voorlopig tot extra financiële inspanningen van de brandweer die zich concretiseren in huisbezoeken (Home Fire Safety Checks), het plaatsen van rookmelders bij mensen thuis en voorlichting over brandveiligheid aan speciale doelgroepen. Tot de verbeelding sprekende voorbeelden zijn projecten die de brandweer uitvoert met de naam Meer rood op straat en de wijkscan van brandweer Enschede 1 (winnaar van de NVBR Jan van der Heijden innovatieprijs). Dit artikel beargumenteert in navolging van een recent rapport van de Wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid dat de tijd rijp is voor een nieuwe risicobenadering waarin naast extra inspanningen van de (overheids)brandweer, de betrokkenheid van de bevolking nadrukkelijker aandacht verdient. Achtergrondinformatie 1.1 Community Safety Home Fire Safety, Community Safety, Wijkveiligheid, etc is terminologie die inmiddels aardig inburgert bij brandweerkorpsen in Nederland. Dit artikel schetst na een uitleg een context van het beleid dat achter deze termen weg komt en dat in 2009 door de brandweerbranche gepromoot zal worden (bericht NVBR website januari 2009). Waar komt het begrip Community Safety vandaan? Een vijftal punten geven informatie over het begrip. Punt 1: op het jaarcongres van de Nederlandse Vereniging van Brandweerzorg en Rampenbestrijding 2 in 2007 ( zijn de ervaringen 3 van brandweer Liverpool met Community Safety door de ondercommandant van brandweer Liverpool, Mike Hagen, gepresenteerd. Sedertdien zijn in een aantal gemeenten (Amersfoort, Ridderkerk (opsomming is niet limitatief)) initiatieven ontplooid om voor de eigen gemeente beleid te ontwikkelen op het vlak van Community Safety. Punt 2: de politie in Engeland past Community Safety al langer toe. De effecten van maatregelen die behoren bij Community Safety op het gebied van sociale veiligheid zijn meetbaar en het is mogelijk om het rendement van de maatregelen te bepalen. Voor de brandveiligheid geldt bijvoorbeeld dat een rookmelder een twee keer zo grote kans biedt om een brand te overleven. De strategie blijkt effectief te zijn [1]. Punt 3: de Merseyside Fire and Rescue Service is in 1999 gestart met Community Safety met als doel het relatief hoge aantal doden door brand met 40% te reduceren. Online Home Fire Safety Checks is een instrument dat hiervoor gebruikt wordt. Reeds in 2004 heeft de Fire & Rescue Service Merseyside een reductie van het aantal doden door brand met 33% weten te bereiken, reden om de strategie verder uit te bouwen [2]. 1 NVBR Jan van der Heijden innovatieprijs 2008: de wijkscan van Enschede. Met een gifgroene tankautospuit gaat de brandweer in Enschede de wijken in, om het veiligheidsbewustzijn van burgers en ondernemers te vergroten. Door de risico's per wijk in kaart te brengen, kan Brandweer Enschede heel gericht contact leggen met burgers en instellingen, om de risico's te verlagen en de brandveiligheid te vergroten. 2 NVBR: de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding is de branchevereniging van de brandweerkorpsen ( 3 Het kostte de brandweer van Liverpool huisbezoeken en een half miljoen rookmelders, maar het resultaat is er: sinds brandweerlieden consequent wijken bezoeken en rookmelders ophangen, is het aantal doden bij woningbranden meer dan gehalveerd. In 1999 vielen er 21 doden, vorig jaar nog maar acht.

2 Punt 4: vorig jaar stierven in Nederland 69 mensen door brand. Ten opzichte van 2007 is het aantal dodelijke slachtoffers in 2008 met 92% toegenomen 4. De toename van brandslachtoffers is niet te verklaren met als reden dat de aangeboden brandweerzorg is afgenomen. De brandweerzorg is namelijk niet afgenomen omdat in de branche reeds een aantal jaren juist een versterking van de kwaliteit is ingezet. De toenemende aandacht voor brandweerzorg en rampenbestrijding (bijvoorbeeld na de incidenten in Enschede en Volendam) realiseert niet een trendbreuk in het aantal gemeten slachtoffers door brand per jaar. Dit aantal blijft tussen de 62 en 85 slachtoffers in de periode van 1997 tot Punt 5: met als aanname dat de veiligheidssituatie thuis een zwaarwegende aanleiding is voor het aantal dodelijke slachtoffers bij brand, heeft de gemeente Amersfoort een proef met wijkveiligheid gehouden. De gemeente Amersfoort hield in 2007 een proef onder 1400 huisbezoeken: ruim 80 procent van de woningen had géén rookmelder. De proef is als succesvol beoordeeld door de brandweerbranche (NVBR). De proef is gericht op veiligheid in huishoudens, vooral in meer risicovolle wijken. De activiteiten in het kader van wijkveiligheid zijn het geven van voorlichting over het nemen van brandpreventieve maatregelen en bewustwording over de (brand)risico s in huis. De ambitie is dat mensen zelf de risico's verminderen en beter zichzelf kunnen redden bij een brand. Samenvatting Een directe relatie tussen het terugdringen van het aantal brandslachtoffers en het versterken van de brandweer is niet te leggen Het aantal brandslachtoffers is in 2008 toegenomen Community Safety werpt zijn vruchten af bij het terugdringen van het aantal brandslachtoffers in Engelse steden die Community Safety in het beleid hebben geïntegreerd Ontwikkelingen bij de brandweer in Nederland In de jaren vijftig verschuift het accent in de veiligheidswetgeving langzaam van repressie naar preventie. Dat wil zeggen van maatregelen achteraf, als alles is misgegaan, naar maatregelen vooraf.., de brandweer, die van nature gericht is op repressie (blussen), schenkt steeds meer aandacht aan brandpreventie. [3]. Omgaan met risico s: Niet alleen de berekening van kansen en risico s van rampen staat in de belangstelling, ook het anticiperen op de gevolgen van rampen. Zo komt er halverwege de jaren tachtig een Rampenwet die zich richt op de openbare veiligheid en een Brandweerwet die leidt tot een andere rol van de brandweer bij rampen. De brandweer beperkt zich sinds de jaren zeventig al lang niet meer tot het blussen van branden. Ook het redden van mensen uit liften, auto s en water, technische hulpverlening in jargon, is een belangrijke activiteit geworden. De Brandweerwet formaliseert deze situatie en maakt een einde aan de competentiestrijd tussen de BB-organisatie en de brandweer, vooral als de overheid de Wet bescherming bevolking uit 1952 intrekt en de BB opheft. Met het einde van de georganiseerde zelfbescherming daalt ook de betrokkenheid van de bevolking bij hulpverlening. De Nederlandse burger ontwikkelt hierna steeds meer het gevoel dat veiligheid een zaak is van uitsluitend de overheid. [4] Recent worden de ontwikkelingen bij de brandweerkorpsen gekenmerkt door organisatieveranderingen (de regionalisering van de gemeentelijke brandweer). Toch zijn ook een aantal relevante inhoudelijke ontwikkelingen te vermelden. Kortheidshalve is een klein aantal vakinhoudelijke ontwikkelingen op een rij gezet welke mede de context vormen voor de nieuwe ontwikkeling van Community Safety die de branche promoot. De taak van de brandweer omvat de veiligheidsketen: pro-actie, preventie, preparatie, repressie en nazorg. Hieronder volgt een globale uitwerking van de schakels van de veiligheidsketen. Pro-actie is het structureel voorkomen van onveiligheid, bijvoorbeeld door vanuit veiligheidsoptiek invloed uit te oefenen op het maken van ruimtelijke plannen. Preventie is het voorkomen van directe oorzaken van onveiligheid en het beperken van de gevolgen ervan door het doorvoeren van preventieve maatregelen in een bepaald gebied, bijvoorbeeld aan vergunningen voorwaarden verbinden met het oog op veiligheid. Preparatie is de daadwerkelijke voorbereiding op de bestrijding van mogelijke aantasting van de veiligheid, zoals het opstellen van en het oefenen met aanvals- en rampenplannen. 4 Persbericht NVBR 5 januari 2009: Verdubbeling dodelijke slachtoffers door brand

3 Repressie is de bestrijding van onveiligheid en de verlening van hulp in acute noodsituaties door de daadwerkelijke inzet van brandweer, politie en andere hulpverleningsdiensten. Nazorg is alles wat nodig is om zo snel mogelijk terug te keren naar de normale verhoudingen, door bijvoorbeeld opvang van slachtoffers en hulp bij de afwikkeling van schadeclaims. Als voorbeeld worden voor preventie, repressie en nazorg enkele ontwikkelingen bij de brandweer geschetst. Ontwikkelingen bij preventie: iets meer dan 30 jaar geleden, in 1977, vielen 33 dodelijke slachtoffers bij de brand in hotel Polen in Amsterdam. In het hotel was geen brandmeldinstallatie aanwezig en voor het melden van de brand was de telefoon in de lobby door de rokontwikkeling niet meer bereikbaar. Daarom moest via het verder gelegen hotel Krasnapolsky de brand gemeld worden. Onderzoek wees uit dat de brandpreventieve voorzieningen in het hotel te wensen overlieten. Anno 2009 zijn wet- en regelgeving en de beschikbaarheid van betere technische voorzieningen erop gericht om soortgelijke situaties beter te beheersen. Ontwikkelingen bij repressie: bij een recent aantal incidenten zijn bij de bestrijding brandweerslachtoffers te betreuren geweest. Onderzoek wees uit dat door veiligheidsmaatregelen het gevaar tijdens de inzet van de brandweer verder terug te dringen is. Daartoe is door de branche een Risico Inventarisatie en Evaluatie instrument ontwikkeld dat gericht is op de repressieve werkzaamheden van de brandweer. Tevens wordt in de opleidingen nog dringender de aandacht gevestigd op het herkennen van gevaarlijke situaties. Ontwikkelingen bij nazorg: recent voeren brandweerkorpsen structureel onderzoek uit naar brand(oorzaken) in de nafase van een brand. Vanuit strafrechtelijk perspectief is deze taak oorspronkelijk toebedeeld aan de politie voor het vergaren van bewijs. Door als brandweer deze taak uit te voeren en de expertise te ontwikkelen, wordt bereikt dat de lessons learnt van brandweerinzetten verbeteringen mogelijk maken. Samenvatting Niet alleen uit de genoemde voorbeelden maar ook uit meer signalen (zoals kwaliteitsonderzoeken, budget- en formatietoename, regionalisering van brandweer, vorming veiligheidsregio s, ) valt op te maken dat de brandweer verbetert, versterkt, het systeem van de taakuitvoering optimaliseert en hierin de samenwerking met andere hulpverleningsdiensten versterkt. Tegelijkertijd is bij de intrekking van de Wet bescherming bevolking een tendens ingezet waarbij de betrokkenheid van de bevolking bij hulpverlening daalt. De Nederlandse burger ontwikkelt hierna steeds meer het gevoel dat veiligheid een zaak is van uitsluitend de overheid. 1.3 Maatregelen die veiligheid verhogen Maatregelen die risico s terugdringen zijn voor een belangrijk deel de maatregelen om veiligheid te verhogen. Dit geldt voor allerlei risico s, risico s van de categorie beren op de weg, tot de risico s van de categorie berekenbare en objectieve risico s. Kortheidshalve wordt slechts deze laatste categorie uitgewerkt. Risico is te analyseren door risicoanalyse: bij een risicoanalyse worden bedreigingen benoemd en in kaart gebracht. Per bedreiging wordt de kans van het optreden ervan bepaald en vervolgens wordt berekend wat als gevolg de schade is die op zou kunnen optreden als een bedreiging zich daadwerkelijk voordoet [5]. Op grond van een risicoanalyse kunnen de volgende maatregelen worden genomen om risico s terug te dringen: preventie: het voorkomen dat iets gebeurt of het verminderen van de kans dat het gebeurt repressie: het beperken van de schade wanneer een risico verwezenlijkt Daarnaast bestaat de optie om geen actie te ondernemen: acceptatie: geen maatregelen, men accepteert de kans en het mogelijke gevolg van een bedreiging. De bedoeling van een risicoanalyse is dat er na de analyse wordt vastgesteld op welke wijze de risico's beheerst kunnen worden, of teruggebracht tot een aanvaardbaar niveau. Alvorens tot het treffen van maatregelen over te gaan, kan naast een risicoanalyse ook een kosten en baten analyse worden uitgevoerd. Op voorhand hoeft niet ieder risico te worden afgedekt: wanneer de kosten van de maatregelen om een risico te beperken hoger zijn dan de mogelijke schade, dan kan besloten worden het risico te accepteren.

4 risicofactoren kritische gebeurtenis consequenties = barrière die gebeurtenissen voorkomt Figuur 1: schematische weergave van Bow Tie model Het Bow tie model schetst risico s, maatregelen en consequenties in het onderlinge verband. De naam Bow tie (vlinderdas, strik) verwijst naar het schema (zie Figuur 2) in de vorm van een vlinderdas. Centraal in het model (de knoop van de vlinderdas) staat een ongewenste of kritische gebeurtenis, de verwezenlijking van het risico, zoals bijvoorbeeld een brand. Het model geeft aan de linkerzijde een duidelijk beeld over hoe bepaalde risico s tot een ongewenste gebeurtenis kunnen leiden en de rechterzijde van het model geeft de mogelijke consequenties of schade weer. Daarnaast geeft het model inzicht in mogelijke barrières die voorkomen dat een bepaalde fout daadwerkelijk plaatsvindt en / of de kritische gebeurtenis leidt tot ongewenste consequenties. Aan weerszijden van de knoop worden respectievelijk preventieve barrières (die voorkomen dat een fout plaatsvindt) en herstelmaatregelen (die de ernst van de gevolgen verminderen) gevisualiseerd. Het Bow tie model sluit bij voorbaat de risicodrager (diegene die het risico draagt, ondergaat en de eventuele schade ondervindt als gevolg van een ongewenste gebeurtenis) en het risico draagt niet uit van het systeem. Het is juist andersom, het blijkt dat de risicodrager integraal onderdeel uitmaakt van het model. Het is immers zo dat risicodragers voorafgaand aan de ongewenste gebeurtenis deze kunnen afwenden en in geval van deze gebeurtenis zichzelf in veiligheid kunnen brengen. Met andere woorden: Community Safety is niet uitsluitend een zaak van de overheidsbrandweer of van de hulpdiensten en kan dus ook niet alleen resulteren in uitsluitend een versterking van de brandweer. Community safety is een zaak van (overheids)brandweer, hulpdiensten en burgers, en maatregelen die zelfredzaamheid verhogen en die burgers in staat stellen in een vroegtijdig stadium onheil af te wenden sluiten heel goed aan bij de barrières zoals genoemd in het Bow tie model. Samenva tting Veiligheidsverhogende maatregelen die erop gericht zijn risico s te verminderen sluiten de rol van de risicodrager in en niet uit. 1.4 Samenvatting van de achtergrondinformatie Hoewel de brandweer aan het slot van de vorige eeuw tot heden structureel versterkt wordt, lijkt dit weinig invloed te hebben op het aantal brandslachtoffers in Nederland. In 2008 is er zelfs een toename van brandslachtoffers waar te nemen. Literatuur geeft aan dat de betrokkenheid van de bevolking bij de hulpverlening daalt [4] (zie ook 0). Community Safety gaat over de betrokkenheid van de bevolking bij hulpverlening. In Engeland zijn goede ervaringen met het toepassen van Community Safety, in die zin dat een aantoonbaar verband bestaat in de afname van het aantal brandslachtoffers en de invoering van maatregelen in het kader van Community Safety. Het gedrag en handelen van risicodrager / potentiële slachtoffers heeft invloed op de mate van veiligheid; veiligheidsverhogende maatregelen die erop gericht zijn risico s te verminderen sluiten de rol van de risicodrager in en niet uit.

5 2. Welke maatregelen worden in het kader van Community Safety toegepast en wat is in dit verband uit het voorgaande af te leiden? 2.1 Maatregelen in het kader van Community Safety De activiteiten van de brandweer die onder Community Safety geschaard kunnen worden zijn: Home Fire Safety Checks Op verzoek wordt door personeel van de brandweer een controle op brandveiligheid van een woning uitgevoerd. Naast de feitelijke controle op technische brandveiligheid beoogt de maatregel het verhogen van veiligheidsbewustzijn. Door als brandweer nauw samen te werken met andere organisaties kan signaaltoezicht plaatsvinden op sociaal maatschappelijk welzijn. Door controleresultaten te registeren in een systeem (zodat specifieke gegevens beschikbaar komen bij repressief optreden), is de brandweer bij een inzet beter op de hoogte van specifieke omstandigheden. Plaatsen van rookmelders bij mensen thuis Op basis van risicoanalyse per doelgroep worden door de brandweer rookmelders in woningen geplaatst. In sommige gevallen is deze maatregel noodzakelijk geweest omdat in bepaalde gebieden door de brandweer niet meer aan de vereiste opkomsttijden voldaan kon worden. Om de alarmeringstijd te bekorten is in bepaalde gebieden overgegaan tot het verstrekken van rookmelders. In het kader van Community Safety is deze maatregel geïntroduceerd vanwege het direct aantoonbare verband tussen de aanwezigheid van rookmelders en het aantal doden bij brand. Voorlichting aan specifieke doelgroepen Op grond van statistische gegevens ten aanzien van oorzaken van brand bij specifieke doelgroepen (bijvoorbeeld bejaarden) wordt gericht voorlichting gegeven. Een voorbeeld in dit kader is een voorlichtingscampagne over het gebruik van elektrische dekens door ouderen. 2.2 Passen de maatregelen 100% in de strategie van Community Safety? Het voorgaande hoofdstuk onderstreept het belang van de betrekken van de risicodrager in alle maatregelen van Community Safety. Activiteiten die uitsluitend gericht zijn op het verbeteren van de brandweertaken zijn in de afgelopen jaren al intensief ingevoerd. Opkomsttijden zijn verbeterd door de opkomst van tankautospuiten binnen de eigen gemeentegrenzen te vervangen door de opkomst van brandweervoertuigen binnen repressieve grenzen. De brandweer is daardoor eerder ter plaatse. De waargenomen achterstanden in de gebruiksvergunningen (de vergunningen die het brandveilig gebruik regelen) zijn ingelopen door de Inhaalslag Gebruiksvergunningen. Zo zijn er meer versterkingsmaatregelen te benoemen die door de brandweer zijn ingezet. De toepassing van Community Safety als middel om de brandweertaakuitvoering verder te verbeteren, zal tot een lager optimum leiden dan de integratie van de activiteiten van risicodragers (de bevolking) in de veiligheidsmaatregelen, feitelijk burgerparticipatie. Het uitbuiten en ten nutte maken van de mogelijkheden waarover de bevolking zelf beschikt om de eigen veiligheid en de veiligheid van anderen te verhogen dient nagestreefd te worden. Bij het treffen van maatregelen is er de keus waarin te geïnvesteerd moet worden (hoe wordt de veiligheidseuro besteed). Geïnvesteerd kan worden in maatregelen die uitsluitend de overheidsbrandweer / hulpverleningsdiensten versterken, of in maatregelen die gericht zijn op burgerparticipatie op het gebied van veiligheid, of in een combinatie van beide. Een voorbeeld van investeren in uitsluitend de overheidsbrandweer is de uitbreiding van de repressieve dienst (die optreed bij incidenten). Een voorbeeld van burgerparticipatie is het verstrekken van gratis rookmelders of het trainen in brandbestrijding door bijvoorbeeld BHV cursussen (BHV is bedrijfshulpverleningsdienst). Door adequaat gebruik van blussers en door rookmelders kan gerealiseerd worden dat branden sneller gedetecteerd worden en daardoor kleiner blijven (de eerste klap is ook bij brandbestrijding een daalder waard). Optimaliseren van het een, investeren in louter de brandweer, of het ander, investeren in louter burgerparticipatie, kan leiden tot suboptimalisatie. Community Safety gaat juist over het integreren van beide. Op het vlak van de verhoging van de betrokkenheid van de bevolking zijn al een aantal initiatieven ontplooid, waaronder de gewijzigde aanpak van rampbestrijdingsplannen bij Brandweer Amsterdam- Amstelland. Hierbij is voor de berekening van het vereiste hulpverleningspotentieel rekening gehouden met de aanname dat bij grote slachtofferaantallen in het aantal niet direct getroffenen, zich altijd een aantal potentiële hulpverleners (zoals EHBO-ers, artsen en verpleegkundigen) bevinden. Dezen zullen en kunnen direct de eerste hulpverleningsactiviteiten ondernemen (bron: presentatie I. Helsloot op het NVBR congres 2007).

6 3. Conclusie Inspanningen in de tweede helft van de vorige eeuw ten spijt, lijkt het aantal fatale brandslachtoffers door deze inspanningen niet sterk af te nemen. Nieuw beleid voor het verbeteren van de situatie is in een aantal gemeenten in Nederland gevormd in de vorm van Community Safety, dit in navolging van het succes ervan in Engeland. Literatuur geeft aan dat de betrokkenheid van de bevolking bij de hulpverlening aan het dalen is en hier gaat Community Safety juist over: de betrokkenheid van de bevolking (zie ook 0). In paragraaf 0 is ook beschreven hoe de rol van de potentiële slachtoffers (risicodrager, bevolking) invloed heeft op de mate van veiligheid en dit is een reden om de betrokkenheid te verhogen. Toepassing van Community Safety in Nederland richt zich momenteel vooral op aanvullende taken en activiteiten van de brandweer. Het verder verbeteren en versterken van brandweer leidt echter tot suboptimalisatie. Wat nodig is, is het op gang krijgen van de betrokkenheid van de bevolking in de hulpverlening. De verandering die ingezet moet worden betreft een paradigmashift, in die zin dat wordt ingezien dat (brand) veiligheid niet meer alleen een zaak is van uitsluitend de overheid(sbrandweer). Naast versterking van de brandweerzorg betekent optimalisatie een investering in instrumenten die de veiligheid verhogen en die ingezet kunnen worden door de bevolking zelf: Instrumenten om de veiligheid te verhogen zijn onder andere de ontwikkeling van veerkracht, coping capacity en de reductie van kwetsbaarheid 5. [6]. Community Safety betreft niet alleen een extra inspanning van de brandweer zelf, maar moet gezien worden als beleid dat past in een nieuwe risicobenadering. Deze visie sluit aan op de visie in het rapport van de Wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid dat in 2008 uitkwam met de titel Onzekere veiligheid: verantwoordelijkheden rond fysieke veiligheid [7]. Op het terrein van de fysieke veiligheid constateert de Raad een complexe en in veel opzichten onoverzichtelijke verdeling van verantwoordelijkheden. De eigen verantwoordelijkheid van de samenleving wordt hiermee niet als sterk beoordeeld. De Raad onderzocht onder andere hoe de eigen verantwoordelijkheid van de samenleving kan worden versterkt. De Raad concludeert dat de huidige omgang met risico s en verdeling van verantwoordelijkheden (klassieke risicobenadering) onvoldoende toekomstbestendig is, omdat de samenleving niet zozeer met risico s maar met onzekerheden wordt geconfronteerd. Uit dat besef is een nieuwe risicobenadering ontstaan die nieuwe vragen voortbrengt over de verdeling van verantwoordelijkheden voor fysieke veiligheidszorg. De Raad spreekt van een nieuw paradigma, een nieuwe risicobenadering waarin het omgaan met onzekerheid centraal staat. Community Safety is een instrument om de veiligheid te verhogen mits gebruikt in de nieuwe risicobenadering zoals geschetst in de rapport van de WRR. Community Safety gaat dan niet over een verdergaande versterking van de brandweer maar eerder over het ontwikkelen van burgerparticipatie. De bereidheid van de bevolking om bij onveiligheid het onheil af te wenden is er en is dan groot (citaat uit de presentatie van Ben Ale op het NVVK congres in 2007 [8]). Literatuur 1. Tim Newburn, Crime and Criminal Justice Policy, Pearson Education Walter Zwaard, Kroniek van de Nederlandse Veiligheid. Stichting Post Hoger Onderwijs Veiligheidskunde. p Walter Zwaard, Kroniek van de Nederlandse Veiligheid. Stichting Post Hoger Onderwijs Veiligheidskunde. p Wikipedia, zoekterm risicoanalyse. 6. Overbeeke, A, , de macht van een getal. Scriptie in het kader van de opleiding Master of Crisis and Disaster Management. p Wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid, Amsterdam University Press, Den Haag/Amsterdam. p 129 ev. 8. Ale, B., Externe veiligheid, wie bevoegd is is verantwoordelijk. NVVK congres Coping capacity staat voor de mate waarin men kan omgaan met de omstandigheden bij een ramp. Veerkracht is bepaald door het vermogen om in onvoorspelbare en onbekende situaties effectief en efficiënt te blijven handelen en functioneren. Kwetsbaarheid gaat over het grote verschil dat bestaat in de houding van mensen tegenover risico s en de manier waarop zij er mee omgaan. Voor een deel hebben die verschillen te maken met de verschillen in kwetsbaarheid tussen bijvoorbeeld een groep bejaarden en schoolgaande kinderen. Maatregelen die specifiek gericht zijn op een kwetsbare groep, reduceren de kwetsbaarheid van de samenleving als geheel (bijvoorbeeld de jaarlijkse griepprik).