Informatica en Gametechnologie

Transcriptie

1 Introductieprojecten Informatica en Gametechnologie teamwork, communicatie en ethiek 22 december 2010 Frans Wiering 1 Nieuws posters voor symposium worden flyers alle benodigde informatie over symposium en deliverables komen in het college van 12 januari 2

2 Werken in teamverband handleiding IVLOS op vakwebsite Stephan Ramaekers, Samenwerken in een project belangrijke onderwerpen projectgroep en functies welke functies zijn er in jullie groep? verantwoordelijkheden welke verantwoordelijkheden horen bij welke functies? samenwerken teambuilding taakverdeling communicatie, conflicthantering werken in organisaties belangrijk onderdeel mensenleven dit college: handreikingen op terreinen organisatietheorie communicatie ethiek 3 Organisatietheorie organisatietheorie ontstaan vanuit industrialisering Karl Marx ( ) kapitaal vs. arbeidersklasse organisatie als controlemechanisme vervreemding Emile Durkheim ( ) rol solidariteit, gedeelde waarden balans taakverdeling en sociale integratie Max Weber ( ) legitiem gezag uitoefening door bureaucratie verstikkende werking op vrijheid en creativiteit 4

3 Hiërarchische organisaties Frederick Taylor (1911) Principles of Scientific Management kenmerken massaproductie, kwaliteitsnormen, efficiëntie opsplitsen taken in subtaken tot optimaal niveau specialisering en standaardisering controle, loyaliteit scheiding hoofd- en handenarbeid karakteristieke toepassing auto-industrie productielijn T-ford (1914) organisatie als machine gezien vanuit produktieproces nog altijd dominante organisatiemodel denk aan helpdesks 5 Universiteit als hiërarchische organisatie 6

4 Professionals in organisatie professionals in organisatie hoog opgeleid, hebben expertise holisten, geen radertjes in machine geen opdrachten maar communicatie dragen verantwoordelijkheid beroepscode (-> ethiek) voorbeelden artsen wetenschappers programmeurs slechte match met hiërarchische organisatievorm welke organisatiemodellen zijn meer geschikt? 7 Organisatiebeelden Gareth Morgan, Images of organization (1986) 8 organisatiemetaforen reactie op machinemodel geven elk een ander perspectief om naar organisatie te kijken meeste organisaties worden niet door een enkel model beschreven modellen vereenvoudigen werkelijkheid Nederlandse samenvatting: pdf/view 8

5 Voorbeelden organisatiebeelden organisatie als organisme wisselwerking met omgeving, effectief levenscyclus kritiek op machinemodel: autonomie, efficiëntie organisatie als brein leervermogen van organisatie holografische eigenschap: meerdere onderdelen die hetzelfde kunnen kritiek op machinemodel: specialisatie relevant voor projectteams organisatie als politiek systeem rol machtsverhoudingen besluitvorming als politiek spel kritiek op machinemodel: eenduidigheid, efficiëntie 9 Vragen welke modellen zijn van toepassing op de universiteit? wat neem je dan waar? welke modellen zijn van toepassing op je team? wat neem je waar? mogelijkheden tot verbeteren? 10

6 Rollen in teams teams kennen formele rollen projectleider programmeur designer maar ook informele rollen guru bemiddelaar troubleshooter hangen samen met persoonlijke kwaliteiten en gedrag belangrijk voor slagen teamwork 11 Teamrollen volgens Belbin teamrollen van Belbin karakteriseren verschillende typen gedrag in organisatie mensen hebben meestal meer dan een rol doe-het-zelftest welke rollen zijn er nodig in je project? zijn die er ook? kun je die ontwikkelen? meer informatie

7 Naam en trefwoorden teamrollen Engels Nederlands Trefwoorden shaper vormer motivation, energy, lead and push plant plant innovative, creative, solve complex problems co-ordinator coördinator, voorzitter pull group together, delegate monitor, evaluator waarschuwer critical thinking, analysing problems resource investigator onderzoeker communication, find new resources/ opportunities implementer bedrijfsman well organised, discipline team worker groepswerker supportive, flexible, adaptable completer, finisher zorgdrager, afmaker accuracy, reluctant to delegate specialist specialist specialist knowledge, commitment 13 Communicatietheorie Klassieke model zender bericht ontvanger Schulz von Thun: vier betekenisaspecten zakelijk (referentieel) zender expressief bericht appellerend ontvanger relationeel 14

8 Voorbeeld: de zender verzoek de deur dicht te doen (zakelijk) ik ben zenuwachtig (expressief) doe de deur eens dicht! (fluisterend) sluit de deur (appellerend) je zult dit verzoek wel accepteren (relationeel) 15 Voorbeeld: de ontvanger verzoek de deur dicht te doen (zakelijk) te lui om het zelf te doen (expressief) doe de deur eens dicht! (fluisterend) doe het zelf (appellerend) je denkt een bevel te kunnen geven (relationeel) 16

9 Betekenissen en middelen zakelijke betekenis is niet enige (of belangrijkste!) andere betekenissen kunnen boodschap versterken nuanceren verzwakken bij miscommunicatie spelen betekenisaspecten grote rol tip: doorvragen! rol nonverbale communicatie ondersteunt begrijpen betekenissen geheel of gedeeltelijk uitgeschakeld bij gemedieerde communicatie zeker als die asynchroon verloopt telefoon, mail, SMS 17 Effectief communiceren van cruciaal belang in projectteams denk aan breinmetafoor werkt als verbindingen in orde zijn functies informatieuitwisseling afspraken maken en nakomen problemen signaleren teamvorming, commitment ondersteunen consensus conflicten voorkomen en hanteren gebruik aan functie gepaste communicatiemiddelen urgentie, ernst situatie, emotie juist als boodschap geladen is, is directe communicatie beter 18

10 Conflicten conflicten zijn soms onvermijdelijk niet conflicten uit de weg gaan conflict kan veel duidelijkheid scheppen redenen voor conflicten miscommunicatie tegengestelde belangen verantwoordelijkheden wel/niet nemen voortschrijdend inzicht vijandigheid, machtsspelletjes allergieën voor bepaald gedrag gerelateerd aan organisatiebeelden (Morgan) mechanisch: niet uitvoeren taak, uitvoeren verkeerde taak organisch: veranderende omstandigheden, voortschrijdend inzicht politiek: belangen, vijandigheid 19 Kernkwaliteiten van Ofman idee: iedereen beschikt over bepaalde karakteristieke (aangeboren?) eigenschappen, de kernkwaliteiten deze bepalen handelen drant_van_ofman voorbeeld kernkwaliteit: oplossingsgerichtheid valkuil: overal een oplossing voor klaar uitdaging: niet alles willen oplossen allergie: niet oplossen van problemen allergieën belangrijke oorzaak conflicten 20

11 Conflicten oplossen conflicten zijn vaak onvermijdelijk hebben meestal oorzaak in werkproces kunnen veel verduidelijken beschouw als gelegenheid een stap verder te komen conflicthantering geef emoties plek, maar laat niet domineren zo nodig neutrale 3e (gespreksleider, bemiddelaar) beide partijen hebben evenzeer recht hun punt te maken gebruik inhoudelijke, feitelijke argumenten zoek naar wat de partijen wel bindt werk naar oplossing die voor alle partijen acceptabel is voorbeeld met acteurs: 21 Feedback effectief feedback geven kan veel problemen voorkomen voorbeelden waardering tonen voor inzet en prestatie problemen en ergernissen bepspreekbaar maken basisregels effectieve feedback ik-boodschap (feedbackgever beschrijft zijn/haar toestand) heb het over concrete feiten en gedrag (niet ter discussie) toekomstgericht (vind oplossing) onproduktief: jij-boodschap: beschrijf hoe de ander in elkaar zit vage, generaliserende uitspraken focus op verleden (kun je niet veranderen) toepassen op voorbeeld: problemen oplossen (kwadranten Ofman) onproduktief: jij komt altijd meteen met een oplossing produktief: waarderen oplossingen, maar uitleggen waarom dat voor mij in deze situatie niet goed is 22

12 Communicatie als uitdaging projecten zijn uitgelezen kans om communicatieve vaardigheden te verbeteren observeer en analyseer communicatie wat en hoe waarom effect geef jezelf en anderen de kans te experimenteren zet proces af en toe even stil en bespreek wat er gebeurt 23 Ethiek wat is ethiek? levensvragen wat voor iemand wil ik zijn? principes van menselijke omgang voorbeeld ethisch principe categorische imperatief van Immanuel Kant ( ): je moet handelen op de manier waarvan je zou willen dat iedereen zo zou handelen centrale vraag hier: wat is professioneel gedrag? als student en als wetenschapper volgens mij geen principieel verschil 24

13 Beroepsethiek waarom belangrijk? normen voor samenwerking en vertrouwen verantwoordelijkheden in maatschappij ethische implicaties ICT waarmee heb je te maken? wettelijke regels academische normen professionele normen beroepsgroep normen organisatie persoonlijke normen ethiek gaat vaak over dilemma s geen sluitend regelsysteem tegengestelde impulsen wel beslissing vereist voorbeeld: dilemma aanstormende trein 25 Universiteit Utrecht Universiteit Utrecht heeft gedragscode ode_of_conduct_universiteit_utrecht.pdf bevat onder meer kernwaarden: inspiratie, ambitie, onafhankelijkheid, betrokkenheid wat de UU biedt, bv: ruimte zich te ontplooien en professionaliteit verder te ontwikkelen wat de UU verwacht, bv: integriteit, zorgvuldigheid en deskundigheid... bekend met Nederlandse gedragscode wetenschapsbeoefening (medewerkers) actief te zijn in verenigingen en commissies... belangstelling voor maatschappelijke ontwikkelingen (studenten) dilemma s studievertraging visie betafaculteit vraag: werkt zo n van boven opgelegde norm? 26

14 Wetenschap bedrijven wetenschap als zoektocht naar kennis academische vrijheid competitie ontdekkingen wetenschap als sociaal proces collegialiteit controleerbaarheid, openheid belangen maatschappij en bedrijfsleven uiteraard ontstaan problemen KNAW rapport Wetenschappelijk onderzoek: dilemma s en verleidingen. 2e ed Casus: een tuchtcommissie Karsten ontvangt voorstel De Vries ter beoordeling K heeft geen hoge dunk werk De V wel heeft De V vaak goede ideeën K leest voorstel aandachtig heeft eerder overwogen zoiets te doen ander onderzoek in die richting heeft niet veel opgeleverd besluit tot afwijzing De V s idee blijft in K s hoofd spelen stelt plan op met groep, met betere uitwerking idee nodigt De V. uit deel te nemen De V noemt K een bedrieger diefstal van ideeën Wat moet de tuchtcommissie overwegen? welke conclusie? 28

15 Academische normen Nederlandse Gedragscode Wetenschapsbeoefening arden/documents/nederlandsegedragscodewetenschapsbeoef ening.pdf gewenst gedrag zorgvuldigheid mensen, dieren, prestatiedruk betrouwbaarheid resultaten, interpretaties controleerbaarheid repliceerbaar, bewaren onpartijdigheid waarheidsvinding, peer review, conflict of interest onafhankelijkheid opdrachtgevers, geheimhouding 29 Wangedrag Notitie Wetenschappelijke Integriteit voorbeelden van wangedrag vervalsen van onderzoeksgegevens diefstal van intellectueel eigendom overschrijven zonder bronvermelding ideeën van anderen als eigen idee presenteren onheus bejegenen collega s, ondergeschikten onterecht auteurschap claimen gedragsregels t.a.v. proefpersonen negeren waarom gebeurt dit? prestatiedruk werving onderzoeksgeld eerzucht zelfbedrog (bijna) 1 op 1 vertaalbaar naar studenten 30

16 Professionele organisaties ACM IEEE benadrukken beide maatschappelijke verantwoordelijkheid vermijden schade toebrengen intellectueel eigendom respecteren competentie onderhouden Vereniging van registerinformatici (VRI) in lijn met bovenstaande, maar handelen in overeenstemming met het belang van de opdrachtgever (dilemma?) vragen wat zijn de maatschappelijke verantwoordelijkheden van informatici? Wikileaks? 31 Frauderen in de studie wil ik het niet over hebben maar zie: /200-students-admit-cheating-after-professorsonline-rant.html 32

17 Samenvatting organisatietheorie organisatiebeelden Morgan (machine, brein) professionals en beroepethos teamrollen Belbin communicatie betekenisaspecten kernkwaliteiten en kwadrant Ofman conflicthantering en feedback ethiek normen professioneel gedrag dilemma s en verleidingen wangedrag toepassing in studie 33