Lesvoorbereiding Student leraar secundair onderwijs groep 1

Transcriptie

1 Lesvoorbereiding Student leraar secundair onderwijs groep 1 Naam Sara Van de Velde Cluster Aardrijkskunde biologie - fysica Groep 2 LS 2 Academiejaar Campus Kattenberg Kattenberg 9, B-9000 Gent Tel. (09) Fax (09) katrien.steenhaut@kattenberg.klbogent.be Stageschool Stageles Naam Broeders Datum 20 februari 2001 Adres Nieuwstraat 75 Vak/Leergeheel Fysica: wetenschappelijk werk Naam mentor Mr. Cock Lesonderwerp Stoffen in ons huis Afdeling Moderne wiskunde Leerjaar 2 MW b Aantal lln 22 Lesuur van uur tot uur Didactische beginsituatie Onderwerp vorige les en/of gekende leerstof Voortaak Andere gegevens (nieuwhoofdstuk) Lokaal Bronnen Bijlagen - Wetenschappelijk werk/ plantyn - slides - -

2 LESONDERWERP: Stoffen in en rond ons huis ALGEMENE VAARDIGHEDEN EN ATTITUDES: leren waarnemen en besluiten trekken bewustwording en houding tgo milieuproblemen een aanzet geven LEERPLANDOEL(EN): LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/ MEDIA/ORGANISATIE TIJD 1. Lesbegin CONFRONTATIE MET STOFFEN De ll leren rondom hen kijken en stoffen klasseren volgens hun gebruik Stoffen kunnen ingedeeld worden volgens hun gebruik. In de chemie wordt de materie ingedeeld op een andere basis. Verschillende stoffen meebrengen en door de ll laten sorteren volgens gebruik. Goed waarnemen dat er 2 verschillende stoffen te zien zijn. Waarnemen dat het geheel uit 1 soort stof bestaat. 2. Lesuitwerking 1 INDELING VAN DE MATERIE - Je ziet duidelijk 2 soorten stoffen, ijzervijlsel en het zand. - Je ziet duidelijk maar 1 stof Het Fe-vijlsel wordt aangetrokken door de magneet en het zand blijft over. Besluit * Het kopersulfaat bestaat uit 1 stof, uit 1 soort identieke deeltjes die moleculen genoemd worden. We spreken van een ZUIVERE STOF Onderwijsleergesprek Proef 1. Potje met mengeling van Fe-vijlsel en zand. horlogeglas met CuSO 4 Met magneet over het mengsel gaan - Wat kunnen we daaruit besluiten?

3 Het verschil waarnemen tussen beide mengsels De definitie van een heterogeen en een homogeen mengsel kunnen verwoorden. * In het mengsel van Fe-vijlsel en zand zien we 2 verschillende soorten stoffen en we kunnen die terug scheiden. We spreken hier van een MENGSEL - Je ziet het krijt drijven in het water - Je ziet de verschillende stoffen niet meer. Beiden zijn mengsels maar er is een onderscheid. Besluit * Indien je in een mengsel de verschillende bestanddelen met het blote oog of met de microscoop kunt waarnemen spreken we van een HETEROGEEN MENGSEL. Slide: samenvatting Proef 2 mengsel van krijt en water maken mengsel van water en azijn Slide: samenvatting * Indien je in een mengsel de verschillende Het is niet altijd gemakkelijk om een zuivere stof bestanddelen niet met het blote oog of met van een mengsel te onderscheiden bvb melk de microscoop kunt waarnemen spreken we - Is dat een zuivere stof of een mengsel. van een HOMOGEEN MENGSEL. Waarnemen dat melk uit meerdere bestanddelen bestaat. De melk valt als het ware uit elkaar en we zien verschillende delen. De melk is een (homogeen) mengsel. Het zijn allemaal zuivere stoffen maar aan de formule zie je dat sommige opgebouwd zijn uit meerdere elementen (atomen). Proef 3 melk + azijn mengen - wat bemerk je? - wat besluit je? Proef 4 Op een horlogeglas bekijken we volgende stoffen: kopersulfaat, ijzervijlsel, zwavel, zwavelzuur, (naast elk product staat een kaartje met de formule) -wat bemerk je?

4 Besluit - wat kunnen we daaruit besluiten? We spreken hier over : Het onderscheid kennen tussen enkelvoudige zuivere stoffen en samengestelde zuivere stoffen. - ENKELVOUDIGE ZUIVERE STOFFEN - SAMENGESTELDE ZUIVERE STOFFEN Opgelet!!!!! Alleen zuivere stoffen hebben formules die de samenstelling van de moleculen weergeven. Bestaat de formule uit 1 element dan spreekt men van een enkelvoudige zuivere stof ; bestaat de formule uit meerdere elementen dan spreekt men van een samengestelde zuivere stof. Klassikaal verbeteren Slide samenvatting Slide: overzicht indeling van de materie Opdracht 1 en 2 uit het werkboek individueel invullen Bondig kunnen uitleggen waarom we zuinig moeten zijn met Aluminium. 2. ZUINIG OMSPRINGEN MET GRONDSTOFFEN 3.1. ALUMINIUM Bauxiet is het erts waaruit Al wordt gewonnen. Er zijn nog reserves tot in Bij het ontginnen van de mijnen ontbossing. Het proces verbruikt : - veel energie - massa water vervuild met Fluoriden en Alzouten (zeer giftig voor waterorganismen, vogels en mensen, kan niet meer hergebruikt worden). - luchtvervuiling (CO, CO 2, SO 2 PAK s) - afvalslib = vervuild door oxides van zware metalen, kalk, soda Aan de hand van onderwijsleergesprek maar ook doceren het proces van Al-winning bekijken. Slide : invloed op het milieu van de winning van Al

5 Besluit : Door al die verontreiniging bij de winning van Al zou het eigenlijk alleen maar voor duurzame producten mogen gebruikt worden (duurzaam = producten die een lange levensloop hebben, die weinig milieubelastend zijn bij hun constructie), niet voor blikjes en wegwerpschoteltjes voor in de oven. De grondstoffen voor de glasproductie kennen. De noodzaak van het sorteren van glas kunnen verwoorden. Al is wel goed recycleerbaar dor zijn lage smelttemperatuur en doordat het een zacht metaal is dat goed vervormbaar is SORTEREN VAN AFVAL glas, papier, GFT, PMD, restafval GLAS Uitgekuisd, plastieken stopsels eraf, per kleur sorteren in de glasbak. Zand, kalk, soda - Afgraven van zand en kalk tast het landschap aan - voor soda is veel water nodig Besluit Oud glas in de glasproductie verwerken bespaart energie en grondstoffen. Dus breng je gewassen glas naar de glascontainer per kleur. Statiegeld vragen voor hergebruik is ook interessant. Aan de hand van onderwijsleergesprek afvalproblematiek bespreken - wat wordt er allemaal selectief opgehaald? Slide overzicht glas - waarop let je als je glas sorteert? - waarvan wordt glas gemaakt? -wat zijn negatieve aspecten van de glasindustrie?

6 Weten wat er al gebeurt om de ontbossing (voor de papierindustrie) te beperken. Verklaren waarom we zuining moeten zijn met papier. Weten wat compost is. PAPIER Zorg dat het enkel papier is en geen plastiek er bij, ook niet van vensterenveloppen of van verpakkingen!!! Hout is de basisgrondstof. De houtwinning veroorzaakt ontbossing * Er worden productiebossen aangeplant met snelgroeiende bomen (eucalyptus) (arme bossen weinig planten-en dierenleven). * Momenteel is er al gelabeld hout op de markt. (FSC-label) dwz dat om dit hout te mogen winnen er evenveel bossen terug aangeplant worden (Forest Stewardship Council = raad voor duurzaam bosbeheer) * papier kan goed gerecycleerd worden Besluit : Zowel voor productie als voor recyclage van papier wordt er veel energie en water gebruikt. De afval kan niet zo maar gestort worden. Ook op de grondstof is men best zuinig. Wees dus zuinig met papier.!!!! GFT Groenten-, fruit- en tuinafval Humusachtig product dat levende organismen bevat en mineralen. Het is voedsel voor de planten. De helf van de afvalproductie van de Vlaming bestaat uit GFT. Slide overzicht papier - wie heeft er in zijn kamer een doos om apart het papier te verzamelen? - waarop moet je letten als je het papier verzamelt? - wat is de basis grondstof voor papier? - wat heeft dat voor gevolg? - kent er iemand positieve reacties op dit probleem? Slide overzicht GFT - waarvoor staat GFT? - wie composteert er thuis? - wat gaat er in de GFT (in de compost) - wat is compost?

7 Weten welke stoffen er vrij komen bij verbranden van kunststofffen en waarom we dus het gebruik ervan moeten beperken. KUNSTSTOFFEN Alle plastiekachtige stoffen Olie, aardgas of steenkool. Bij de productie gebruikt men : - zout chloorverbindingen milieuprobleem - weekmakers - kleurstoffen - brandvertragers Deze stoffen geven bij verbranding van plastiek kankerverwekkende producten zoals dioxines vrij en zware metalen. Plastiek is bijna niet afbreekbaar PET-flessen (polyetheentereftalaat) kunnen hergebruikt worden Besluit : Een lager gebruik van kunststoffen leidt tot minder milieuproblemen. Slide overzicht kunststoffen - wat verstaat men onder kunststoffen? - wat is de grondstof voor kunststoffen?

8 3. INDICATOREN Voorbeelden tonen van enkel zuren, basen en zouten en ze in groep plaatsen Een verdere indeling van de zuivere stoffen kunnen definiëren. In de chemie worden de samengestelde zuivere stoffen ingedeeld in verschillende groepen waaronder : zuren, basen, oxiden en zouten. De zuren zijn hier allemaal vloeistoffen zwavelzuur, salpeterzuur, waterstofchloride (goed oplosbaar in water), diwatersotsulfide (geur van rotte eieren) - wat bemerk je hier ivm de zuren? Kenmerken van zuren definiëren. Weten waarom basen o.a. gebruikt worden Een voorbeeld van een zout geven en kunnen omschrijven hoe het eruit ziet. Weten hoe oxiden ontstaan. Onthoud dat ze je huid aantasten en kleren beschadigen gevaarlijke stoffen De basen zoals natriumhydroxide, calciumhydroxide zijn vaste stoffen die meestal oplosbaar zijn in water. Sterk geconcentreerd tasten ze ook de huid aan, ze ontvetten de huid. Ze worden gebruikt in de bereiding van zepen. Keukenzout zijn allemaal korreltjes of kristalletjes. Zouten zijn vaste stoffen. Oxiden zijn het resultaat van verbranding. Koolstofmonoxide, koolstofdioxide, ijzerroest. - wat bemerk je hier ivm de basen? - wat bemerk je hier ivm de zouten? - wat bemerk je hier ivm de oxiden?

9 Proef 1 4 proefbuisjes gevuld met NaOH ; we voegen toe : in proefbuis 1 lakmoesoplossing 2 fenolftaleïne 3 methyloranje 4 universeel indicatorpapier Waarnemen wat er gebeurt als men die 4 stoffen bij het NaOH voegt. Proefbuis 1 kleurt : blauw 2 paars 3 geel 4 nr 9 Waarnemen wat er gebeurt als men die 4 stoffen bij het NaOH voegt. Proefbuis 1 kleurt : rood 2 kleurloos 3 rood 4 nr 1 Proef 2 4 proefbuisjes gevuld met HCl verder idem als hierboven. Definitie van indicatoren verwoorden. Zuren en basen reageren anders op die 4 producten. Men noemt ze indicatoren. Ze kunnen aantonen (indiquer) of we met een zuur of een base te maken hebben. - wat kunnen we daaruit besluiten? Overzichtstabel invullen in het werkboek.

10 3. Lesafsluiting Slide overzicht indeling stoffen Herhaling van de soorten indeling van de stoffen in de chemie Opdracht voor volgende les : Thuis rode koolsap maken op volgende manier: Een rodekoolblad in stukjes snijden en die in kokend water een half uur laten weken. Het paarsgekleurde water zeven en in een proper bokaaltje meebrengen.

11 Proef 3. 3 bokalen : zuiver water kleurloze azijn sodaoplossing in iedere bokaal wat rodekoolsap toevoegen Waarnemen wat er gebeurt indien men rodekoolsap toevoegt aan zuiver water kleurloze azijn en sodaoplossing. Water + rodekoolsap blijft roze Azijn + kleurt rood sodaoplossing + kleurt groen De eigenschap van rodekoolsap verwoorden Besluit : de paarse rodekoolkleur heeft de eigenschap om in zure oplossingen rood te worden en in basische oplossingen groen. In zuiver water blijft de keur ongewijzigd. - wat kun je daaruit besluiten? Waarnemen wat er gebeurt indien men rodekoolsap toevoegt aan oplossing van toiletzeep in water bruine zeep waspoeder soda. Een eigenschap van zepen verwoorden. Alle zeepoplossingen kleuren paars. Zepen vormen basische oplossingen Proef 4 4 proefbuisjes : oplossing van toiletzeep in water bruine zeep waspoeder soda Breng in de 4 proefbuisjes een druppel fenolftaleïne - wat kun je daar uit besluiten?

12 2. VEILIG OMGAAN MET STOFFEN MEDICIJNEN buiten het bereik van kinderen bewaren. BRANDBARE STOFFEN gebruiken op plaatsen waar ze niet in contact kunnen komen met vuur. SCHOONMAAKMIDDELEN bleekwater, aceton, ammoniak zijn gevaarlijk bij inademing en bij contact met de huid. - Waarop moet je letten als je omgaat met medicijnen? - Waarop moet je letten als je omgaat met brandbare stoffen? - Waarop moet je letten als je omgaat met schoonmaakmiddelen? MILIEUVERVUILENDE MATERIALEN fosfaten in wasmiddelen verminderen de hardheid van het water en dat is beter voor de werking van het waspoeder. In het oppervlaktewater zorgen ze echter voor grote algengroei waardoor er te weinig zuurstof in het water is voor de vissen en planten. BESLUIT Veel zuivere stoffen en mengsels zijn schadelijk voor de gezondheid. Sommige ontploffen als ze in contact komen met vuur en brandbare stoffen. Alle producten zijn gemerkt met een etiket. Het is noodzakelijk om dat steeds te lezen.

13