Evaluatieverslag Project Broodnodig

Transcriptie

1 Evaluatieverslag Project Broodnodig Stichting Kocon Katwijk, september 2008

2 Colofon Auteurs: Jacoline Stol en Thea Guijt Contactpersonen: Thea Guijt, tsaguijt@xs4all.nl, tel Uitgiftemaand: September 2008 Nico van der Stel, steldat@casema.nl Uitgever: Bestellen: Stichting Kocon, Callaoweg 1, 2223 AS Katwijk Secretariaat Platform Kocon, Thea Guijt tsaguijt@xs4all.nl

3 Inhoudsopgave Inleiding...2 Samenvatting Project Broodnodig Doel, organisatie en werkwijze Doel Doelgroep Organisatie Werkwijze Financiën Verloop Resultaten Aanbevelingen Bijlagen...31 Bijlage 1 Overzicht klanten Voedselbank Katwijk Bijlage 2 Werkwijze Project Broodnodig Bijlage 3 Kenmerken ondersteuning Project Broodnodig Bijlage 4 Werkbezoek staatssecretaris Aboutaleb Voedselbank Katwijk Bijlage 5 Toelichting oorzaken van schulden Bijlage 6 Ervaringen van twee cliënten met het Project Broodnodig Bijlage 7 Hulp bij administratie voor ouderen door SWOK... 46

4 Inleiding Aanleiding voor het proefproject Broodnodig vormde het toenemende aantal huishoudens dat een beroep deed op de Voedselbank Katwijk vanwege financiële problemen, het tekort aan financiële (schuld)hulpverlening in Katwijk en het onbenut laten van voorzieningen zoals kwijtschelding en bijzondere bijstand. In de rapportage Alle inwoners tellen mee stelde Platform Kocon de gemeente Katwijk voor om een proefproject te starten onder de naam Broodnodig met als doel om inwoners snel en praktisch te helpen bij financiële problemen. De inhoudelijke en financiële verantwoording van de beschikbaar gestelde subsidie is een verantwoordelijkheid van Stichting Kocon, de formele rechtspersoon van Platform Kocon. In dit verslag geeft Stichting Kocon een inhoudelijke verantwoording van de ontvangen subsidie voor het Project Broodnodig. De financiële verantwoording volgt op een later tijdstip in een apart document. Met behulp van de resultaten van het proefproject Broodnodig en de aanbevelingen in dit verslag hopen wij een bijdrage te leveren aan het verbeteren/ bijsturen van het armoedebeleid van de gemeente Katwijk. Een belangrijke aanbeveling n.a.v. de uitvoering en de positieve ervaringen en resultaten van het Project Broodnodig is dat het project op basis van de huidige ontwikkelde werkwijze een vervolg gaat krijgen vanuit het Algemeen Maatschappelijk Werk. In dit verband moeten we nadrukkelijk melden dat het positieve verloop mede te danken is aan de bereidheid van de Voedselbank Katwijk, de gemeente Katwijk en andere instanties om mee te werken aan oplossingen. Hierbij valt vooral de bereidwilligheid van de afdeling Sociale Zaken en de woningbouwcorporaties op. Kerken en het Noodfonds van Stichting Kocon speelden een zeer belangrijke rol, soms zelfs een cruciale rol, door de concrete (financiële) ondersteuning van huishoudens in probleemsituaties. Kocon is de gemeente Katwijk zeer erkentelijk voor de geboden kans om dit proefproject uit te voeren. Dankzij dit vertrouwen en de goede samenwerking zijn veel inwoners van Katwijk daadwerkelijk geholpen! Het trekken van conclusies met betrekking tot nut en noodzaak van in te zetten overheidsmiddelen is uiteraard een zaak van de politiek, het gemeentebestuur, maar wij hopen dat dit verslag de noodzaak van structurele ondersteuning voor de groep inwoners met financiële problemen voldoende duidelijk maakt; het gaat om hulp die broodnodig is en voorlopig ook blijft! Pagina 2

5 Samenvatting Project Broodnodig Het Project Broodnodig is een tijdelijk proefproject op initiatief van Platform Kocon voor inwoners van de gemeente Katwijk in financiële nood. De cliënten zijn in eerste instantie afkomstig van de Voedselbank Katwijk, daarnaast kunnen ook andere inwoners met financiële problemen beroep doen op de hulpverlening vanuit het Project Broodnodig. Dit evaluatieverslag beschrijft de uitvoering van het Project Broodnodig in de periode 1 juni 2007 tot 1 juni Hoe verliep het project, werd het beoogde doel en de doelgroep bereikt, hoeveel mensen werden geholpen. Kortom: wat zijn de resultaten. Verloop De vraag naar ondersteuning was groter dan vooraf ingeschat; 75 huishoudens in plaats van 50 huishoudens. De directe koppeling van Broodnodig met de klanten van de Voedselbank Katwijk als vindplaats voor de hulp, blijkt in de praktijk een goed aanknopingspunt met positieve resultaten. Er is een goed netwerk ontwikkeld met hulpverlenende organisaties, woningbouwcorporaties en kerken. Kerken en het Noodfonds van Stichting Kocon speelden een zeer belangrijke rol, soms zelfs een cruciale rol, door de concrete (financiële) ondersteuning van huishoudens in probleemsituaties, zoals dreigende huisuitzetting. Werkwijze Doelgroep: Een uitgewerkt voorbeeld of een methode was niet voorhanden. Dit gebeurde vanuit de praktijk, met vallen en opstaan. Dit leidde tot een flexibele en praktische werkwijze die goed aansluit bij de hulpvraag van de cliënten. Samen met hen wordt veelal een overzicht gemaakt van alle in- en uitgaven, waardoor de knelpunten en de mogelijkheden voor een aanvulling op het inkomen duidelijk worden. Ander belangrijk kenmerk van de aanpak is het ontbreken van wachttijden en de hulp bij de mensen thuis, zo nodig ook s avonds. De beoogde doelgroepen, klanten van de Voedselbank Katwijk en andere inwoners met een zeer laag inkomen zijn goed bereikt. In totaal gaat het om 75 huishoudens met een totaal van 181 personen. De waardering van de cliënten zelf is hoog. Behaalde doelen: Het algemene doel van het project armoedebestrijding is bereikt. De inzet vanuit het project resulteerde voor het merendeel van de betrokken mensen in een ordening van de financiële situatie en/of het oplossen of beheersbaar maken van een crisissituatie naar aanleiding van financiële problematiek. In veel situaties was naast een directe verbetering op de korte termijn ook sprake van positieve vooruitzichten op oplossingen voor de langere termijn. Het bieden van financieel overzicht, het treffen van betalingsregelingen en het verruimen van het inkomen en/of het tijdelijk gebruik van een voedselpakket gaf de betrokken mensen rust en (meer) ruimte voor de aanpak en oplossingen van eventuele problemen op andere leefgebieden. Pagina 3

6 Voor 90% van de betrokkenen is de financiële situatie verbeterd en/of opgelost. De overige 10% waren mensen die (zelf) voortijdig afhaakten om diverse redenen. Vooral op het gebied van belastingenteruggaven is veel winst behaald. Het gaat hierbij om duizenden euro s (ruim euro totaal). Het was onthutsend om te constateren dat een meerderheid zoveel geld laat liggen. Ook andere voorzieningen om het inkomen te vergroten waren slecht bekend of de aanvraag zelf vormde zonder begeleiding een te hoge drempel. Naast het verhogen van het inkomen (een direct effect van de hulpverlening) zijn veel mensen ook anderszins geholpen op allerlei leefgebieden. - Het voorkomen van huisuitzetting (5x); - Het hervatten van werk (7x) - De bemiddeling naar Inkomensbeheer van de Stichting Financiële Dienstverlening (SFD) en het Budget Informatie Punt (BIP) zodat herhaling van financiële problemen wordt voorkomen (5x) - De toeleiding naar en start van hulpverleningstrajecten. Ongeveer de helft van de mensen is doorverwezen naar verdere hulpverlening. Het betreft o.a. hulpverlening op het terrein van psychosociale problematiek, verslaving, schuldsanering (WSNP) en andere problematiek die hulpverlening op langere termijn vraagt. Het nevendoel Het vinden van structurele oplossingen en verbeteringen binnen de bestaande structuren en organisaties is nog niet behaald. Inmiddels is met diverse deeloplossingen door de gemeente Katwijk een goede aanzet gemaakt: - De drempel voor inkomensbeheer is verlaagd; sinds 2008 is dit nu ook beschikbaar in Katwijk vanuit het BIP. - Een uitbreiding van de capaciteit van het BIP en een verbeterde (snellere) werkwijze van de schuldhulpverlening vanuit het BIP - De Formulierenbrigade voor alle inwoners van Katwijk. - De website voor inwoners van Katwijk: Bereken je Recht Financiën: De toegekende subsidie op basis van de geraamde kosten ad euro worden apart en op een later tijdstip verantwoord. Een eerste raming geeft aan dat de kosten niet overschreden zijn. In dit verband moet hierbij wel opgemerkt worden dat de werkelijke kosten van het project hoger waren, omdat de huisvestingskosten, het gebruik van materialen zoals een PC en de begeleidingskosten niet doorberekend zijn. Deze zijn voor rekening van Stichting Kocon. Conclusie: De hulp vanuit het Project Broodnodig voorziet in een behoefte van Katwijkse inwoners met een laag inkomen die financiële problemen ondervinden. Het is een goede aanvulling op het vangnet voor kwetsbare inwoners in Katwijk. Stichting Kocon pleit voor het vervolg van het Project Broodnodig. Pagina 4

7 1. Doel, organisatie en werkwijze In het Projectvoorstel Broodnodig (Platform Kocon, maart 2007) is de beoogde opzet, doel, doelgroep en het bereik uitgebreid omschreven. In dit evaluatieverslag volstaan we met een korte beschrijving. 1.1 Doel Armoedebestrijding. 1.2 Doelgroep Alleenstaanden en gezinnen in Katwijk die financieel niet rond kunnen komen en geen of onvoldoende geld kunnen besteden aan eten en kleding. 1. Klanten van de Voedselbank 2. Overige inwoners van Katwijk met financiële problemen en een zeer laag besteedbaar inkomen Het gaat bijvoorbeeld om mensen die recht hebben op bijstand en bijzondere bijstand, ouderen met een AOW-uitkering en andere inwoners met een (te) laag besteedbaar inkomen. Voorwaarde voor het krijgen van hulp is dat mensen die het betreft bereid zijn om mee te werken aan oplossingen. De omvang van de doelgroep is naar schatting 50 huishoudens. 1.3 Organisatie De projectmedewerkster wordt aangesteld op basis van een jaarcontract, waarbij de inschaling plaats vindt op basis van een HBO-opleiding, leeftijd en ervaring 1. Vanwege de kennis en ervaring met deze vorm van hulpverlening krijgt één van de vrijwilligsters van de Voedselbank met een HBO-opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening de kans om het project uit te voeren. Het gaat om een betaalde functie van 32 uur per week. De uitvoerende medewerker van het Project Broodnodig is formeel en op jaarbasis in dienst van Stichting Factor Welzijn. Inhoudelijk ligt de verantwoording bij Stichting Kocon. In de praktijk is deze taak gedelegeerd naar de voorzitter en secretaris van Platform Kocon. De werkplek van de projectmedewerkster is afwisselend bij de mensen thuis, in de ruimte van de voedselbank en in de kantoorruimte van Platform Kocon in Huize Callao. De projectmedewerkster kan hierbij gebruik maken van de computer van het Platform, de internetverbinding en andere faciliteiten. 1 Stichting Kocon heeft zelf geen personeel in dienst; voor het uitvoeren van activiteiten en projecten wordt een beroep gedaan op de samenwerkingspartners in Platform Kocon. Pagina 5

8 De hulp vanuit Broodnodig staat formeel los van de voedselbank, maar voor het slagen van Broodnodig is nauwe samenwerking gewenst. De uitvoering van de kerntaak van de Voedselbank, het verstrekken van voedselpakketten, blijft in handen van de voedselbank. 1.4 Werkwijze De werkwijze van het proefproject zal bij de start de werkwijze hanteren zoals deze is ontwikkeld en uitgevoerd door vrijwilligers (HBO studenten) van de Voedselbank Katwijk voor klanten van de voedselbank. Vanuit de praktijk zal deze werkwijze verder ontwikkeld worden. De deelnemers aan het project krijgen individuele hulp gericht op het vergroten en beheren van het inkomen en het opheffen en/of beheersbaar maken van schulden. Voor diegenen die het niet zonder structurele hulp redden, wordt gezocht naar andere ondersteunende mogelijkheden. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om inkomensbeheer, bewindvoering, budgetbeheer en/of ondersteunende en activerende begeleiding. De klanten van de voedselbank krijgen bij de aanmelding voor een voedselpakket de mogelijkheid om zich aan te melden als deelnemer voor het Project Broodnodig. 1.5 Financiën Stichting Kocon heeft de gemeente Katwijk een subsidie van euro gevraagd voor personeels- en organisatiekosten. De kosten voor huisvesting en het gebruik van materialen zoals een PC en internet zijn hierin niet doorberekend. Pagina 6

9 2. Verloop De cliënten die in aanmerking kwamen voor ondersteuning vanuit Broodnodig raakten op de eerste plaats in beeld doordat verwijzers of de mensen zichzelf aanmeldden voor een voedselpakket via de Voedselbank Katwijk. De medewerkster van Broodnodig voerde de intakegesprekken voor de voedselbank uit en kreeg op die manier ook direct een overzicht van de (financiële) problematiek. Daarnaast werden cliënten aangemeld voor het project via hulpverleners, kerken en bijvoorbeeld andere cliënten. Organisatie De formele aanstelling voor de medewerker van het Project Broodnodig, Jacoline Stol, vond plaats bij Stichting Factor Welzijn. De werkbegeleiding lag in handen van de secretaris van het Platform. Een collega maatschappelijk werker bij de Stichting Kwadraad en huidig voorzitter van de Voedselbank Katwijk, Coby Breedijk, was bereid om als klankbord te fungeren en mee te denken in de ontwikkeling van de aanpak. Deze inhoudelijke ondersteuning was van grote waarde voor de ontwikkeling en het functioneren van de projectmedewerkster. Aanmeldingen Per 1 juni 2007 werden vanuit de vrijwillige hulpverlening van de voedselbank 19 cliënten overgedragen naar het Project Broodnodig. Tot en met 31 mei 2008 kwamen daar 56 nieuwe aanmeldingen bij voor het Project Broodnodig. Dit komt op een totaal van 75, waarvan 48 huishoudens via de Voedselbank Katwijk. In sommige situaties was sprake van een gecombineerde aanmelding; zowel voor een voedselpakket als voor de hulp vanuit Broodnodig. Bijlage 1 geeft een overzicht van de klanten van de voedselbank tot 1 juni 2007 en aansluitend een overzicht van de 48 huishoudens die gebruik maakten van het Project Broodnodig via de Voedselbank Katwijk. Vanwege de omvang, de complexiteit van de problematiek en de bureaucratie is er sprake van langdurige begeleidingstrajecten. Per cliënt was gemiddeld 30 uur nodig. Naast de cliënten die op regelmatige basis begeleiding kregen vanuit het Project Broodnodig waren er ook enkele cliënten die gedurende het projectjaar incidenteel een beroep deden op de medewerkster van het project. Het ging dan om eenvoudige activiteiten, zoals het invullen van formulieren en adviezen. Bereikbaarheid In de opzet (zie Projectvoorstel) was als ambitie opgenomen dat alle cliënten van Broodnodig binnen vijf werkdagen op een afspraak konden rekenen. Deze ambitie bleek haalbaar. In de praktijk kwam duidelijk naar voren dat de eerste afspraken het beste bij mensen thuis kon plaats vinden. Dit gaf meer zekerheid over de doorgang van de afspraak en alle benodigde informatie was dan bij de hand. Ook de betrokken zelf gaven hier de voorkeur aan vanwege de eigen veilige omgeving. Ook de vervolgafspraken vonden telkens op korte termijn plaats, dat wil zeggen binnen 1 tot 1 ½ week na het maken van de voorgaande afspraak. Al snel bleek namelijk dat een vervolg op korte termijn de motivatie en een actieve opstelling van cliënten bevorderde, doordat er zo minder gelegenheid was om afspraken/ handelingen vooruit te schuiven. Pagina 7

10 De projectmedewerkster was 5 dagen per week telefonisch (mobiel) en per bereikbaar. Toen duidelijk werd dat aanwezigheid op vrijdagmiddag in de voedselbank erg goed werkte en een goede contactmogelijkheid bood voor zowel de betrokken cliënten als de projectmedewerkster, is deze aanwezigheid als vast wekelijks onderdeel opgenomen. Tijdens het uitdelen van de voedselpakketten op de vrijdagmiddag is de projectmedewerkster aanwezig in de koffieruimte van de voedselbank voor korte adviezen, beantwoorden van vragen onder andere n.a.v. brieven die mensen ontvangen en het maken van afspraken. Een ander bijkomend voordeel is dat er hierdoor regelmatig contact is met de vrijwilligers van de voedselbank. De projectmedewerkster is voor uitwisseling van het verloop en afstemming ook aanwezig tijdens de werkgroepvergaderingen van de Voedselbank Katwijk (eenmaal per 6 weken). Gesprekken Inmiddels is vanuit Broodnodig een redelijk vastomlijnde werkwijze ontwikkeld. Zo vinden alle eerste gesprekken bij de mensen thuis plaats. De medewerkster maakt hierbij gebruik van een laptop van het platform. Het geïnstalleerde Excelprogramma biedt direct na invullen (ter plekke) inzicht in de financiële situatie. Met behulp van een checklist ontstaat vervolgens inzicht voor de (on)mogelijkheden voor inkomensondersteuning. Verder in het traject worden ook afspraken gemaakt in de kantoorruimte van Kocon in Huize Callao. Dit onder meer vanwege het gebruik van een internetverbinding die nodig is voor het aanvragen van een DigiD, toeslagen en het zoeken naar een vacature. Activering kan een andere reden zijn voor gesprekken buitenshuis. In Bijlage 2 en Bijlage 3 is informatie bijeen gezet over de werkwijze en kernpunten van het Project Broodnodig. Valkuilen Een valkuil in de beginfase was om uitzoekwerk te reserveren voor een later tijdstip, buiten de gesprekken om. Hierdoor overschreed de projectmedewerkster ruimschoots de beschikbare tijd en verloor het overzicht. Deze aanpak had als grootste nadeel voor de cliënten het ontbreken van leermomenten en het bood onbedoeld de mogelijkheid om zo verantwoordelijkheden af te schuiven op de projectmedewerkster. Deze manier van werken is bijgesteld; de afspraken en het uitzoekwerk wordt nu zoveel als mogelijk ter plekke en tijdens de afspraak zelf afgehandeld. Overigens, dit is natuurlijk niet altijd mogelijk omdat organisaties en bedrijven (waaronder de schuldeisers) niet altijd bereikbaar zijn op het gewenste tijdstip. Geld verdienen Er is door de inzet vanuit het Project Broodnodig veel geld verdiend voor de betrokken cliënten. Variërend van 120 tot euro per huishouden!! In totaal is er voor ruim euro geïncasseerd aan belastingteruggaven. Uit de praktijk komt overduidelijk naar voren dat mensen niet weten dat zij (met terugwerkende kracht) belasting kunnen terug vragen. Andere onbekende en onbenutte bronnen om het inkomen te vergroten waren de bijzondere bijstand en de toeslagen op inkomen (toeslagen WAO-, WW, AOW, Ziektewetuitkeringen). Huisuitzettingen Tijdens het projectjaar kwam het 9 keer voor dat er sprake was van een dreigende huisuitzetting. Dankzij de projectmedewerkster en de bereidheid tot bemiddeling van de woningbouwcorporaties zijn 5 huisuitzettingen voorkomen. Huisuitzetting werd voorkomen door afspraken met de verhuurder over de aflossing van schulden en de Pagina 8

11 koppeling aan een hulpverleningstraject. In vier situaties lukte het voorkomen van huisuitzetting niet omdat er sprake was van te veel overlast en het niet nakomen van afspraken of weigering om mee te werken aan een afbetalingsregeling. Verder geldt voor vier van de dreigende huisuitzettingen dat deze voorkomen zijn dankzij de financiële ondersteuning (in de vorm van gift en/ of renteloze lening) door kerken en/of vanuit het Noodfonds van Stichting Kocon. Belangstelling Het project trok kort voor en na de start veel belangstelling, waaronder die van staatssecretaris Aboutaleb (zie Bijlage 4). Tijdens het proefjaar vonden diverse bijeenkomsten plaats om organisaties te informeren, voor uitwisseling en/of om tot werkafspraken te komen. Inwoners en verwijzers wisten zonder actieve promotie (er zijn geen folders uit gegeven of op andere wijze reclame gemaakt) het project goed te vinden. Steeds meer mensen meldden zichzelf aan, veelal via mondelinge reclame van ex-cliënten. In het begin van het project ging het vooral om huishoudens met financiële problemen die afhankelijk waren van een (bijstands)uitkering, later kwamen hier ook huishoudens bij die inkomen uit werk hadden. Aan het werk Met behulp van schuldregelingen èn het vinden van werk zijn de financiële problemen sneller op te lossen. De insteek bij het project was en is dan ook om, waar mogelijk voor wat betreft de persoonlijke of medische omstandigheden, de mensen altijd te stimuleren om (weer) aan het werk te gaan en hen hier ook daadwerkelijk bij te helpen. Deze manier heeft tot positieve resultaten geleid bij 7 cliënten. Doordat zij werk vonden, waren zij ook (beter) in staat om regelingen te treffen voor de schulden. Grote vraag naar hulp Door een onderschatting van het aantal huishoudens dat in financiële nood verkeert èn de onderschatting van de problematiek zelf, dreigden het eerste half jaar van het projectjaar zowel de projectmedewerker als de secretaris van het platform overbelast te raken. De opzet van het project, de grote vraag maar ook de vele emotionele en complexe situaties vergden veel inzet en energie. Het was onverantwoord om op deze manier door te gaan 2. Als reactie hierop werd de secretaris teruggetrokken uit de organisatie van de voedselbank en het takenpakket van de projectmedewerkster werd begrensd door de registratie tot een minimum te beperken en de opdracht om eerder door te verwijzen naar andere hulpverleners zoals het maatschappelijk werk, verslavingszorg, de Stichting MEE en het inkomensbeheer door SFD en het BIP. Belangrijke kenmerken van de aanpak, zoals flexibiliteit en het ontbreken van wachttijden, konden op die manier gehandhaafd blijven. Vanwege de voortdurende vraag naar hulp, was er sprake van een intensief projectjaar. De besteding van uren is vooral ingezet voor de directe klantcontacten (ruim 85%). Werkzaamheden als verslaglegging en registratie (de indirecte uren) zijn tot een minimum beperkt. 2 Tijdens het proefjaar zelf is tussentijds, vanwege de proefstatus en de onzekere situatie voor een vervolg, afgezien van een aanvraag voor urenuitbreiding. Bij de aanvraag voor een half jaar verlenging (van juni t/m november 2008) is wel om urenuitbreiding verzocht hetgeen ook is gehonoreerd. Pagina 9

12 KOT Tijdens het projectjaar volgde de projectmedewerkster twee trainingen in de Kortdurende Oplossingsgerichte Therapie, kortweg de KOT-methode. Deze kennis is ingepast als onderdeel van de werkwijze binnen het Project Broodnodig. Het is een waardevolle methode die uitgaat van oplossingen die meetbaar en haalbaar zijn voor de cliënt zelf. Samen met de cliënt wordt in kaart gebracht welke idealen en wensen, stap voor stap te bereiken zijn door gebruik te maken van de oplossingen en de eigen kracht van de cliënt. Door goed te luisteren naar wat de cliënt zelf wil doen en kan, op basis van de situatie, is het mogelijk om de cliënt te motiveren om aan de situatie te werken. Schulden Veel huishoudens hadden te kampen met schuldenproblematiek. Zij waren het (financiële) overzicht kwijt waardoor zij dieper en dieper dreigden te zakken. Oplossingen waren mogelijk door gebruik van regelingen om het inkomen te verhogen, het (aan)leren om de uitgaven te beheersen in relatie tot het beschikbare budget en het vinden van werk of het verhuizen naar een goedkopere woning. De meest voorkomende schuldeisers waren: 1. NUON en Oxxio (nutsbedrijven) 2. Woningbouwcorporaties 3. Postorderbedrijven 4. Banken en organisaties die leningen/ kredieten verstrekken 5. Belastingdienst (vooral aanslagen vanwege het niet of te laat opgeven van wijzigingen) 6. Telefoon (vooral rekeningen van mobiele telefoons) De oorzaken van de schulden waren: 1. Overlevingsschulden 2. Schulden door overbesteding 2. Compensatieschulden 3. Aanpassingsschulden (plotselinge/ tijdelijke verandering in situatie) De projectmedewerkster van Broodnodig kwam in de praktijk alle genoemde soorten problematische schulden tegen, maar ook combinaties. Zie Bijlage 5 voor een korte toelichting van de verschillende categorieën schulden. Elke type schuld vraagt om een andere insteek, maar waar mensen vooral behoefte aan hadden was ordening en aansturing. Ordening was ook telkens een van de eerste stappen. Alle rekeningen kwamen op tafel en gezamenlijk werd een ordner ingericht. Dit gaf al doende in- en overzicht. Op basis van het overzicht werd vervolgens een plan van aanpak gemaakt en een taakverdeling tussen de projectmedewerkster en de cliënt. In een aantal situaties werd afgeweken van deze werkwijze en was het noodzakelijk om eerst de crisissituatie te verhelpen (bv. huisuitzetting, regelen van inkomen of overleg met deurwaarders). Schuldhulpverlening Tijdens het proefjaar werd duidelijk(er) dat medewerkers van de Stichting Financiële Dienstverlening (SFD) in Noordwijkerhout en het BIP in Katwijk tijdens de aanloop naar een minnelijk of wettelijk traject 3 een beperkte taak (mogen) hebben in de 3 Het wettelijk traject is de zogeheten WSNP: Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen. Pagina 10

13 begeleiding. De filosofie waarop het BIP de werkzaamheden invult, is gebaseerd op het vertrekpunt dat cliënten zelf verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van de financiële problemen en (dus) het oplossen hiervan; de cliënten moeten dan ook zelf handelen en actie ondernemen. Vanuit deze visie beschouwt een medewerker van het BIP het ordenen van financiën en/of het treffen van betalingsregelingen nadrukkelijk niet tot zijn/ haar taak. Een medewerker zal de cliënt slechts adviseren hoe en wat hij kan doen. Voor veel mensen is deze advisering toereikend. Vanuit de praktijk van Broodnodig bleek dat er een groep mensen is die deze eigen verantwoordelijkheid weliswaar erkend, maar geen mogelijkheden meer ziet om de financiële problemen aan te pakken omdat zij geen uitweg meer zien en/ of het te moeilijk vinden. Ook medewerkers van het BIP komen deze groep mensen tegen en tijdens het projectjaar zijn in overleg met de afdeling Sociale Zaken werkafspraken gemaakt hierover. Dit resulteerde in doorverwijzingen van cliënten die meer praktische ondersteuning nodig hadden vanuit het BIP en Sociale Zaken naar het Project Broodnodig. Het oplossen/ verlichten van de financiële nood vanuit Broodnodig, bestond vooral uit: 1. Belastingteruggaven; ruim euro totaal. 2. Het gebruik van regelingen zoals bijzondere bijstand en de gemeentelijke ziektekostenregeling. 3. Het aanmoedigen en hulp bieden bij het vinden van werk. 4. Hulp bij het verlagen van te hoge beslagleggingen op het inkomen. 5. Het aanvragen van uitkeringen en toeslagen. 6. Het regelen van redelijke betalingsbedragen en termijnen met schuldeisers. 7. Uitleg over de inhoud/ gevolgen van brieven en beschikkingen en hulp bij het indienen van klachten, bezwaren en beroep. 120 dagen Het BIP werkt volgens de gedragscode van de NVVK 4. Hierin is onder meer bepaald dat mensen met schulden en schuldeisers als gelijkwaardige klanten beschouwd moeten worden. De medewerkers van het BIP spreken zelf ook over schuldbemiddeling tussen schuldenaren en schuldeisers en niet over schuldhulpverlening. Een andere bepaling van de NVVK is dat een schuldbemiddelingstraject een maximale duur mag hebben van 120 dagen. Zowel voor de schuldenaren, de schuldeisers en de schuldregelende instelling (het BIP) is het van belang dat het schuldentraject binnen de gestelde termijn van 120 dagen blijft. Een goed imago van de schuldregelende organisatie (het BIP) verhoogt het vertrouwen van de schuldeisers en daarmee de haalbaarheid van een minnelijk traject voor de mensen die schulden hebben. Voordat een overeenkomst getekend wordt wil de schuldregelende instelling vrij zeker zijn van een positieve afloop. Dat wil zeggen: er moet eerst sprake zijn van een zogeheten stabiele (financiële) situatie. Dit betekent in de praktijk dat er na de wachttijd direct na het eerste oriënterende aanmeldingsgesprek bij het BIP eerst nog een fase volgt die bestemd is voor het inventariseren van gegevens, het activeren tot zelfwerkzaamheid èn het stabiliseren van de financiële situatie. De wachttijd voor schuldbemiddeling (minnelijk traject of WSNP) is 1 ½ jaar tot 2 jaar. 4 NVVK: Nederlandse Vereniging Voor Volkskrediet. De NVVK komt op voor de belangen van mensen met schulden èn de schuldeisers. Zie de website: Pagina 11

14 Bron: Verwachtingen schuldhulpverlening- BIP Er blijkt een groot verschil te bestaan in de verwachtingen van cliënten over de werkwijze van het BIP in Katwijk en de werkelijkheid. De cliënt zelf klopt veelal veel te laat aan voor hulp en verwacht dan onterecht dat hij/ zij actief ondersteund wordt door de medewerkers van het SFD of het BIP. Wanneer dit in de praktijk niet het geval blijkt te zijn 5 haken veel mensen weer af, met alle gevolgen van dien. Het BIP zelf is duidelijk hierover. Zij verwijzen voor hun handelswijze consequent naar de gedragscode van de NVVK. Manco is dan echter wel dat slechts weinigen de inhoud en de consequenties van deze gedragscode ook daadwerkelijk kent. In het projectjaar waren 36 cliënten van het Project Broodnodig ook cliënt van het BIP, hiervan zijn er twintig doorverwezen via Broodnodig, waarbij de praktische ondersteuning vanuit Broodnodig werd uitgevoerd. Een aantal mensen waarbij dit werd aangeraden wilden niet naar het BIP vanwege slechte ervaringen met het BIP, vanwege schaamte (o.a. vanwege de openbare plek van de wachtruimte in het gemeentehuis) of zij wilde het eerst op eigen kracht en met hulp vanuit Broodnodig proberen. Bereikbaarheid BIP In het projectvoorstel van het Project Broodnodig (maart 2007) werd als wens naar voren gebracht om de contactmogelijkheden met het BIP uit te breiden naar 3x per week. Dit omdat voorzien werd dat het in het belang van de cliënten goed zou zijn dat er samenwerking en afstemming zou zijn met het BIP. Uit ervaring was namelijk bekend dat de bereikbaarheid en contactmogelijkheden met medewerkers van het BIP (te) beperkt was. Dit in tegenstelling tot het SFD waar al wel sprake was van overleg en samenwerking. Deze manier van werken is niet tot stand gekomen. Wel ontstond er meer uitwisseling. De projectmedewerkster maakte gebruik van de en de spreekuren van het BIP. Een aantal cliënten bleef klachten houden over de beperkte bereikbaarheid; zij werden niet teruggebeld door de medewerkers wanneer zij hierom gevraagd hadden via de voice mail. Ook de locatie in het gemeentehuis van Katwijk bleef voor mensen een drempel. 5 Voor het voorkomen van huisuitzetting, afsluiting van water, gas en licht wordt een uitzondering gemaakt en volgt wel een actieve benadering vanuit het BIP. Dit geldt ook voor het treffen van een betalingsregeling voor de gemeentelijke belastingen. Pagina 12

15 Samenwerking voedselbank De samenwerking met de Voedselbank Katwijl verliep uitstekend. Tijdens het projectjaar zijn de taken vanuit het Project Broodnodig steeds meer afgebakend. Zo is nu de herintake voor klanten van de voedselbank (na een ½ jaar) gescheiden van het Project Broodnodig. Verdere afbakening van taken geldt ook voor de aanwezigheid in de Voedselbank; de projectmedewerkster is nadrukkelijk aanwezig voor de hulp aan cliënten en niet, zoals in het begin nog wel het geval was, voor assistentie bij het uitdelen van de voedselpakketten. Sociale Zaken Tussentijds zijn er verschillende notities ingebracht vanuit Kocon om de gemeente Katwijk te informeren over het verloop en de stand van zaken. Daarnaast vond er regelmatig, om de 6 a 8 weken, overleg plaats tussen het afdelingshoofd van Sociale Zaken, mw. C. Gillissen, en mw. L. van der Heijden van Sociale Zaken met als voornaamste doel om signalen uit te wisselen en vragen naar aanleiding van de praktijk mondeling kort te sluiten. De overlegbijeenkomsten verliepen constructief en in een prettige sfeer. Bureau Jeugdzorg Tijdens het projectjaar werd er in toenemende mate samengewerkt met Bureau Jeugdzorg. Dit leidde tot een goede afstemming voor de aanpak van verschillende huishoudens (op dit moment 7). De gezinscoach van Bureau Jeugdzorg bekijkt de totale situatie van de cliënten en stemt de andere hulpverlening, waaronder de financiële ondersteuning vanuit Broodnodig, daarop af. Deze coördinatie voorkwam het langs elkaar heen werken van de verschillende hulpverleners. Het bood mensen steun. Cliënten van Broodnodig hebben veel waardering voor deze vorm van hulpverlening. Kerken De steun vanuit de kerken en dan vooral ook de financiële steun was geweldig. Met een aantal medewerkers van diverse wijkgemeenten en kerkelijke samenwerkingsverbanden kwam een goed en intensief contact tot stand; zij zijn goed bereikbaar en bereid om mensen in financiële nood met materiaal en geld te helpen. Noodfonds Stichting Kocon Tijdens het projectjaar hebben zeven huishoudens, via de projectmedewerkster, een beroep gedaan op het Noodfonds van Stichting Kocon om crisissituaties te voorkomen of te verhelpen. Het ging om een totaalbedrag van 3500 euro voor: - huisuitzetting (2x) - afsluiten van water (2x) - aanschaf van kleding en huisraad als gevolg van het uitbranden van de woning (1x) - afsluiten van elektriciteit (1x) en - kopen van eten (1x) Deze ondersteuning vanuit het noodfonds was, evenals de financiële ondersteuning vanuit kerken, voor deze huishoudens van zeer groot belang en speelden een cruciale rol in het herstel van betrokken gezinnen. Wat overigens opviel in dit verband was dat er niet automatisch hulp wordt geboden in een crisissituatie. Zo bleek bij het volledig uitbranden van een woning, dat de woningbouwcorporatie wel zeer betrokken en actief was bij de noodsituatie van dit Pagina 13

16 gezin 6 (er werd ook snel vervangende woonruimte geregeld), maar vanuit de gemeente of bijvoorbeeld het maatschappelijk werk volgde er geen contact. Maar misschien is hier sprake van de bekende uitzondering en volgt er in andere (vergelijkbare) noodsituaties wel een actie... Budgetcursus Vanuit Broodnodig zijn de Budgetcursussen van de gemeente onder de aandacht gebracht. Deze twee series van 6 bijeenkomsten waren voor een aantal cliënten lastig/ onmogelijk om deel te nemen vanwege de korte periode van aankondiging (de mensen kregen twee weken van te voren een uitnodiging en sommige een week omdat zij via de voedselbank geïnformeerd werden). De cliënten die hebben deelgenomen hebben de cursus als positief en leerzaam/ nuttig ervaren. Een aantal mensen (4) konden niet deelnemen vanwege het tijdstip van tot uur, dit was niet praktisch omdat er geen oppas geregeld kon worden (eenoudergezinnen). De cursussen in de toekomst houden hier rekening mee. Hoewel mensen vanuit Broodnodig aangemoedigd worden om een cursus te volgen blijkt dit moeizaam; Ik heb geen geld, waarom zou ik dan een budgetcursus volgen? Overigen Hieronder volgen tot slot nog enkele andere ervaringen vanuit het Project Broodnodig: - Veel mensen begrepen de brieven van instanties, zoals het CWI, de UWV en de gemeente niet omdat het taalgebruik te ingewikkeld is. Er wordt veel vaktaal gebruikt en verwezen naar allerlei wetsartikelen waarvan de tekst en/of toelichting ontbreekt. Ook de berekeningen en de uitleg voor de hoogte van uitkeringen en vergoedingen ontbreekt in de meeste gevallen, terwijl mensen dit graag willen weten en begrijpen. - Een grote groep mensen had hulp nodig bij het schrijven van een bezwaarschrift. Het niet kunnen schrijven van een bezwaarschrift had voor een aantal mensen grote (financiële) gevolgen. Bijvoorbeeld bij het stopzetten van een ziektewetuitkering bij een acute ziekenhuisopname en als gevolg hiervan het niet kunnen nakomen van de afspraken (en dus het stopzetten van de uitkering). Een ander voorbeeld is de aanslag van de belastingdienst als gevolg van het verkeerd invullen van een formulier doordat de vraag (over gezamenlijk huishouden) niet goed begrepen werd. - Tijdens het projectjaar is ervoor gepleit om de vaste lasten als huur, energie, ziektekostenverzekering en water voor mensen met een WWB-uitkering automatisch te betalen en het bedrag dat overblijft vervolgens over te maken naar de cliënt. Hiermee kan voorkomen worden dat: - de cliënten (nieuwe) schulden opbouwen - huurschuld opbouwen en als gevolg hiervan een (dreigende) huisuitzetting. 6 Dit gezin was cliënt bij het Project Broodnodig. Sinds 2005 was deze familie afgesloten van elektriciteit. De woning brandde uit door een waxinelichtje. Alles is verbrand. De bijdrage vanuit het Noodfonds is gebruikt voor de aanschaf van kleding en andere noodzakelijke aankopen. Via Broodnodig volgde een oproep om hulp bij de kerk en werd ook hulp geregeld vanuit de voedselbank. Gezamenlijk met vrienden kwam de familie zo aan vervangende spullen en hulp bij het inrichten van de vervangende woning. Pagina 14

17 Het biedt ook een garantie dat mensen hun aanspraak op de aanvullende ziektekostenvergoeding behouden. Het kan bovendien tegemoet komen aan de eis van het BIP dat mensen eerst hun vaste lasten op regelmatige basis afdragen voordat zij in aanmerking komen voor schuldsanering (= stabilisatie financiële situatie). Sociale Zaken verklaarde dat dit mogelijk is, maar wel telkens op individueel niveau beoordeeld moet worden. In de praktijk kan deze manier nog meer benut worden. Bijvoorbeeld voor buitenlandse gezinnen die door de taalbarrière in problemen komen met de huur en de ziektekostenverzekering. Om problemen te voorkomen zou het een goede optie zijn als alle WWB-cliënten ervoor kunnen kiezen dat de ziektekostenverzekering automatisch betaald worden. Dit voorkomt ook problemen van de bijzondere bijstand voor ziektekosten die niet wordt uitgekeerd als de aanvullende verzekeringen zijn opgeschort. Het kan mogelijk ook als aandachtspunt bij de jaarcontrole worden ingepast. Wanneer geconstateerd wordt dat mensen schulden hebben/ achterstallige betalingen dan is een aanbod om de vaste lasten te betalen een praktische oplossing. - Sommige adviezen van medewerkers bij instanties werden niet altijd begrepen of zorgden voor onbegrip en boosheid. De indruk bestaat dat de medewerkers het effect van deze wellicht goed bedoelde of grappige adviezen niet altijd goed in de gaten hebben. Zo is het feit dat een inwoner eenmaal en niet tweemaal de hondenbelasting vergoed krijgt nog te billijken, maar het advies om een hond weg te doen vanwege de financiële situatie is onbegrijpelijk... - Tijdens de activiteiten van het Project Broodnodig viel het op dat bij afgifte aan de balie van een aanvraag van bijzondere bijstand de mensen geen ontvangstbewijs ontvingen. Zij ontvingen evenmin een bevestiging thuis. Dit gaf onzekerheid en verwarring. Inmiddels is dit verbeterd. Er kan nu om een ontvangstbewijs gevraagd worden, echter dit formuliertje vermeldt niet wat er is ingeleverd en het wordt niet actief aangeboden. Het tijdstip van indienen is echter zo belangrijk dat dit beter geregeld zou moet worden. Tot slot Hoewel de begeleiding vanuit Broodnodig niet altijd betekende dat er directe oplossingen waren, schulden moeten immers gewoon betaald worden, bood een voedselpakket en de daaraan gekoppelde hulp van Broodnodig veelal een laatste strohalm. Voor een deel van de mensen betekende deze hulp ook dat zij het (veel) eerder konden redden zonder een voedselpakket. Door het ordenen, het voorkomen van het oplopen van schulden èn het perspectief op een eindsituatie waarin mensen schuldenvrij zijn, bood het project veel mensen weer hoop en veerkracht om hun situatie (weer) aan te pakken en op te lossen. Pagina 15

18 3. Resultaten Het algemene doel van het project armoedebestrijding is bereikt. Voor alle cliënten geldt dat de inzet vanuit het project resulteerde in een ordening en overzicht van de financiële situatie; dit gaf de betrokken huishoudens rust en stabiliteit. In veel situaties was naast een directe verbetering op de korte termijn ook sprake van vooruitzichten op oplossingen voor de langere termijn. Het bieden van overzicht en rust betekende eveneens meer ruimte voor de aanpak en oplossingen van eventuele problemen op andere leefgebieden. Naast de adviezen voor een betere besteding, bewustmaking van de uitgaven, besparingtips en valkuilen, waren er ook directe inkomsten door het schrappen van niet noodzakelijke uitgaven (o.a. goede doelen, loterijen, dubbele en te hoge verzekeringen) waarmee het besteedbare inkomen vergroot werd. Belastingteruggaven, gebruik van toeslagen en een beroep op de regelingen van de bijzondere bijstand leverden de grootste verruiming van het besteedbare inkomen. Voor 65 van de 75 cliënten kan geconcludeerd worden dat zij financieel baat hadden bij de hulp vanuit het project. Voor 50 van de cliënten leverde het hulpverleningstraject meer financiële armslag op de korte termijn. Naast het vergroten van het besteedbare inkomen resulteerde de inzet en stimulans vanuit het project onder meer tot: - Het sterker maken en motiveren van de cliënt op basis van de KOT-methode; Kortdurend oplossingsgerichte Therapie. - Het controleren en oefenen van het financiële beheer van verschillende cliënten; zijn de vaste lasten betaald, zijn er nieuwe rekeningen, wat is het uitgavenpatroon per week en/ of per maand. - De bemiddeling naar Inkomensbeheer van de Stichting Financiële Dienstverlening (SFD) en het Budget Informatie Punt (BIP) zodat herhaling van financiële problemen wordt voorkomen (5x) - De toeleiding naar en start van hulpverleningstrajecten door bemiddeling vanuit het Project Broodnodig. Het betreft o.a. hulpverlening op het terrein van psychosociale problematiek, verslaving, schuldsanering (WSNP) en andere problematiek die hulpverlening op langere termijn vraagt. Opvallende resultaten: - Voor 5 mensen waarbij huisuitzetting dreigde is een schuldregeling getroffen waardoor huisuitzetting is voorkomen. - 7 mensen hebben met hulp vanuit het Project Broodnodig werk gevonden - Naar schatting is er voor een bedrag van ruim euro aan directe opbrengsten binnengehaald voor 50 cliënten van het Project Broodnodig. - De hoogste bedragen zijn afkomstig van de belasting. Ruim 50% van de huishoudens hebben door belastingteruggaven geld ontvangen. Het nevendoel Het vinden van structurele oplossingen en verbeteringen binnen de bestaande structuren en organisaties is nog niet behaald. Het Platform hoopte dat deze periode van een jaar lang genoeg zou zijn om structurele oplossingen en verbeteringen te Pagina 16

19 vinden binnen de bestaande structuren en organisaties. Dit bleek in de praktijk niet haalbaar. Inmiddels is met diverse deeloplossingen door de gemeente Katwijk een goede aanzet gemaakt: - De mogelijkheid voor inkomensbeheer is sinds 2008 nu ook beschikbaar in Katwijk (in voorgaande jaren moesten inwoners van de gemeente Katwijk hiervoor naar andere gemeenten). - Een uitbreiding van de capaciteit van het BIP en een verbeterde werkwijze van de schuldhulpverlening uitgevoerd door het BIP - De Formulierenbrigade. - De website voor inwoners van Katwijk: Bereken je Recht Gezinscoach Wanneer er orde is in de administratie en de vaste lasten worden betaald, halen mensen opgelucht adem. Voor veel cliënten is het een enorme strijd om financiële problemen te hebben. Soms gaat dit ook gepaard met psychische problemen en een grote hoeveelheid aan hulpverleners en afspraken. Medewerkers van: het Project Broodnodig, het BIP, de GGZ, Bureau Jeugdzorg, huisarts, tandarts, de school, de gemeente, de UWV, de werkgever. Allemaal instanties waarmee één cliënt tegelijkertijd te maken kan hebben. Ook deze situatie is tijdens het projectjaar verbeterd, dankzij de mogelijkheid van een gezinscoach die bij complexe gezinssituaties de hulpverlening kan coördineren en ervoor kan zorgen dat de overkill aan hulpverleners beperkt blijft. Aansluiten bij hulpvraag Vanuit de praktijk is een flexibele en praktische werkwijze ontwikkeld die goed aansluit bij de hulpvraag van de cliënten. Tijdens de uitvoering is een goed netwerk ontstaan met o.a. hulpverlenende organisaties, woningbouwcorporaties, en kerken. Medewerkers van onder meer Bureau Jeugdzorg, de Stichting Financiële Dienstverlening (SFD) en de Afdeling Sociale Zaken het Budget Informatie Punt (BIP) van de gemeente Katwijk verleenden volop hun medewerking. De waardering van de cliënten zelf is hoog. De begeleiding is vooral gericht op de huidige (financiële) situatie waarbij zoveel als mogelijk samen met de cliënt gewerkt wordt aan oplossingen en/ of verbeteringen. Ook als de situatie weer stabiel is en de vaste lasten worden betaald, wordt er nazorg geleverd om te checken hoe het gaat als de cliënt dat op prijs stelt. Er zit geen verplichting aan de hulpverlening afgezien van het nakomen van afspraken. Dit wordt door de mensen gewaardeerd. Zij vinden het fijn dat een maatschappelijk werker langdurig meekijkt naar de situatie en zo nodig ook actie onderneemt. Het effect hiervan is dat de mensen zelf meer actie ondernemen door zelf te bellen naar instanties en er achter aan te gaan. Pagina 17

20 Bereik doelgroep: 75 huishoudens Op basis van het verloop van het klantenbestand van de voedselbank in combinatie met het beschikbare aantal uren was rekening gehouden met 50 huishoudens die een beroep zouden doen op het Project Broodnodig. Dit aantal is overschreden: in het projectjaar zijn 75 huishoudens geholpen waarvan 48 via de Voedselbank Katwijk. FIGUUR 1 Conclusie: de beoogde doelgroepen zijn bereikt: Klanten van de Voedselbank (48 huishoudens) Alle klanten van de voedselbank waren bij de start van het project in juni 2007 volop bereid om mee te werken aan de overname van de hulp door de projectmedewerkster (in plaats van een vrijwilliger van de Voedselbank Katwijk). Het project was ook in samenspraak met de klanten en vrijwilligers van de voedselbank voorbereid en werd mede daardoor gedragen en heel positief ontvangen. Het afnemen van de intake (controle en beoordeling) vanuit het project, gaf evenmin een drempel voor nieuwe klanten van de Voedselbank Katwijk. De mogelijkheid om de intake uit te laten voeren door een vrijwilligster van de voedselbank werd geen enkele keer gebruikt. De mensen die het betrof vonden het juist erg prettig dat zij in één keer hun verhaal konden doen. De simpele afspraak dat alle informatie vertrouwelijk behandeld zou worden, bleek voldoende en nam als er al sprake was van wantrouwen de eventuele bedenkingen weg. Andere inwoners van Katwijk (27 huishoudens) Vooraf was nadrukkelijk afgesproken dat ook andere inwoners geholpen konden worden vanuit het Project Broodnodig. In totaal waren dit 27 huishoudens. Zij hebben zichzelf aangemeld, zijn doorverwezen door hulpverleners of kwamen via een intake voor de voedselbank in aanraking met het project. Bij de startperiode waren het vooral verwijzers daarna meldden steeds meer mensen zich aan via andere cliënten; de mond-op-mond reclame. Wanneer er tijdens de intake (de controle van in en uitgaven) voor de Voedselbank naar voren komt dat de aanvrager niet in aanmerking komt voor een voedselpakket volgens de Pagina 18

21 berekening van de voedselbank dan zal een aanvraag afgewezen worden. In veel gevallen gaat het dan om mensen die net buiten die grenzen vallen. Zij hebben hogere telefoonkosten, internetkosten en andere kosten die niet meegerekend worden in de berekening van de voedselbank. Zo rekent de voedselbank een vast bedrag van 20 euro per maand voor de telefoon, terwijl in de praktijk dit bedrag veelal hoger is. Deze mensen ontvangen weliswaar geen voedselpakket, maar zij kunnen wel gebruik maken van de hulp vanuit het Project Broodnodig. FIGUUR 2 In figuur 2 lijkt het alsof alleenstaanden de grootste groep huishoudens vormden. Voegen we echter de twee onderscheiden typen gezinnen samen dan blijkt dat gezinnen met kinderen (37) het meest gebruik hebben gemaakt van het Project Broodnodig. In aantal bestaat de grootste (indirecte) groep personen uit kinderen. (zie figuur 3) Dit geldt overigens ook voor de voedselbank. Een veel gehoorde uitspraak van de betrokken ouders geeft een verklaring voor het hoge aantal gezinnen: Voor mezelf zou ik absoluut geen beroep doen op de voedselbank, ik eet nog liever zand. Je doet het voor je kinderen, zij kunnen er niets aan doen. De schaamte voorbij.... Pagina 19

22 FIGUUR 3 De grafieken in de figuren 4 en 5 geven nadere informatie over de samenstelling van de betrokken gezinnen. FIGUUR 4 Pagina 20

23 FIGUUR 5 Overzicht hulp schulden en inkomensbeheer (situatie 1 juni 2008) Aantal cliënten die met hulp vanuit Broodnodig aangemeld zijn bij het BIP 20 Aantal cliënten die met hulp vanuit Broodnodig aangemeld zijn bij de Stichting Financiële Dienstverlening (SFD) in Noordwijkerhout 7 Aantal cliënten die gebruik maken van een schuldsaneringtraject (WSNP) 5 Aantal cliënten in het project die failliet verklaard werden tijdens de WSNP omdat zij zich niet hielden aan de afspraken die gelden voor de WSNP. Aantal cliënten waarvoor vanuit Broodnodig schuldregelingen getroffen zijn (zonder aanmelding en bemiddeling door het BIP) Aantal cliënten waarvoor schuldregelingen getroffen zijn via andere hulpverlenende organisaties (zoals de SFD) Aantal cliënten die op de wachtlijst staan voor de WSNP. 2 Aantal cliënten op de wachtlijst voor inkomensbeheer bij het BIP (wachttijd 3 maanden) 2 Aantal klanten met bewindvoering 1 Het afsluiten van een dossier betekent niet dat de problemen en de schulden zijn opgelost maar dat de situatie op dat moment stabiel is. Cliënten kunnen zo nodig altijd weer een beroep doen op de hulpverlening. Pagina 21

24 Afgesloten trajecten naar het aantal cliënten/ huishoudens per maand Maand Aantal Juni Juli Augustus September Oktober November December Januari Februari Maart April Mei Totaal aantal afgesloten hulptrajecten 48 Tijdens het project jaar zijn 48 hulptrajecten afgesloten. Hieronder volgt een tabel met een nadere omschrijving van de geboden hulp. Afgesloten hulptrajecten (48) Inkomen op minimumniveau geregeld, adviezen bijzondere bijstand (9) Adviezen en hulp bij aanvragen bijzondere bijstand, door belastingteruggave schuldenvrij (1) Schuldenregeling en doorverwijzing naar begeleidende instantie (1) Te hoge beslaglegging op het inkomen aangepakt, waardoor de vaste lasten weer betaald kunnen worden. (1) Schulden hanteerbaar gemaakt door het treffen van betalingregelingen. Hierdoor konden de vaste lasten weer betaald worden. Doorverwezen naar verdere hulpverlening (inkomensbeheer/ schuldsanering) bij het BIP. (5) Hulpvragen beantwoord, administratie op orde gebracht, verdere begeleiding vanuit BIP. (19) Inkomen geregeld, verdere begeleiding door Stichting Financiële Dienstverlening. (2) Ziektewetuitkering (ZW) geregeld en/ of toeslagen op ZW-uitkering aangevraagd. (5) Hulp bij verhogen inkomen; de vaste lasten worden nu iedere maand betaald. (1) Voortijdig gestopt om verschillende redenen; geen begeleiding meer willen, verslavingsproblematiek, het niet nakomen van afspraken. (6) Waardering cliënten De waardering voor de geboden hulp vanuit het Project Broodnodig is groot. De cliënten geven aan dat de werkwijze aansluit bij de behoefte die zij hebben en voor een aantal heeft de hulp grote positieve gevolgen gehad. Een tevredenheidsonderzoek onder de Pagina 22