Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Auteurs

Transcriptie

1 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Auteurs Drs. John Dagevos Ruben Smeets, MSc Tilburg, 5 november 2013

2 Documentnummer: Warandelaan AB Tilburg Postbus LE Tilburg T F telos@uvt.nl

3 Inhoudsopgave People 5 Sociale participatie 5 Politieke participatie 11 Maatschappelijke participatie 14 Kunst en cultuur 17 Gezondheid 20 Veiligheid 27 Woonomgeving 33 Onderwijs 39 Planet 45 Bodem 45 Lucht 50 Oppervlaktewater 55 Grondwater 57 Natuur en landschap 60 Energie en grond- en hulpstoffen 64 Profit 71 Arbeid 71 Kapitaal 78 Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden 83 Economische structuur 88 Kennis 94 Infrastructuur en bereikbaarheid 98

4 4

5 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant People Sociale participatie Indicator 1 sociale contacten People Sociale participatie De sociale participatie van de samenleving is gewaarborgd. groen Percentage inwoners dat aangeeft voldoende sociale contacten te hebben. De sociale participatie van burgers is voor een belangrijk deel afhankelijk van het sociale netwerk dat zij hebben. Daarmee wordt bedoeld, vrienden, familie, kennissen, etc. In feite is deze indicator omgekeerd evenredig aan de indicator eenzaamheid. Weging Norm Rood < 77% Norm Oranje 77% % Norm Groen 78.5% - 80% Norm Goud > 80% Data bronnen CBS, 2010 Waarde

6 Indicator 2 vrijwilligers People Sociale participatie De sociale participatie van de samenleving is gewaarborgd. oranje Het mensen dat op enig moment vrijwilligerswerk verricht voor een organisatie, club of vereniging. Vrijwilligerswerk wordt gedefinieerd als het in enig georganiseerd verband, vrijwillig en onbetaald, verrichten van werkzaamheden ten behoeve van anderen of de samenleving. Dat betekent dat diverse vormen van vrijwillige inzet, zoals burenhulp, erbuiten vallen. De mate waarin vrijwilligerswerk wordt verricht wordt vaak gezien als graadmeter van de civil society. Regio Weging Norm Rood < 19% Norm Oranje 19% - 22% Norm Groen 22% - 25% Norm Goud > 25% Data bronnen CBS, 2009 Waarde 21 Aalburg 29 Alphen-Chaam 27 Baarle-Nassau 30 Bergen op Zoom 21 Breda 19 Drimmelen 24 Etten-Leur 18 Geertruidenberg 22 Halderberge 19 Moerdijk 26 Oosterhout 19 Roosendaal 18 Rucphen 17 Steenbergen 18 Werkendam 28 Woudrichem 29 Woensdrecht 21 Zundert 22 Tholen 27 6

7 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 3 eenzaamheid People Sociale participatie De sociale participatie van de samenleving is gewaarborgd. rood Percentage mensen dat aangeeft wel eens eenzaam te zijn. Uitsluiting gaat vaak hand in hand met eenzaamheid. De sociale samenhang van de samenleving is gewaarborgd als er sprake is van voldoende sociale contacten. Het gaat daarbij om deelname, betrokkenheid en binding van mensen met het maatschappelijke leven. Weging Richting - Norm Rood > 35% Norm Oranje 25% - 35% Norm Groen 15% - 25% Norm Goud < 15% Data bronnen GGD Atlas, 2012 Waarde 37 Aalburg 32 Alphen-Chaam 31 Baarle-Nassau 38 Bergen op Zoom 42 Breda 35 Drimmelen 31 Etten-Leur 36 Geetruidenberg 34 Halderberge 37 Moerdijk 35 Oosterhout 38 Roosendaal 39 Rucphen 40 Steenbergen 34 Werkendam 35 Woensdrecht 35 Woudrichem 35 Zundert 36 Tholen 40 7

8 Indicator 4 deelname verenigingsactiviteiten People Sociale participatie De sociale participatie van de samenleving is gewaarborgd. groen Percentage mensen dat lid is van een hobby- of vrijetijdsvereniging. Lidmaatschap van verenigingen is een goede indicator voor het sociaal kapitaal in een samenleving. Door lidmaatschap van een hobby- of vrijetijdsvereniging komen mensen in aanraking met anderen waardoor nieuwe contacten ontstaan. Regio Weging Norm Rood < 35% Norm Oranje 35% - 40% Norm Groen 40% - 45% Norm Goud > 45% Data bronnen CBS, 2010 Waarde 43 8

9 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 5 sociaal vertrouwen People Sociale participatie De sociale participatie van de samenleving is gewaarborgd. rood Het inwoners dat aangeeft sociaal vertrouwen te hebben. Voor de sociale participatie van de samenleving is het van groot belang om sociaal vertrouwen te hebben. Dit is de basis waardoor participatie vorm kan krijgen. Regio Weging Norm Rood < 56% Norm Oranje 56% - 59% Norm Groen 59% - 62% Norm Goud > 62% Data bronnen CBS, 2010 Waarde 52 9

10 Indicator 6 informele hulp en mantelzorg People Sociale participatie De sociale participatie van de samenleving is gewaarborgd. groen Percentage mensen dat aangeeft mantelzorg te geven. Mantelzorg is zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt aangeboden aan een hulpbehoevende, door personen uit diens omgeving, waarbij de zorgverlening rechtstreeks voortvloeit uit de sociale relatie. Wie deze zorg langdurig en intensief geeft, kan minder tijd overhouden voor andere sociale contacten en overbelast raken. Regio Weging Norm Rood < 25% Norm Oranje 25% - 30% Norm Groen 30% - 35% Norm Goud > 35% Data bronnen CBS, 2010 Waarde 34 10

11 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Politieke participatie Indicator 1 vertrouwen in de politiek People Politieke participatie Elke burger heeft zeggenschap in politieke besluitvorming die hem of haar en de samenleving en haar toekomst aangaat en maakt daar ook gebruik van. groen Percentage van de bevolking dat vertrouwen heeft in de politiek. Naast het opkomst bij verkiezingen is het vertrouwen dat de burger in de politiek heeft een belangrijke factor die medebepalend is of de burger de (morele) plicht voelt om gebruik te maken van de zeggenschap in politieke besluitvorming. Regio Weging Norm Rood < 35% Norm Oranje 35% - 40% Norm Groen 40% - 45% Norm Goud > 45% Data bronnen CBS, 2010 Waarde 41 11

12 Indicator 2 opkomst verkiezingen People Politieke participatie Elke burger heeft zeggenschap in politieke besluitvorming die hem of haar en de samenleving en haar toekomst aangaat en maakt daar ook gebruik van. oranje Gemiddeld opkomst bij laatste landelijke, provinciale en gemeenteraadsverkiezingen. Deze indicator zegt iets over hoe het ervoor staat met de (morele) plicht van burgers om gebruik te maken van de zeggenschap in politieke besluitvorming. Een indicator die alleen iets zegt over de nationale verkiezingen volstaat niet. Het gaat ook om de provinciale en gemeentelijke verkiezingen. Daarom wordt het opkomst bij de laatste drie landelijke, provinciale en lokale verkiezingen uitgemiddeld. Weging Norm Rood < 50% Norm Oranje 50% - 65% Norm Groen 65% - 80% Norm Goud > 80% Data bronnen Kiesraad, 2012 Waarde

13 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 3 deelname politieke acties People Politieke participatie Elke burger heeft zeggenschap in politieke besluitvorming die hem of haar en de samenleving en haar toekomst aangaat en maakt daar ook gebruik van. oranje Het inwoners dat aangeeft deel te nemen aan politieke acties. Het gaat om het inschakelen van media of een politieke partij, deelname aan een inspraak-/discussiebijeenkomst of hoorzitting, contact met een politicus of ambtenaar, deelname aan een actiegroep, protestactie/-mars/demonstratie, via internet deelname aan een politieke discussie of andere activiteiten om iets politiek aan de orde te stellen of invloed uit te oefenen op de politiek of overheid Regio Weging Norm Rood < 30% Norm Oranje 30% - 34% Norm Groen 34% - 38% Norm Goud > 38% Data bronnen CBS, 2010 Waarde 32 13

14 Maatschappelijke participatie Indicator 1 langdurige werkloosheid People Maatschappelijke participatie Burgers zijn in staat om zich economisch staande te houden groen Met langdurige werkloosheid wordt bedoeld het aandeel niet-werkende werkzoekenden op de gehele beroepsbevolking dat langer dan drie jaar werkzoekend is. Langdurige werkloosheid is zowel vanuit economisch als sociaal oogpunt onwenselijk. Deze indicator is om twee redenen opgenomen. Allereerst geeft het een indicatie over hoe solidair de samenleving is. In een solidaire samenleving mag langdurige werkloosheid niet voorkomen. Daarnaast gaat langdurige werkloosheid ook hand in hand met een aantal andere maatschappelijk onacceptabele problemen, zoals armoede en sociale uitsluiting, naarmate de werkloos-heid langer duurt wordt het risico om sociaal geïsoleerd te raken groter. De indicator langdurige werkloosheid weerspiegelt niet alleen de mate van solidariteit van een samenleving. De indicator wordt sterk bepaald door conjuncturele schommelingen en dient daarom geïnterpreteerd te worden in het licht van andere werkloosheids- en werkgelegenheidscijfers. Weging Richting - Norm Rood > 1.5% Norm Oranje 1% - 1.5% Norm Groen 0.5% - 1% Norm Goud < 0.5% Data bronnen CBS, ABF Research, 2012 Waarde

15 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 2 arme huishoudens People Maatschappelijke participatie Burgers zijn in staat om zich economisch staande te houden groen Het arme huishoudens. Armoede is een situatie waarin men door een veelheid van oorzaken terecht kan komen (bijv. door ziekte, werkloosheid, overlijden partner). De mate waarin een gemeenschap in staat is het aantal huishoudens dat onder een sociaal aanvaardbaar minimum zit, beperkt te houden is een indicatie van de solidariteit van die samenleving met sociaal zwakkeren. In de vorige editie van de duurzaamheidbalans is bij deze indicator uitgegaan van het huishoudens dat op of onder het beleidsmatig sociaal minimum zit. Deze grens is gelijk aan 105% van het sociaal minimum inkomen (het normbedrag van de AOW of bijstand, eventueel aangevuld met kinderbijslag) dat voor het desbetreffende huishouden geldt. Regio Weging Richting - Norm Rood > 40% Norm Oranje 36% - 40% Norm Groen 32% - 36% Norm Goud < 32% Data bronnen CBS, 2010 Waarde

16 Indicator 3 langdurige bijstand People Maatschappelijke participatie Burgers zijn in staat om zich economisch staande te houden groen Aandeel bijstandsuitkeringen die langer dan 36 maanden lopen per inwoner tussen de 15 en de 65 jaar. Net als langdurige werkloosheid is langdurige bijstand ook onwenselijk voor de maatschappelijke participatie. Regio Weging Richting - Norm Rood > 60% Norm Oranje 50% - 60% Norm Groen 40% - 50% Norm Goud < 40% Data bronnen Ministerie van Sociale zaken, 2012 Waarde 44.7 Aalburg 40 Alphen-Chaam 25 Baarle-Nassau 25 Bergen op Zoom 42 Breda 53 Drimmelen 42 Etten-Leur 49 Geertruidenberg 48 Halderberge 41 Moerdijk 43 Oosterhout 39 Roosendaal 35 Rucphen 55 Steenbergen 48 Werkendam 46 Woudrichem 43 Woensdrecht 52 Zundert 27 Tholen 47 16

17 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Kunst en cultuur Indicator 1 cultureel voorzieningenniveau People Kunst en cultuur Het culturele aanbod is groot evenals de diversiteit. oranje Het aantal musea per inwoners. Voor deze indicator is gekeken naar het aantal musea in de gemeente gebaseerd op de data van de Nederlandse Museumvereniging. Het aantal musea geeft mede aan in hoeverre het cultureel erfgoed wordt beschermd in een gemeente. aantal per inwoners Weging Norm Rood < 0.2 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud > 0.3 Data bronnen Museumregister, 2013 Waarde

18 Indicator 2 podiumkunsten People Kunst en cultuur Iedereen kan actief of passief deelnemen aan culturele uitingen en activiteiten. rood Het aantal podiumkunsten binnen 20 km. Deze indicator geeft de omvang van het aanbod van culturele participatiemogelijkheden in de omgeving aan. aantal Weging Norm Rood < 7.5 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud > 15 Data bronnen CBS, 2011 Waarde 5.3 Aalburg - Alphen-Chaam 7,2 Baarle-Nassau 4,2 Bergen op Zoom 3 Breda 5,7 Drimmelen 5,3 Etten-Leur 6,6 Geertruidenberg 8,8 Halderberge 5,5 Moerdijk 4,7 Oosterhout 7,6 Roosendaal 4,9 Rucphen 5,8 Steenbergen 3,7 Werkendam 7,1 Woudrichem 7,5 Woensdrecht 2,4 Zundert 5,5 Tholen 0,8 18

19 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 3 monumenten People Kunst en cultuur Het cultureel erfgoed wordt beschermd en versterkt. oranje Het aantal rijksmonumenten per 1000 inwoners. Deze indicator geeft inzicht in de hoeveelheid monumenten in de regio West-Brabant die een beschermde status hebben. aantal Weging Norm Rood < 2.5 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud > 5.5 Data bronnen Monumentenregister, 2013 Waarde 3.06 Aalburg 3,69 Alphen-Chaam 6,40 Baarle-Nassau 2,23 Bergen op Zoom 4,96 Breda 3,11 Drimmelen 2,18 Etten-Leur 1,83 Geertruidenberg 5,68 Halderberge 2,28 Moerdijk 3,45 Oosterhout 1,52 Roosendaal 1,20 Rucphen 1,03 Steenbergen 1,88 Werkendam 3,41 Woudrichem 10,41 Woensdrecht 2,17 Zundert 2,54 Tholen 5,99 19

20 Gezondheid Indicator 1 chronisch zieken People Gezondheid De bevolking is lichamelijk en geestelijk gezond. oranje Percentage burgers dat minimaal te maken heeft met één of meer langdurige aandoeningen. Langdurige aandoeningen kunnen leiden tot belemmeringen in het dagelijks leven en daardoor de kwaliteit van leven negatief beïnvloeden. Het chronisch zieken in een samenleving geeft een beeld van de algehele fysieke gezondheidstoestand. De indicator geeft informatie over de eis of de bevolking lichamelijk en geestelijk gezond is. Weging Richting - Norm Rood > 40% Norm Oranje 25% - 40% Norm Groen 15% - 25% Norm Goud < 15% Data bronnen GGD Atlas, 2012 Waarde 37.3 Aalburg 35 Alphen-Chaam 32 Baarle-Nassau 39 Bergen op Zoom 38 Breda 34 Drimmelen 38 Etten-Leur 36 Geetruidenberg 40 Halderberge 39 Moerdijk 40 Oosterhout 37 Roosendaal 40 Rucphen 41 Steenbergen 36 Werkendam 33 Woensdrecht 42 Woudrichem 41 Zundert 42 Tholen 38 20

21 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 2 geestelijke gezondheid People Gezondheid De bevolking is lichamelijk en geestelijk gezond. oranje De psychische gezondheid is bepaald met behulp van de MHI-5, oftewel de 'Mental Health Inventory'. Dit is een internationale standaard voor een meting van de psychische gezondheid, bestaande uit 5 vragen. Psychische klachten omvatten gevoelens van angst en depressie. De precieze omvang van de prevalentie van psychische problematiek, zelfs als er eenduidigheid bestond over de definitie daarvan, is niet te achterhalen. Bijna 25% van de bevolking zou jaarlijks een periode van psychische ziekte doormaken. De meest voorkomende klachten zijn: angststoornissen, depressieve stoornissen en alcolholmisbruik en -verslaving. In Nederland bereikt de geestelijke gezondheidszorg 10% van deze mensen. Lang niet iedereen zoekt hulp of heeft behoefte aan hulp. Weging Richting - Norm Rood > 20% Norm Oranje 10% - 20% Norm Groen 1% - 10% Norm Goud < 1% Data bronnen GGD Atlas, 2012 Waarde 17.5 Aalburg 12 Alphen-Chaam 11 Baarle-Nassau 12 Bergen op Zoom 18 Breda 21 Drimmelen 16 Etten-Leur 14 Geetruidenberg 15 Halderberge 17 Moerdijk 14 Oosterhout 20 Roosendaal 19 Rucphen 19 Steenbergen 15 Werkendam 15 Woensdrecht 15 Woudrichem 15 Zundert 11 Tholen 16 21

22 Indicator 3 beoordeling eigen gezondheid People Gezondheid De bevolking voelt zich gezond. groen Percentage van de bevolking dat zijn of haar gezondheid als goed beoordeelt. Om de eis te toetsen of de bevolking zich gezond voelt moeten we afgaan op de subjectieve perceptie van de gezondheid. Het gaat hier om de subjectieve ervaring van de eigen gezondheidstoestand. De bevolking dient niet alleen gezond te zijn, maar zich ook gezond te voelen. In theorie zou dus de gezondheid van de bevolking toe kunnen nemen, terwijl de bevolking zich tegelijkertijd minder gezond voelt. Weging Norm Rood < 70% Norm Oranje 70% - 80% Norm Groen 80% - 90% Norm Goud > 90% Data bronnen GGD Atlas, 2012 Waarde 81.2 Aalburg 85 Alphen-Chaam 85 Baarle-Nassau 83 Bergen op Zoom 78 Breda 82 Drimmelen 83 Etten-Leur 82 Geetruidenberg 84 Halderberge 81 Moerdijk 81 Oosterhout 83 Roosendaal 78 Rucphen 77 Steenbergen 83 Werkendam 85 Woensdrecht 79 Woudrichem 83 Zundert 82 Tholen 80 22

23 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 4 levensverwachting People Gezondheid De bevolking is lichamelijk en geestelijk gezond. oranje De gemiddelde levensverwachting bij geboorte. De levensverwachting is een uitkomst van allerlei gezondheidsfactoren, zoals: leefstijl, zorg, omgeving en preventie. jaren GGD regio Weging Norm Rood < 79.5 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud > 81.5 Data bronnen Nationale Atlas Volksgezondheid, 2010 Waarde

24 Indicator 5 riskant gedrag People Gezondheid Iedereen heeft een eigen verantwoordelijkheid voor een gezonde leefstijl oranje Percentage van de mensen dat riskant gedrag vertoond dat schadelijk is voor de gezondheid. De indicator riskant gedrag zegt iets over hoe mensen invulling geven aan een gezonde leefstijl. De indicator riskant gedrag is opgebouwd uit drie onderliggende indicatoren te weten: Zware rokers Het cijfer betreft het personen in de bevolking van 12 jaar of ouder die per dag 20 of meer sigaretten roken. (Zeer) excessieve drinkers Het cijfer betreft het personen in de bevolking van 12 jaar of ouder die minstens één keer per week 6 of meer glazen op één dag drinken Overgewicht Personen met een BMI van 25,0 kg/m² en hoger. Cijfers betreffen personen van 20 jaar of ouder. Weging Richting - Norm Rood > 85% Norm Oranje 80% - 85% Norm Groen 75% - 80% Norm Goud < 75% Data bronnen GGD Atlas, 2012 Waarde 81.1 Aalburg 76 Alphen-Chaam 78 Baarle-Nassau 82 Bergen op Zoom 85 Breda 78 Drimmelen 85 Etten-Leur 74 Geetruidenberg 79 Halderberge 83 Moerdijk 91 Oosterhout 75 Roosendaal 85 Rucphen 91 Steenbergen 84 Werkendam 80 Woensdrecht 85 Woudrichem 81 Zundert 72 Tholen 85 24

25 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 6 sportbeoefening People Gezondheid Iedereen heeft een eigen verantwoordelijkheid voor een gezonde leefstijl oranje De Nederlandse Norm Gezond Bewegen schrijft voor volwassenen van jaar voor om tenminste 5 dagen per week een half uur matig intensief te bewegen. Preventie tegen ziekten en het bewaken van een goede gezondheid is niet alleen een kwestie van beschikbaarheid en toegankelijkheid van goede zorgvoorzieningen maar is ook een persoonlijke verantwoordelijkheid van iedere burger. Dit wordt uitgedrukt met de eis Iedereen heeft een eigen verantwoordelijkheid voor een gezonde leefstijl. Bewegen is daarbij voor ieder mens een belangrijk criterium. De indicator sportbeoefening geeft inzicht in de mate waarin burgers uitdrukking geven aan deze gezonde leefwijze. Weging Norm Rood < 60% Norm Oranje 60% - 70% Norm Groen 70% - 80% Norm Goud > 80% Data bronnen GGD Atlas, 2009 Waarde 66.1 Aalburg 57 Alphen-Chaam 68 Baarle-Nassau 66 Bergen op Zoom 70 Breda 68 Drimmelen 64 Etten-Leur 66 Geetruidenberg 62 Halderberge 64 Moerdijk 68 Oosterhout 65 Roosendaal 65 Rucphen 63 Steenbergen 62 Werkendam 68 Woensdrecht 67 Woudrichem 65 Zundert 64 Tholen 63 25

26 Indicator 7 Aantal huisartsen People Gezondheid De gezondheidszorg is van goede kwaliteit en toegankelijk voor iedereen; inclusief preventie en nazorg. oranje Het gemiddeld aantal huisartspraktijken binnen een straal van drie kilometer van de woning. Deze indicator zegt iets over de kwaliteit en toegankelijkheid van de (gezondheids)zorg. aantal Weging Norm Rood < 5 Norm Oranje 5-10 Norm Groen Norm Goud > 15 Data bronnen CBS, 2010 Waarde 5.6 Aalburg 1,2 Alphen-Chaam 1,6 Baarle-Nassau 1,4 Bergen op Zoom 9,5 Breda 9,3 Drimmelen 1,6 Etten-Leur 4,2 Geertruidenberg 1,9 Halderberge 1,8 Moerdijk 1,9 Oosterhout 7,3 Roosendaal 8 Rucphen 2,5 Steenbergen 1,9 Werkendam 1,8 Woudrichem 1,4 Woensdrecht 2 Zundert 1,7 Tholen 1,2 26

27 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Veiligheid Indicator 1 slachtoffers vermogensdelicten People Veiligheid De kans om slachtoffer te worden van geweld, misdaad, ongelukken en rampen is verwaarloosbaar. oranje Aantal slachtoffers van vermogensdelicten per inwoners. Vermogensdelicten komen veel vaker voor dan geweldscriminaliteit, maar de impact op zowel het slachtoffer als ook de samenleving is geringer dan bij geweldscriminaliteit. Onder vermogensdelicten worden inbraak, fietsdiefstal, vernieling aan of diefstal van auto s verstaan. aantal per inwoners Weging 12.5 Richting - Norm Rood > 20 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud < 10 Data bronnen CBS, 2011 Waarde 17 27

28 Indicator 2 slachtoffers geweldcriminaliteit People Veiligheid De kans om slachtoffer te worden van geweld, misdaad, ongelukken en rampen is verwaarloosbaar. oranje Aantal geweldsmisdrijven per inwoners. Slachtofferschap van gewelddelicten komt relatief weinig voor, maar de impact van gewelddelicten op zowel het slachtoffer als op de samenleving is vele malen groter dan de impact van zogenaamde vermogenscriminaliteit. aantal per inwoners Regio Weging 12.5 Richting - Norm Rood > 12 Norm Oranje 8-12 Norm Groen 4-8 Norm Goud < 4 Data bronnen CBS, 2011 Waarde

29 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 3 onveiligheidsgevoel People Veiligheid Iedereen voelt zich veilig in Brabant. oranje Percentage mensen dat zich wel eens of vaak onveilig voelt. Veiligheid wordt deels beleefd. Mensen kunnen in bepaalde situaties gevoelens van onveiligheid ervaren, ook als deze objectief niet aanwezig zijn. De gegevens zijn enkel op politieregio niveau beschikbaar, het cijfer beslaat daarom Midden- en West-Brabant. Politieregio Weging 25 Richting - Norm Rood > 30% Norm Oranje 25% - 30% Norm Groen 20% - 25% Norm Goud < 20% Data bronnen CBS, 2011 Waarde

30 Indicator 4 kans op ramp People Veiligheid Iedereen voelt zich veilig in Brabant. rood Percentage van het landoppervlak binnen de gemeente dat onder een 10-6 risicocontour valt. Bedrijven en installaties, voornamelijk in de industrie, vormen een risico voor de externe veiligheid. Dit risico wordt uitgedrukt door een 10-6 risicocontour. Binnen deze contour rond het bedrijf is de kans dat iemand komt te overlijden bij een calamiteit 1 op de miljoen. De risicocontour wordt bepaald door de bron (omvang en aard) en door de mensen die in de omgeving aanwezig zijn omdat ze daar wonen of werken. Een kleinere oppervlakte van de risicocontour verkleint de kans van slachtoffers bij een calamiteit. Naast bedrijven, hebben ook wegen, buisleiding en spoorlijnen waarover gevaarlijke stoffen worden vervoerd een risicocontour. Op de risicokaart ( kunnen burgers zelf inzien welke risico s ze lopen in de omgeving. Weging 25 Richting - Norm Rood > 2.5% Norm Oranje 1.5% - 2.5% Norm Groen 0.5% - 1.5% Norm Goud < 0.5% Data bronnen Risicokaart, 2012 Waarde

31 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 5 verkeersongevallen People Veiligheid De kans om slachtoffer te worden van geweld, misdaad, ongelukken en rampen is verwaarloosbaar. oranje Aantal verkeersongevallen per 1000 inwoners. Slachtofferschap binnen het verkeer is een risico waar de samenleving mee om moet gaan. Het aantal verkeersongevallen met gewonden is een objectieve maat van de aanwezigheid van veiligheidscondities in de leefomgeving en van het (verkeers)gedrag van mensen. score Weging 12.5 Richting - Norm Rood > 8 Norm Oranje 6-8 Norm Groen 4-6 Norm Goud < 4 Data bronnen RIVM Zorgatlas, 2010 Waarde 6.3 Aalburg 3,2 Alphen-Chaam 6,5 Baarle-Nassau 5,1 Bergen op Zoom 6,4 Breda 6,9 Drimmelen 4,3 Etten-Leur 4,7 Geertruidenberg 7,2 Halderberge 4,7 Moerdijk 7,6 Oosterhout 8,4 Roosendaal 6,8 Rucphen 5,0 Steenbergen 4,6 Werkendam 7,2 Woudrichem 4,6 Woensdrecht 5,0 Zundert 4,9 Tholen 6,9 31

32 Indicator 6 slachtoffers vandalisme People Veiligheid De kans om slachtoffer te worden van geweld, misdaad, ongelukken en rampen is verwaarloosbaar. oranje Het aantal slachtoffers van vandalisme per inwoners. De maatschappelijke impact van vandalisme is groot. Het kan onder andere leiden tot verpaupering van openbaar gebied, aantasting van het leefgenot van burgers en het herstel van de schade brengt enorme kosten met zich mee. De gevolgen van vernielingen aan gebouwen en straatmeubilair zijn voor iedereen direct waarneembaar. Vandalisme als een zichtbaar delict, leidt tot gevoelens van onveiligheid, normvervaging en trekt vaak meer vandalisme aan. aantal per inwoners Weging 12.5 Richting - Norm Rood > 20 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud < 10 Data bronnen CBS, 2011 Waarde

33 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Woonomgeving Indicator 1 tevredenheid woonomgeving People Woonomgeving Iedereen is tevreden met de woonomgeving waar hij of zij woont: veilig, aangenaam en gezond. oranje Het inwoners dat tevreden is met de woonomgeving. Deze indicator geeft het subjectieve gevoel over de (on)tevredenheid van de woonomgeving aan en is van groot belang voor beleidsmakers. Weging 15 Norm Rood < 80% Norm Oranje 80% - 85% Norm Groen 85% - 90% Norm Goud > 90% Data bronnen WoON, 2012 Waarde

34 Indicator 2 tevredenheid woning People Woonomgeving Iedereen heeft toegang tot een betaalbare woning van goede kwaliteit. groen De mate van tevredenheid van inwoners over hun woning. De eis dat iedereen toegang heeft tot een betaalbare woning van goede kwaliteit wordt allereerst getoetst aan de mate waarin mensen tevreden zijn met de eigen woning. Onvrede over de eigen woning kan verschillende oorzaken hebben, maar de meeste mensen die van plan zijn te verhuizen noemen het meest als reden dat de huidige woning te klein is. Weging Norm Rood < 75% Norm Oranje 75% - 85% Norm Groen 85% - 95% Norm Goud > 95% Data bronnen WoOn, 2012 Waarde 91.1 Aalburg 83,3 Alphen-Chaam 100,0 Baarle-Nassau 92,9 Bergen op Zoom 87,0 Breda 89,8 Drimmelen 98,0 Etten-Leur 92,6 Geertruidenberg 86,0 Halderberge 92,1 Moerdijk 94,1 Oosterhout 91,5 Roosendaal 90,9 Rucphen 90,7 Steenbergen 93,4 Werkendam 92,1 Woudrichem 87,0 Woensdrecht 93,8 Zundert 97,2 Tholen 90,9 34

35 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 3 verloedering People Woonomgeving Iedereen is tevreden met de woonomgeving waar hij of zij woont: veilig, aangenaam en gezond. oranje Schaalscore overlast categorieën. De indicator verloedering zegt iets over aspecten die het veiligheidsgevoel van mensen beïnvloeden, maar die niet direct in de criminele of rampen sfeer liggen. Het gaat dan om overlast situaties die door (andere) mensen worden veroorzaakt. score Weging 15 Norm Rood < 1.2 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud > 1.6 Data bronnen CBS, 2011 Waarde

36 Indicator 4 groen in de omgeving People Woonomgeving Publieke en dagelijkse voorzieningen zijn bereikbaar en toegankelijk voor iedereen. oranje De gemiddelde afstand tot openbaar groen in de gemeente. Het aandeel bos en natuurlijk terrein zegt iets over de beschikbaarheid van het natuurlijk netwerk, te gebruiken voor recreatie en ontspanning. kilometer Weging Richting - Norm Rood > 0.8 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud < 0.4 Data bronnen CBS, 2008 Waarde

37 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 5 woningtekort People Woonomgeving Iedereen heeft toegang tot een betaalbare woning van goede kwaliteit. oranje Totaal gereedgekomen woningen per inwoners Het vraagoverschot geeft aan in hoeverre er sprake is van een overspannen woningmarkt. Wanneer er meer vraag is dan aanbod, zullen de woningprijzen stijgen, waardoor het voor bepaalde groepen moeilijker wordt om een geschikte betaalbare woning te betrekken. Weging 20 Norm Rood < 20% Norm Oranje 20% - 40% Norm Groen 40% - 60% Norm Goud > 60% Data bronnen CBS, 2011 Waarde

38 Indicator 6 tevredenheid voorzieningen People Woonomgeving Publieke en dagelijkse voorzieningen zijn bereikbaar en toegankelijk voor iedereen. oranje Percentage van de bevolking, dat tevreden of zeer tevreden is over de winkels in de buurt. Deze indicator geeft aan in hoeverre de inwoners van een gemeente tevreden zijn over het voorzieningen niveau in de buurt. Naast de indicator afstand voorzieningen, die de kwantitatieve beschikbaarheid aangeeft, geeft deze indicator de subjectief ervaren kwaliteit van de voorzieningen in de buurt. gemeente Weging Norm Rood < 75% Norm Oranje 75% - 85% Norm Groen 85% - 95% Norm Goud > 95% Data bronnen WoOn, 2012 Waarde 79.9 Aalburg 70,8 Alphen-Chaam 68,2 Baarle-Nassau 71,4 Bergen op Zoom 81,1 Breda 85,7 Drimmelen 78,4 Etten-Leur 90,1 Geertruidenberg 58,1 Halderberge 71,4 Moerdijk 57,4 Oosterhout 87,7 Roosendaal 89,0 Rucphen 81,4 Steenbergen 76,0 Werkendam 84,2 Woudrichem 69,6 Woensdrecht 78,6 Zundert 72,2 Tholen 58,8 38

39 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Onderwijs Indicator 1 jeugdwerkloosheid People Onderwijs Het onderwijs sluit aan op de maatschappelijke behoefte. oranje Bevolkingsgroep van jarigen. Om te toetsen of het onderwijs aansluit op de maatschappelijke behoefte is deze behoefte onder andere vertaald naar de economische behoefte op de arbeidsmarkt. Aan de hand van de indicator jeugdwerkloosheid wordt zicht verkregen op de mate waarop het onderwijs aansluit op de arbeidsmarkt. Het CWI telt alleen jongeren mee die ingeschreven staan als niet-werkende werkzoekenden. Dit laatste levert een lager op omdat niet alle jongeren die geen werk hebben zich inschrijven bij het CWI. Oorzaak is bijvoorbeeld dat niet alle scholieren en/of studenten die op zoek zijn naar een bijbaan van meer dan 12 uur per week zich inschrijven bij het CWI. Weging Richting - Norm Rood > 7% Norm Oranje 4% - 7% Norm Groen 1% - 4% Norm Goud < 1% Data bronnen UWV, 2012 Waarde

40 Indicator 2 voortijdig schoolverlaters People Onderwijs Iedereen heeft de plicht er voor zorg te dragen dat zijn of haar competenties (blijven) aansluiten op maatschappelijke behoeften. groen Percentage leerlingen (jonger dan 23) dat zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat. Een van de eisen die aan de voorraad onderwijs is gesteld zegt dat iedereen toegang dient te hebben tot een vorm van onderwijs of scholing die past bij zijn of haar capaciteiten (ongeacht leeftijd, geslacht, afkomst en achtergrond). In het geval dat veel leerlingen voortijdig de schoolloopbaan beëindigen kan gesteld worden dat aan deze eis niet is voldaan. Weging Richting - Norm Rood > 1.25% Norm Oranje 1% % Norm Groen 0.75% - 1% Norm Goud < 0.75% Data bronnen DUO, 2011 Waarde

41 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 3 onvertraagd naar diploma People Onderwijs Het onderwijs is van hoge kwaliteit. groen Het leerlingen dat het voortgezet onderwijs doorloopt zonder in één van de (bovenbouw) klassen te blijven zitten. Deze indicator meet de doorlooptijd van de opleiding door leerlingen. Naast dat er goede cijfers worden gehaald, is het rendement van een opleiding ook een factor die de kwaliteit van het onderwijs aangeeft. Weging Norm Rood < 70% Norm Oranje 70% - 75% Norm Groen 75% - 80% Norm Goud > 80% Data bronnen Onderwijsinspectie, 2012 Waarde

42 Indicator 4 opleidingsniveau bevolking People Onderwijs Iedereen heeft de plicht er voor zorg te dragen dat zijn of haar competenties (blijven) aansluiten op maatschappelijke behoeften. oranje Percentage laagopgeleiden naar hoogst behaald opleidingsniveau ten opzichte van de totale bevolking van 18 jaar en ouder, exclusief studenten. Het opleidingsniveau van de bevolking is het resultaat na het genieten van onderwijs totdat de scholingsplicht afgelopen is bij het 18 de levensjaar. Echter, ook na het 18 de levensjaar kunnen volwassenen blijven investeren in zichzelf om de eigen professionele expertise en competenties, de kennis, vaardigheden en attitudes te verbeteren. Weging Richting - Norm Rood > 40% Norm Oranje 35% - 40% Norm Groen 30% - 35% Norm Goud < 30% Data bronnen CBS, 2010 Waarde 37 42

43 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 5 aantal basisscholen People Onderwijs Het onderwijs sluit aan op de maatschappelijke behoefte. oranje Gemiddeld aantal basisscholen binnen 3 km. Voor de jeugd is het belangrijk dat onderwijs dicht in de buurt is, zodat ze van het onderwijs kunnen genieten zonder een lange reistijd. aantal Weging Norm Rood < 5 Norm Oranje 5-10 Norm Groen Norm Goud > 15 Data bronnen CBS, 2011 Waarde 7.23 Aalburg 2,50 Alphen-Chaam 1,40 Baarle-Nassau 1,50 Bergen op Zoom 10,90 Breda 10,20 Drimmelen 2,70 Etten-Leur 8,10 Geertruidenberg 6,60 Halderberge 3,60 Moerdijk 3,50 Oosterhout 10,50 Roosendaal 10,00 Rucphen 2,80 Steenbergen 2,90 Werkendam 2,90 Woudrichem 3,40 Woensdrecht 3,00 Zundert 2,70 Tholen 3,00 43

44 Indicator 6 aantal middelbare scholen People Onderwijs Het onderwijs sluit aan op de maatschappelijke behoefte. oranje Gemiddeld aantal middelbare scholen binnen 5 km. Voor de jeugd is het belangrijk dat onderwijs dicht in de buurt is, zodat ze van het onderwijs kunnen genieten zonder een lange reistijd. aantal Weging Norm Rood < 4 Norm Oranje 4-6 Norm Groen 6-8 Norm Goud > 8 Data bronnen CBS, 2011 Waarde 4.1 Aalburg 0,80 Alphen-Chaam 0,10 Baarle-Nassau 0,80 Bergen op Zoom 5,80 Breda 9,70 Drimmelen 0,60 Etten-Leur 2,00 Geertruidenberg 1,00 Halderberge 1,40 Moerdijk 0,50 Oosterhout 3,90 Roosendaal 3,50 Rucphen 1,10 Steenbergen 0,50 Werkendam 0,80 Woudrichem 1,10 Woensdrecht 1,60 Zundert 0,60 Tholen 0,70 44

45 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Planet Bodem Indicator 1 vermesting landbouwgrond Planet Bodem De bodem is schoon. rood De indicator is het aantal meetpunten waar in landbouwgrond voor nitraat en/of fosfaat de norm wordt overschreden in het freatisch grondwater. Tot de landbouw meetpunten behoren alle gebieden met als gebiedscode landbouw. Uit de gegevens blijkt dat een groot deel van de landbouwgronden nog steeds problemen kent met vermesting. Deze zijn vooral te wijten aan de overschrijdingen van de nitraatnormen. Regio Weging 20 Richting - Norm Rood > 50% Norm Oranje 20% - 50% Norm Groen 5% - 20% Norm Goud < 5% Data bronnen Provincie Noord-Brabant, 2008 Waarde 51 45

46 Indicator 2 vermesting natuur Planet Bodem De bodem is schoon. goud De indicator is het aantal meetpunten waar in natuurgebieden voor nitraat en/of fosfaat de norm wordt overschreden in het freatisch grondwater. Tot de natuurgebieden behoren alle gebieden met als gebiedscode natuur in de provinciale monitor bodem (PMB). Regio Weging 20 Richting - Norm Rood > 50% Norm Oranje 20% - 50% Norm Groen 5% - 20% Norm Goud < 5% Data bronnen Provincie Noord-Brabant, 2010 Waarde

47 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 3 verzuring natuur Planet Bodem De bodem is schoon. rood Indicator is het aantal meetpunten waar in natuurgebieden voor ph de norm (ph >5) wordt overschreden in het freatisch grondwater. Tot de natuurgebieden behoren alle gebieden met als gebiedscode natuur in de provinciale monitor bodem (PMB). De ph van de bodem in natuurgebieden is van nature laag. Het zijn voornamelijk arme zandgronden waarop zich zure bodems hebben ontwikkeld. Het aantal overschrijdingen is dus ook enorm hoog. De mate van overschrijding is echter wel iets lager geworden. In landbouwgebieden is de ph hoger vanwege het agrarisch gebruik en bekalking. Regio Weging 20 Richting - Norm Rood > 50% Norm Oranje 20% - 50% Norm Groen 5% - 20% Norm Goud < 5% Data bronnen Provincie Noord-Brabant, 2010 Waarde 83 47

48 Indicator 4 zware metalen landbouwgrond Planet Bodem De bodem is schoon. oranje Indicator is het aantal meetpunten waar in landbouwgrond voor zware metalen de norm wordt overschreden in het freatisch grondwater. Tot de landbouw meetpunten behoren alle gebieden met als gebiedscode landbouw, inclusief de kwelgebieden en de kleigebieden in de provinciale monitor bodem (PMB). De verschillende zware metalen in de bodem zijn van belang om de kwaliteit van de bodem aan te geven. Regio Weging 20 Richting - Norm Rood > 50% Norm Oranje 20% - 50% Norm Groen 5% - 20% Norm Goud < 5% Data bronnen Provincie Noord-Brabant, 2010 Waarde 48 48

49 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 5 zware metalen natuur Planet Bodem De bodem is schoon. rood Indicator is het aantal meetpunten waar in natuurgebieden voor zware metalen de norm wordt overschreden in het freatisch grondwater. Tot de natuurgebieden behoren alle gebieden met als gebiedscode natuur in de provinciale monitor bodem (PMB). Het gehalte zware metalen is sterk gekoppeld aan de ph. In een zure bodem vindt meer mobilisatie plaats en dit leidt tot hogere gehalten metalen in het freatisch grondwater. Het gehalte zware metalen is daarom in natuurgebieden - ondanks de geringe belasting - hoger dan op landbouwgronden. Regio Weging 20 Richting - Norm Rood > 50% Norm Oranje 20% - 50% Norm Groen 5% - 20% Norm Goud < 5% Data bronnen Provincie Noord-Brabant, 2010 Waarde 83 49

50 Lucht Indicator 1 luchtconcentratie stikstofdioxide Planet Lucht De lucht is schoon. oranje Uitstoot stikstofdioxide in kilogram. NOx bestaat uit een mengsel van NO en NO2 en deze komen veelal vrij bij verbrandingsprocessen en is daarmee een belangrijke indicator voor vervuiling veroorzaakt door gemotoriseerd verkeer. Stikstofoxiden dragen bij aan verschillende milieuproblemen: de ongewenste vorming van troposferisch ozon maar ook de depositie van stikstofoxiden en atmosferische volgproducten, zoals aerosolen die een aandeel leveren in de verzuring en vermesting van bodem en oppervlaktewater. kilogram Weging 20 Richting - Norm Rood > 30 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud < 10 Data bronnen Emissieregistratie, 2010 Waarde

51 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 2 broeikaseffect Planet Lucht West-Brabant is klimaatneutraal. oranje Uitstoot koolstofdioxide (CO2). Door stijgende concentraties broeikasgassen neemt de broeikaswerking van de atmosfeer toe en dit leidt tot een verandering van het klimaat. De effecten van deze klimaatverandering hebben betrekking op een stijging van de zeespiegelstijging, temperatuurverhoging en een verandering van de aanvang en lengte van de groeiseizoenen. Het weer in Nederland is echter zo variabel dat dit effect moeilijk aan te tonen is, hoewel het Milieu en Natuur Planbureau wel degelijk bij een aantal soorten een wijziging in het gedrag (broedseizoen, migratie) als gevolg van de klimaatverandering heeft geconstateerd. Als nieuwe indicator voor broeikasgassen is gekozen voor de emissie van koolstofdioxide op provinciaal niveau. Koolstofdioxide is niet het enige broeikasgas, maar wel een heel belangrijke. Kton CO2-equivalenten Weging 20 Richting - Norm Rood > Norm Oranje Norm Groen Norm Goud < 5000 Data bronnen Emissieregistratie, 2010 Waarde

52 Indicator 3 fijn stof Planet Lucht De lucht is schoon. groen Uitstoot fijn stof (PM10). Fijn stof komt slechts voor een deel voort uit directe emissies, die deels ook een natuurlijke oorsprong kunnen hebben. PAK s en zware metalen kunnen worden geadsorbeerd aan de stofdeeltjes waardoor het inademen ervan een negatieve invloed op de gezondheid kunnen hebben. kilogram Weging 20 Richting - Norm Rood > 3 Norm Oranje 2-3 Norm Groen 1-2 Norm Goud < 1 Data bronnen Emissieregistratie, 2010 Waarde

53 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 4 geurklachten Planet Lucht Er is geen door de mens veroorzaakte overlast in de vorm van geur, licht en geluid. oranje Percentage van de inwoners dat soms of vaak hinder ondervindt van stank, stof en vuil in de omgeving. De hinder die mensen ervaren ten aanzien van geur, stof en vuil heeft een negatieve invloed op de gezondheid en maakt de woonomgeving minder aantrekkelijk. Weging 20 Richting - Norm Rood > 25% Norm Oranje 20% - 25% Norm Groen 15% - 20% Norm Goud < 15% Data bronnen WoOn, 2012 Waarde

54 Indicator 5 geluidshinder Planet Lucht Er is geen door de mens veroorzaakte overlast in de vorm van geur, licht en geluid. oranje Percentage van de inwoners dat soms of vaak hinder ondervindt van geluid in de omgeving. De hinder die mensen ervaren ten aanzien van geluid heeft een negatieve invloed op de gezondheid en maakt de woonomgeving minder aantrekkelijk. Weging 20 Richting - Norm Rood > 35% Norm Oranje 30% - 35% Norm Groen 25% - 30% Norm Goud < 25% Data bronnen WoON, 2012 Waarde

55 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Oppervlaktewater Indicator 1 chemische toestand Planet Oppervlaktewater Het oppervlaktewater is schoon. groen De score van de chemische toestand van de oppervlaktewaterlichamen in de regio West- Brabant volgens het KRW-meetnet. Voor deze indicator is gebruik gemaakt van de ecologische toestand in het oppervlaktewater uit het provinciaal waterplan Noord-Brabant score Weging 50 Norm Rood < 2 Norm Oranje 2-3 Norm Groen Norm Goud > 4.5 Data bronnen Prov. Waterplan Noord-Brabant, 2010 Waarde

56 Indicator 2 ecologische toestand Planet Oppervlaktewater Het oppervlaktewater is schoon. oranje De score van de ecologische toestand van de oppervlaktewaterlichamen in de regio West- Brabant volgens het KRW-meetnet. Voor deze indicator is gebruik gemaakt van de ecologische toestand in het oppervlaktewater uit het provinciaal waterplan Noord-Brabant score Weging 50 Norm Rood < 2 Norm Oranje 2-3 Norm Groen Norm Goud > 4.5 Data bronnen Prov. Waterplan Noord-Brabant, 2010 Waarde

57 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Grondwater Indicator 1 verzuring grondwater Planet Grondwater Het grondwater is schoon. groen Het overschrijdingen van de ph (norm = 5). De mate van verzuring wordt bepaald aan de hand van de gemeten ph. De zuurgraad van het grondwater heeft ook nog op andere indicatoren invloed. Over het algemeen geldt dat bijvoorbeeld dat onder zure omstandigheden zware metalen mobiel kunnen worden. De ph-afhankelijkheid verschilt echter per metaal. De indicator is het aantal meetpunten waar de ph de norm overschrijdt. Het aantal overschrijdingen staat samengevat in de onderstaande tabel. Regio Weging Richting - Norm Rood > 50% Norm Oranje 20% - 50% Norm Groen 5% - 20% Norm Goud < 5% Data bronnen Provincie Noord-Brabant, 2010 Waarde 12 57

58 Indicator 2 zware metalen grondwater Planet Grondwater Het grondwater is schoon. groen Het meetpunten van het PMG waar de concentratie van zware metalen een overschrijding laat zien. De indicator is het aantal meetpunten uit het Provinciale Meetnet Grondwater (PMG) waar zware metalen de norm overschrijden. Regio Weging Richting - Norm Rood > 50% Norm Oranje 20% - 50% Norm Groen 5% - 20% Norm Goud < 5% Data bronnen Provincie Noord-Brabant, 2010 Waarde 18 58

59 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 3 vermesting grondwater Planet Grondwater Het grondwater is schoon. goud De mate van vermesting wordt bepaald aan de hand van de gehalten nitraat en fosfaat in het grondwater. De indicator is het aantal meetpunten waar voor nitraat en/of fosfaat de norm wordt overschreden. Regio Weging Richting - Norm Rood > 50% Norm Oranje 20% - 50% Norm Groen 5% - 20% Norm Goud < 5% Data bronnen Provincie Noord-Brabant, 2010 Waarde 0 59

60 Natuur en landschap Indicator 1 soortenrijkdom Planet Natuur en landschap De natuurlijke biodiversiteit moet worden behouden. oranje Het totaal aantal soorten waargenomen in de gemeente van 2003 tot Biodiversiteit is een begrip voor de graad van verscheidenheid aan levensvormen (soorten) binnen een gegeven ecosysteem. De biodiversiteit wordt vaak gebruikt als een indicator voor de gezondheid van een ecosysteem. aantal Weging 50 Norm Rood < 1000 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud > 3000 Data bronnen Nationale Database Flora & Fauna, 2012 Waarde

61 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 2 Bos en natuurlijk terrein Planet Natuur en landschap De natuur moet zoveel mogelijk in stand worden gehouden en zo mogelijk versterkt. groen Het aandeel van bos en natuurlijk terrein in de totale oppervlakte. Het aandeel bos en natuurlijk terrein zegt iets over de beschikbaarheid en de robuustheid van het natuurlijk netwerk, te gebruiken voor recreatie en ontspanning. Weging Norm Rood < 5% Norm Oranje 5% - 10% Norm Groen 10% - 15% Norm Goud > 15% Data bronnen CBS, 2008 Waarde Aalburg 2,62 Alphen-Chaam 21,12 Baarle-Nassau 10,79 Bergen op Zoom 22,00 Breda 11,06 Drimmelen 12,88 Etten-Leur 2,97 Geertruidenberg 2,49 Halderberge 3,73 Moerdijk 2,58 Oosterhout 19,17 Roosendaal 6,33 Rucphen 19,58 Steenbergen 5,08 Werkendam 9,97 Woudrichem 2,88 Woensdrecht 39,41 Zundert 12,08 Tholen 4,17 61

62 Indicator 3 Afstand openbaar groen Planet Natuur en landschap De natuur moet zoveel mogelijk in stand worden gehouden en zo mogelijk versterkt. oranje De gemiddelde afstand tot openbaar groen. De afstand tot openbaar groen zegt iets over de mate waarin natuur bereikbaar is voor inwoners. kilometer Weging Richting - Norm Rood > 0.7 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud < 0.3 Data bronnen CBS, 2008 Waarde 0.7 Aalburg 2 Alphen-Chaam 1,4 Baarle-Nassau 0,7 Bergen op Zoom 0,4 Breda 0,5 Drimmelen 1,2 Etten-Leur 0,5 Geertruidenberg 0,4 Halderberge 0,7 Moerdijk 1,3 Oosterhout 0,5 Roosendaal 0,5 Rucphen 0,7 Steenbergen 0,9 Werkendam 1 Woudrichem 1 Woensdrecht 0,6 Zundert 1 Tholen 1,3 62

63 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 4 Tevredenheid groen in de buurt Planet Natuur en landschap De natuur moet zoveel mogelijk in stand worden gehouden en zo mogelijk versterkt. oranje Het inwoners dat tevreden of zeer tevreden is met het aanbod van natuur in de buurt. De tevredenheid groen in de buurt geeft aan in hoeverre het natuurlijk netwerk in de directe omgeving aan de wensen van de bevolking voldoet. kwaliteitsklasse Weging Norm Rood < 70 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud > 90 Data bronnen WoOn, 2012 Waarde

64 Energie en grond- en hulpstoffen Indicator 1 biomassa Planet Energie en grond- en hulpstoffen Alle geconsumeerde energie is duurzaam opgewekt. oranje Percentage energie opgewerkt uit biomassa. Biomassa is de totale som van bio-energie uit afvalverbrandingsinstallaties, biomassaverbranding en biomassavergisting. Het is wel van belang dat de bio-energie voortkomt uit duurzame bronnen en dus niet afkomstig is uit grondstoffen die voorkomen uit bijvoorbeeld de illegale kap van tropisch regenwoud. Regio Weging 15 Norm Rood < 2.89% Norm Oranje 2.89% % Norm Groen 4.92% % Norm Goud > 5.99% Data bronnen Regio West-Brabant, 2012 Waarde

65 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 2 windenergie Planet Energie en grond- en hulpstoffen Alle geconsumeerde energie is duurzaam opgewekt. oranje Het energie opgewekt uit windenergie. Een van de duurzame manieren om energie op te wekken is windenergie. Hoewel met name op de Noordzee en andere (kust)provincies windenergie zeer aantrekkelijk is om op te wekken, zal ook West-Brabant een gedeelte van zijn energieopgave met windenergie vervullen door het plaatsen van windturbines. Regio Weging 15 Norm Rood < 2.22% Norm Oranje 2.22% - 8.5% Norm Groen 8.5% % Norm Goud > 10.7% Data bronnen Regio West-Brabant, 2012 Waarde

66 Indicator 3 gasverbruik huishoudens Planet Energie en grond- en hulpstoffen Burgers consumeren minder energie en stoten minder schadelijke stoffen uit. groen Het gemiddelde verbruik van gas in woningen. Er wordt efficiënt met energie omgegaan in de regio, het gemiddelde verbruik van gas is minimaal. m3 Regio Weging 15 Richting - Norm Rood > 2000 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud < 1500 Data bronnen CBS, 2011 Waarde 1512 Aalburg 1850 Alphen-Chaam 2050 Baarle-Nassau 1950 Bergen op Zoom 1350 Breda 1250 Drimmelen 1750 Etten-Leur 1550 Geertruidenberg 1450 Halderberge 1750 Moerdijk 1600 Oosterhout 1450 Roosendaal 1500 Rucphen 1950 Steenbergen 1650 Werkendam 1700 Woudrichem 1800 Woensdrecht 1700 Zundert 1800 Tholen

67 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 4 elektriciteitsverbruik huishoudens Planet Energie en grond- en hulpstoffen Burgers consumeren minder energie en stoten minder schadelijke stoffen uit. rood Het gemiddelde verbruik van elektriciteit in woningen. Er wordt efficiënt met energie omgegaan, het gemiddelde verbruik van elektriciteit is minimaal. Kwh Weging 15 Richting - Norm Rood > 3500 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud < 2500 Data bronnen CBS, 2011 Waarde 3546 Aalburg 4150 Alphen-Chaam 4150 Baarle-Nassau 3950 Bergen op Zoom 3350 Breda 3300 Drimmelen 3700 Etten-Leur 3600 Geertruidenberg 3550 Halderberge 3750 Moerdijk 3750 Oosterhout 3600 Roosendaal 3400 Rucphen 4050 Steenbergen 3750 Werkendam 3700 Woudrichem 3800 Woensdrecht 3850 Zundert 3950 Tholen

68 Indicator 5 aandeel stadsverwarming Planet Energie en grond- en hulpstoffen Alle geconsumeerde energie is duurzaam opgewekt. rood Percentage huishoudens dat warmte geleverd krijgt uit stads-, blok- of duurzame verwarming. In huishoudens wordt voor verwarming en warm tapwater relatief laagwaardige warmte gebruikt. In plaats van deze warmte direct uit gas op te wekken kan stads-, blok- of duurzame verwarming worden ingezet. Door het nuttig gebruik van deze restwarmte wordt energie efficiënter en daarmee duurzamer gebruikt. Weging 15 Norm Rood < 5% Norm Oranje 5% - 10% Norm Groen 10% - 25% Norm Goud > 25% Data bronnen CBS Statline, 2010 Waarde

69 Factsheets Duurzaamheidbalans Regio West-Brabant Indicator 6 scheiding afval Planet Energie en grond- en hulpstoffen Burgers werken toe naar een afvalloze samenleving. oranje De mate waarin afval wordt gescheiden, uitgedrukt in een. Het is van belang dat afval gescheiden wordt om hergebruik (eenvoudiger) mogelijk te maken. regio Weging 12.5 Norm Rood < 50% Norm Oranje 50% - 65% Norm Groen 65% - 80% Norm Goud > 80% Data bronnen Regio West-Brabant, 2012 Waarde 51 69

70 Indicator 7 totale hoeveelheid restafval per inwoner Planet Energie en grond- en hulpstoffen Burgers werken toe naar een afvalloze samenleving. oranje Gemiddelde hoeveelheid huishoudelijk restafval per inwoner. Voor bedrijven vormen naast arbeid, kapitaal en kennis ook grond- en hulpstoffen belangrijke input voor het productieproces. Waar het gaat om grond- en hulpstoffen kan vastgesteld worden dat deze in toenemende mate niet dan wel tegen hoge kosten (moeilijk winbaar, schaars) beschikbaar zijn. Vandaar dat er in toenemende mate aandacht is voor het gebruik van nieuwe materialen ter vervanging van deze schaarse, uitputbare inputs, het zuiniger gebruiken van de beschikbare voorraden en het hergebruiken van materialen. Huishoudelijk restafval is niet meer her te gebruiken. kilogram Regio Weging 12.5 Richting - Norm Rood > 250 Norm Oranje Norm Groen Norm Goud < 50 Data bronnen Regio West-Brabant, 2012 Waarde