JAARVERSLAGGEVING STICHTING AVANS JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2010 juni 2011

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "JAARVERSLAGGEVING STICHTING AVANS JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2010 juni 2011"

Transcriptie

1 JAARVERSLAGGEVING STICHTING AVANS JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2010 juni 2011

2 INHOUDSOPGAVE Jaarverslag 1 Inleiding 4 2 Bestuur en toezicht Structuur en organisatie van Avans Hogeschool Governance Bezoldiging bestuur en toezichthouders Verslag College van Bestuur Verslag Raad van Toezicht 12 3 Strategisch beleid Visie, missie en strategische doelstellingen Onderscheidend vermogen Ontwikkelingen in de samenleving 16 4 Onderwijs Onderwijs en kennisontwikkeling Onderzoek en kennisontwikkeling Internationalisering 19 5 De student Wervingsbeleid Toelatingsbeleid Aansluiting tussen vo, mbo en Avans Hogeschool Studieloopbaanbegeleiding 22 6 Personeel P&O-beleid Arbo-beleid 25 7 Kwaliteit Accreditatie Integrale kwaliteitszorg Audits op de lectoraten Nieuw accreditatiestelsel 27 8 Huisvesting, ICT en Faciliteiten Huisvesting ICT Facilitaire diensten 29 9 Financiën Resultaat Financiële positie en financieringsbehoefte Vermogenspositie Investeringsbeleid Budgetmodel en begroting Bekostiging Risico s Treasury Private activiteiten Helderheid 37 2 Jaarverslag / jaarrekening juni 2011

3 Kerngegevens 39 Cijfermatige analyse van het geconsolideerde resultaat 44 Jaarrekening 46 Geconsolideerde balans Geconsolideerde staat van baten en lasten Geconsolideerd kasstroomoverzicht Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 50 Toelichting op de geconsolideerde balans 53 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 61 Overzicht verbonden partijen 62 Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten 64 Enkelvoudige balans Enkelvoudige staat van baten en lasten Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening 71 Overige gegevens Bestemming van het resultaat van Stichting Avans 74 Controleverklaring 75 Bijlagen 1. Aanvullende informatie naar aanleiding van de Notitie Helderheid 78 Jaarverslag / jaarrekening juni

4 1 Inleiding Het jaarverslag van de Stichting Avans, waartoe Avans Hogeschool behoort, beschrijft de voornaamste ontwikkelingen die zich in 2010 hebben voorgedaan en de activiteiten die Avans Hogeschool in dat jaar heeft ontplooid. Hierbij is de volgende indeling gevolgd. Bestuur en toezicht Dit hoofdstuk beschrijft hoe Avans Hogeschool omgaat met de Branchecode Governance hogescholen en de betekenis hiervan voor het College van Bestuur en de Raad van Toezicht. Naast een organogram van Avans Hogeschool en de bezoldiging van de bestuurders bevat dit hoofdstuk het verslag van het College van Bestuur en van de Raad van Toezicht. Strategisch beleid In dit hoofdstuk zijn de visie en de missie verwoord, evenals de vertaling daarvan naar het Meerjarenbeleidsplan (MJB) Onderwijs en kennisontwikkeling Dit hoofdstuk besteedt niet alleen aandacht aan het onderwijsaanbod en rendement, maar gaat ook in op de functie en de rol van Avans Hogeschool als kennispartner in relatie met het beroepenveld. De student Dit hoofdstuk richt zich op de student, met name op de wijze waarop de werving en de begeleiding gedurende de studie zijn geregeld en wat de ervaringen zijn met de aansluiting vanuit het voortgezet onderwijs (VO) en middelbaar beroepsonderwijs (MBO). Personeel De vorderingen inzake de implementatie van het P&O-beleid komen hier aan de orde evenals de ontwikkelingen bij Avans Arbo. Overeenkomstig de CAO-HBO is een sociaal jaarverslag opgesteld ten behoeve van de vakorganisaties, de Avans Medezeggenschapsraad en de Raad van Toezicht. 4 Jaarverslag / jaarrekening juni 2011

5 Kwaliteit De kwaliteit is beschreven vanuit de eigen visie en verantwoordelijkheid van Avans Hogeschool en vanuit de resultaten van de externe accreditatie. Huisvesting, ICT en faciliteiten De ontwikkelingen op het gebied van huisvesting, ICT en faciliteiten staan beschreven in hoofdstuk 8. Ook de bouw- en renovatie- activiteiten komen hier aan de orde. Tevens bevat dit hoofdstuk een toelichting op de dienstverlening op ICT en facilitair gebied, die gericht is op een nog betere dienstverlening aan studenten en medewerkers. Financiën In hoofdstuk 9 staan de financiële risico s beschreven en is een nadere analyse van het resultaat opgenomen. Ook het financieel- en het treasurybeleid en de verantwoording met betrekking tot rekenschap komen hier aan de orde. Kerngegevens en jaarrekening Een overzicht van financiële kengetallen, een analyse van het geconsolideerde resultaat en van de fiscale positie maken onderdeel uit van de jaarrekening. Jaarverslag / jaarrekening juni

6 2 Bestuur en toezicht Avans Hogeschool rekent het tot haar maatschappelijke verantwoordelijkheid om in een open dialoog met stakeholders inhoud te geven aan onderwijs en onderzoek. Daarbij wil Avans Hogeschool transparant inzicht geven hoe bestuur en toezicht zijn ingericht. De Branchecode Governance Hogescholen ondersteunt deze ambitie. In 2010 heeft een interne evaluatie plaatsgevonden van opzet, bestaan en werking van de Branchecode Governance. Dit heeft geleid tot de volgende acties: Wijziging van de weergave van de governancestructuur van Avans Hogeschool op de website ( Voor de Raad van Toezicht in het algemeen en specifiek voor de audit-, de bouw- en de remuneratiecommissie van de Raad van Toezicht zijn reglementen opgesteld. De vereisten voor de governancecode ten aanzien van het jaarverslag zijn nader uitgewerkt. In het eerste kwartaal van 2011 wordt deze evaluatie afgerond. Zo wordt aangesloten bij de tweede landelijke evaluatie van de Branchecode Governance door de HBO-raad (aangekondigd februari 2011). 2.1 Structuur en organisatie van Avans Hogeschool Structuur (organogram) College van Bestuur Bestuurssecretariaat en Staf Academies (18) Diensteenheden (5) 6 Jaarverslag / jaarrekening juni 2011

7 Organisatie De organisatiestructuur van Avans Hogeschool bestaat uit 18 academies, 5 ondersteunende diensteenheden en het College van Bestuur met zijn staf. De academies zijn geografisch verdeeld over de drie vestigingsplaatsen Breda, s-hertogenbosch en Tilburg. De huisvestingsactiviteiten zijn ondergebracht in de volgende stichtingen, welke behoren tot de Stichting Avans: Stichting Huisvesting Avans Hogeschool Breda; Stichting Huisvesting Avans Hogeschool s-hertogenbosch; Stichting Huisvesting Kunstacademie Avans Hogeschool s-hertogenbosch. Daarnaast behoren de volgende deelnemingen tot de Stichting Avans: Avans Contractactiviteiten B.V. (100%); Avans Hogeschool B.V. (100% deelneming van Avans Contractactiviteiten B.V.) 1 ; Instituut Scire B.V. (100% deelneming van Avans Hogeschool B.V.); Stichting Juridische Hogeschool Avans Fontys (50%). Organisatiewijzigingen: In 2010 hebben zich binnen de organisatiestructuur van Avans Hogeschool geen wijzigingen voorgedaan. 2.2 Governance De governancestructuur van Avans Hogeschool vindt zijn weerslag in de statuten, het bestuursreglement, de bevoegdheidsregeling en gedragscodes. In deze paragraaf worden de belangrijkste onderdelen van de governancestructuur beschreven. Ten opzichte van de vastgestelde governancestructuur van Avans Hogeschool hebben zich in 2010 geen belangrijke wijzigingen voorgedaan. Horizontale dialoog Avans Hogeschool voert op allerlei wijzen en op vele gebieden de dialoog met externe stakeholders. Deze dialoog is onderdeel van onze strategische doelen zoals verwoord in het Meerjarenbeleidsplan en het nieuwe Meerjarenbeleidsplan Een toelichting op onze werkwijze is te vinden in hoofdstuk 3.2. In het kader van de horizontale dialoog is voor de vormgeving van het nieuwe meerjarenbeleidsplan van Avans Hogeschool op 9 maart 2010 een bijeenkomst gehouden met de volgende stakeholders: De gemeenten Breda en Tilburg, de provincie Noord-Brabant, de Universiteit van Tilburg, de Technische Universiteit Eindhoven, de vereniging Ons Middelbaar Onderwijs (OMO), ROC De Leijgraaf, SER Brabant, Syntens, N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij, Fokker Elmo, BZW Midden-Brabant, Heineken Nederland Supply en de Kamer van Koophandel Brabant. Medezeggenschap Medewerkers en studenten kunnen op vele gebieden meedenken met de organisatie. De medezeggenschap is hiervan een van de belangrijkste uitingsvormen. De Medezeggenschapsraad bij Avans Hogeschool biedt medewerkers en studenten de mogelijkheid zich te informeren over het beleid en deze te beïnvloeden. De Medezeggenschapsraad geeft gevraagd en ongevraagd advies aan het College van Bestuur van Avans Hogeschool. In 2010 is het medezeggenschapsreglement vernieuwd. Doel hiervan was om samen met de Medezeggenschapsraad de medezeggenschap binnen Avans Hogeschool verder te professionaliseren. Hiervoor zijn afspraken gemaakt over werkwijze en reikwijdte. Een van de resultaten is dat de Medezeggenschapsraad en het College van Bestuur gezamenlijk de status van de onderwerpen vaststellen. Marktactiviteiten Een specifiek risico behelst het verrichten van commerciële activiteiten met publieke middelen. Om dit risico te minimaliseren verrichtte Avans Hogeschool in 2010 geen activiteiten met winstoogmerk. Deze activiteiten zijn separaat in een afzonderlijke rechtspersoon -de besloten vennootschap genaamd Avans Contractactiviteiten B.V.- ondergebracht. Deze deelneming verzorgt onbekostigde cursussen en contractonderwijs voor derden. Waar tussen Avans Hogeschool en de B.V. verrekening van kosten en opbrengsten plaatsvindt, geschiedt dit tegen kostprijs met inachtneming van de geldende wetgeving. 1 Avans Hogeschool B.V. opereert onder de werknaam Avans Plus (Avans+). Jaarverslag / jaarrekening juni

8 In 2010 is gebleken dat er druk bestaat op de hiervoor geschetste strikte scheiding qua uitvoering van marktactiviteiten. Eind 2010 is een onderzoek gestart naar mogelijke alternatieven om te borgen dat publiek-private activiteiten op zorgvuldige wijze hun plaats binnen de Hogeschool krijgen. De Raad van Toezicht heeft zijn toezichthoudende verantwoordelijkheid specifiek op dit punt geëxpliciteerd en vastgelegd. Dit onderzoek zal in het voorjaar van 2011 worden afgerond. Waarden en normen Avans Hogeschool hecht grote waarde aan fatsoenlijke omgangsvormen en integer handelen. Ter ondersteuning van deze ambitie beschikt Avans Hogeschool over een Integriteitscode, een Klokkenluiderregeling,een Regeling ongewenst gedrag en de Regeling privacy. Om de integriteitscode in de dagelijkse praktijk hanteerbaar te maken, is deze vertaald naar tien omgangsregels. Avans Hogeschool werkt actief aan het uitdragen en levend maken van de inhoud van deze documenten. Integriteitscode Het College van Bestuur heeft in 2010 de Integriteitscode vastgesteld. Het Meerjarenbeleidsplan kent een stafmedewerker Waarden en Normen die heeft geholpen om bij academies en diensten aanwezige ideeën op dit gebied mee uit te bouwen. Dit heeft geleid tot het project afspraak=afspraak, een code, zakelijke omgangsvormen en maatschappelijke betrokkenheid. Daarnaast worden er drie keer per jaar grote spandoeken op alle locaties van Avans opgehangen, waarbij het onderwerp is gerelateerd aan waarden en normen, met steeds als centrale leus: Avans that s us!. Omdat Avans Hogeschool grote waarde hecht aan maatschappelijke betrokkenheid is zij een partnership aangegaan met de stichting Betrokken Ondernemers in Breda, om zo bij de academies voor zowel medewerkers als studenten tot activiteiten op dit terrein te komen. Klokkenluiderregeling In 2010 is hiervan geen gebruik gemaakt. Regeling ongewenst gedrag De regeling ongewenst gedrag geldt voor zowel studenten als medewerkers. In dat kader is Avans Hogeschool aangesloten bij de stichting KOMM. Dit is een onafhankelijke stichting die klachten over gedragingen en besluiten binnen onderwijsinstellingen behandelt. Regeling privacy Avans Hogeschool kent een privacyregeling voor zowel medewerkers als voor studenten. In beide regelingen is sprake van een onafhankelijke toezichthoudende rol op het functioneren van de regeling. De interne functionaris voor de gegevensbescherming is in 2010 enkele malen betrokken geweest bij projecten waar risico s aanwezig waren met betrekking tot de privacy van (ex-)studenten en medewerkers. Er zijn in 2010 geen schendingen van de privacy geconstateerd. Intern risicobeheersings- en controlesysteem Het College van Bestuur van Avans Hogeschool is verantwoordelijk voor het ontwerp, de implementatie en de werking van het intern risicobeheersings- en controlesysteem. Avans Hogeschool heeft vanaf 2007 hiervoor Integrale Kwaliteitszorg (IKZ) gefaseerd ingevoerd. Het doel van dit kwaliteitszorgsysteem is om de significante risico s waaraan de organisatie wordt blootgesteld zo optimaal mogelijk te beheersen. Onderdeel van het IKZ is een geïntegreerde benadering van Governance, Risicomanagement en Compliance. Door sturing en toezicht nadrukkelijk te koppelen aan de beheersing van die gebeurtenissen die van invloed kunnen zijn op de doelbereiking van Avans Hogeschool, sluit het intern risicobeheersingssysteem optimaal aan bij strategische doelstellingen. In 2010 heeft dit geleid tot de volgende resultaten: Ten behoeve van het jaarverslag 2009 hebben de directeuren een managementverklaring inzake internal control ondertekend. Verklaring instellingsbestuur: In 2010 heeft het College van Bestuur een Letter Of Representation (LOR) afgegeven voor het Jaarverslag Hierin verklaart het College van Bestuur alle bekende informatie, die van belang is voor de accountantsverklaring, aan de accountant te hebben verstrekt en niet betrokken te zijn geweest bij onregelmatigheden. De LOR maakt geen deel uit van het jaarverslag, maar is aan de accountant verstrekt en wordt afzonderlijk verzonden aan het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW). 8 Jaarverslag / jaarrekening juni 2011

9 Het College van Bestuur herijkt jaarlijks het strategische risicoprofiel. Deze herijking heeft geleid tot het benoemen van de volgende acht hoofdrisico s: o instroom en uitval; o innovatiekracht en concurrentievermogen; o personeel; o processen; o wet- en regelgeving; o economische crisis; o gezondheidsrisico s; o huisvesting. Alle onderkende risico s van materieel belang zijn besproken met de Raad van Toezicht. Hoofdstuk 9 gaat specifiek in op enkele in het jaar 2010 onderkende risico s. Relevante onderdelen van de risicobeheersings- en controlesystemen zijn voorts onder meer: de systematiek van de interne budgettering; per kwartaal (financiële) rapportages met risicoprofiel en risico-control matrices van bedrijfseenheden; per kwartaal besprekingen met het management over de geleverde prestaties; interne audit- en beoordelingsrapportages; managementletter en auditrapporten van de externe accountant; rapportages van de concern controller rechtstreeks naar het College van Bestuur. 2.3 Bezoldiging bestuur en toezichthouders De beloning van de leden van het College van Bestuur bestaat uit een vast inkomen. De vaste inkomensdelen volgen de adviesregeling zoals die door de Hay groep is ontwikkeld voor de Colleges van Bestuur van hogescholen. Onderstaande tabel, met daarin de bezoldigingsgegevens over 2010, is gebaseerd op het bepaalde in het wetsvoorstel Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). Het wettelijk maximum, dat in de WNT de bezoldiging wordt genoemd, bedraagt (niveau 2010). Bezoldiging bestuurders hogescholen 2010 Norm: Hay WNT hogeschool Hay naam einddatum bruto belastbare werkgevers bijtelling totale salaris bestuurder contract jaarsalaris onkosten bijdrage auto bezoldiging groep vergoeding pensioen Avans E P.L.A. Rupp Hogeschool M.M.J. Kamsma F.J.M. van Kalmthout vast dienstverband Op grond van artikel 6 van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT) is Avans Hogeschool verplicht jaarlijks het belastbare loon te publiceren van functionarissen van wie dat bedrag uitgaat boven het zogenaamde normsalaris (gemiddeld belastbare jaarloon van de ministers). Voor het verslagjaar 2010 is het gemiddeld belastbare jaarloon vastgesteld op Voor Avans Hogeschool heeft de publicatieplicht betrekking op drie bestuurders. Jaarverslag / jaarrekening juni

10 Naam Duur dienstverband in het verslagjaar Belastbaar loon incl. pensioenpremie (wg en wn) Voorziening t.b.v. beloningen op termijn Uitkeringen i.v.m. beëindiging dienstverband Totaal In In dienst vanaf dienst tot Drs. P.L.A. Rüpp < norm - salaris < norm- salaris Ir. G.L.E.M. Koopman Drs. F.J.M. van Kalmthout Mw. Drs. M.M.J. Kamsma MBA/MBI Totaal Het verschil tussen de bedragen in bovenstaande tabellen wordt verklaard door het feit dat de uitgangspunten voor de berekening van de bezoldiging van de bestuurders volgens de WNT en de WOPT niet overeenstemmen. Op basis van de adviesregeling bezoldiging toezichthouders hogescholen heeft de Raad van Toezicht in juni 2007 de regeling vastgesteld voor de bezoldiging van de voorzitter en van de leden van de Raad van Toezicht. Specificatie per lid van de Raad van Toezicht: Dr. J.C. Dona (voorzitter) Mw. Drs. M.C.C. Bekker (plaatsvervangend voorzitter) Drs. L.J.M. Bovée MBA (lid) Drs. F.J.M. Croonen (lid) Drs. S.F.A. van Kessel (lid) TOTAAL Er zijn geen leningen, voorschotten of garantstellingen ten behoeve van leden van het College van Bestuur of van de Raad van Toezicht verstrekt door Avans Hogeschool. 2.4 Verslag College van Bestuur De visie van het College van Bestuur richt zich op twee onderwerpen: het onderwijs en onderzoek (de student) en het beroepenveld (de beroepsbeoefenaar en zijn professie). Naast het opleiden van jonge mensen tot beginnend beroepsbeoefenaar is het evident dat beroepsontwikkeling een prominente focus van de hogeschool is. Voor de eerste groep de studenten biedt Avans Hogeschool kwalitatief goed onderwijs door middel van een totaalpakket van leerwegen, leerroutes en begeleiding. Voor de beroepsontwikkeling maakt Avans Hogeschool state of the art kennis toegankelijk en beschikbaar voor het beroepenveld. Hierbij wordt aangesloten op regionale en nationale ontwikkelingen. De beleidsstaf van het College van Bestuur werd versterkt op de portefeuille onderzoeksbeleid en kennisontwikkeling en op de portefeuille projectontwikkeling en innovatie. Invoering Wet versterking besturing In 2010 is de Wet Versterking Besturing als wijziging op de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek in werking getreden. Ingevolge de nieuwe wetgeving zijn vóór 1 september 2010 de Avans-regelingen aangepast op de terreinen goed bestuur, collegegeldsystematiek, rechtspositie studenten, onderwijs en examens en internationalisering. Ten behoeve van goed bestuur zijn nieuwe statuten, een nieuw bestuurs- en beheersreglement en een reglement voor de Avans medezeggenschap tot stand gekomen. Op het terrein van de rechtspositie van studenten is er een nieuwe regeling gekomen voor de rechtsbescherming van studenten, uitgaande van de één loketgedachte. Voor onderwijs en examens is de Kaderregeling voor examencommissies en voor opleidingscommissies herzien. Tevens is een aantal Avansregelingen gewijzigd om te voldoen aan de wettelijke eisen die samenhangen met het onder één instellingsbestuur brengen van de hogeschool. 10 Jaarverslag / jaarrekening juni 2011

11 Brincode De Wet versterking besturing biedt geen ruimte meer voor hogescholen die als één instelling functioneren, maar formeel bestaan uit afzonderlijke hogescholen. Dit houdt in dat alle opleidingen van Avans Hogeschool per 1 september 2011 onder één zogeheten brincode worden geregistreerd. Daarmee komen de afzonderlijke brincodes voor Breda-Tilburg en s-hertogenbosch te vervallen. De relevante administratieve processen, zoals inschrijving, zijn in 2010 ingericht op het hanteren van één brincode. In 2010 is versneld gestart met de voorbereiding van de Kaderregeling voor onderwijs- en examenregelingen. In de nieuwe regeling zijn bepalingen opgenomen ten behoeve van de onderwijs- en examenregeling van identieke opleidingen die zowel in Breda-Tilburg als s-hertogenbosch worden verzorgd. Het onder één brincode brengen van opleidingen op de verschillende locaties betekent overigens niet dat het onderwijs volledig geharmoniseerd wordt. Verschillen op het niveau van de inrichting van het curriculum blijven op de verschillende locaties mogelijk. Aan Hobéon Management Consult is in de zomer 2010 gevraagd om de verschillen te analyseren en te ijken, met name in het licht van eisen die in het kader van de accreditatie worden gesteld. De rapportage van Hobéon Management Consult is in december 2010 uitgebracht. Hieruit blijken geen onoverbrugbare verschillen tussen identieke opleidingen op de verschillende locaties te bestaan. Aangetroffen verschillen zullen ten behoeve van de accreditatie worden beschreven. Langstudeerders In de zomer van 2010 zijn in de pers verschillende berichten verschenen over zogeheten langstudeerders bij andere hogescholen aan wie ten onrechte diploma s zouden zijn verstrekt. Het College van Bestuur van Avans Hogeschool heeft hierop direct zowel intern als extern gereageerd. In augustus en september 2010 is een landelijk inspectieonderzoek Alternatieve afstudeertrajecten in het Hoger Onderwijs bij alle hogescholen uitgevoerd. Het onderzoek heeft betrekking op de periode van 1 oktober 2005 tot heden. Avans Hogeschool heeft op deze vragenlijst geantwoord dat de academies van Avans Hogeschool geen specifieke afstudeertrajecten aanbieden buiten de kaders van de onderwijs- en examenregeling met het oogmerk om snel afstuderen te bevorderen. Uit het interne onderzoek komen geen signalen naar voren dat er wél sprake zou zijn van specifieke afstudeertrajecten voor langstudeerders. Colleges van Beroep Overeenkomstig het bepaalde in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) heeft Avans Hogeschool een College van Beroep voor de Examens en tot 1 september een College van Beroep Bijzonder Onderwijs. Per 1 september heeft het College van Beroep Bijzonder Onderwijs geen wettelijke status meer. Daarom is vanaf 1 september een geschillenadviescommissie ingesteld die advies uitbrengt aan het College van Bestuur ingevolge WHW artikel 7.61, vallend onder de bevoegdheid van het College van Beroep voor de Examens. Het College van Beroep voor de Examens heeft in het afgelopen jaar 82 beroepschriften (2009: 70) ontvangen en er zijn twee bezwaarschriften ingediend. De meeste beroepen (45, 2009: 36) zijn gericht tegen de beslissing van het bindend negatief studieadvies. In 18 gevallen is het tot een zitting gekomen, waarbij in 9 gevallen de klacht gegrond bleek. In 2010 waren er geen beroepszaken met betrekking tot een onbevoegd verklaring of een niet ontvankelijk verklaring. De toename is te verklaren door zowel de toename van het aantal studenten en te laat uitgebrachte bindende studieadviezen bij enkele academies. Het aantal beroepszaken is ten opzichte van 2009 toegenomen, maar is, uitgaande van een totale populatie van meer dan studenten, beperkt te noemen. Medezeggenschapsreglement In 2010 is een nieuw medezeggenschapsreglement van kracht geworden. Het nieuwe reglement is geënt op een gemeenschappelijke visie van het College van Bestuur en de Avans Medezeggenschapsraad (AMR) op geprofessionaliseerde medezeggenschap. Het reglement voorziet in een verbeterde werkwijze voor de AMR en voor de daarmee samenhangende goede werkverhouding tussen de AMR en het College van Bestuur. Jaarrekening en jaarverslag De jaarrekening en het jaarverslag 2009 zijn door het College van Bestuur vastgesteld en door de Raad van Toezicht goedgekeurd in de vergaderingen van april De jaarrekening en het jaarverslag voldoen aan de in de Branchecode Governance hogescholen gestelde eisen. Het College van Bestuur heeft in overeenstemming met de branchecode belangrijke besluiten in 2010 ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht, evenals het jaarverslag, de jaarrekening 2010 en de begroting Jaarverslag / jaarrekening juni

12 2.5 Verslag Raad van Toezicht Samenstelling Raad van Toezicht Dr. J.C. Dona, voorzitter Mw. Drs. M.C.C. Bekker, vice-voorzitter Drs. F.J.M. Croonen Drs. L.J.M. Bovée MBA Drs. S.F.A. van Kessel In 2010 zijn de leden voor een tweede termijn benoemd; per 21 september 2010 de heer Dona en mevrouw Bekker; per 7 november 2010 de heren Bovée, Croonen en Van Kessel. Werkzaamheden Raad van Toezicht Toezicht en bestuur zijn ingericht overeenkomstig de in de Branchecode Governance hogescholen vastgelegde principes. In 2010 is de Raad van Toezicht vijf keer in vergadering bijeengekomen. De Raad van Toezicht heeft op 29 april 2010 de jaarverslaggeving 2009 van de Stichting Avans goedgekeurd. Tevens heeft de Raad van Toezicht in die vergadering zijn goedkeuring verleend aan de jaarrekeningen 2009 van de Stichting IBBB s-hertogenbosch, de Stichting Huisvesting Avans Hogeschool Breda, de Stichting Huisvesting Avans Hogeschool s-hertogenbosch. Tijdens de vergadering van de Raad van Toezicht op 29 april heeft de Raad goedkeuring verleend aan het College van Bestuur om in 2010 uit de bestemde reserve Vernieuwing een bedrag van 1 miljoen te onttrekken bovenop de eerder bij de goedkeuring van de begroting 2010 toegestane 2,5 miljoen. Op 29 april 2010 is de Raad van Toezicht akkoord gegaan met externe administratieve ondersteuning ten behoeve van de Raad voor de periode van één jaar, waarna een evaluatie zal plaatsvinden. Dit besluit vloeit voort uit de in 2010 doorgevoerde wijziging van de WHW waarin is bepaald dat de Raad van Toezicht is voorzien van een functioneel onafhankelijke, administratieve ondersteuning. Op 28 juni 2010 heeft de Raad van Toezicht goedkeuring verleend aan het College van Bestuur om naast de al geplande uitbreiding in s-hertogenbosch een extra bouwdeel te verlengen waarvoor het maximaal beschikbare budget wordt gefixeerd op 5,5 miljoen euro. Daarnaast is goedkeuring verleend aan het plaatsen van tijdelijke tuinlokalen tijdens de totstandkoming van de nieuwbouw. Op 28 juni 2010 heeft de Raad van Toezicht de voorgestelde statutenwijziging van Stichting Avans goedgekeurd en de wijziging van het bestuurs- en beheersreglement van Stichting Avans. Het Meerjarenbeleidsplan is in de vergadering van 21 oktober 2010 door het College van Bestuur toegelicht en door de Raad van Toezicht goedgekeurd. Tijdens die vergadering zijn ook de herbenoemingen van de leden van de Raad van Toezicht bekrachtigd. De heer Dona en mevrouw Bekker zijn benoemd voor een tweede termijn die loopt tot 21 september De heren Bovée, Croonen en Van Kessel zijn benoemd voor een tweede termijn die loopt tot 7 november In 2011 wordt door de Raad besloten op welke wijze de continuïteit in de samenstelling van van de Raad van Toezicht wordt gewaarborgd.. De Raad van Toezicht heeft op 9 december 2010 de begroting voor 2011 goedgekeurd. In de vergadering van 9 december 2010 heeft de Raad van Toezicht tevens de overeenkomst goedgekeurd inzake de afsplitsing en de overdracht van de opleiding Management in de Zorg te Eindhoven aan Fontys Hogescholen. Commissies van de Raad van Toezicht De door de Raad van Toezicht ingestelde selectie- en remuneratiecommissie, auditcommissie en bouwcommissie hebben de Raad van Toezicht ondersteund. Selectie- en remuneratiecommissie De selectie- en remuneratiecommissie bestond in 2010 uit dr. J.C Dona en drs. L.J.M. Bovée MBA. De commissie heeft in 2010 drie vergaderingen gehouden. De belangrijkste onderwerpen die aan de orde zijn geweest zijn de arbeidsovereenkomsten van de leden van het College van Bestuur die meer in lijn met elkaar en met de Branchecode Governance hogescholen dienden te worden gebracht en de voorbereiding op de functioneringsgesprekken met de leden van het College van Bestuur die in januari en februari 2011 gepland waren. 12 Jaarverslag / jaarrekening juni 2011

13 Auditcommissie De auditcommissie bestond in 2010 uit drs. F.J.M. Croonen en drs. S.F.A. van Kessel. De commissie heeft in 2010 twee vergaderingen gehouden. De belangrijkste onderwerpen die aan de orde zijn geweest zijn: jaarrekening en jaarverslag 2009 van Avans; interim managementletter externe accountant; begroting 2011 van Avans; meerjarenbeleidsplan ; samenwerking met de accountant. Het onderwerp kostendeclaraties is in de auditcommissie aan de orde geweest. De Raad van Toezicht heeft geen bijzonderheden geconstateerd. Bouwcommissie De bouwcommissie bestond in 2010 uit dr. J.C. Dona en drs. M. Bekker. De commissie heeft in 2010 drie vergadering gehouden. De belangrijkste onderwerpen die aan de orde zijn geweest zijn de geprognosticeerde huisvestingsbehoefte en de nieuwbouw op de locaties s-hertogenbosch en Breda. Daarbij gaat het in s-hertogenbosch om de uitbreiding van twee lobben aan het gebouw aan de Onderwijsboulevard 215, renovatie van de techniekhal en om renovatie van het gebouw Onderwijsboulevard 256. Onafhankelijkheid De onafhankelijkheid van de Raad van Toezicht van Avans Hogeschool is geborgd volgends de criteria van de Branchecode Governance Hogescholen. De leden van de Raad van Toezicht en hun directe familie zijn de afgelopen vijf jaar niet in dienst geweest van Avans Hogeschool, zij ontvangen geen vergoedingen buiten hun bezoldiging om, zijn geen bestuurslid van een organisatie waarbij een lid van het College van Bestuur van Avans Hogeschool lid is van de daarbij horende Raad van Toezicht, zij zijn niet werkzaam bij het Ministerie van OCW en hebben geen aandelen van een aan Avans Hogeschool gelieerd vennootschap. Jaarverslag / jaarrekening juni

14 3 Strategisch beleid 3.1 Visie, missie en strategische doelstellingen Visie en missie Avans Hogeschool wil: talenten ontwikkelen door toekomstige beroepsbeoefenaren op te leiden tot hoog gekwalificeerde professionals, die zichzelf en hun beroep voortdurend blijven ontwikkelen en zich bewust zijn van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, ook internationaal gezien; sociaal-culturele en economische ontwikkelingen in de regio mede ontwerpen en realiseren door voor regionale bedrijven, overheden en organisaties een duurzame partner te zijn in het ontwikkelen, delen en creëren van kennis en het doen van praktijkgericht onderzoek; een sociaal innovatieve organisatie zijn waarin medewerkers hun professionaliteit optimaal inzetten om een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de student, het beroep en de regio. Strategische doelstellingen In het kader van het Meerjarenbeleidsplan zijn vijf strategische doelstellingen bepaald. Meerjarenbeleidsplan Het Meerjarenbeleidsplan is geconcretiseerd in de volgende strategische doelstellingen: 1. De groei van het aantal studenten bij Avans Hogeschool zal in de periode tenminste de demografische ontwikkeling met een groei van gemiddeld 2,5% per jaar bijhouden. Het aantal studenten dient daarom in 2010 tenminste 10,4% meer te bedragen dan de aantallen per 1 oktober Aan het einde van de planperiode dient het aantal studenten dat jaarlijks zonder diploma tussentijds bij Avans Hogeschool stopt, gemiddeld minder te zijn dan 10% van het totale aantal ingeschreven studenten van dat jaar. 3. De tevredenheid van in hun beroep enigszins gerijpte afgestudeerden van Avans Hogeschool (= 3 jaar na hun afstuderen) over de hogeschoolverrichtingen in relatie tot de beroepsuitoefening dient aan het eind van de planperiode tenminste een zeven te bedragen. 4. In 2010 beantwoordt iedere academie tenminste vijf (onderzoeks)vragen van onze partners. 5. Alle medewerkers hebben in de planperiode aantoonbaar gewerkt aan hun eigen professionele ontwikkeling in het kader van hun functie en van de doelstellingen van de hogeschool. 14 Jaarverslag / jaarrekening juni 2011

15 Uit de eindevaluatie, die in het najaar 2010 is uitgevoerd, blijkt dat van de vijf strategische doelen: doelstelling 1 gehaald is; doelstelling 2 niet gehaald is; de nulmeting voor doelstelling drie de tevredenheid van alumni die in 2007 zijn afgestudeerd bij Avans een oordeel van 6,98 laat zien; de definitie van wat een onderzoeksvraag van een partner is, voor ruis in de meting van doelstelling 4 zorgt. Iedere academie is betrokken bij onderzoek naar / beantwoorden van vragen gesteld door partners. Het aantal (onderzoeks)vragen van partners waarbij de academie een bijdrage levert aan onderzoek en/of beantwoording kan oplopen tot meer dan tien in de planperiode; 94% van de medewerkers in de planperiode aantoonbaar gewerkt heeft aan eigen professionele ontwikkeling. De ontbrekende 6% bestaat uit personen die korter dan twaalf maanden in dienst zijn bij Avans Hogeschool. Uit de kwalitatieve evaluatie van de verschillende projectlijnen blijkt dat: het bereiken van de resultaatvoorstellingen zichtbaar is op het niveau van afzonderlijke organisatieonderdelen die door betrokkenheid in experimenten veranderingen in werkprocessen gerealiseerd hebben. Verspreiding/verbreding van de resultaten naar andere organisatieonderdelen, bijvoorbeeld door middel van het delen van good practices, is echter niet vanzelfsprekend. De mate waarin de ambities van het MJB voor wat betreft de resultaatvoorstellingen van de verschillende projectlijnen zijn gerealiseerd verschilt dus per organisatie-eenheid; directeuren en medewerkers een positief oordeel hebben over Avans Hogeschool als organisatie en werkomgeving. Dit positieve oordeel over de organisatie betekent dat er voldoende ruimte is om te werken aan een gezamenlijke vernieuwingsagenda. De basis is voldoende op orde om de lat de komende vier jaar hoog te leggen; het budget niet is overschreden. De details, waarin resultaten, inhoud, proces en aanpak, alsmede een reflectie op de gekozen aanpak worden toegelicht, zijn beschreven in het document: evaluatie MJB Toekomst In november 2010 heeft de Raad van Toezicht het Meerjarenbeleidsplan goedgekeurd. De Raad was van oordeel dat het een ambitieus en fris perspectief biedt voor de komende vier jaar. In december 2010 heeft ook de Avans Medezeggenschapsraad (AMR) ingestemd met het MJB Voor de realisatie kiest het College van Bestuur wederom voor een veranderaanpak die wordt gekarakteriseerd door lerend vernieuwen en procesmatig veranderen. 3.2 Onderscheidend vermogen Avans Hogeschool wil zich onderscheiden binnen het hoger onderwijs in de wijze waarop de hogeschool de realisatie van de strategische doelen en speerpunten uit het Meerjarenbeleidsplan ter hand neemt. Centraal in deze aanpak staat de actieve betrokkenheid van medewerkers. Dit past in een benadering waarin verandering onlosmakelijk verbonden is met de werkelijkheid van alledag. Uitgangspunt hierbij is een cyclisch proces van veranderen (er is geen lineaire weg van startpunt naar eindpunt). Partnerschap tussen hogeschool en bedrijven en instellingen uit het werkveld is de basis voor de beroepsgerichtheid van het onderwijs. Naast de aandacht vanuit de directies en staf voor de contacten en samenwerking met het beroepenveld als het gaat om vormgeving en ontwikkeling van het curriculum, is er een ondernemerscentrum waaraan elke academie een docent heeft uitgeleend voor 0,2 fte. Dit multidisciplinaire team bemenst het ondernemerscentrum en legt vragen van ondernemers door aan de betreffende academie(s). HBO Nationaal studenttevredenheidsonderzoek Sinds 2008 wordt door het hbo een landelijk onderzoek uitgevoerd naar de studenttevredenheid binnen het hoger beroepsonderwijs. In 2010 werden daarnaast eigen onderzoeken uitgevoerd door de Keuzegids en het tijdschrift Elsevier. Met ingang van 2010 is er nog maar één landelijk studentenonderzoek. Dat is de Nationale Studenten Enquête (NSE). De resultaten van de NSE vormen het fundament van de rankings van de Keuzegids en van Elsevier. In beide rankings eindigde Avans Hogeschool op de eerste plaats. Nationale Studenten Enquête (NSE 2010) Aan de NSE hebben zo n tachtig instellingen in het hoger onderwijs deelgenomen. Ook de Keuzegids Hoger Onderwijs en Elsevier baseren zich op de uitkomsten van deze enquête. De resultaten worden daarnaast ook gebruikt door Studiekeuze123.nl. Vijftien voltijdopleidingen van Avans zijn door studenten beoordeeld als beste van Nederland. Daarnaast behaalden nog eens veertien voltijdopleidingen een landelijke tweede of derde plaats. Jaarverslag / jaarrekening juni

16 Keuzegids Hoger Onderwijs De Keuzegids HBO Voltijd 2011 heeft Avans Hogeschool aangewezen als beste brede hogeschool van Nederland. Jaarlijks onderzoekt het Centrum Hoger Onderwijs Informatie in de gids de kwaliteit van het hoger onderwijs. De keuzegids hanteert sinds 2008 een nieuwe manier van ranking. Voorheen lag de nadruk erg sterk op de studentenoordelen als basis van de kwaliteitsvergelijking. Nu is de basis van de ranglijsten verbreed en wegen bijvoorbeeld ook het oordeel van experts (visitatiecommissies), de cijfers over het aantal contacturen tussen docenten en studenten, de slagingspercentages en de aantallen afhakers en vertraagde studenten mee. 3.3 Ontwikkelingen in de samenleving Als kennisinstelling is Avans Hogeschool een vanzelfsprekende partner voor bedrijven, instellingen en overheden. Dit is in 2010 terug te vinden in een groot aantal samenwerkingsverbanden en onderzoeksactiviteiten. Hoger Onderwijsplan Brabant Vanaf het voorjaar 2010 is de samenwerking tussen zes Brabantse instellingen voor Hoger Onderwijs, Avans Hogeschool, NHTV, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit van Tilburg, Fontys hogescholen en HAS Den Bosch tot stand gekomen om daarmee tot een nadere invulling te komen van het lange termijn beleid van de provincie Noord-Brabant. In oktober 2010 is bij de provincie hiertoe het Hoger Onderwijsplan Brabant gepresenteerd. In 2011 wordt hierover een besluit genomen door de Provincie. Avans Hogeschool heeft daarbij namens haar partners een coördinerende rol. Maintenance Avans Hogeschool heeft vanaf de start in 2006 deelgenomen aan World Class Maintenance (zie nl). Samen met Hogeschool Zeeland is Avans Hogeschool als strategische partner betrokken bij de ontwikkeling van het lectoraat Maintenance en de bacheloropleiding International Maintenance Management. Duurzame ontwikkeling De ambitie van Avans Hogeschool is om als regionale kennispartner een bijdrage te leveren aan een duurzame samenleving. Deze ambitie is vormgegeven in het expertisecentrum Duurzame Innovatie (EDI) in oprichting. Leidende thema s binnen het EDI zijn Biobased economy, Innovatie bouwproces en techniek, Duurzame bedrijfsvoering, Duurzame energie en Finance and sustainability. Dit laatste lectoraat is gestart in september Jaarverslag / jaarrekening juni 2011

17 Jeugdzorg Gezien de geconstateerde gebreken in de professionaliteit van jeugdzorgwerkers in de sector is in 2009 door een aantal landelijke partijen, waaronder de HBO-Raad, besloten tot de uitvoering van het Plan Professionalisering Jeugdzorg. Onderdeel hiervan is het actualiseren van de opleidingen, met als doel een betere toerusting van studenten op een functie in de jeugdzorg. In 2010 zijn in samenwerking met onder andere PON (Provinciaal Opbouworgaan Noord-Brabant), voorbereidingen getroffen voor een nieuw in te stellen lectoraat Jeugd, Gezin en Samenleving, waarvan een van de taken zal zijn vernieuwingen tot stand te brengen in de opleidingen MWD, SPH en CMV. Veiligheid In opdracht van de Provincie Noord-Brabant en de Gemeente s-hertogenbosch voert het expertisecentrum Veiligheid onderzoek uit in het kader van het provinciale en gemeentelijke veiligheidsbeleid. Dit onderzoek vindt, onder de titel Investeren in Veiligheid, plaats in een achttal projecten, waaronder projecten aangaande burgers uit Midden- en Oost Europese Landen (zgn. MOE-landers), werken met risicojongeren en kosten/batenanalyse van veiligheidsmaatregelen. Ondernemen Externe stakeholders (bedrijven, branche- en intermediaire organisaties en de overheid) hebben hoge verwachtingen van bijdragen die ondernemers leveren in de vitalisering van de Nederlandse economie. Van een hogeschool verwachten zij dat studenten in hun opleiding kennismaken met en vaardig worden in ondernemen. Vanuit de stichtingen Starterslift (in West-en MiddenBrabant en Ondernemerslift (Noord-Oost Brabant) worden studenten en afgestudeerden bij het starten van een onderneming ondersteund. Via het Avans Ondernemings Centrum worden ondernemers en vraagstukken uit het werkveld met onze opleidingen en expertise verbonden. Tevens zijn in 2010 de voorbereidingen voor het expertisecentrum De Ondernemer gestart. Sia Raak subsidies In het najaar van 2010 ontving een drietal lectoraten een RAAK-subsidie voor projecten die zij in samenwerking met tal van externe partners zullen uitvoeren. De projecten zijn Zicht op 3D-vision, De waarde van echodiagnostiek van de schouder in de fysiotherapie praktijk en Innovatieprogramma voor de ontwikkeling van klinisch chemische analysemethoden ter ondersteuning van therapie op maat: Behandeling van prostaatkanker. Jaarverslag / jaarrekening juni

18 4 Onderwijs 4.1 Onderwijs en kennisontwikkeling Talentontwikkeling Ruimte voor talentontwikkeling is een belangrijk thema binnen het onderwijs en zeker ook bij Avans Hogeschool. Zo is er in het afgelopen jaar expliciet aandacht besteed aan excellentie en de verbetering van de doorstroom van studenten van Avans Hogeschool naar universiteiten. Kwalitatief onderwijs, regionaal verankerd Vanuit maatschappij, politiek en beroepsomgeving dringt de vraag zich op om de kwaliteit van het hoger onderwijs naar een hoger plan te tillen. Avans Hogeschool werkt hier gericht naar toe binnen het programma Hippocampus dat zich richt op het bevorderen van studiesucces voor studenten. In het jaar 2010 is door het bijeenbrengen van aanwezige kennis en opgedane ervaringen een gedragen integrale visie op studiesucces gerealiseerd. Binnen dit programma is de oriëntatie en verwijzingsfunctie niet meer gekoppeld aan de duur van de propedeuse (2 jaar), maar aan het eerste studiejaar. Avans Hogeschool heeft in 2010 besloten in principe zijn Bindend Studie Advies (BSA) te verhogen naar 52 EC, te realiseren vóór Door te investeren in de begeleiding van studenten (intake, studiekeuze en motivatie) en daaraan expliciet aandacht te besteden zijn studenten en docenten in staat om na de eerste studiemaanden te bepalen of de juiste studiekeuze is gemaakt. Portfolio Avans Hogeschool erkent in het toenemende belang van Leven Lang Leren de behoefte om de inrichting van de onderwijslogistiek te flexibiliseren. Dit biedt duidelijke kansen voor Avans Plus (onbekostigd onderwijs) en voor de deeltijdopleidingen (bekostigd onderwijs). 18 Jaarverslag / jaarrekening juni 2011

19 Avans Hogeschool investeert in maatwerkafspraken tussen het toeleverend onderwijs en de hogeschool. Dit heeft onder andere geresulteerd in het aanbieden van deficiëntieprogramma s tussen MBO en HBO, de inrichting van doorstroomprogramma s naar universiteiten en het afsluiten van convenanten tussen toeleverende scholen en Avansopleidingen. Het aanbod aan profilerende minoren (keuzeprogramma s van een half jaar) is het afgelopen jaar sterk uitgebreid. Door de eenduidige programmering van de minoren over alle opleidingen heen kunnen studenten een brede of verdiepende profilerende minor volgen. Avans participeert in de Stichting Kies Op Maat waarin een aantal grote hogescholen samenwerkt, en waardoor er studenten van de deelnemende hogescholen in staat zijn bij de andere hogeschool een minor te volgen.. Daarnaast blijft Avans Hogeschool, onder strikte voorwaarden, selectief masteropleidingen ontwikkelen die het profiel van de hogeschool versterken. Diversiteit Om een gedifferentieerder onderwijsaanbod te kunnen bieden voor studenten heeft Avans Hogeschool het afgelopen jaar haar opleidingenpalet uitgebreid. In 2010 zijn de volgende nieuwe bacheloropleidingen gestart: Chemie (in s-hertogenbosch); Communicatie (voltijd in Breda); Mechatronica (gezamenlijke aanvraag met Haagse Hogeschool, Saxion Hogeschool en Fontys Hogescholen). Tevens is het Associate Degree opleidingenaanbod verbreed met HRM (binnen P&A deeltijd), Bestuurskunde (binnen MER deeltijd) en Informatica s-hertogenbosch. In 2010 zijn de landelijk unieke master-opleidingen Animatie en Interieurarchitectuur gestart. 4.2 Onderzoek en kennisontwikkeling In 2010 zijn de contouren geschetst voor het onderzoeksbeleid van Avans Hogeschool in het kader van het Meerjarenbeleidsplan Twee ambities zijn daarbij onderscheidend: 1. Het praktijkgericht onderzoek ten behoeve van het onderwijs en de beroepspraktijk is verder verankerd binnen Avans Hogeschool. Het wordt door medewerkers, studenten en externe belanghebbenden erkend als primaire taak naast het onderwijs. 2. Avans Hogeschool weet zich, vanuit de eigen inhoudelijke sterktes en in nauwe aansluiting op de noden van het werkveld, op een beperkt aantal inhoudelijke terreinen regionaal en ook nationaal te profileren. Profilering in expertisecentra De profilering vindt plaats door te streven naar de bundeling van lectoraten in expertisecentra telde 23 operationele lectoraten, waarvan 12 in het verband van een expertisecentrum functioneerden. Dit waren de expertisecentra rond Veiligheid en Kunst & Vormgeving. Het expertisecentrum Duurzaamheid en Innovatie kreeg verder gestalte door deelname in de samenwerking met het regionale bedrijfsleven rond het thema Biobased Economy, een thema dat in 2011 verder wordt uitgewerkt. Vanuit de economie-academies zijn de eerste stappen gezet om te komen tot het expertisecentrum De Ondernemer. In totaliteit zijn er in 2010 ruim 45 fte / ongeveer 130 personen ingezet op onderzoeksactiviteiten. Audits In 2010 hebben tien lectoraten een audit ondergaan (zie hoofdstuk 7.3). Promotie In het kader van de ontwikkeling van Avans Hogeschool tot kennisinstelling, zijn er dringend meer hooggekwalificeerde medewerkers met kennis van en vaardigheden in het wetenschappelijk onderzoek nodig. Voor een aantal van hen is het doorlopen (hebben) van een promotietraject een essentiële voorwaarde. Zij vormen de body van een inspirerende en creatieve onderzoeksomgeving die onderzoek en getalenteerde collega s aantrekt. Op grond van de afspraken met de overheid, maar in het bijzonder op basis van het inmiddels in gang gezette ontwikkeltraject voor toegepast onderzoek en de Meerjarenafspraken tussen OCW en de HBO-Raad (2008) is het streven van Avans Hogeschool er op gericht dat er in % van de docenten is gepromoveerd, dan wel in een promotietraject participeert. Voor Avans Hogeschool komt dit neer op een aantal van personen. 4.3 Internationalisering Internationalisering bij Avans Hogeschool is als focus in het Meerjarenbeleidsplan en vanuit de ambities van de academies prominent aanwezig in onze innovatieprocessen. Het International Office biedt academies en diensteenheden van Avans Hogeschool ondersteuning bij alle internationaliseringsactiviteiten. De serviceverlening en informatieverstrekking aan onze studenten die kiezen voor een studie- of stage/afstudeerperiode in het buitenland zijn verder geprofessionaliseerd. Ook is de werving van buitenlandse studenten, alsmede de ondersteuning van deze instroom in 2010 verder geïntensiveerd en geprofessionaliseerd. Informatie over de mogelijkheden voor buitenlandse studenten om bij Avans Hogeschool te studeren is te vinden op de in 2010 verder ontwikkelde website Avans Jaarverslag / jaarrekening juni

20 Hogeschool heeft -gebruikmakend van sociale media en andere web-based communicatietechnieken- een e-coaching systeem ontwikkeld om de begeleiding van de aanmelding en de komst van nieuwe buitenlandse studenten te verbeteren. Tevens is er een buddy-systeem geïmplementeerd waarmee nieuwe buitenlandse studenten begeleid worden door zittende Avans-studenten om zo geholpen te worden bij hun inburgeringsproces. Door de toenemende internationale concurrentie en waarschijnlijk ook als gevolg van de mondiale financiële crisis is Avans Hogeschool er niet in geslaagd om het marktaandeel in de rekrutering van buitenlandse studenten te vergroten. De instroom van studenten uit Duitsland en China is in 2010 toegenomen. Avans Hogeschool heeft in dit kader nog niet al haar ambities bereikt en heeft internationalisering opnieuw als focus in het Meerjarenbeleidsplan opgenomen. De verbetering van de processen met betrekking tot de internationale inkomende en uitgaande studenten en docentenmobiliteit hebben ook in 2010 veel aandacht gekregen. Het aantal internationale samenwerkingsverbanden met zowel Europese als andere buitenlandse instellingen voor hoger onderwijs is toegenomen tot circa 170. Hoewel de meeste samenwerkingsverbanden Europese hoger onderwijs partners betreft en zijn afgesloten in het kader van het Europese Leven Lang Leren/Erasmus programma, omvat het portfolio van internationale samenwerkingsrelaties een mondiale dekking. In 2010 is Avans Hogeschool succesvol geweest in de verwerving van twee Europese subsidies voor zogenaamde Intensive Programmes. Dit zijn korte intensieve onderwijsprojecten waarbij twee Avansacademies samenwerken met studenten en medewerkers van hoger onderwijsinstellingen uit Duitsland, Frankrijk, België, het Verenigd Koninkrijk, Slovenië, Turkije en Litouwen. Door middel van diverse experimenten zijn in 2010 in toenemende mate onderdelen van curricula vertaald van het Nederlands naar een Engelstalige uitvoering. De Engelstalige uitvoering van onderdelen van het onderwijs is primair bedoeld voor de ontwikkeling van internationale beroepscompetenties van de Nederlandse studenten, maar biedt tevens in toenemende mate de gelegenheid aan buitenlandse studenten om in de opleidingen deel te nemen en zo de internationale leeromgeving van Avans Hogeschool te versterken. Het afgelopen jaar is het aantal volledig Engelstalig verzorgde graadverlenende opleidingen bij Avans Hogeschool ook verder toegenomen. De werving van buitenlandse studenten om een opleiding bij Avans Hogeschool te volgen geschiedt conform de nationale Gedragscode Internationale Student Hoger Onderwijs. Internationale studie en stages Avans Hogeschool heeft met ruim 170 buitenlandse instellingen voor hoger onderwijs contractueel afspraken gemaakt voor bilaterale uitwisseling van studenten. Avans Hogeschool ontving 6 VSB-beurzen voor afstudeerders voor een vervolgstudie in het buitenland en 1 reservebeurs. De Avans School of International Studies (ASIS) in Breda is in 2009 als lid geaccepteerd door de European Foundation for Management Development ( Dat is een kwaliteitsnetwerk van Europese opleidingsinstituten. Op basis van focuslanden is een internationaal marktbewerkingsplan opgesteld. Als onderdeel hiervan is de internationale wervingssite ontwikkeld. De reikwijdte van deze nieuwe marktbenadering is wereldwijd. Avans Hogeschool sluit zich hiermee aan bij de Internationale marketing- en brandingactiviteiten van NUFFIC (Nederlandse samenwerkingsorganisatie voor internationalisering van het Hoger Onderwijs). Naast deze wervingssite is de nieuwe wervingscampagne Avans getting you ahead ontwikkeld. Beide campagnes hebben dezelfde look and feel en ondersteunen elkaar. Bij de werving van buitenlandse studenten en de verzorging van onderwijs aan deze doelgroep conformeert Avans Hogeschool zich aan de landelijke Gedragscode Internationale Student Hoger Onderwijs ( Herziene_Gedragscode.pdf), welke is herzien op 4 december In dit kader heeft Avans Hogeschool een Gedragscode Anderstalig Onderwijs ontwikkeld en geïmplementeerd. Avans Hogeschool heeft met de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND) van het ministerie van Justitie een tweetal convenanten afgesloten, waarmee zowel de aanvraag van visa voor studie als hieraan gerelateerde verblijfsvergunningen voor buitenlandse studenten efficiënt aangevraagd kunnen worden. 20 Jaarverslag / jaarrekening juni 2011

Auteur Inlichtingen REMUNERATIE Datum RAPPORT 2010 RAAD VAN TOEZICHT HU

Auteur Inlichtingen REMUNERATIE Datum RAPPORT 2010 RAAD VAN TOEZICHT HU Auteur REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu.nl Datum 17 mei 2010 Hogeschool Utrecht, Utrecht, 2010 REMUNERATIE RAPPORT 2010 RAAD VAN TOEZICHT HU Bronvermelding is

Nadere informatie

JAARVERSLAGGEVING STICHTING JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2009. april 2010

JAARVERSLAGGEVING STICHTING JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2009. april 2010 JAARVERSLAGGEVING STICHTING AVANS JAARVERSLAG EN JAARREKENING 2009 april 2010 INHOUDSOPGAVE Jaarverslag 1 Inleiding 2 Bestuur en toezicht 2.1 Structuur en organisatie van Avans Hogeschool 2.2 Corporate

Nadere informatie

Raad van Toezicht. Profielschetsen. Lid portefeuille onderwijs. Lid portefeuille bedrijfsvoering

Raad van Toezicht. Profielschetsen. Lid portefeuille onderwijs. Lid portefeuille bedrijfsvoering Raad van Toezicht Profielschetsen Lid portefeuille onderwijs Lid portefeuille bedrijfsvoering Vastgesteld door de Raad van Toezicht Oktober 2018 Algemeen biedt onderwijs voor studenten en professionals

Nadere informatie

REMUNERATIE RAPPORT 2012 RAAD VAN TOEZICHT HU. Auteur SELECTIE- & REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT. Inlichtingen E

REMUNERATIE RAPPORT 2012 RAAD VAN TOEZICHT HU. Auteur SELECTIE- & REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT. Inlichtingen E Auteur SELECTIE- & REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu.nl Datum 30 mei 2012 Hogeschool Utrecht, Utrecht, 2012 REMUNERATIE RAPPORT 2012 RAAD VAN TOEZICHT HU Bronvermelding

Nadere informatie

Auteur Inlichtingen REMUNERATIE Datum RAPPORT 2011 RAAD VAN TOEZICHT HU

Auteur Inlichtingen REMUNERATIE Datum RAPPORT 2011 RAAD VAN TOEZICHT HU Auteur REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu.nl Datum 24 mei 2011 Hogeschool Utrecht, Utrecht, 2011 REMUNERATIE RAPPORT 2011 RAAD VAN TOEZICHT HU Bronvermelding is

Nadere informatie

Welkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08

Welkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08 Welkom in TECHNUM! KwaliteitsKring Zeeland 14-02-08 TECHNUM in vogelvlucht Wat is Technum Welke participanten Waarom noodzakelijk Waar we voor staan Wat onze ambities zijn TECHNUM Zelfstandige onderwijsvoorziening

Nadere informatie

Lid Raad van Toezicht Met een achtergrond in het agrarisch bedrijfsleven en afkomstig uit Noord-Nederland

Lid Raad van Toezicht Met een achtergrond in het agrarisch bedrijfsleven en afkomstig uit Noord-Nederland Profiel Lid Raad van Toezicht Met een achtergrond in het agrarisch bedrijfsleven en afkomstig uit Noord-Nederland 9 november 2016 Opdrachtgever Van Hall Larenstein University of Applied Sciences Voor meer

Nadere informatie

Profielschets Raad van Toezicht

Profielschets Raad van Toezicht 2014 pagina 2 van 5 1 Rol en verantwoordelijkheden Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft een drietal rollen. Allereerst is er de rol van toezichthouder. De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht

Nadere informatie

Functieprofiel lid Raad van Toezicht

Functieprofiel lid Raad van Toezicht Functieprofiel lid Raad van Toezicht 1. ORGANISATIE MEE Noord ondersteunt kwetsbare burgers, mensen met beperkingen en hun netwerk op alle levensgebieden en in alle levensfasen. MEE Noord zet zich in voor

Nadere informatie

juni 2012 Jaarverslaggeving Stichting Avans

juni 2012 Jaarverslaggeving Stichting Avans juni 2012 Jaarverslaggeving Stichting Avans Inhoud jaarverslaggeving Jaarverslag Inleiding 7 Governance 8 2.1 Structuur en organisatie van Avans Hogeschool 8 2.2 Intern risicobeheersing en controlesysteem

Nadere informatie

Profiel leden Stichtingsbestuur, Algemeen

Profiel leden Stichtingsbestuur, Algemeen MEMO Aan: Van: Voorzitter Stichtingsbestuur Legal Affairs Datum: 28 maart 2014 Onderwerp: Profielschetsen SB, Concept 3 Voor de invulling van de toezichthoudende functie van het Stichtingsbestuur van TiU

Nadere informatie

Bezoldiging Raad van Bestuur 2010

Bezoldiging Raad van Bestuur 2010 Bezoldiging Raad van Bestuur 2010 De Raad van Toezicht stelt jaarlijks de bezoldiging van de individuele leden van de Raad van Bestuur vast, op voorstel van de zgn. remuneratiecommissie, een en ander binnen

Nadere informatie

Wervingsprofiel. Lid Raad van Toezicht. 19 juli Opdrachtgever Van Hall Larenstein University of Applied Sciences

Wervingsprofiel. Lid Raad van Toezicht. 19 juli Opdrachtgever Van Hall Larenstein University of Applied Sciences Wervingsprofiel Lid Raad van Toezicht 19 juli 2019 Opdrachtgever Van Hall Larenstein University of Applied Sciences Voor meer informatie over de functie Marcel ten Berge, senior adviseur Leeuwendaal Telefoon

Nadere informatie

Niets uit dit profiel mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Leeuwendaal gereproduceerd worden

Niets uit dit profiel mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Leeuwendaal gereproduceerd worden Profiel Lid Raad van Toezicht met onderwijs profiel 18 december 2015 Opdrachtgever Hogeschool Van Hall Larenstein Voor meer informatie over de functie Jeannette van der Vorm, senior adviseur Leeuwendaal

Nadere informatie

Governancestructuur WonenBreburg. januari 2012, geactualiseerd augustus 2015

Governancestructuur WonenBreburg. januari 2012, geactualiseerd augustus 2015 Governancestructuur WonenBreburg januari 2012, geactualiseerd augustus 2015 1 Inhoud 1. Inleiding 3 2. Bestuur 3 2.1 Taak en werkwijze 3 2.2 Rechtspositie en bezoldiging bestuur 4 2.3 Tegenstrijdige belangen

Nadere informatie

Directiereglement Voorgesteld door de directie op: 14 juni 2011 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011

Directiereglement Voorgesteld door de directie op: 14 juni 2011 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011 Directiereglement Voorgesteld door de directie op: 14 juni 2011 Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011 HOOFDSTUK I. ALGEMEEN Artikel 1. Begrippen en terminologie Dit Reglement is opgesteld

Nadere informatie

II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING

II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING 2. VERSTEVIGING VAN RISICOMANAGEMENT Van belang is een goed samenspel tussen het bestuur, de raad van commissarissen en de auditcommissie, evenals goede communicatie met

Nadere informatie

Artikel 7 Opdracht Stichting Onderwijs Primair heeft de opdracht uitgewerkt naar vijf kernwaarden:

Artikel 7 Opdracht Stichting Onderwijs Primair heeft de opdracht uitgewerkt naar vijf kernwaarden: Concretisering Code Goed Bestuur voor Onderwijs Primair Inleiding De leden van de PO-Raad hebben in 2010 de Code Goed Bestuur vastgesteld als leidraad voor goed bestuur in het primair onderwijs. Het bestuur

Nadere informatie

Profielen voorzitter en leden van de Raad van Toezicht 5 juli 2016

Profielen voorzitter en leden van de Raad van Toezicht 5 juli 2016 Profielen voorzitter en leden van de Raad van Toezicht 5 juli 2016 Aanleiding en achtergrond Per 1 januari 2017 ontstaan er twee vacatures in de Raad van Toezicht in verband met het einde van de termijn

Nadere informatie

Beleid Horizontale dialoog Hogeschool Viaa

Beleid Horizontale dialoog Hogeschool Viaa Beleid Horizontale dialoog Hogeschool Viaa Vastgesteld door het college van bestuur op 4 januari 2016 Positief advies beleidsoverleg 13 oktober 2015 Goedgekeurd door de raad van toezicht 18 december 2015

Nadere informatie

E. (Edward) Moolenburgh Directeur. VBS, september VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1

E. (Edward) Moolenburgh Directeur. VBS, september VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1 E. (Edward) Moolenburgh Directeur VBS, september 2018 VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1 INHOUD VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 2 1. Dit formulier is bedoeld om te checken of een

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 7-3 3 7 van het College van beroep voor de examens van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellante tegen het bestuur van de Faculteit der Governance and Global Affairs,

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 2 1 2 2 van het College van beroep voor de examens van de Universiteit Leiden inzake het beroep van XXX, appellante tegen het Bestuur van de Faculteit Sociale Wetenschappen, verweerder

Nadere informatie

Visie op besturen en toezicht houden bij Goed Wonen Gemert

Visie op besturen en toezicht houden bij Goed Wonen Gemert Visie op besturen en toezicht houden bij Goed Wonen Gemert Inleiding Goed Wonen Gemert staat als corporatie midden in de samenleving en opereert vanuit haar missie: Wij zijn een maatschappij gedreven organisatie.

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 4 2 3 4 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellant tegen het Bestuur van de Faculteit Wiskunde & Natuurwetenschappen, verweerder 1. Ontstaan en loop

Nadere informatie

TOEZICHTSVISIE RAAD VAN TOEZICHT NOVA COLLEGE. 8 februari

TOEZICHTSVISIE RAAD VAN TOEZICHT NOVA COLLEGE. 8 februari TOEZICHTSVISIE RAAD VAN TOEZICHT NOVA COLLEGE 8 februari 2017 1 Inleiding In deze toezichtvisie geven wij als de Raad van Toezicht van het Nova College aan waarom wij toezicht houden, wat we daarmee willen

Nadere informatie

Met passie en betrokkenheid

Met passie en betrokkenheid Met passie en betrokkenheid Meerjarenbeleidsplan 2011-2014 Paul Rüpp, Marja Kamsma, Frans van Kalmthout 2 2 1 Voorwoord In het voorliggende gecomprimeerde beleidsplan 2011 2014 geeft Avans Hogeschool haar

Nadere informatie

REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN

REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN 24 november 2017 INHOUD HOOFDSTUK 1: Rol en status van het Reglement 1 HOOFDSTUK 2: Samenstelling RAC 1 HOOFDSTUK 3: Taken RAC 2 HOOFDSTUK

Nadere informatie

Twee leden Raad van Toezicht Zuyd Hogeschool

Twee leden Raad van Toezicht Zuyd Hogeschool Twee leden Raad van Toezicht Zuyd Hogeschool Met het oog op het verstrijken van de maximale benoemingstermijn van twee leden van de Raad van Toezicht, ontstaan per 1 januari 2016 twee vacatures. Complementair

Nadere informatie

De Richtlijn is van kracht voor verslagjaren die aanvangen op of na 1 januari Eerdere toepassing van de Richtlijn wordt aanbevolen.

De Richtlijn is van kracht voor verslagjaren die aanvangen op of na 1 januari Eerdere toepassing van de Richtlijn wordt aanbevolen. RJ-Uiting 2007-10: 'Aanpassingen ten opzichte van de ontwerp-richtlijn 660 Onderwijsinstellingen' Ten geleide De Onderwijssector is een sector die haar jaarverslaggeving aan het harmoniseren en dereguleren

Nadere informatie

Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt. Onderzoek met impact. Hbo als emancipatiemotor. Hbo in vogelvlucht. #hbocijfers

Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt. Onderzoek met impact. Hbo als emancipatiemotor. Hbo in vogelvlucht. #hbocijfers Investeren in kwaliteit Kansrijk op arbeidsmarkt Hbo als emancipatiemotor Onderzoek met impact Hbo in vogelvlucht #hbocijfers Februari 2018 Hbo als emancipatiemotor 453.354 Ingeschreven studenten in studiejaar

Nadere informatie

REMUNERATIE RAPPORT 2014 RAAD VAN TOEZICHT HU. Auteur SELECTIE- & REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT. Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu.

REMUNERATIE RAPPORT 2014 RAAD VAN TOEZICHT HU. Auteur SELECTIE- & REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT. Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu. Auteur SELECTIE- & REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu.nl Datum 21 mei 2014 Hogeschool Utrecht, Utrecht, 2014 REMUNERATIE RAPPORT 2014 RAAD VAN TOEZICHT HU Bronvermelding

Nadere informatie

Toezicht op Financiën. Wim Touw 17 april 2013

Toezicht op Financiën. Wim Touw 17 april 2013 Toezicht op Financiën Wim Touw 17 april 2013 Agenda OMGEVING FINANCIEEL MANAGEMENT SOFT CONTROLS DE ROL VAN DE ACCOUNTANT SPECIFIEKE VRAGEN 1 OMGEVING 2 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Nadere informatie

Normen Erkenningsregeling - versie 9 december Vastgesteld door de (Tijdelijke) Commissie Normstelling Geldig vanaf 1 januari 2017

Normen Erkenningsregeling - versie 9 december Vastgesteld door de (Tijdelijke) Commissie Normstelling Geldig vanaf 1 januari 2017 Normen Erkenningsregeling - versie 9 december 2016 Vastgesteld door de (Tijdelijke) Commissie Normstelling Geldig vanaf 1 januari 2017 INHOUDSOPGAVE Bijsluiter bij de normen... 3 Categorie A: 1. Missie/maatschappelijke

Nadere informatie

HOOFDSTUK 8 VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT

HOOFDSTUK 8 VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT HOOFDSTUK 8 VERSLAG RAAD VAN TOEZICHT INLEIDING Sinds 24 oktober 2011 is het Raad van Toezichtmodel bij de Meerwaarde operationeel. De dagelijkse leiding is vanaf die datum in handen van een eenhoofdig

Nadere informatie

Corporate governance code Caparis NV

Corporate governance code Caparis NV Corporate governance code Caparis NV De brancheorganisatie sociale werkgelegenheid en arbeidsintegratie Cedris heeft in het voorjaar van 2010 een branchecode aangenomen. In de inleiding van deze branchecode

Nadere informatie

September 2010 REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT UNIVERSITEIT UTRECHT

September 2010 REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT UNIVERSITEIT UTRECHT REGLEMENT RAAD VAN TOEZICHT UNIVERSITEIT UTRECHT De cursief gedrukte tekst is overgenomen uit de relevante wetgeving. Artikel 1 Inleiding 1. Dit reglement heeft betrekking op de Raad van Toezicht (de Raad

Nadere informatie

Reglement Bestuur HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN

Reglement Bestuur HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN Reglement Bestuur HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN Artikel 1 - begrippen Bestuur : bestuur van de RPO zoals bedoeld in artikel 2.60b van de Mediawet; Bestuurder : lid en tevens voorzitter van het Bestuur; Raad van

Nadere informatie

VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF

VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF Inleiding De raad van toezicht van Laverhof heeft de wettelijke taak toezicht te houden op de besturing door de raad van bestuur en op de algemene gang van zaken binnen Laverhof

Nadere informatie

Jaarverslag. Stichting Christelijk Voortgezet Onderwijs Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

Jaarverslag. Stichting Christelijk Voortgezet Onderwijs Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Jaarverslag Stichting Christelijk Voortgezet Onderwijs Alblasserwaard-Vijfheerenlanden 2015 VOORWOORD Ontwikkeling en herijking. Dat zijn misschien wel de meest kenmerkende woorden voor onze Stichting

Nadere informatie

Check code goed bestuur VO

Check code goed bestuur VO Check code goed bestuur VO E. (Edward) Moolenburgh Directeur emoolenburgh@vbs.nl VBS, september 2018 VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1 INHOUD 1. Check code goed bestuur VO 3 VBS Verbindend

Nadere informatie

Toezichthouder Aandachtsgebied kwaliteit en veiligheid

Toezichthouder Aandachtsgebied kwaliteit en veiligheid Profiel Toezichthouder Aandachtsgebied kwaliteit en veiligheid 21 december 2017 Opdrachtgever Voor meer informatie over de functie Lidewij Geertsma, adviseur Leeuwendaal Telefoon (088) 00 868 00 0629004723

Nadere informatie

PROFIELSCHETS VOORZITTER RAAD VAN TOEZICHT

PROFIELSCHETS VOORZITTER RAAD VAN TOEZICHT PROFIELSCHETS VOORZITTER RAAD VAN TOEZICHT 1. Beschrijving van de aard en de omvang van de stichting Bij de bepaling van de omvang en samenstelling van de Raad van Toezicht wordt rekening gehouden met

Nadere informatie

3. Dit directiereglement kan - na overleg met de directeur - worden aangevuld en gewijzigd bij besluit van de raad van toezicht.

3. Dit directiereglement kan - na overleg met de directeur - worden aangevuld en gewijzigd bij besluit van de raad van toezicht. Directiereglement Artikel 1. Begrippen en terminologie Dit reglement is opgesteld door de directeur en vastgesteld door de raad van toezicht ingevolge artikel 19 van de statuten van Stichting Wemos (de

Nadere informatie

Remuneratierapport 2017

Remuneratierapport 2017 Remuneratierapport 207 Selectie- en Remuneratiecommissie Raad van Toezicht Hogeschool Utrecht. Inleiding Voorliggend rapport behandelt het remuneratiebeleid van het College van Bestuur en de Raad van Toezicht.

Nadere informatie

De Raad van Toezicht voert tenminste jaarlijks met de Raad van Bestuur een functionering en beoordelingsgesprek. (in de maand september)

De Raad van Toezicht voert tenminste jaarlijks met de Raad van Bestuur een functionering en beoordelingsgesprek. (in de maand september) TAKEN EN BEVOEGDHEDEN RAAD VAN TOEZICHT ALERIMUS 1. Taak en werkwijze: De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het besturen door de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 5-2 3 0 Rapenburg 70 Postbus 9500 2300 RA Leiden T 071 527 81 18 van het van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellant tegen het Bestuur van de Faculteit der Geesteswetenschappen,

Nadere informatie

Jaarverslaggeving Stichting Avans

Jaarverslaggeving Stichting Avans Jaarverslag en jaarrekening 2012 Jaarverslaggeving Stichting Avans Inhoud jaarverslaggeving Inleiding 7 Governance 8 1.1 Structuur en organisatie van Avans Hogeschool 8 1.2 Integrale kwaliteitszorg 9

Nadere informatie

REGLEMENT DIRECTIE/RAAD VAN BESTUUR FONDS VOOR CULTUURPARTICIPATIE

REGLEMENT DIRECTIE/RAAD VAN BESTUUR FONDS VOOR CULTUURPARTICIPATIE REGLEMENT DIRECTIE/RAAD VAN BESTUUR FONDS VOOR CULTUURPARTICIPATIE Vastgesteld door het bestuur op: 4 juni 2014 Goedgekeurd door de raad van toezicht op: 4 juni 2014 HOOFDSTUK I. ALGEMEEN Artikel 1. Begrippen

Nadere informatie

FUNCTIEPROFIEL 1. ORGANISATIE. Noorderpoort

FUNCTIEPROFIEL 1. ORGANISATIE. Noorderpoort FUNCTIEPROFIEL Opdrachtgever: Functienaam: Deskundigheid Noorderpoort Lid Raad van Toezicht Sociale domein 1. ORGANISATIE Noorderpoort Noorderpoort bereidt jongeren en volwassenen voor op hun rol in de

Nadere informatie

U I T S P R A A K

U I T S P R A A K U I T S P R A A K 1 4 2 0 3 van het College van beroep voor de examens van de Universiteit Leiden inzake het beroep van [naam], appellante tegen het Bestuur van de Faculteit der Sociale Wetenschappen,

Nadere informatie

handelende in overeenstemming met de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit;

handelende in overeenstemming met de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit; Subsidieregeling tweede graden hbo en wo Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van... (datum), nr. HO&S/2010/228578, houdende subsidiëring van tweede bachelor- en mastergraden

Nadere informatie

Reglement Auditcommissie. Veluwonen

Reglement Auditcommissie. Veluwonen Reglement Auditcommissie Veluwonen Versie 2017-01 - januari 2017 INHOUDSOPGAVE 1 Vaststelling en reikwijdte van het reglement 2 Samenstelling van de commissie 3 Taken en bevoegdheden 4 Relatie tot de externe

Nadere informatie

Functieprofiel lid Raad van Toezicht

Functieprofiel lid Raad van Toezicht Functieprofiel lid Raad van Toezicht Bestuursbureau Postbus 245, 6710 BE Ede Bovenbuurtweg 27, 6717 XA Ede 088 020 70 00 aeres.nl info@aeres.nl Doel van de functie De Raad van Toezicht staat het College

Nadere informatie

Betreft Besluit macrodoelmatigheid verplaatsing hbo bacheloropleiding Mens en u w b rie f van Techniek 14 juli 2017

Betreft Besluit macrodoelmatigheid verplaatsing hbo bacheloropleiding Mens en u w b rie f van Techniek 14 juli 2017 +- \ 2o! yj'fy ONTVANGEN 2 9 SEP. 2017 Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Avans Hogeschool t.a.v. het College van Bestuur Postbus 90116 4800 RA

Nadere informatie

BESTUURSREGLEMENT. Vastgesteld in de vergadering van de Raad van Commissarissen op 10 maart Bestuursreglement Wonen Midden-Delfland

BESTUURSREGLEMENT. Vastgesteld in de vergadering van de Raad van Commissarissen op 10 maart Bestuursreglement Wonen Midden-Delfland BESTUURSREGLEMENT Vastgesteld in de vergadering van de Raad van Commissarissen op 10 maart 2010 2 Vaststelling en reikwijdte reglement Artikel 1 Vaststelling en reikwijdte 1. Dit reglement is een uitwerking

Nadere informatie

Regeling collegegeld

Regeling collegegeld Regeling collegegeld 2012-2013 Status: Vastgesteld door CvB met positief advies CMR d.d. 23 september 2011 over beleid ten aanzien van instellingscollegegeld. Wijzigingen als gevolg van wettelijke besluitvorming

Nadere informatie

Bestuursreglement SLAK

Bestuursreglement SLAK Bestuursreglement SLAK Leeswijzer In de statuten van Stichting Atelierbeheer SLAK zijn de taken en bevoegdheden van het Bestuur vastgelegd (in de artikelen 4, 5 en 6) evenals die van de Raad van Toezicht

Nadere informatie

BIJLAGE E: PROCEDURE ZELFEVALUATIE RAAD VAN TOEZICHT

BIJLAGE E: PROCEDURE ZELFEVALUATIE RAAD VAN TOEZICHT BIJLAGE E: PROCEDURE ZELFEVALUATIE RAAD VAN TOEZICHT In de zelfevaluatie Raad van Toezicht worden de volgende onderwerpen besproken, met behulp van een vragenlijst: De mate waarin de Raad van Toezicht

Nadere informatie

Profiel. Avans Hogeschool. Directeur Academie Gezondheidszorg

Profiel. Avans Hogeschool. Directeur Academie Gezondheidszorg Profiel Avans Hogeschool Directeur Academie Gezondheidszorg Avans Hogeschool Directeur Academie Gezondheidszorg Organisatie Avans Hogeschool is een brede hogeschool met ruim 54 hbo-opleidingen, 29.000

Nadere informatie

Bestuursreglement. Woningstichting Heteren

Bestuursreglement. Woningstichting Heteren Bestuursreglement Woningstichting Heteren Status: Definitief, 11 februari 2014 Bestuursreglement Woningstichting Heteren 1 Doel en reikwijdte 1. Dit reglement is vastgesteld door het bestuur op 4 februari

Nadere informatie

Toezichtkader Raad van Toezicht

Toezichtkader Raad van Toezicht Toezichtkader Raad van Toezicht 1 Toezichtkader Raad van Toezicht dr. Aletta Jacobs College De Raad van Toezicht houdt integraal toezicht, dat wil zeggen toezicht op alle aspecten van de stichting en de

Nadere informatie

1. Positionering Raad van Toezicht in de stichting

1. Positionering Raad van Toezicht in de stichting Reglement Raad van Toezicht Stichting GGNet, opgemaakt op grond van artikel 24 van de statuten van GGNet en in onderstaande vorm vastgesteld in de vergadering van de Raad van Toezicht d.d. 9 september

Nadere informatie

REMUNERATIE RAPPORT 2013 RAAD VAN TOEZICHT HU. Auteur SELECTIE- & REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT. Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu.

REMUNERATIE RAPPORT 2013 RAAD VAN TOEZICHT HU. Auteur SELECTIE- & REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT. Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu. Auteur SELECTIE- & REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu.nl Datum 30 oktober 2013 Hogeschool Utrecht, Utrecht, 2013 REMUNERATIE RAPPORT 2013 RAAD VAN TOEZICHT HU Bronvermelding

Nadere informatie

Reglement Raad van Toezicht. Stichting Hogeschool Leiden CONCEPT 140331 ALGEMEEN

Reglement Raad van Toezicht. Stichting Hogeschool Leiden CONCEPT 140331 ALGEMEEN Reglement Raad van Toezicht Stichting Hogeschool Leiden ALGEMEEN Artikel 1. Algemene bepalingen 1. Dit reglement is het Huishoudelijk Reglement van de Raad van Toezicht, bedoeld in artikel 15 van de Statuten

Nadere informatie

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES

GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES November 2006 1 GOVERNANCE CODE WONINGCORPORATIES PRINCIPES I. Naleving en handhaving van de code Het bestuur 1 en de raad van commissarissen zijn verantwoordelijk voor

Nadere informatie

profiel Open Universiteit Voorzitter en leden raad van toezicht

profiel Open Universiteit Voorzitter en leden raad van toezicht profiel Open Universiteit Voorzitter en leden raad van toezicht Open Universiteit Voorzitter en leden raad van toezicht Organisatie De Open Universiteit (OU), opgericht in 1984, is de jongste universiteit

Nadere informatie

Reglement College van Bestuur IJsselgroep

Reglement College van Bestuur IJsselgroep Reglement College van Bestuur IJsselgroep Vastgesteld door de Raad van Toezicht d.d. 12 maart 2014 0. Inleiding In de statuten d.d. 19 december 2009 van de Stichting IJsselgroep Educatieve Dienstverlening

Nadere informatie

Reglement Auditcommissie Financiën

Reglement Auditcommissie Financiën Bijlage A (bij Reglement Werkwijze Raad van Commissarissen Stichting Mitros) Reglement Auditcommissie Financiën Gezien door de Directie d.d. 30 augustus 2016 Vastgesteld door RvC d.d. 14 september 2016

Nadere informatie

REGLEMENT BESTUUR STICHTING SYMPANY EN SYMPANY+

REGLEMENT BESTUUR STICHTING SYMPANY EN SYMPANY+ REGLEMENT BESTUUR STICHTING SYMPANY EN SYMPANY+ Artikel 1 Bestuurstaak 1. Het bestuur bestuurt de stichting onder toezicht van de raad van toezicht. 2. Het bestuur dient primair het belang van de stichting

Nadere informatie

REMUNERATIE RAPPORT RAAD VAN TOEZICHT HU. Auteur REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT HU. Inlichtingen E

REMUNERATIE RAPPORT RAAD VAN TOEZICHT HU. Auteur REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT HU. Inlichtingen E Auteur REMUNERATIECOMMISSIE RAAD VAN TOEZICHT HU Inlichtingen E marije.vanleeuwen@hu.nl Datum 15 oktober 2007 Versie Goedgekeurd RvT 15-10-07 Hogeschool Utrecht, Raad van Toezicht Utrecht, 2007 Bronvermelding

Nadere informatie

FONTYS FOCUS 2020 ONTWIKKELDOELSTELLINGEN MET INDICATOREN

FONTYS FOCUS 2020 ONTWIKKELDOELSTELLINGEN MET INDICATOREN FONTYS FOCUS 2020 ONTWIKKELDOELSTELLINGEN MET INDICATOREN INLEIDING Fontys wil in 2020 een open betekenisvolle kennisinstelling zijn, verankerd in de verschillende regio s in Zuid-Nederland. Wij focussen

Nadere informatie

Format jaarverslag examencommissie. Eigenaar stafafdeling Juridische Zaken

Format jaarverslag examencommissie. Eigenaar stafafdeling Juridische Zaken Format jaarverslag examencommissie Eigenaar stafafdeling Juridische Zaken Vastgesteld door het College van Bestuur d.d. 22 april 2013 Toelichting Met ingang van september 2010 bepaalt de WHW dat de examencommissie,

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

De Examencommissie van de Academie voor Marketing en Business Management

De Examencommissie van de Academie voor Marketing en Business Management Uitspraak van het College van Beroep voor de Examens Avans Hogeschool in het geschil tussen: XXX, wonende te XXX, nader toe noemen: appellante, en De Examencommissie van de Academie voor Marketing en Business

Nadere informatie

Profielschets lid Raad van Toezicht SMO Traverse Tilburg

Profielschets lid Raad van Toezicht SMO Traverse Tilburg Profielschets lid Raad van Toezicht SMO Traverse Tilburg Oktober 2015 1 Traverse, thuis in opvang en begeleiding, missie Traverse is een Stichting voor maatschappelijke opvang in Midden-Brabant en organiseert

Nadere informatie

E. (Edward) Moolenburgh Directeur. VBS, september VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1

E. (Edward) Moolenburgh Directeur. VBS, september VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1 E. (Edward) Moolenburgh Directeur VBS, september 2018 VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 1 INHOUD VBS Verbindend voor diversiteit in onderwijs 2 1. Hoeveel leden telt uw intern toezicht? 2. Wat

Nadere informatie

Functieprofiel: Manager Functiecode: 0202

Functieprofiel: Manager Functiecode: 0202 Functieprofiel: Manager Functiecode: 0202 Doel Zorgdragen voor de vorming van beleid voor de eigen functionele discipline, alsmede zorgdragen voor de organisatorische en personele aansturing van een of

Nadere informatie

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN STICHTING WOONSTAD ROTTERDAM

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN STICHTING WOONSTAD ROTTERDAM REGLEMENT AUDITCOMMISSIE RAAD VAN COMMISSARISSEN STICHTING WOONSTAD ROTTERDAM 25 april 2012 pagina 2 Artikel 1 Doelstelling De Auditcommissie maakt onderdeel uit van de Raad van Commissarissen van de Stichting

Nadere informatie

Master Healthy Ageing Professional (MHAP)

Master Healthy Ageing Professional (MHAP) 1. Basisgegevens Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Contactgegevens Nieuwe Nieuw Ad programma X Nieuwe hbo master Nieuwe joint degree 1

Nadere informatie

Regeling collegegeld

Regeling collegegeld Regeling collegegeld 2018-2019 Status: Behandeld ter meningsvorming / advisering in commissie Studentzaken van 15 mei 2017. Indexering op basis van actuele Regeling Financiën Hoger Onderwijs d.d. 1 juni

Nadere informatie

Profielschets leden van de raad van toezicht

Profielschets leden van de raad van toezicht Profielschets leden van de raad van toezicht Competentieprofiel voor de raad van toezicht behorend bij de statuten van Stichting Confessioneel Onderwijs Leiden 23 mei 2016 Preambule In het licht van good

Nadere informatie

Instruerend Bestuur Quickscan en checklist

Instruerend Bestuur Quickscan en checklist Instruerend Bestuur Quickscan en checklist Stade Advies BV Kwaliteit van samenleven Quickscan Instruerend Bestuur (0 = onbekend; 1 = slecht; 2 = onvoldoende; 3 = voldoende; 4 = goed; 5 = uitstekend) 1.

Nadere informatie

Ambitie 2020 Avans Hogeschool. Het verschil maken

Ambitie 2020 Avans Hogeschool. Het verschil maken Ambitie 2020 Avans Hogeschool Het verschil maken pagina 2 van 7 Voorwoord Het verschil maken, dat willen we bij Avans Hogeschool. Door wát we doen en door hóe we het doen. Allemaal: onze studenten, afgestudeerden

Nadere informatie

Vacatures Raad van Toezicht CVO Noord-Fryslân

Vacatures Raad van Toezicht CVO Noord-Fryslân Vacatures Raad van Toezicht CVO Noord-Fryslân Inleiding CVO Noord-Fryslân is een Vereniging voor Christelijk Voortgezet Onderwijs in het noorden van Friesland. De Vereniging bestaat uit drie scholen: Christelijk

Nadere informatie

PROFIELSCHETS VOORZITTER EN VICEVOORZITTER LANDELIJKE COMMISSIE VAN BEROEP FUNDEREND ONDERWIJS. STICHTING ONDERWIJSGESCHILLEN, Utrecht

PROFIELSCHETS VOORZITTER EN VICEVOORZITTER LANDELIJKE COMMISSIE VAN BEROEP FUNDEREND ONDERWIJS. STICHTING ONDERWIJSGESCHILLEN, Utrecht PROFIELSCHETS VOORZITTER EN VICEVOORZITTER LANDELIJKE COMMISSIE VAN BEROEP FUNDEREND ONDERWIJS STICHTING ONDERWIJSGESCHILLEN, Utrecht 1 Stichting Onderwijsgeschillen 3 De organisatie 3 2 De Landelijke

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 35803 20 december 2013 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 12 december 2013, nr. FEZ/579396

Nadere informatie

bewegelijke tegenkracht Visie op toezicht Raad van Toezicht WZC Humanitas november 2018

bewegelijke tegenkracht Visie op toezicht Raad van Toezicht WZC Humanitas november 2018 bewegelijke tegenkracht Visie op toezicht Raad van Toezicht WZC Humanitas november 2018 Pagina 1 van 6 Inhoudsopgave 1. Visie op toezicht... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Visie op toezichthouden... 3 1.3 Doel

Nadere informatie

Normen Erkenningsregeling - versie 1 december 2017a

Normen Erkenningsregeling - versie 1 december 2017a Normen Erkenningsregeling - versie 1 december 2017a Vastgesteld door de Commissie Normstelling Voor nieuwe aanvragers geldig vanaf 1 december 2017a. Voor bestaande Erkenningshouders en aanvragers die in

Nadere informatie

Reglement Studiekeuzecheck Studiejaar Christelijke Hogeschool Windesheim

Reglement Studiekeuzecheck Studiejaar Christelijke Hogeschool Windesheim Reglement Studiekeuzecheck Studiejaar 2018-2019 Christelijke Hogeschool Windesheim Inhoud Hoofdstuk 1. Algemene bepalingen... 3 Artikel 1: Begripsbepalingen... 3 Artikel 2: Relatie met de wet en overige

Nadere informatie

Reglement raad van toezicht Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011

Reglement raad van toezicht Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011 Reglement raad van toezicht Vastgesteld door de raad van toezicht op: 14 juni 2011 HOOFDSTUK I. ALGEMEEN Artikel 1. Begrippen en terminologie Dit Reglement is opgesteld ingevolge artikel 14 en 15 van de

Nadere informatie

Basisbeschikking Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen

Basisbeschikking Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen Aan NBTC T.a.v. de heer F. van Driem, directeur Postbus 458 2260 LEIDSCHENDAM Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n) 28 juni 2004 O/REB/BEST 4041694.b21 Onderwerp Basisbeschikking Nederlands Bureau voor

Nadere informatie

Stichting Christelijke Hogeschool Windesheim. Reglement van de Raad van Toezicht

Stichting Christelijke Hogeschool Windesheim. Reglement van de Raad van Toezicht Stichting Christelijke Hogeschool Windesheim Reglement van de Raad van Toezicht Vastgesteld door de Raad van Toezicht op 23 mei 2013 -------------------- Inleiding 1. Dit Reglement is opgesteld ingevolge

Nadere informatie

Toetsingskader Raad van Toezicht van de onderwijsstichting Esprit. Onderwijsstichting Esprit

Toetsingskader Raad van Toezicht van de onderwijsstichting Esprit. Onderwijsstichting Esprit Toetsingskader Raad van Toezicht van de onderwijsstichting Esprit Onderwijsstichting Esprit Toetsingskader Raad van Toezicht van de onderwijsstichting Esprit Visie en Toezicht Conform artikel 2 lid 2 van

Nadere informatie

HAN Jaarverslag 2013 8. Bestuur en management. Risicomanagement

HAN Jaarverslag 2013 8. Bestuur en management. Risicomanagement Risicomanagement Het College van Bestuur rapporteert jaarlijks aan de Raad van Toezicht over de belangrijkste risico s die de HAN bedreigen. Per risico worden kans, effect en beïnvloedbaarheid annex maatregelen

Nadere informatie

Nader in te vullen. Zie voor een inhoudsopgave de bijgevoegde leeswijzer en toelichting.

Nader in te vullen. Zie voor een inhoudsopgave de bijgevoegde leeswijzer en toelichting. BRANCHECODE GOED BESTUUR HOGESCHOLEN Preambule Nader in te vullen. Zie voor een inhoudsopgave de bijgevoegde leeswijzer en toelichting. I. Naleving en handhaving van de code I.1 Het college van bestuur

Nadere informatie

PROFIEL. Lid Raad van Toezicht profiel Onderwijs. Stichting Regio College Zaanstreek - Waterland

PROFIEL. Lid Raad van Toezicht profiel Onderwijs. Stichting Regio College Zaanstreek - Waterland PROFIEL Lid Raad van Toezicht profiel Onderwijs Stichting Regio College Zaanstreek - Waterland PublicSpirit drs. Marylin E.A. Demers Senior consultant Amersfoort, november 2015 Organisatie & context Het

Nadere informatie

Achtergrond Informatieprotocol Stichting Bram Ridderkerk

Achtergrond Informatieprotocol Stichting Bram Ridderkerk Informatieprotocol Achtergrond Informatieprotocol Stichting Bram Ridderkerk De Zorgbrede Governancecode 2010 bepaalt dat de informatievoorziening van de Raad van Toezicht wordt vastgelegd in een Informatieprotocol.

Nadere informatie

Audit- en beleidsevaluatieprogramma 2017

Audit- en beleidsevaluatieprogramma 2017 Audit- en beleidsevaluatieprogramma 2017 Beschrijving opdrachtgever College van Bestuur opdrachtnemer BE&C auteur BE&C, Cors Punt documenttype Instrument beleidscyclus Evaluatie thema (sub-thema)

Nadere informatie