Vierde Onderwijsdag Projectmanagement: opdrachtgeverschap. Door Edwin van Dieën 1
|
|
- Jan van der Heijden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vierde Onderwijsdag Projectmanagement: opdrachtgeverschap Door Edwin van Dieën 1 Inleiding Op 11 november 2013 is door IPMA NL met de Hogeschool Windesheim in Zwolle devierde Onderwijsdag Projectmanagement in het hbo georganiseerd. Het onderwerp van de dag was goed opdrachtgever en opdrachtnemerschap. In de ochtend zijn over dit onderwerp drie inleidingen gegeven. In dit artikel beschrijf ik wat voor mij de belangrijkste punten waren in de ochtend. Jasper Grimmius, teamleider managementopleiding bij Hogeschool Windesheim, zorgde voor een mooie opening door de speech van president Kennedy uit 1962 in herinnering te brengen, waarin hij de opdracht formuleerde voor één van meest ambitieuze projecten ooit: We choose to go the moon. De heldere visie en een onbeperkt budget hielpen de opdrachtgever om binnen 7 jaar een ruimtevaartuig op de maan te laten landen en weer veilig te laten terugkeren. Hier in Nederland werken we ondertussen al 25 jaar aan een Hogesnelheidslijn met trage treinen. Incidentele versus professionele opdrachtgevers Ernst Molier van Witteveen + Bos gaf als eerste spreker een inspirerend verhaal over zijn ervaringen met opdrachtgevers en met opdrachtnemers. Vaak is er geen sprake van één opdrachtgever en één opdrachtnemer, maar is er sprake van een reeks van opdrachtgevers die ook allemaal weer opdrachtnemer van elkaar zijn. In een enkel geval zaten er wel vijf personen tussen zijn opdrachtgever en de uiteindelijke beslisser. Molier ervaart een groot verschil tussen incidentele opdrachtgevers en professionele opdrachtgevers. Bij incidentele opdrachtgevers in de utiliteitsbouw (theater, sociale werkplaats, kantoor) is zijn ervaring dat het zonder uitzondering directeuren waren die één keer in hun leven een nieuw gebouw voor hun organisatie konden bouwen. Zij wisten precies waarvoor ze het deden, wat er bereikt moest worden en hoe het nieuwe gebouw gebruikt zou gaan worden. Zij hadden een visie van waaruit zij hun opdracht invulden.daarnaast zorgden deze incidentele opdrachtgevers ook voor het organiseren van voldoende draagvlak voor de opdracht. Hoe anders is dan zijn ervaring met professionele opdrachtgevers! Deze types, vaak gedelegeerd opdrachtgevers, zorgen niet voor een goede rolverdeling, zijn te weinig representant van de opdrachtgevers organisatie, richten zich op inhoud en details, tonen een lage betrokkenheid, komen keer op keer met nieuwe eisen, durven niet te beslissen en tonen nauwelijks respect in de relatie en samenwerking met de opdrachtnemer. (Bij een bekende overheidsopdrachtgever is de situatie zelfs zo ernstig dat men een coach aanstelt als permanente mediator tussen opdrachtgever en opdrachtnemer ). Hoewel het verschil karikaturaal overkomt, herken ik er wel iets uit. De professionele opdrachtgevers doen gewoon hun werk. Men doet het van 9 tot 5. En soms heeft men geen zin om er iets van te maken. Het commitment is lager, de passie ontbreekt en men heeft soms inderdaad geen visie. Ik snap dat opdrachtnemers niet enthousiast worden van deze opdrachtgevers. Maar ik wil het even omkeren. Het zal je beroep zijn:om 10 uur word je geacht een visie te hebben op opdracht A. Om 11 uur word je gevraagd om een visie op opdracht X. Om kwart voor twaalf word je gebeld over een knelpunt in opdracht B en voor al die opdrachten word je gevraagd om besluiten te nemen. En dat de hele week door. Besluiten die genuanceerd worden voorgelegd, waarbij iedere 1 Edwin van Dieën is werkzaam bij de gemeente Dordrecht en auteur van De opdrachtgever, nieuw leiderschap binnen de overheid. 1
2 keuze een andere reeks aan afschrikwekkende risico s meebrengt. Is alles goed voorbereid, is er een businesscase, een zakelijke rechtvaardiging op basis waarvan je kan beslissen, dan wordt hetopdrachtgeverschapeen stuk plezierig. Je weet dan waarvoor je het doet. Incidentele opdrachtgevers hebben vaak jaren besteed aan het ontwikkelen van een visie, het organiseren van draagvlak voor een opdracht en kunnen dan ook prima verwoorden waarvoor ze welke keuzes maken in een project. Professionele opdrachtgevers moeten hun visie ontwikkelen in een fractie van deze tijd en over een grote hoeveelheid projecten. Samenvattend komt Molier uit op de volgende kenmerken van goed opdrachtgeverschap: visie, weten wat je wilt én waarom focus, weten met welk resultaat je het effect bereikt open staan voor kritische vragen korte lijnen tussen beslisser en projectmanager betrokkenheid goede voorbereiding besluitvaardige organisatie inspraakproces geregeld vraagstelling goed gedefinieerd realistische verwachtingen m.b.t. project taakduidelijkheid goede taakverdeling Het venijn zit in de start In mijn bijdrage heb ik de deelnemers in een korte presentatie meegenomen naar de praktijk in een overheidsorganisatie waar het opdrachtgeverschap zowel op bestuurlijk politiek niveau belegd is als op ambtelijk niveau. De bestuurlijk opdrachtgever moet zorgen voor de verbinding van het project met de bestuurlijke organisatie (college van burgemeester en wethouders, gemeenteraad, inwoners) terwijl de ambtelijk opdrachtgever moet zorgen voor de verbinding tussen project en de ambtelijke organisatie. Hierbij ontstaan wel verschillen in belangen en bijdragen aan het project. De rolverdeling zou idealiter als volgt zijn: Bestuurlijk opdrachtgever Ambtelijk opdrachtgever Opdrachtnemer Waarom Wat Hoe Grote lijn Helikopter Details Extern boegbeeld Intern boegbeeld Kop van Jut Gericht op verwerven en behouden van draagvlak (en macht) in samenleving Evaluatie: om mee te scoren Verbinden met de andere doelen en activiteiten van de organisatie Evaluatie: om de lijnorganisatie te verbeteren Oogkleppen op en werkzaamheden opknippen Evaluatie: om zelf slimmer te worden Tempo maken Rust & reflectie biedend Tempo maken Besluitvaardig Besluitvaardig Besluitvaardig Vanuit de deelnemers aan de studiedag werd meteen de vraag gesteld hoe je kan voorkomen dat je als projectleider de kop van jut wordt. Mijn stelling is simpel: geen fouten maken. Maar zelfs als je als projectleider geen fouten maakt, kan het project mislopen en dan is het niet vreemd dat je geslachtofferd wordt. Het hoort bij het vak projectleider, dus wijs de studenten er in de opleiding alvast op. Voor het systeem is het van belang dat de opdrachtgever overleeft. En is het dus van belang dat de projectleider vervangbaar is 2
3 Een goede opdrachtgever stuurt op momenten. Hiernaast is aangegeven op welke zeven momenten een opdrachtgever aan het stuur staat. U kunt het zelf zien: het venijn zit in de start. Drie van de zeven belangrijke momenten van de opdrachtgeverspelen zich af vóór of bij de start van het project. Veel van wat goed en fout zal gaan in een project is dan al bepaald. Verder heb ik een model gepresenteerd dat je kan toepassen om in een organisatie de kwaliteit van het opdrachtgeverschap te verbeteren. Op het eerste niveau benoem je wie de rollen van bestuurlijk en ambtelijk opdrachtgever en de opdrachtnemer gaan vervullen. Daarbij leg je ook de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden vast. Als dit is gebeurd, kan je naar het tweede niveau waarop de opdrachtnemer op een serieuze manier wordt geselecteerd. Met een goede opdrachtnemer kan je als opdrachtgever sturen op een beperkt aantal momenten. Deze sturing op momenten is de derde fase van het ontwikkelmodel. Zodra ook dit is ingevuld, kan de juiste opdrachtgever geselecteerd worden. Het is misschien wat vreemd om pas in dit stadium te gaan werken aan de keuze voor de juiste opdrachtgever. In mijn beleving wordt de keuze wie opdrachtgever wordt, in eerste instantie bepaald door wie de juiste persoon is qua macht, qua positie in de organisatie. De persoon met deze macht zal pas bereid zijn om zijn of haar rol als opdrachtgever (lees: machthebber) op te geven, wanneer er vertrouwen is in de persoon van de opdrachtnemer en de organisatie geleerd heeft om goed te sturen op de juiste momenten. Zodra de selectie van de opdrachtgever niet meer alleen vanuit macht wordt gedaan, maar ook vanuit andere competenties, kan de organisatie werken om aan het topniveau komen: balans vinden tussen werkzaamheden in projecten/programma s en werkzaamheden in de lijn. Ken je stijl en ga daarmee in gesprek André van Egteren is als programmamanager werkzaam bij NS Reizigers en al enige tijd verantwoordelijk voor de ombouw van de NS stations voor de invoering van de OV chipkaart. In zijn presentatie vertelde hij vanuit zijn eigen ervaringen. Bij de verbouw van een station zijn veel belanghebbenden. Al deze mensen in het krachtenveld hebben, hoe goed bedoeld ook, allemaal een eigen mening over wat en hoe iets gedaan moet worden. Als je met een aannemer aan de slag bent, is het verleidelijk om gelijk nog een ander klusje mee te nemen. Soms heeft degene die dat verzoekt er budget voor, maar soms ook niet. Maar ook al is er budget, dan nog is het de vraag of het voor de echte opdrachtgever verstandig is om het tegelijk uit te voeren. In een organisatie waar de meeste collega s elkaar goed kennen en zowel in de fase van de planvorming als de uitvoering met elkaar samenwerken, is de onderlinge beïnvloeding continu bezig. Het kan leiden tot enorme vervlechting van belangen. 3
4 Juist de invoering van één opdrachtgever en één opdrachtnemer kan er voor zorgen dat op een zorgvuldige wijze de verschillende belangen goed worden afgewogen in zo n organisatie. De opdrachtgever wordt de ultieme vertegenwoordiger van alle mensen in het krachtenveld die iets gedaan willen krijgen en de opdrachtnemer is de ultieme vertegenwoordiger van de mensen die het gaan uitvoeren. van naar Een groot project of programma duurt meestal lang. Een gevolg hiervan kan zijn dat de projectorganisatie zelf een permanente toevoeging aan de lijnorganisatie lijkt te worden. Met als effect dat de continuïteit van het project geborgd wordt vanuit het projectteam en de opdrachtgever tot passant kan worden gezien. Bij de rolverdeling hoort dit precies andersom te zijn. De continuïteit moet volgen vanuit de vraag waarom doen we dit eigenlijk? en dit zou permanent op dezelfde manier door de opdrachtgevers beantwoord moeten worden. Veel personele wisselingen op de positie van de opdrachtgever kunnen daarom leiden tot een zwabberende koers. Van Egteren adviseert bij wisselende bezettingen van de opdrachtgeversrol om: de basisuitgangspunten/kpi s op hoofdlijn goed vast te leggen; tussentijds deze uitgangspunten formeel te herijken; aanpassingen, flexibiliteit, te verantwoorden vanuit structuur; een basis van gelijkwaardigheid te creëren (pas op voor te meegaand gedrag); coachend vermogen richting de opdrachtgever. Dit zijn ook voor mij essentiële punten. Je moet met wijzigingen in de tijd meegaan. Maar zorg dat je de structuur volgt. Pas eerst de businesscase aan, voordat je besluit om de opdrachtformulering aan te passen. Eerst het waarom, dan pas het wat. Bij opdrachtnemers zie ik in de praktijk nog weinig coachend vermogen richting de opdrachtgever. Opdrachtnemers (en opdrachtgevers) lijken nog niet te beseffen dat de theorie van situationeel leiderschap ook opgaat in opdrachtgever opdrachtnemer relaties. Opdrachtgevers kunnen echter ook een lage taakbekwaamheid hebben en een lage bereidheid om te doen wat je als opdrachtnemer wil dat gedaan wordt. Van Egteren voegde in zijn presentatie aan de stijlen van situationeel opdrachtgeverschap nog de stijlen van Insights toe, één van de instrumenten die met behulp van kleurensets inzicht geeft in je eigen waarden en voorkeuren. Het instrument biedt tevens een relatief veilige taal om effectief en hinderlijk gedrag van anderen bespreekbaar te maken. 4
5 Van Egteren gebruikt Insights voor: de matching tussen opdrachtgever en opdrachtnemer; herkennen van elkaars karaktereigenschappen, gedrag en waarden; verschil zien tussen hoe is het zo gekomen? vs hoe gaan we dit oplossen? en het creëren van een veilige omgeving voor sparren en onderlinge feedback. Trends in het onderwijs Na de presentaties over opdrachtgever en opdrachtnemerschap nam Gilbert Silvius, verbonden aan de Hogeschool Utrecht (o.a.), het woord over ontwikkelingen in projectmanagement die ook voor het onderwijs in projectmanagement een rol gaan spelen. Op het gebied van opdrachtgeverschap is vooral de ontwikkeling in competenties relevant en illustratief. De competenties waar de IPMAcertificering aan verbonden zijn, zijn ingedeeld in technische competenties, gedragsmatige en contextuele competenties. In het verleden waren alleen de technische competenties relevant. Tegenwoordig ligt de nadruk op gedragsbeïnvloeding. Het is de verwachting dat in de toekomst vooral het managen van de context, van de omgeving relevant wordt. Eén van de voorbeelden daarbij is dat domeinspecifieke aanpassingen in het projectmanagement ontstaan. Een voorbeeld daarvan is het werken met een bestuurlijk en een ambtelijk opdrachtgever binnen de overheid. Andere domeinen kennen dit niet. Het is niet toevallig dat de belangstelling voor de rol van de opdrachtgever juist nu groeit: het is de opdrachtgever die de verbinding moet leggen tussen de project en de lijnorganisatie. De opdrachtgever is daarmee een belangrijke speler in de context van projecten. de ontwikkeling in het belang van de competenties cf de NCB versie 3 van IPMA Vragen, opmerkingen, meer weten? Mail: info@010projecten.nl 5
Opdrachtgeverschap in praktijk
Opdrachtgeverschap in praktijk André van Egteren Programmamanager Stationsinrichting OV-Chipkaart en Poorten Achtergrond Bouwkundige achtergrond, algemeen management Hoofd projectvoorbereiding Hoofd Commerciële
Nadere informatieEFFECTIEF LEIDINGGEVEN. Een gave of een vak?
EFFECTIEF LEIDINGGEVEN Een gave of een vak? Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij mensen. Zij voegen
Nadere informatieIk ben rustiger geworden en haal meer resultaten
Leergang Veranderen en Organiseren in gemeenten Ik ben rustiger geworden en haal meer resultaten Tekst: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Hoe bied ik ontwikkelingen in en buiten mijn organisatie
Nadere informatieInleiding... 9. Hoofdstuk 3 Management en leidinggevende structuur... 35
Inhoud Inleiding... 9 Hoofdstuk 1 Visie op leidinggeven... 13 1.1. Beïnvloeding van de organisatiecultuur... 13 1.2. Organisatiecultuur en organisatieklimaat... 15 1.3. Noodzaak van cultuuromslag... 16
Nadere informatieInleiding... 9. Hoofdstuk 2 Essentiële waarden... 21. Hoofdstuk 3 Management en leidinggevende structuur... 23
Inhoud Inleiding... 9 Hoofdstuk 1 Visie op leidinggeven... 13 1.1. Organisatiecultuur... 13 1.2. Noodzaak van cultuuromslag... 15 1.3. Structuur-, cultuurdiscussie... 15 1.4. Organisatiecultuur... een
Nadere informatieGoed opdrachtgeverschap. Ernst Molier
Goed opdrachtgeverschap Ernst Molier 1 voorstellen Ernst Molier civiele techniek Delft in 1982 constructeur bij DHV, projectleider bij DHV project engineer bij Ballast Nedam bouwprojectmanager bij BM managers
Nadere informatieResultaten Onderzoek September 2014
Resultaten Onderzoek Initiatiefnemer: Kennispartners: September 2014 Resultaten van onderzoek naar veranderkunde in de logistiek Samenvatting Logistiek.nl heeft samen met BLMC en VAViA onderzoek gedaan
Nadere informatieDeze leergang is een vliegwiel voor beweging
PROGRAMMA URBAN PROFESSIONAL Deze leergang is een vliegwiel voor beweging Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman De afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling van de gemeente Utrecht ontwikkelde
Nadere informatieProjectmatig creëren. Samenvatting Hoofdstuk 15. Klas: TP11 Tommie Melis
Projectmatig creëren Samenvatting Hoofdstuk 15 Klas: TP11 Tommie Melis De projectleider. De spil in het spel Projectmatig creëren: Essentieel bij projectmatig creëren is dat alle betrokkenen zich als mens
Nadere informatieEen opdrachtgever in actie een kritische beschouwing
Een opdrachtgever in actie een kritische beschouwing Inleiding In het college van B&W van een willekeurige gemeente is besloten om akkoord te gaan met het voorstel van de wethouder voor het bouwen van
Nadere informatieTest over resultaatgericht managen en coachend leidinggevenden
Test over resultaatgericht managen en coachend leidinggevenden zeker gedeeltelijk niet 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Voor discussies heb ik geen tijd, ík beslis. Medewerkers met goede voorstellen
Nadere informatieHPC-O. Human Performance Contextscan Organisatierapportage <Naam onderwijsinstelling> Datum: Opdrachtgever: Auteur:
HPC-O 1 HPC-O Human Performance Contextscan Organisatierapportage Datum: Opdrachtgever: Auteur: 24 april 2008 drs M.G. Wildschut HPC-O
Nadere informatieBijlage 1: Stappenplan hoe werknemers te
Bijlage 1: Stappenplan hoe werknemers te bewegen tot scholing en opleiding Doel van dit stappenplan is aan te geven hoe P&O leidinggevenden kan helpen bij het selecteren van de doelgroep, het voeren van
Nadere informatieTeam Alignment. En als mensen nu echt hun verantwoordelijkheid nemen? Transformational Programs by TLC www.tlc-nederland.com
Team Alignment En als mensen nu echt hun verantwoordelijkheid nemen? Team Alignment Het gaat goed! Herkent u deze situatie: een collega of een medewerker presenteert vol vuur over de voortgang van een
Nadere informatieEffectieve samenwerking: werken in driehoeken
Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere
Nadere informatieJeroen Dusseldorp 17-12-2013
Groeidocument trainingen blok 2 Jeroen Dusseldorp 17-12-2013 Inleiding Voor u ligt mijn groeidocument van de trainingen die zijn gegeven in blok 2 van de minor Consultancy. Om een succesvolle consultant
Nadere informatieJe effectiviteit als projectleider wordt door drie factoren bepaald:
Projectmatig Werken/Werken in Projecten 1. Aanleiding Projectmatig werken en het werken in projecten zijn in veel organisaties bekende termen en procedures. Hun toepassing wordt gezien als een effectieve
Nadere informatieTRAINING WERKBEGELEIDING
TRAINING WERKBEGELEIDING Door Martje Kuijlenburg Student no: 500618854 Jaar 3 Hogere Beroepsopleiding Verpleegkunde In opdracht van: de Hogeschool van Amsterdam Docent: Yvonne van Marle INHOUDSOPGAVE Inleiding...
Nadere informatieLeadership By Responsibility
Leadership By Responsibility En als mensen nu echt hun verantwoordelijkheid nemen? Leadership By Responsibility! Het gaat goed! Herkent u deze situatie: een collega of een medewerker presenteert vol vuur
Nadere informatieFactsheet Training Project Leadership Simulatie (PLS)
Factsheet Training Project Leadership Simulatie (PLS) LEARNING BY DOING Kort signalement Road2Results heeft op basis van haar jarenlange ervaring met het managen van business en ICT projecten vanuit diverse
Nadere informatiePOENS.NL. Onomatopeespel. Spelvarianten deel 1. Onomatopeespel - spelvarianten deel 1 - www.poens.nl - Jeroen Knevel
POENS.NL Onomatopeespel Spelvarianten deel 1 1 Onomatopee Het auditief beeld als expressief coaching instrument Jezelf beter leren kennen, de ander beter leren kennen, beter zicht krijgen op het samenwerken,
Nadere informatieLeiderschap, krachtig en inspirerend leidinggeven
Training Leiderschap Leiderschap, krachtig en inspirerend leidinggeven Als leidinggevende komt er veel op je af. Je moet doelen halen, maar je wilt ook je medewerkers motiveren. Hoe houd je dat in balans?
Nadere informatieDit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie.
Dit is een digitale voorbeeldversie van de opdrachten voor de leerlingen. Mail naar kiesvaardig@lerenkiezen.nl voor de originele versie. Via dit mailadres kunt u ook informatie aanvragen over de docentenhandleiding
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 4 De rol van de leidinggevende 59 4.1 Inleiding 59 4.2 De verschillende rollen van de leidinggevende 59
Inhoud Inleiding 7 1 Coaching en ontwikkeling van medewerkers in organisaties 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Professionele ontwikkeling in organisaties 13 1.3 Coaching in organisaties 14 1.4 Coachend leidinggeven
Nadere informatieKennis van de Overheid. Samenwerken met omgevingsdiensten? Richting goed opdrachtgeverschap. Training
Kennis van de Overheid Samenwerken met omgevingsdiensten? Training Inleiding Herkent u zich in de worsteling met uw rol als opdrachtgever van de omgevingsdienst? Gemeenten en provincies zijn immers zowel
Nadere informatieSta zonder twijfels en vragen, vol overtuiging en vreugde, in jouw authentieke kracht! Dit zegt een enthousiast gebruiker van deze planner:
Boetseweg 47 7895 AV Roswinkel telefoon: 0591 785 780 www.jolandalinders.com e-mail: info@jolandalinders.com IBAN: NL32 KNAB 0729 6439 99 BIC: KNABNL2H KvK nummer: 59561742 BTW nummer: NL155366701B02 Alsjeblieft!
Nadere informatieActeren in het krachtenveld
Acteren in het krachtenveld Het uitvoeren van een krachtenveldanalyse is een methode die veel in projectmanagement wordt toegepast. Door het uitvoeren van een krachtenveldanalyse kijk je met andere ogen
Nadere informatieKijken achter het masker
Kijken achter het masker Driedaagse bijscholing Karakterstructuren voor therapeuten en coaches Zoek je een bijscholing die jouw manier van werken als therapeut of coach verdiept? Zou je meer (praktisch)
Nadere informatieOPLEIDING LEIDINGGEVEN IN DE KINDEROPVANG. Een opleiding om hoger op te komen
OPLEIDING LEIDINGGEVEN IN DE KINDEROPVANG 2012 Een opleiding om hoger op te komen 1 OPLEIDING 2012 Ervaring: De training heeft me sterker gemaakt in mijn rol als leidinggevende. Ik heb mijn beleid en doelen
Nadere informatieGesprekstechniek voor de manager met o.a. The one minute manager
Gesprekstechniek voor de manager met o.a. The one minute manager 1 Executive Leadership Foundation - ELF 2005-2011 Dit materiaal mag vrij gebruikt worden, mits netjes de bron wordt vermeld Lastige dingen
Nadere informatieBest Practice Peer review
Best Practice Peer review Ervaringen vanuit de ShoulderCommunity Dorien Ginsel MCTD, PT Projectleider CoE Shoulder Disorders Inhoud Centre of Expertise Shoulder Disorders ShoulderCommunity Peerreview peerassessments
Nadere informatieVan werkdruk naar werkplezier
Van werkdruk naar werkplezier Het Programma Onze visie Werkdruk leidt tot minder werkplezier, wrijving in de samenwerking en op termijn mogelijk verzuim door stressklachten. Als medewerkers echter uitgedaagd
Nadere informatieRapportage Werksoorten. BIJ Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 02.04.2015. Email:
Rapportage Werksoorten Naam: BIJ Voorbeeld Datum: 02.04.2015 Email: support@meurshrm.nl BIJ Voorbeeld / 02.04.2015 / Werksoorten (QWSN) 2 Inleiding Wat voor type werkzaamheden spreken jou aan? Wat voor
Nadere informatiePlattelandsontwikkeling met Leader
Plattelandsontwikkeling met Leader Plattelandsontwikkeling, procesmatig. De affiche: 1. Proceskant 2. Van groep naar community 3. Fasen groepsontwikkeling 4. Valkuilen. 5. Beleidscyclus - rol coördinator
Nadere informatieveel opgestoken! Programma voldeed niet aan mijn verwachting en half uur later beginnen stoorde mij.
prima Dat de hele keten was uitgenodigd. Goed om een beeld te hebben welk systemen er allemaal zijn en waar ze toe dienen. Afwisselende onderwerpen. De sfeer, locatie en informatie. iets meer inzicht in
Nadere informatieTraining Projectmanagement
Training Projectmanagement Een training waarbij waar cursisten inzicht aan en de hand vaardigheid van een fictieve boven projectopdracht methodiek in wordt geplaatst aanraking komen met alle essentiële
Nadere informatieEvaluatie Kennissessie met en bij Philips Healthcare 25 november 2014
Evaluatie Kennissessie met en bij Philips Healthcare 25 november 2014 Verwachting en aanbeveling Heeft de bijeenkomst aan jouw verwachting voldaan? Toelichting: Erg goede sprekers, zoals gebruikelijk.
Nadere informatieIK-DOELEN BIJ DE DALTONUITGANGSPUNTEN
IK-DOELEN BIJ DE DALTONUITGANGSPUNTEN 1 2 3 4 5 A Samen werken (spelen) Hierbij is het samenwerken nog vooral doel en nog geen middel. Er is nog geen sprake van taakdifferentiatie. De taak ligt vooraf
Nadere informatiePOP. Persoonlijk ontwikkelingsplan. Robin van Heijningen
1 POP Persoonlijk ontwikkelingsplan Robin van Heijningen 2 POP Persoonlijk ontwikkelingsplan Robin van Heijningen Hillegom 17 oktober 2013 Schoonderbeek Installatietechniek 3 Persoonlijk ontwikkelingsplan
Nadere informatiePop- formulier. Circa. 30 tot 40 minuten
Pop- formulier Naam Geboortedatum Studentnummer Vorige/laatste opleiding Ben je uit- of thuiswonend Heb je een eigen werkruimte Wat is je reistijd (van deur tot deur) Persoonlijke gegevens Soumaya Slilem
Nadere informatieCOMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen
COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij
Nadere informatieMasterclass Succes in gebiedsontwikkeling
Masterclass Succes in gebiedsontwikkeling Werkt u mee aan gebiedsontwikkelingsprojecten en kunt u deskundige feedback gebruiken? Wilt u een succesvol gebiedsplan realiseren? Dan is de Masterclass Succes
Nadere informatieHet stappenplan. Inleiding
Het stappenplan Inleiding Op de pagina instrumenten op Overstag.nu vind je instrumenten, informatie en inspiratie om binnen je eigen organisatie met het thema duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan.
Nadere informatieManagers en REC-vorming ----- GEEN VOORUITGANG ZONDER VOORTREKKERS
@ ----- Managers en REC-vorming ----- AB ZONDER VOORTREKKERS GEEN VOORUITGANG De wereld van de REC-vorming is volop beweging. In 1995 werden de eerste voorstellen gedaan en binnenkort moeten 350 scholen
Nadere informatieCommuniceren is teamwork
Communiceren is teamwork Je werkt vaak zelfstandig, maar blijft altijd onderdeel van je team. Samen met je collega s zorg je zo goed mogelijk voor jullie cliënten. Samenwerken vereist veel communicatie.
Nadere informatieZelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
Nadere informatieHU GERICHT IN BEWEGING
HU GERICHT IN BEWEGING Organisatieontwikkeling HU het verhaal - versie maart 2016 - Agenda Waar komen we vandaan? Waarom gaan we veranderen? Wie willen we zijn? Hoe gaan we dit bereiken? Wat verandert
Nadere informatieFunctieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302
Functieprofiel: Projectleider Functiecode: 0302 Doel Voorbereiden en opzetten van en bijbehorende projectorganisatie, alsmede leiding geven aan de uitvoering hiervan, binnen randvoorwaarden van kosten,
Nadere informatieDossieropdracht 3. Analyse 1 - Didactiek
Dossieropdracht 3 Analyse 1 - Didactiek Naam: Thomas Sluyter Nummer: 1018808 Jaar / Klas: 1e jaar Docent Wiskunde, deeltijd Datum: 22 november, 2007 Samenvatting Het realistische wiskundeonderwijs heeft
Nadere informatieLeidinggeven aan kwaliteitszorg
Leidinggeven aan kwaliteitszorg Van kwaliteitsbewustwording naar continue kwaliteitsverbetering Drs Jan Polderman Utrecht, 24 januari 2007 1 2 Kwaliteitszorg; een instrument kiezen? Aanbevelingen schoolleiders
Nadere informatieReflectie Verslag. 25 januari. Game Developement Informatica Hogeschool v. Amsterdam
Reflectie Verslag 25 januari 2013 Het reflectie verslag met nabeschouwing en beoordelingen over de stage van Simon Karman bij het bedrijf Sticky Studios. Game Developement Informatica Hogeschool v. Amsterdam
Nadere informatieSturing op ICT STRATEGISCHE BESLUITVORMING GOVERNANCE INNOVATIE. 24 sept 2015; Jurgen Bomas
Sturing op ICT STRATEGISCHE BESLUITVORMING GOVERNANCE INNOVATIE Sturen op ICT en samenhang met business Maes als onderzoek model Vanuit onderzoek in bedrijfsleven: IT beslissing Rol Directie Consequentie
Nadere informatieVoortgangsverslag Blok 5
Voortgangsverslag Blok 5 Kevin de Ram Voortgangsverslag Blok 5 Kevin de Ram Culemborg Unica Installatietechniek B.V. november 2016 Kevin de Ram Voortgangsverslag Blok 5 1 Voorwoord Aan het einde van elk
Nadere informatieGrowth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014
Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe
Nadere informatieProfiel Afdelingshoofd Communicatie en Juridische Zaken gemeente Nieuwegein
Profiel Afdelingshoofd Communicatie en Juridische Zaken gemeente Nieuwegein Coachend leidinggevende die mensen verbindt en inspireert én die de ingezette ontwikkeling van de afdeling Communicatie & Juridische
Nadere informatieLeraarschap en leiderschap. Marco Snoek Hogeschool van Amsterdam Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding
Leraarschap en leiderschap Marco Snoek Hogeschool van Amsterdam Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding Inhoud De opkomst van de leraar Beelden over leiderschap Shit & assholes Leiderschapskwaliteiten Structuur
Nadere informatieRapportage Competenties. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Competenties Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Competenties (QPN) 2 Inleiding In dit rapport wordt ingegaan op de competenties
Nadere informatieMeer info: http://members.home.nl/janrlunsing/oe_schaper.htm UITNODIGING
De Jan Schaper-leergang 2 Jan Schaper, in 1897 in Groningen gekozen als het eerste SDAP-raadslid in Nederland. Een van de 12 oprichters (de 12 apostelen) van de SDAP. Meer info: http://members.home.nl/janrlunsing/oe_schaper.htm
Nadere informatie(VIDEO) Review ZEEF Wat is ZEEF en wat kan je hiermee?
Inhoud Inleiding Voor Wie is ZEEF? Wat kan ik op ZEEF vinden? Hoe werkt ZEEF voor een bezoeker? Hoe werkt ZEEF voor een expert? Voordelen ZEEF Nadelen ZEEF Conclusie ZEEF Eigen ervaringen met ZEEF Bronnen
Nadere informatieHET CREËREN VAN DRAAGVLAK
Draagvlak INLEIDING Kun je wel Cultuurprofielschool zijn als er binnen de school geen draagvlak voor is? Wat is draagvlak? Waarom is draagvlak belangrijk? Hoe creëer je draagvlak? Er is sprake van draagvlak
Nadere informatieProjectmatig creëren 2.0
Projectmatig creëren 2.0 In dit blok was de opdracht onder andere het lezen en samenvatten van de hoofdstukken 15 en 23 uit het boek Projectmatig Creëren 2.0. Hier zijn de samenvattingen te vinden van
Nadere informatieEen sterk CV en motivatie
Een sterk CV en motivatie Een sollicitatie bestaat meestal uit een sollicitatiebrief en een Curriculum Vitae (CV). Soms vragen organisaties alleen nog naar een motivatie, die je al dan niet in een format
Nadere informatieDit is een voorbeeld van een prestatieverhaal over de individuele prestatiemanagementcyclus, de onderste cirkel van de 8.
Download #16 Schrijf een fantastisch prestatieverhaal een voorbeeld. Dit is een voorbeeld van een prestatieverhaal over de individuele prestatiemanagementcyclus, de onderste cirkel van de 8. Inhoud Inleiding
Nadere informatieVoorbereiding assessment
Voorbereiding assessment 1. Zelfportret gemaakt door malou... 1 2. Samenvatting... 3 3. Zelfportret door een docent... 5 4. Zelfportret door Slc er... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5. Aanvullende
Nadere informatieGemeente in co-creatie
Gemeente in co-creatie Regievoeren vanuit dienend leiderschap Co-creëren is samenwerken Samenwerking betekent verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en de anderen. Verantwoordelijkheid nemen betekent dat
Nadere informatiePresentatie 15 oktober 2009. Handleiding scholingsgesprekken: Hoe krijg je mensen in beweging?
Presentatie 15 oktober 2009 Handleiding scholingsgesprekken: Hoe krijg je mensen in beweging? Hoe kunnen leidinggevenden medewerkers in beweging krijgen? Zorg dat er minder redenen zijn voor: Niet durven
Nadere informatieEerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl
Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl Hoewel deze uitgave met zorg is samengesteld aanvaardt de auteur geen enkele aansprakelijkheid voor schade ontstaan door
Nadere informatieGroei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding
Groei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding Zakenwijzer Het is tijd voor nieuw en ander leiderschap en management We kunnen ons niet meer verloven te blijven doen wat we deden. Als alles verandert,
Nadere informatieRapportage Zingeving. Bea Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 19.06.2015. Email:
Rapportage Zingeving Naam: Bea Voorbeeld Datum: 19.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea Voorbeeld / 19.06.2015 / Zingeving (QZN) 2 Mens-zijn betekent verantwoordelijkheid nemen: het je ervan bewust zijn
Nadere informatieVan mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht
[Gepubliceerd in Erik Heijerman & Paul Wouters (red.) Praktische Filosofie. Utrecht: TELEAC/NOT, 1997, pp. 117-119.] Van mij Een gezicht is geen muur Jan Bransen, Universiteit Utrecht Wij hechten veel
Nadere informatieEen vragenlijst voor de Empowerende Omgeving
Een vragenlijst voor de Empowerende Omgeving Introductie Met de REQUEST methode wordt getracht de participatie van het individu in hun eigen mobiliteit te vergroten. Hiervoor moet het individu voldoende
Nadere informatieWorkshop Solliciteren
Workshop Solliciteren Haagse Hogeschool Maandag 4 maart Saskia Slotboom Poll - Ik heb al een stageplek - Ik heb ideeën over waar ik stage wil lopen - Ik heb nog geen idee Workshop Solliciteren Tips om
Nadere informatiePerformance Improvement Plan
Performance Improvement Plan Persoonlijke rapportage van B. Smit P E O P L E I M P R O V E P E R F O R M A N C E Computerweg 1, 3542 DP Utrecht Postbus 1087, 3600 BB Maarssen tel. 0346-55 90 10 fax 0346-55
Nadere informatieJan de Laat OVERSTAG
Jan de Laat VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen van teksten
Nadere informatieEen eigen verbouwing. Omdat ik het leuk vind om te verbouwen en leuk dat elk groepje een eigen verbouwing had. 19 maart 2015, Anne Remmerswaal
Een eigen verbouwing Omdat ik het leuk vind om te verbouwen en leuk dat elk groepje een eigen verbouwing had. 19 maart 2015, Anne Remmerswaal Educatie- en Competentiestudies (ECS), Wageningen Universiteit
Nadere informatiePraktijkgerichte Scholing tot praktijkmanager
Praktijkgerichte Scholing tot praktijkmanager Leergang voor de praktijkmedewerker/praktijkmanager van de tandarts/huisartsenpraktijk. voor data of voor in-company verzoeken 1 De praktijkmanager kan een
Nadere informatieEen goed leven voor.
Een goed leven voor. Juultje Holla - Perspectief - maart 2013 Als onderdeel van het ZonMW project Zeggenschap en Inclusie Met dank aan Rob, die mij hierbij enorm geholpen heeft. Een goed leven voor. Een
Nadere informatieOpdrachtgeverschap in overheidsprogramma s. Door Edwin van Dieën 1
Opdrachtgeverschap in overheidsprogramma s Door Edwin van Dieën 1 Inleiding Op de PGM Open 2013 zijn drie sessies georganiseerd over het opdrachtgeverschap bij programmamanagement. Edwin van Dieën heeft
Nadere informatiePresenteren the easy way
Presenteren the easy way Dit is een uitgave van Marie-Jose Custers van CustersCoaching (niets uit deze uitgave mag gekopieerd worden) Voor de meeste mensen is presenteren een echte opgave. Ze weten dat
Nadere informatieCompetentiemeter Zelfsturing
Competentiemeter Zelfsturing Met het invullen van deze vragenlijst krijg je een beeld van je eigen bekwaamheden als zelfstuurder. Deze vragenlijst is in de eerste plaats bedoeld voor zelfanalyse. Je kunt
Nadere informatieOnline Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week
onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming
Nadere informatieSPELVARIANTEN. Bonus: Ondertussen oefen je met het geven en ontvangen van feedback en bouw je aan het vertrouwen in jouw team.
SPELVARIANTEN Wil jij weten waar je in jouw huidige werk goed in bent? Hoe jij communiceert en je gedraagt en vooral hoe de ander dat ziet? En wil jij dit graag uitwisselen met je teamgenoten zodat jullie
Nadere informatieCOMMUNICEREN VANUIT JE KERN
COMMUNICEREN VANUIT JE KERN Wil je duurzaam doelen bereiken? Zorg dan voor verbonden medewerkers! Afgestemde medewerkers zijn een belangrijke aanjager voor het realiseren van samenwerking en innovatie
Nadere informatieOp weg naar een integraal kindcentrum. Janny Reitsma
Op weg naar een integraal kindcentrum Janny Reitsma Programma: Verkenning van het integraal kindcentrum Leiderschap: mensen in beweging zetten Leiderschap: planmatig organiseren Leren als strategie voor
Nadere informatieU levert maatwerk, wij ook. Zakelijke taaltrainingen op maat.
Klantbeoordelingen 2015 - zakelijke taaltrainingen januari t/m december 2015, n = 1.247 Klantenwaardering Vraagstelling Uitstekend Goed Voldoende Onvoldoende Slecht Wat vindt u van het gebruikte lesmateriaal?
Nadere informatieDrie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven
Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven Situatie John volgt een opleiding coaching. Hij wil dat vak dolgraag leren. Beschikt ook over de nodige bagage in het begeleiden van mensen, maar
Nadere informatieHet gedragmodel. 1. Inleiding
Het gedragmodel 1. Inleiding Het gedragmodel is een NLP-techiek, ontwikkeld door Peter Dalmeijer (zie www.vidarte.nl) en Paul Lenferink. Het model leert ons feedback te geven waarbij we anderen op hun
Nadere informatieZoek proces Op naar de Top TIM11
Zoek proces Op naar de Top TIM11 Zoeken naar kritische succesfactoren om de top te bereiken succesvolle beklimming van de Kilimanjaro door een groep onervaren klimmers als metafoor en bron van inspiratie
Nadere informatieINTERGEMEENTELIJKE SAMENWERKING OP HET TERREIN VAN BEDRIJFSVOERING
INTERGEMEENTELIJKE SAMENWERKING OP HET TERREIN VAN BEDRIJFSVOERING Start, ervaringen, leringen en dilemma s van het in de praktijk werken met een gezamenlijk SSC SSC-congres, 7 november 2012, EO, Servicepunt71
Nadere informatieSelectie-instrument HARRIE
Selectie-instrument HARRIE 1 Inleiding Voor u ligt het selectie-instrument HARRIE ; een vragenlijst die u als collega van een medewerker met autisme kan invullen om voor uzelf inzichtelijk te maken of
Nadere informatieWERKBOEK AANBIEDERS RONDE 1 WERKBOEK AANBIEDERS RONDE 1
WERKBOEK AANBIEDERS RONDE 1 2 /16 Beschrijving van het spel Doel van het spel Het spel Op Stap is bedoeld om gemeentelijke beleidsmakers en aanbieders van zorg en welzijn te helpen bij de voorbereiding
Nadere informatiePOP. Persoonlijk Opleidings Plan. Tim Tegelaar. Lekkerkerk 07-10-2012. De Haagse Hogeschool
POP Persoonlijk Opleidings Plan Tim Tegelaar Lekkerkerk 07-10-2012 De Haagse Hogeschool Naam Tim Tegelaar Studentnummer 12090948 origineel 07-10-2012 update - bedrijfsmentor Dhr. P. den Ouden bedrijfscoach
Nadere informatieProjectleiderschap: raketwetenschap of mensenwerk?
Projectleiderschap: raketwetenschap of mensenwerk? Een bescheiden handreiking 9 februari 2017 Denise Baecklant Agenda Basis van mijn presentatie Wat is een project? Basale structuur van een project De
Nadere informatieEvaluatie PvKO Mastersessie 10 april 2014
Verwachting en aanbeveling Evaluatie PvKO Mastersessie 10 april 2014 Heeft de PvKO Mastersessie aan jouw verwachting voldaan? Toelichting: De link met Big Data was me niet echt duidelijk, titel dekte de
Nadere informatieHet conflicthanteringspalet. Anneke de Koning Leo Elfers Anne de Cloe
Het conflicthanteringspalet Anneke de Koning Leo Elfers Anne de Cloe Het conflicthanteringspalet In relatie tot de escalatieladder en het bestuurlijk- ambtelijk samenspel Verschil in beleving Conflicthanteringspalet
Nadere informatieTransformatie leer je niet in een cursus
NIEUW VAKMANSCHAP Transformatie leer je niet in een cursus Door: Rieke Veurink Fotografie: Kees Winkelman Aansluiten bij de vraag uit de samenleving, regie voeren, werken in steeds veranderende omstandigheden:
Nadere informatieSpeech Voorzitter bij het afscheid van Jan de Wit op 1 april 2014
Speech Voorzitter bij het afscheid van Jan de Wit op 1 april 2014 Geachte heer de Wit, beste Jan, Een paar weken geleden kwam je mijn kamer in lopen met een mooie bos bloemen. Voor mij! Je kwam me vertellen
Nadere informatieB a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1
B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen
Nadere informatieHet verschíl maken vanuit Inzicht & Systemisch overzicht!
Thales HR-dag 24 september 2015 Het verschíl maken vanuit Inzicht & Systemisch overzicht! De oplossing vind je nooit op het niveau van het probleem zelf Waar of Niet Waar? De kracht van systemische (organisatie)
Nadere informatie