De gekleurde bril Marcel Proust

Transcriptie

1 Ho o fd stu k 1 De gekleurde bril De ware ontdekkingsreis is geen speurtocht naar nieuwe landschappen, maar het waarnemen met nieuwe ogen. Marcel Proust 13

2 Casus Je werkt in een zorginstelling op de afdeling somatiek. In de huiskamer zitten mevrouw Van der Linden en mevrouw Suraja samen aan de koffie. Jij loopt er met een boog omheen in de hoop dat ze je niet aanspreken. Een gesprekje met hen loopt meestal uit op een langdurige onderbreking van je werk. Vanuit je ooghoeken zie je dat een collega doelgericht op hen af loopt, een praatje met hen maakt en na korte tijd weer doorloopt. Je vraagt je af hoe ze dat doet. De zorgsector beslaat een breed gebied. Om een aantal onderdelen te noemen: zorg in ziekenhuizen, ouderenzorg, kraamzorg, zorg voor chronisch zieken, de thuiszorg, zorg voor verstandelijk beperkte mensen, revalidatiezorg. Binnen al deze gebieden in de zorg werken verzorgenden en verpleegkundigen in het management, in de directe zorgverlening en in de algemene ondersteuning. Tel daarbij de zorgvragers op en het worden heel veel mensen bij elkaar. En al deze mensen communiceren met elkaar. beroepscode Voor de beroepsgroep van verzorgenden en verpleegkundigen is een beroepscode ontwikkeld in oktober Hierin staan de eisen omschreven waaraan je je moet houden met betrekking tot de beroepsuitoefening. Het is tenslotte een beroep met veel verantwoordelijkheden. Er wordt gesproken over verantwoordelijkheid nemen voor eigen handelen, bejegening en gedrag. Hierbij moet je een kritische houding naar jezelf, collega s en andere beroepsbeoefenaren laten zien. Het vragen om en geven van feedback hoort hierbij. Verder moet je de zorgvrager goed kunnen informeren, motiveren en activeren. Ook het leerlingen begeleiden vraagt heel wat communicatieve vaardigheden. In de beroepscode staan nog veel meer punten genoemd. Behalve algemene en technische eisen worden er eisen gesteld op het sociaal-communicatieve gebied. Ofwel: hoe ga je met elkaar om? Daarover gaat dit boek. Sociaal-communicatieve functieeisen Sociaal-communicatieve functie-eisen zijn belangrijk, omdat je in een team werkt en je de belangen van de zorgvrager moet behartigen. Een aantal voorbeelden: Je moet je in heldere, duidelijke bewoordingen kunnen uitdrukken. 14 Z O MOOI ANDERS IN DE ZORG GEDRAG

3 Anders kun je niet voldoen aan punten uit de beroepscode die eerder zijn beschreven. Je moet begripvol, respectvol, belangstellend, hulpvaardig en geduldig zijn. De zorgvrager zal zich in goede handen weten als je deze eigenschappen kunt laten zien. Evenwichtig, zelfverzekerd en betrouwbaar zijn draagt bij aan een goede beroepshouding. Kritisch zijn en assertief zijn horen daar ook bij. Je zult jezelf moeten afvragen in hoeverre je deze functie-eisen kunt waarmaken binnen de beroepsuitoefening. verschillende kijk Het lijkt zo simpel als je het zo ziet staan. We weten toch allemaal wat deze eisen inhouden? Maar hoe ziet het eruit als je het gedrag laat zien dat hoort bij deze functie-eisen op sociaal-communicatief gebied? Is er een duidelijke omschrijving te geven van je gedrag als je respectvol bent of geduldig of belangstellend? Het is heel moeilijk in duidelijke bewoordingen vast te leggen hoe iemand zich gedraagt als hij aan deze functie-eisen voldoet. Juist op het gebied van deze eisen zijn er veel verschillen. Wat voor de ene zorgverlener erg belangstellend is, is voor de andere juist nonchalant. Wat voor de een erg duidelijk is, is voor de ander weer warrig. Wat voor de een hulpvaardigheid is, is voor de ander bemoeizucht. Deze verschillen worden veroorzaakt door de verschillende kijk op gebeurtenissen. We kijken allemaal door een andere bril, namelijk die van onszelf. En die is aardig gekleurd. Neem de werkbegeleider die jou vraagt een leerling te observeren die pas bij jullie op de afdeling werkt. Je werkt een dag met die leerling op en vindt haar erg goed werken. Je ziet de rustige belangstelling voor de zorgvrager, het zorgvuldig nadenken over de handelingen en het aandachtig uitvoeren daarvan. Deze observatie bespreek je met je collega. Tot je verbazing heeft zij een heel andere indruk van deze leerling. Ze vindt de leerling veel te langzaam werken, te stil en teruggetrokken. Of neem de teamleider. Ze is heel enthousiast bij jullie op de afdeling komen werken. Ze heeft veel ideeën over hoe jullie afdeling beter kan H OOFDSTUK 1 DE GEKLEURDE BRIL 15

4 functioneren. Ze doet in de werkbespreking een paar suggesties. Haar enthousiasme slaat op jou over. Heerlijk om weer eens je schouders onder de afdeling te zetten en verbeteringen door te voeren. Je voelt je helemaal blij met deze teamleider. Maar wat ben je verbaasd als je van je collega s heel andere geluiden hoort. Ze vinden de teamleider arrogant en veel te drammerig. Ze voelen zich door haar onder druk gezet. Dit zijn maar enkele verschillen. Maar wie heeft er nou gelijk in bovenstaande situaties? Dat wat je zelf door jouw bril hebt gezien is voor jou de waarheid. Maar dat geldt ook voor de ander. Het ligt er dus aan door welke bril je kijkt. Afbeelding 1.1 Welke kleur heeft jouw bril? gekleurde bril Dat men een verschillende kijk heeft op gebeurtenissen en gedrag geeft vaak aanleiding tot conflicten en communicatiestoornissen. Het is erg moeilijk je eigen gekleurde bril af te zetten en helder de wereld in te kijken. Nog moeilijker is het de gekleurde bril van een ander op te zetten, om te kunnen begrijpen hoe hij naar een gebeurtenis kijkt. Waarom is dat zo moeilijk? Omdat we graag vasthouden aan iets wat we kennen. Dat iets hebben we in ons leven langzaam opgebouwd en daar doen we niet zomaar afstand van. In het volgende hoofdstuk gaan wij in op het ontstaan van die gekleurde bril. 16 Z O MOOI ANDERS IN DE ZORG GEDRAG

5 Opdrachten 1.1 Zet jouw gekleurde bril eens bewust op. Wat zie je? Ken je jouw eigen bijzonderheden die jouw beeld van de wereld bepalen? Heb je een strenge blik op de wereld, of juist een losse, of anders? Observeer jezelf tijdens je werk en ontdek enkele dingen die specifiek voor jou zijn. 1.2 Hoe denk jij over op tijd komen? En over de tijd die je per zorgvrager hebt, houd jij je hier nauwkeurig aan? Hoe doen collega s dat? Hebben die een andere kijk hierop? Zo ja, wat vind jij daarvan? SAMENVATTING Iedereen kijkt door een gekleurde bril, ook op het werk. Hierdoor ontstaan makkelijk verwarring en conflicten. Wees je hiervan bewust. Helder de wereld in kijken is moeilijk; nog lastiger is het om door de bril van een ander te kijken. H OOFDSTUK 1 DE GEKLEURDE BRIL 17