Inhoud. Inleiding. 1. Leerdoelen, referentiekader en kerndoelen 3

Transcriptie

1 Inhoud Inleiding 1. Leerdoelen, referentiekader en kerndoelen 3 2. Inhoud en opzet De ongelooflijk bijzondere boekeneter De opzet van het project De inhoud van de activiteiten Het materiaal 6 3. De beschrijving van de activiteiten Voorbereiding en organisatie in de groep Introductieactiviteit Verschillende smaken en smaken verschillen Voorleesactiviteit 1 Een ongelooflijk bijzonder boek Uitleg en bespreken thuisactiviteit Welk boek staat er op het menu? Verwerkingsactiviteit 1A Ongelooflijk bijzondere letters Verwerkingsactiviteit 1B Ongelooflijk bijzondere letters Zelfstandige leesactiviteit 1 Ik lees, ik lees wat jij (nog) niet leest Voorleesactiviteit 2 Boeken eten is veel weten! Verwerkingsactiviteit 2 Een stukje taart Zelfstandige leesactiviteit 2 Wie dit leest is Voorleesactiviteit 3 Wat zeg je? Verwerkingsactiviteit 3 Harry (en ik) Verwerkingsactiviteit 4 Komt dat zien! Bijlage 27 1

2 Inleiding In het leesbevorderingsprogramma Rode Draad is het stimuleren van leesplezier een belangrijk doel. Kinderen die plezier hebben in lezen, lezen meer en gaan doordat zij meer lezen sneller vooruit in technisch en begrijpend lezen. Uit internationaal en nationaal onderzoek blijkt dat de invloed van lezen op mondelinge taal (woordenschat), begrijpend lezen, technische leesvaardigheid en spelling groot is. Met Rode Draad maken leerlingen in acht basisschooljaren kennis met prentenboeken, tekstsoorten, genres en schrijvers. Ze leren boeken kiezen, beoordelen en waarderen. Het project De ongelooflijk bijzondere boekeneter maakt deel uit van de Rode Draad en is bedoeld voor groep 3. Voor deze groep zijn binnen de lijn van de Rode Draad de accenten voorlezen, vertellen en (leren) lezen geformuleerd. Als uitgangspunt in dit project is het prachtig vormgegeven prentenboek De ongelooflijk bijzondere boekeneter van Oliver Jeffers genomen. De ongelooflijk bijzondere boekeneter is een project waarin leesbevordering en cultuureducatie elkaar omarmen. 2

3 1. Leerdoelen, referentiekader en kerndoelen Leerdoelen In dit project worden door middel van tien leerdoelen de drie accenten: voorlezen, vertellen en (leren) lezen bevorderd, zoals geformuleerd in de lijn van de Rode Draad voor groep 3. Deze leerdoelen zijn terug te vinden bij de diverse activiteiten van het project, zie onderstaand schema 1 leerdoelen. Introductieactiviteit Voorleesactiviteit 1 Voorleesactiviteit 2 Voorleesactiviteit 3 Uitleg thuisactiviteit Bespreken thuisactiviteit Zelfstandige leesactiviteit 1 Zelfstandige leesactiviteit 2 Verwerkingsactiviteit 1A/1B Verwerkingsactiviteit 2 Verwerkingsactiviteit 3 Verwerkingsactiviteit 4 1.De leerlingen hebben inzicht in de verhaallijn van het prentenboek. X X X 2. De leerlingen hebben inzicht in de illustraties van het prentenboek. X X X X 3. De leerlingen hebben inzicht in de grafische vormgeving van het prentenboek. X X X X 4. De leerling kunnen zich inleven in het verhaalfiguur van het prentenboek. X X X 5. De leerlingen kunnen reflecteren op de eigen ervaring van het zelf (leren) lezen/ voorlezen. X X X 6. De leerlingen hebben boeken beoordeeld op persoonlijke smaak. X X X X 7. De leerlingen hebben kennis gemaakt met aspecten van grafische technieken van het prentenboek en hebben deze X X toegepast. 8. De leerlingen hebben diverse boeken, verwant aan de thema s van het prentenboek, bekeken en/of gelezen. X X 9. De leerlingen hebben hun gemaakte kunstwerken geselecteerd, gepresenteerd en geëxposeerd. X 10. De ouders zijn betrokken bij het leesbevorderingsproject. X X X Schema 1 - leerdoelen 3

4 Referentiekader Met dit project werken de leerlingen aan het bereiken van de referentieniveaus Lezen voor groep 8, zoals deze staan beschreven in Leerstoflijnen lezen beschreven (SLO, 2011): Leerlingen komen in aanraking met een leesomgeving. Leerlingen werken aan een leestaak: (voor)lezen van fictie en het delen van leeservaringen. Leerlingen komen in aanraking met verschillende onderwerpen in boeken. Leerlingen komen in aanraking met verschillende kenmerken van verhalen, zoals verhaalstructuur en perspectief, personages en woordgebruik. Leerlingen ontwikkelen een waardering voor verhalende teksten en leren de waardering te formuleren. Leerlingen leren bronnen te gebruiken die met jeugdliteratuur te maken hebben, zoals de bibliotheek. Kerndoelen Het project De ongelooflijk bijzondere boekeneter sluit aan op Kerndoel 9 van het Nederlands schriftelijk onderwijs (2006): De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten. 2. Inhoud en opzet De ongelooflijk bijzondere boekeneter Het prentenboek van Oliver Jeffers De ongelooflijk bijzondere boekeneter staat centraal in dit project. Een jongetje, genaamd Harry, speelt hierin de hoofdrol. Toen Harry even niet oplette, raakte hij per ongeluk verslaafd aan het eten van boeken. Hij neemt in plaats van zijn ijsje een likje van de gouden gids. Daarna begint hij met een hapje van een woordje en al snel eet hij in één hap een boek op. Zo verslindt hij woordenboeken, atlassen en moppenboeken. Hoe meer hij eet, hoe meer hij weet. De inhoud van de boeken gaan rechtstreeks naar zijn hersenen. In zijn droom om de slimste mens ter wereld te worden overeet hij zich. Hij wordt misselijk en alles raakt ontregeld. Als iedereen zegt dat hij moet stoppen met het eten van boeken, stopt hij. Maar wat moet hij nu? Dan trekt een half opgegeten boek op de grond zijn aandacht en begint Harry te lezen. Hij ontdekt dat hij lezen geweldig vindt. Misschien kan hij dan toch nog de slimste persoon van de wereld worden. Een kolderiek en hilarisch verhaal in een prachtig prentenboek met collageachtige bladzijden vol details en grapjes in verschillende technieken. De tekst in harkerige schrijfmachineletter en het beeld versterken elkaar. Op de achterzijde van dit originele boek staat de waarschuwing om het boek niet op te eten. Maar er is echter al een hap uit genomen! Door wie zou dat gedaan zijn? De verhaallijn, illustraties en grafische vormgeving van dit prentenboek worden rijkelijk benut in de uitvoering van de verschillende activiteiten in dit project. 4

5 2.2 - De opzet van het project In onderstaand schema 2 is het organisatiemodel weergegeven voor het project. Het project duurt vijf weken, inclusief de voorbereidings- en afrondingsfase. Het schema is opgedeeld in gekleurde cellen waarin verschillende typen activiteiten zijn geplaatst; een introductieactiviteit, drie voorleesactiviteiten, een thuisactiviteit, twee zelfstandige leesactiviteiten en vier verwerkingsactiviteiten. De inhoud van de activiteiten wordt kort toegelicht in paragraaf 1.3. In totaal telt dit project twaalf activiteiten. De zes activiteiten in de groen gekleurde cellen vormen de basis en vinden voorafgaand plaats aan de overige activiteiten. De zes activiteiten in de geel gekleurde cellen zijn activiteiten waaruit willekeurig gekozen kan worden, onafhankelijk van de week of de volgorde waarin ze zijn geplaatst. De verticale pijl geeft aan dat de basis aan activiteiten in de volgorde van boven naar beneden uitgevoerd moeten worden. De horizontale pijl geeft aan dat de instructie van de thuisactiviteit vooraf gaat aan het bespreken van de thuisactiviteit. Voorbereidingsfase Week 1 Uitvoeringfase Week 2 Uitvoeringfase Week 3 Uitvoeringfase Week 4 Afrondingsfase Week 5 Introductieactiviteit 20 minuten Voorbereiding van het project: verdiepen in de handleiding en organisatie in de groep Voorleesactiviteit 1 30 minuten Instructie thuisactiviteit 20 minuten Zelfstandige leesactiviteit 1 30 minuten Voorleesactiviteit 2 20 minuten Bespreken thuisactiviteit 15 minuten Zelfstandige leesactiviteit 2 30 minuten Voorleesactiviteit 3 30 minuten Uitloop van de activiteiten Verwerkingsactiviteit 1A/1B 45/ 30 minuten Verwerkingsactiviteit 2 30 minuten Verwerkingsactiviteit 3 45 minuten Verwerkingsactiviteit 4 90 minuten Schema 2 - organisatiemodel De inhoud van de activiteiten In deze paragraaf worden de verschillende typen activiteiten inhoudelijk kort toegelicht. Introductieactiviteit Een tafel wordt gedekt met het bijgeleverde patchwork tafelkleed. Op het tafelkleed liggen voor de leerlingen bekende en onbekende boeken op borden, in een soepterrine en gebundeld op een taartschaal. Deze boeken zijn bij het project geleverd. De leerlingen gaan in gesprek over hun smaak met betrekking tot boeken. Het papieren tafelkleed wordt ook gebruikt in de verwerkingsactiviteiten. Thuisactiviteit Iedere leerling krijgt een lege boekenmenukaart mee naar huis om samen met hun ouder(s)/ verzorger(s) in te vullen. Op die manier worden de ouders ook actief betrokken. Het project wordt kort toegelicht in de boekenmenukaart. Vervolgens gaan de ouder(s)/verzorger(s) in gesprek met het kind over het verhaal van De ongelooflijk bijzondere boekeneter. Hiervoor zijn voorbeeldvragen opgenomen. Verder wordt met het kind een Boeken Top Drie geformuleerd in de vorm van een voorgerecht, een hoofdgerecht en een nagerecht. 5

6 Voorleesactiviteiten Er zijn drie voorleesactiviteiten. In de eerste activiteit wordt het prentenboek voorgelezen voor het overzicht en de verhaallijn van het prentenboek. In de tweede activiteit wordt de aandacht gevestigd op enkele pagina s van het prentenboek. Oorzaak en gevolgen staan centraal bij het letterlijk en figuurlijk verslinden van boeken door het verhaalfiguur. De focus in de derde activiteit is het inleven in het verhaalfiguur door tekstballonnen toe te voegen aan het prentenboek. Het prentenboek verandert als het ware in een stripboek. Voor de drie voorleesactiviteiten zijn presentaties ontwikkeld voor het digitale schoolbord. Zelfstandige leesactiviteiten In het schema staan twee zelfstandige leesactiviteiten. De frequentie vergroten van de zelfstandige leesmomenten van de leerlingen behoort tot de mogelijkheid. Binnen de zelfstandige leesactiviteiten krijgen leerlingen de gelegenheid zelfstandig verschillende soorten boeken te bekijken en te lezen binnen een rijke leesomgeving. In de handleiding staan bij de beschrijving van de leesactiviteiten leesbevorderende suggesties. De diverse boeken voor het uitvoeren van deze leesactiviteiten zijn bij het project geleverd. Verwerkingsactiviteiten Er zijn 4 verwerkingsactiviteiten. De eerste drie worden door de PowerPointpresentatie Vormgeving ingeleid. De PowerPointpresentatie bestaat uit drie delen: deel 1: letters; deel 2: papier en deel 3: tekeningen. De leerlingen bekijken eerst het betreffende deel van de presentatie en beantwoorden de vragen. Daarna gaan ze aan de slag met een praktische verwerkingsactiviteit. Tijdens de laatste activiteit worden de onderdelen van het project en de resultaten uit de eerdere opdrachten gecombineerd tot een tentoonstelling De ongelooflijk bijzondere boekeneter in de klas Het materiaal De school ontvangt van de bibliotheek een pakket met de volgende materialen: 1 tafelkleed (1.20 X 1.80 cm)* 39 boeken, waarvan 7 boeken voor de introductieactiviteit en 32 boeken voor de zelfstandige leesactiviteiten 30 boekenmenukaarten* 4 digitale presentaties; 3 PowerPointpresentaties en een Prezipresentatie, te downloaden via Gebruikersnaam: deboekenetergroep3 Wachtwoord: harry2011pimento 1 prentenboek De ongelooflijk bijzondere boekeneter 1 handleiding voor de leerkracht *Het tafelkleed en de boekenmenukaarten behoren tot het verbruiksmateriaal van het project. Binnen de beschrijving van de activiteiten (hoofdstuk 3) wordt ook verwezen naar materiaal waar u zelf voor dient te zorgen. Zie benodigde materialen. 6

7 3. Beschrijving van de activiteiten Voorbereiding en organisatie in de groep Controleer of alle materialen bij het project geleverd zijn. Lees en bekijk het prentenboek. Maak eventueel een rijtje van moeilijke woorden die in het boek voorkomen voor het uitbreiden van de woordenschat. Hiermee kunt u rekening houden bij de voorleesactiviteiten om deze woorden toe te lichten/uit te leggen. Neem de handleiding door. Plan de activiteiten in uw rooster voor de aankomende vier weken. Gebruik hierbij eventueel het organisatiemodelschema dat te vinden is op pagina 5. Verzamel de materialen. Zie hiervoor benodigde materialen, op de boodschappenlijstjes bij de activiteiten. Plaats in de nieuwsbrief van de school dat het project De ongelooflijk bijzondere boekeneter de komende weken plaatsvindt in groep 3. Vermeld vervolgens dat de leerlingen een thuisactiviteit meekrijgen in de vorm van een boekenmenukaart. Download en bekijk de vier presentaties. Binnen de PowerPointpresentatie Vormgeving zijn voor de leerkracht notitiepagina s opgenomen met extra uitleg. Doelen Voorbereidingstijd Uitvoeringstijd Organisatie van de groep Organisatie van de ruimte Introductieactiviteit Verschillende smaken en smaken verschillen De leerlingen hebben boeken beoordeeld op persoonlijke smaak. De leerlingen kunnen reflecteren op de eigen ervaring van het zelf (leren) lezen/ voorlezen. 15 minuten 20 minuten de grote groep u-vorm van stoelen met in het midden een gedekte tafel een grote tafel of een aantal kleine tafeltjes gemaakt tot één tafel Prezipresentatie-Hele boek het tafelkleed 1 taartschaal (op voet) 1 soepkom 1 eetbord 1 lepel, vork en mes 1 pan of soepterrine 1 witte servet of wit crêpe-papier de 7 boeken die bestemd zijn voor deze activiteit; 1 voorleesbundel, 5 prentenboeken en 1 gedichtenbundel het prentenboek: De ongelooflijk bijzondere boekeneter 7

8 VOORBEREIDING U zet de Prezipresentatie-Hele boek op de dia met de gedekte tafel, waaraan Harry met onder andere zijn vader zit. Deze dia dient niet zichtbaar te zijn bij de start voor de leerlingen, maar pas bij de kern van deze activiteit. U dekt de tafel (zie benodigde materialen). Leg in de pan of soepterrine de twee voorleesbundels. Hierdoor ontstaat als het ware een soep van verhalen. Op het eetbord stalt u de gedichtenbundel uit. Door de vijf prentenboeken op te stapelen ontstaat er een taart. De boekentaart wordt op de taartschaal geplaatst met daarop een toefje slagroom gemaakt van een witte servet of crêpepapier. Verder zet u de stoelen van de leerlingen in een u-vorm rondom de gedekte tafel. UITVOERING start De leerlingen komen binnen en zien de tafel. U geeft de opdracht om rond de tafel te gaan zitten. U geeft u de leerlingen de ruimte om te reageren op de gedekte tafel en u gaat verder in op deze reacties. kern U gaat in gesprek met de leerlingen over de acht boeken die op de tafel liggen. Welk boek ken je? Wat is leuk aan dat boek?* Welke boeken zien er mooi uit? Wat is er mooi aan? Welke boek zou je (niet) willen lezen? Waarom (niet)? * Waarschijnlijk zullen de leerlingen aangeven dat ze de boeken van de boekentaart niet allemaal kunnen zien. Toon de prentenboeken één voor één aan de groep en leg ze zichtbaar voor iedereen op de tafel. U kunt vervolgens bovenstaande vragen opnieuw stellen. U start de dia van de gedekte tafel en u richt zich samen met de leerlingen op deze afbeelding. U gaat nog niet in op het verhaal/prentenboek, maar u verkent samen met de leerlingen de afbeelding in al zijn facetten: illustratie, tekst, vormgeving, uitstraling van de mensen en de situatie. U kunt hierbij de volgende vragen stellen: Wat zie je allemaal op deze afbeelding? Wat valt je het meeste op? Wie zijn deze mensen? Wat doen deze mensen? Wat denken deze mensen? Wat valt je op aan de letters? Waarop is de tekening gemaakt? Eventueel kunt u de verkenning in tweetallen laten plaatsvinden zodat alle leerlingen actief worden betrokken. U geeft dan de opdracht: Vertel aan elkaar wat je allemaal ziet op deze afbeelding. Vervolgens bespreekt u in de grote groep de bevindingen van de tweetallen. slot U sluit af door het volgende te vertellen: Deze afbeelding komt uit het boek van De ongelooflijk bijzondere boekeneter. U laat het prentenboek ook zien aan de leerlingen. De volgende keer ga ik het verhaal over Harry voorlezen. 8

9 3.3 - Voorleesactiviteit 1 Een ongelooflijk bijzonder boek De leerlingen hebben inzicht in de verhaallijn van het prentenboek. De leerlingen hebben inzicht in de illustraties van het prentenboek. De leerlingen hebben inzicht in de grafische vormgeving van het prentenboek. het prentenboek: De ongelooflijk bijzondere boekeneter de Prezipresentatie-Hele boek 1 A4 per leerling 1 tekenpotlood per leerling 10 minuten 30 minuten de grote groep u-vorm VOORBEREIDING U zet de Prezipresentatie-Hele boek klaar op de dia van de kaft (voor- en achterkant) van het prentenboek. U zorgt ervoor dat het digitale prentenboek in Prezi ook op de computer(s)/laptop(s) staan, zodat deze zelfstandig bekeken kan worden door de leerlingen. achtergrondinformatie In deze activiteit wordt gewerkt met een taalronde. Een taalronde is een basiswerkvorm vanuit Taalvorming; een visie op taal leren. Bij een taalronde zitten de leerlingen en de leerkracht voornamelijk in de kring, maar het is niet hetzelfde als een kringgesprek. Het is een doordachte opbouw van taalwerkvormen, waarbij in een korte tijdspanne alle taaldomeinen aan bod komen. Er wordt verteld, geluisterd, geschreven en voorgelezen, over dingen die de leerlingen zelf waarnemen, denken en meemaken. De eigen ervaringen staan hierbij voorop. UITVOERING start U vertelt aan de leerlingen het volgende: Ik ga jullie dit prentenboek voorlezen. U laat het boek zien. U vertelt verder: Dit doe ik niet met het echte boek, maar met een digitaal boek op het schoolbord. U wijst naar de dia en vraagt: Waar zou dit prentenboek over gaan? U laat de leerlingen het verhaal voorspellen. Waarschijnlijk valt het hapje uit de kaft van de achterkant hen direct op. Misschien kunnen sommige leerlingen de titel al lezen of u leest de titel zelf voor. Daarna vraagt u aan de leerlingen: Wat zou een boekeneter kunnen zijn? Wat zou een bijzondere boekeneter kunnen doen? en Wat betekent het woord ongelooflijk? 9

10 kern U past de werkvorm taalronde toe: Stap 1: U vraagt de leerlingen om in een u-vorm te komen zitten. Stap 2: U leest het prentenboek volledig en letterlijk voor met behulp van de Prezipresentatie. Indien leerlingen de behoefte hebben om te reageren op het verhaal of op de prenten tijdens het voorlezen dan geeft u hiervoor kort de ruimte. Eventueel licht u moeilijke woorden toe. Stap 3: U maakt een keuze in het onderwerp: lekkere/fijne dingen of een droom voor jezelf. Vervolgens stelt u één van de twee vragen: Wie heeft dat ook, iets wat je heel lekker of fijn vindt waar je geen genoeg van kan krijgen? of Wie heeft ook een droom voor zichzelf, zoals Harry? U geeft de ruimte aan een aantal leerlingen om te antwoorden op de vraag. U deelt de A4-tjes en de potloden uit. De leerlingen kunnen hun stoelzitting als tafel gebruiken, door ervoor te gaan zitten op hun knieën. Stap 4: De leerlingen schrijven of tekenen een lijstje van voor hen persoonlijke lekkere en/of fijne dingen of dromen voor henzelf. Stap 5: Een tweetalgesprek vindt plaats. De leerlingen vertellen elkaar, om en om, over één onderwerp van ieders lijstje. U geeft eventueel aan wanneer de beurtwisseling is. slot U vertelt aan de leerlingen dat ze het prentenboek zelf nog eens kunnen bekijken of het digitale prentenboek op de computer Uitleg en bespreken thuisactiviteit Welk boek staat er op het menu? De leerlingen kunnen zich inleven in het verhaalfiguur. ur. De ouders zijn betrokken bij het leesbevorderingproject. voor iedere leerling een boekenmenukaart 8 boeken: 1 rekenboek, 1 prentenboek, 1 stripboek, 1 dikke voorleesbundel, 1 rood boek, 1 informatieboek, 1 eerste leesboekje, 1 kookboek 3 blokjes per leerling 5 minuten 20 minuten de grote groep en tweetallen u-vorm of op de eigen plaats 10

11 VOORBEREIDING Verzamel de benodigde materialen. UITVOERING start U pakt een boekenmenukaart en vertelt aan de leerlingen het volgende: Ik heb hier een soort menukaart. Wie kan mij vertellen wat een menukaart is? U laat een aantal leerlingen aanvullend op elkaar deze vraag beantwoorden. U gaat verder: Maar dit is een bijzondere menukaart, namelijk een boekenmenukaart. Jullie krijgen allemaal een boekenmenukaart, die je mee naar huis neemt. Samen met je papa of mama ga je thuis praten over welke drie boeken jij het beste vindt. Dit kunnen boeken zijn die worden voorgelezen of waarin je alleen kan kijken of die je al zelf kan lezen. Het kunnen allerlei soorten boeken zijn. Jij vertelt bijvoorbeeld aan jouw papa waarom je dat leuke/spannende/mooie boeken vindt. Jouw papa schrijft dit voor jou op de boekenmenukaart of op een papiertje. Jij schrijft dit dan zelf over op de boekenmenukaart. Vervolgens legt u uit: Ook wordt op de boekenmenukaart verteld dat wij in de groep het boek over De ongelooflijk bijzondere boekeneter hebben gelezen. Kijk maar, de kaft van het prentenboek is de omslag van de boekenmenukaart. Je kunt dan thuis ook vertellen over Harry. kern Om de leerlingen inspiratie te geven voor de thuisopdracht zegt u het volgende: We gaan voor Harry ook een boekenmenukaart invullen. U legt de acht verschillende boeken naast elkaar in de kring. U staat bij ieder boek kort stil bij de titel en de kaft. Vervolgens geeft u iedere leerling drie blokjes. Dan stelt u de vraag: Wat zouden de drie beste boeken voor Harry zijn? Daarna legt u uit: Je hebt drie blokjes. Je kunt bij drie boeken een blokje leggen waarvan jij denkt dat voor Harry dit de beste of leukste boeken zijn. Om de beurt plaatsen de leerlingen de blokjes bij de boeken. Er ontstaat als het ware een staafdiagram. Eventueel kunt u een aantal leerlingen hun keuze laten toelichten. De drie boeken met de hoogste staven of de meeste blokjes vormen de top drie van Harry. Deze Boeken Top Drie wordt in de boekenmenukaart van Harry opgeschreven. slot U deelt de boekenmenukaarten uit aan de leerlingen en vertelt wanneer ze ingevuld terug op school moeten komen. De ingevulde boekenkaarten worden dan besproken met de leerlingen. 11

12 3.5 - Verwerkingsactiviteit 1a Ongelooflijk bijzondere letters De leerlingen hebben inzicht in illustraties. De leerlingen hebben inzicht in grafische vormgeving van het prentenboek. De leerlingen hebben kennis gemaakt met aspecten van grafische technieken en hebben deze toegepast. een digitaal schoolbord PowerPointpresentatie-Vormgeving, deel 1: Letters kranten, tijdschriften en huis-aan-huisbladen vellen A2-formaat tekenpapier 4 glazen potjes per tafelgroepje 1 etiket per glazen potje 15 minuten 45 minuten de grote groep tafelgroepjes VOORBEREIDING Bekijk de PowerPointpresentatie-Vormgeving, deel 1: Letters. Dit deel gaat over letters: de eigenschappen van letters, de uitstraling van letters en waar letters en teksten vindbaar zijn. Beantwoord voor uzelf de vragen, die in de presentatie worden gesteld. Zet de presentatie vervolgens startklaar als diavoorstelling.verdeel de vellen papier (A2-formaat) in vier delen. In het eerste vak komt stoer, in het tweede lief, in het derde deftig en in het vierde vak gewoon. (U kunt ook zelf kiezen voor andere kwalificaties of u kunt dat door de leerlingen laten doen na het verzamelen van de letters.) In het midden van elk tafelgroepje komt dit vel te liggen. Op de glazen potjes komen dezelfde benamingen: stoer/lief/deftig of gewoon, op de etiketten te staan. Beknopte achtergrondinformatie Vormgeving, deel 1: Letters Op de voorkant van de omslag van De ongelooflijk bijzondere boekeneter zijn de meeste letters met de hand geschreven. Behalve de naam van Oliver Jeffers; die letters hebben veel weg van een ouderwetse typemachineletter. In dit lettertype is ook het boek geschreven. (Als er een ouderwetse typemachine aanwezig is, dan laat u zien hoe vóór het digitale tijdperk teksten werden gemaakt en hoe deze er uit zagen.) Er zijn veel lettertypen. Het lettertype bepaalt mede de uitstraling van een tekst. Voor een reclametekst gebruikt een grafisch vormgever andere letters dan voor een tekst in een schoolboek. Bijna alle teksten worden gedrukt omdat er meestal een grote hoeveelheid van nodig is. De leerlingen komen in het dagelijkse leven vooral gedrukte teksten tegen. Een persoonlijk briefje, een boodschappenlijstje of een schoolschrift worden meestal met de hand geschreven. 12

13 UITVOERING start U vertelt de leerlingen dat zij gaan kijken naar een PowerPointpresentatie die over letters gaat. In de presentatie worden vragen gesteld die samen beantwoord worden. Na het bekijken en praten over de PowerPointpresentatie, gaan ze zelf letters verzamelen en over letters praten. kern Laat de leerlingen zoveel mogelijk voorbeelden van de beginletter van hun eigen voornaam uit kranten, huis-aan-huisbladen en tijdschriften verzamelen. Het gaat om de diversiteit. Ze letten op vorm (met of zonder schaduw, met of zonder extra stukjes), op de lettergrootte, of deze recht of cursief staan en of ze dik of dun zijn. En is het een kleine letter of een hoofdletter? U legt daarna het A2-vel in het midden van het tafelgroepje. De leerlingen beslissen in tweetallen in welk vak welke letter geplaatst gaat worden. Is het een stoere of juist een heel gewone letter? De leerlingen besluiten in welk vakje de letter komt te liggen. slot Alle letters uit één vak worden in een potje met dezelfde benaming gestopt. Deze potjes blijven op de tafels van de leerlingen staan en kunnen gedurende het hele project, in overleg met elkaar, worden aangevuld Verwerkingsactiviteit 1b Ongelooflijk bijzondere letters De leerlingen hebben inzicht in grafische vormgeving van het prentenboek. De leerlingen hebben inzicht in illustraties van het prentenboek. De leerlingen hebben kennis gemaakt met aspecten van grafische technieken van het prentenboek en hebben deze toegepast. tafel met tafelkleed zachte grafietpotloden kleurpotloden A4-formaat papier lijm (eventueel lijmkwasten) scharen oude kranten als onderlegger (een oude typemachine) 5 minuten 30 minuten individueel aan de eigen tafel 13

14 VOORBEREIDING Zet de tafel met alleen daarop het tafelkleed klaar. Verzamel de benodigde materialen. UITVOERING start Deel het tekenpapier, de potloden en de kleurpotloden uit. kern In activiteit 1a hebben leerlingen veel voorbeelden van de beginletter van hun voornaam gezien en geïnventariseerd. Zij zijn daardoor geïnspireerd geraakt om een eigen (begin-)letter(s) te ontwerpen. Indien nodig krijgen ze van u de beginletter van hun voornaam en van hun achternaam in hoofdletter en normale letter. Breng de PowerPointpresentatie nog een keer in herinnering en het eerste deel van de opdracht. Stel de vraag: Hoe zien jouw ongelooflijk bijzondere letters er uit? De leerlingen beantwoorden voor zichzelf eerst de volgende vragen: Heeft de letter een schaduw? Of extra stukjes aan de uiteinden? Zijn het dikke of dunne letter? Staan ze scheef of recht? Kies je voor een kleine letter of een hoofdletter? Wil je stoere letters, vrolijke letters of letters die dansen? Vervolgens worden de beginletters van hun voor- en achternaam getekend op liggend A4-formaat. Laat de leerlingen de letters minimaal vijf cm groot maken, anders vallen ze op het tafelkleed weg. De leerlingen knippen de initialen, met wat ruimte eromheen, uit. Alle letters krijgen een plekje in het binnenste vlak van het tafelkleed. Beslis samen hoe dat gebeurt. Worden de letters verdeeld over het tafelkleed of worden ze alleen in de vrije vlakken geplakt? Blijven de letters bij elkaar of komen ze los van elkaar op het vlak? slot Kijk samen met de leerlingen naar de gemaakte letters. In het vervolggesprek wordt bevestigd dat er heel veel soorten letters zijn. Verschillend van vorm, grootte, en uitstraling. Vraag de groep welke letter zij het opvallendst vinden, welke heel vrolijk zijn en welke letter het meeste lijkt op de letter die in het boek gebruikt is? 14

15 3.7 - Zelfstandige leesactiviteit 1 Ik lees, ik lees wat jij (nog) niet leest De leerlingen hebben boeken beoordeeld op persoonlijke smaak. De leerlingen hebben diverse boeken, verwant aan de thema s van het prentenboek, bekeken en/of gelezen. de 31 boeken die bestemd zijn voor deze activiteit eventueel de 7 boeken vanuit de introductieactiviteit het prentenboek: De ongelooflijk bijzondere boekeneter 30 minuten 30 minuten grote groep of kleine groepjes kring of tafelgroepjes VOORBEREIDING Presenteer de 31 boeken ergens in het lokaal op een toegankelijke en aantrekkelijke manier. Selecteer een gedeelte van een boek waaruit u de leerlingen gaat voorlezen. UITVOERING start U vertelt aan de leerlingen: Van de bibliotheek hebben we deze boeken te leen. Daarna vraagt u: Wie leent er wel eens boeken bij de bibliotheek? Wie kan vertellen hoe je een boek uitkiest? kern U vertelt verder: Ik heb een boek uitgekozen waaruit ik jullie ga voorlezen. U maakt de leerlingen eventueel deelgenoot van het keuzeproces voor dit boek. Denk hierbij aan de dikte van het boek, de aantrekkelijke kaft, een bekende schrijver, een aansprekende titel en een spannende tekst op de achterkant. U leest het boek gedeeltelijk voor. Als u stopt met lezen vraagt u: Wie zou dit boek (niet meer) pakken om het verder te lezen? Waarom (niet)? Daarna pakt u het prentenboek van De ongelooflijk bijzondere boekeneter erbij. Vervolgens stelt u de vraag: Wat is hetzelfde aan deze boeken? De antwoorden op deze vraag mogen variëren van de kleur van het boek tot en hetzelfde thema/onderwerp tot eenzelfde soort genre en overeenkomsten in het verhaalfiguur. slot U geeft de leerlingen de mogelijkheid om vrij te lezen uit de collectie boeken. In de loop van dit project kunt u hiervoor meerdere gelegenheden aangrijpen dan aangegeven staat in het schema opzet van het project, zodat leerlingen zelfstandig kunnen lezen. 15

16 3.8 - Voorleesactiviteit 2 Boeken eten is veel weten! PowerPointpresentatie- Verhaallijn De leerlingen hebben inzicht in de verhaallijn van het prentenboek. De leerlingen hebben inzicht in de illustraties van het prentenboek. De leerling kunnen zich inleven in het verhaalfiguur. 15 minuten 20 minuten de grote groep staand in een kring zittend op de grond in een kring VOORBEREIDING U bekijkt PowerPointpresentatie-Verhaallijn en zet deze klaar. Achtergrondinformatie In deze activiteit wordt gewerkt met een gedragspatroongrafiek. Een visuele toepassing vanuit het systeemdenken en natuurlijk leren. De bedoeling van de grafiek is om te laten zien hoe gedrag, in dit geval het eten van boeken door Harry, verandert als de tijd verstrijkt. De tijd op de x-as wordt in dit geval weergegeven met het begin, midden en einde van het prentenboek. Veel boeken eten Geen boeken eten Begin Midden Einde 16

17 UITVOERING start U vraagt aan de leerlingen om in een kring te komen staan. kern U gaat samen met de leerlingen een gedragspatroongrafiek van de boekeetverslaving van Harry eerst lichamelijk uitbeelden. Daarna wordt de dia van de lijngrafiek bekeken als weergegeven grafiek op de laatste dia van de PowerPointpresentatie. U vertelt aan de leerlingen: Ik ga het verhaal van Harry vertellen over hoeveel boeken hij eet. Ik maak daarbij bewegingen. Jullie luisteren naar het verhaal en jullie doen mee met de bewegingen. Indien mogelijk kunt u ook tegelijkertijd de bijbehorende prenten laten zien op het digitale schoolbord. De laatste dia laat u pas zien bij het slot. bewegingen verhaal prenten 1. De leerlingen zitten op de grond. Op een middag had hij in zijn ene hand een ijsje en in zijn andere hand een gouden gids. Harry had nog nooit boeken gegeten. Dia 3 Begin 2. De leerlingen gaan op hun hurken zitten met de handen plat op de grond. 3. De leerlingen blijven op hun hurken zitten, maar hun handen komen steeds verder boven de grond tot aan schouderhoogte. Maar nogal per ongeluk nam hij een likje van de gouden gids in plaats van het ijsje. Harry twijfelde nog maar hij begon met het eten van een los woord, daarna nam hij een hele regel en daarna een hele bladzijde. Harry vond ze ontzettend lekker. Op woensdag at hij zelfs een compleet boek op. Dia 3 Dia 4 4. De leerlingen gaan langzaam rechtop staan tijdens het benoemen van de soorten boeken. Harry verslond allerlei soorten boeken. Avonturenboeken, woordenboeken, atlassen, moppenboeken, weetjesboeken en rekenboeken. Maar rode boeken at hij het liefst. Dia 5 5.De leerlingen staan en strekken hun armen steeds verder uit omhoog, tot boven hun hoofd. Hoe meer boeken Harry at, hoe slimmer hij werd. Dus bleef hij boeken eten En hij werd steeds slimmer en slimmer en slimmer. Van één boek per keer, stapte hij over naar drie boeken tegelijk. Boeken over van alles en nog wat. Harry was niet kieskeurig, hij wilde alles weten. Dia 6/ Dia 7 Midden 6. De leerlingen staan op hun tenen met hun armen gestrekt tot boven hun hoofd gestrekt. 7. De leerlingen staan op hun tenen met hun armen gestrekt omhoog, tot boven hun hoofd. Vervolgens zwaaien ze met hun armen en draaien ze rondjes om hun as. Maar toen begon het minder goed met hem te gaan. In feite ging het heel erg slecht met Harry. Hij at teveel, en hij at te snel. Maar nu komt het ergste. Alles wat hij had geleerd, raakte door elkaar Zijn maag kreeg geen tijd om alles rustig te verteren. Hij durfde niet te praten, omdat hij zich ervoor schaamde. Dia 8 Dia 9 8. De leerlingen maken zich steeds kleiner, totdat ze weer op hun hurken zitten met de handen plat op de grond. Bijna iedereen zei dat hij moest stoppen met het eten van boeken. Dus stopte hij ermee. Hij zat heel lang verdrietig op zijn stoel. Wat moest hij nu? Dia 10/ Dia 11 17

18 Einde 9. De leerlingen gaan op de grond zitten. 10. De leerlingen zitten op de grond en vouwen hun handen open, zoals een opengevouwen boek. Na een poosje, nogal per ongeluk, pakte Harry een half opgegeten boek van de grond. Maar in plaats van het in zijn mond te stoppen sloeg hij het open en begon te lezen. Harry ontdekte dat hij lezen geweldig vond. En als hij maar genoeg las - dacht hij -zou hij toch nog de slimste persoon van de wereld worden. Dia 12 Dia 13 Hierna reflecteert u met de leerlingen op de gemaakte bewegingen bij het verhaal. Wanneer was je klein in het verhaal? Wanneer was je groot in het verhaal? Wat gebeurde er in het verhaal toen je groeide van klein naar groot? Wat gebeurde er in het verhaal toen je van groot naar klein ging? slot Optie: Laat de laatste dia van de presentatie zien, de gedragspatroongrafiek. U legt een relatie tussen: het zitten op de vloer en de x-as van de grafiek. het steeds groter worden en de stijgende lijn. het ronddraaien met je lijf en dat alles door elkaar raakte bij Harry; het hoogste punt van de lijn. van op je tenen staan met de armen omhoog naar ineens klein worden; de rechte lijn naar beneden. Tot slot maken u en de leerlingen deze grafiek met de vinger in de lucht, vanaf de grond. Hierbij ondersteunt u de bewegingen met de verkorte verhaallijn uit uw hoofd Verwerkingsactiviteit 2 Een stukje van de taart De leerlingen hebben inzicht in grafische vormgeving van het prentenboek. 15 minuten 30 minuten individueel aan de eigen tafel een digitaal schoolbord PowerPointpresentatie Vormgeving, deel 2: Papier tafel met tafelkleed 1 stevig A4-papier voor de mal van een taart in 6 stukken allerlei soorten papier A4-formaat papier, 1 per leerling lijm (eventueel lijmkwasten) 1 schaar voor de decoraties: stukjes crêpe- of vloeipapier en dun papier om rolletjes van te maken of rietjes oude kranten als onderlegger 18

19 VOORBEREIDING Zet de tafel met daarop het tafelkleed klaar. presentatie Bekijk de PowerPointpresentatie Vormgeving, deel 2: Papier. Dit deel gaat over de manier waarop Oliver Jeffers in het boek De ongelooflijk bijzondere boekeneter allerlei soorten papier gebruikt in de vormgeving van zijn boek. Voornamelijk als achtergrond van de illustraties en een enkele keer op een grappige manier. Beantwoord voor uzelf de vragen die worden gesteld. Zet de PowerPointpresentatie Vormgeving, deel 2: Papier vervolgens startklaar als diavoorstelling. activiteit Maak per tafelgroepje een mal van één taart in stukken. Neem daarvoor stevig A4-papier. Zet daarop een cirkel met een diameter van ongeveer twintig cm. Verdeel de cirkel in zes stukken en knip ze uit. Verzamel de materialen en maak eventueel voorbeelden van de decoraties. VOORBEREIDING DOOR DE LEERLINGEN De leerlingen verzamelen thuis allerlei soorten papier, zoals cadeaupapier, krantenpapier, papiertjes waar snoepjes in hebben gezeten, de papieren placemat uit het restaurant, zilverpapier, een papiertje uit een notitieblokje en bedrukte servetten. Vul de collectie van de leerlingen aan met soorten papier die nog ontbreken, zoals pagina s uit (afgeschreven) boeken, behangpapier, geprint papier uit de afvalbak bij het kopieerapparaat en gekleurde A4-tjes. UITVOERING start U vertelt de leerlingen dat zij gaan kijken naar een PowerPointpresentatie over papier. In de presentatie worden vragen gesteld die ze daarna samen beantwoorden. Daarna gaan de leerlingen overheerlijke taarten maken van het verzamelde en meegebrachte papier van thuis. Bespreek na het bekijken van de presentatie het binnenste vlak van het tafelkleed. Wat voor papier is er op het tafelkleed te zien? Kun je nog meer soorten opnoemen? Laat ter inspiratie voorbeelden zien van het meegebrachte papier van uw leerlingen of van uzelf. Effen en gekleurd papier Papier bedrukt met een dessin/patroon Papier met reliëf, zoals behangpapier Bedrukt papier, bijvoorbeeld kranten en folders Papier voor huis-tuin en keukengebruik, zoals servetten, placemats en notitieblokjes kern Laat de leerlingen voor Harry een lekkere taart met verschillende smaken maken. Ze gebruiken daarvoor de mal (één van de zes stukjes) die u hebt gemaakt. De punt van de taart wordt steeds op een ander stuk papier gelegd, omgetrokken, uitgeknipt en op een gekleurde ondergrond geplakt. Stimuleer de leerlingen de punten (minimaal zes) zo verschillend mogelijk te maken. De leerlingen gebruiken hiervoor het meegebrachte papier van henzelf en van de leerkracht. 19

20 De taart kan ook worden versierd met toefjes slagroom of vruchtjes (gemaakt van crêpepapier of vloeipapier). Kleine rolletjes papier of rietjes kunnen als kaarsjes dienen. slot Stal de taarten op de tafels uit. Leg er ook een paar op de tafel van Harry. Voer een gesprek over de verscheidenheid van de taarten. Welke taart ziet er uit om op te eten? Welke taart valt is het bijzonderst? Wie heeft een taart gemaakt met de meeste verschillen? Zelfstandige leesactiviteit 2 Wie dit leest... De leerlingen hebben boeken beoordeeld op persoonlijke smaak. De leerlingen hebben diverse boeken die verwant zijn aan de thema s van het prentenboek bekeken en/of gelezen. de 31 boeken die bestemd zijn voor deze activiteit eventueel de 7 boeken vanuit de introductieactiviteit het prentenboek: De ongelooflijk bijzondere boekeneter Prezipresentatie-Hele boek 10 minuten 30 minuten de grote groep aan de eigen tafel VOORBEREIDING Vraag een tweetal leerlingen welk boek zij aan het lezen zijn of hebben gelezen. Vraag vervolgens of zij daarover willen vertellen aan de andere leerlingen. U bereidt het samen met de leerlingen voor. De vragen die u hierbij kunt stellen zijn: Welk boek ben je aan het lezen? of Welk leuk boek heb je gelezen? Wat vind je van het boek? Waarom vind je dat? Kun je een leuk stukje vertellen/voorlezen uit het boek? Wat is hetzelfde tussen jouw boek en het boek De ongelooflijk bijzondere boekeneter? U zet de Prezipresentatie-Hele boek startklaar op één van de laatste dia s met de tekst: Harry ontdekte dat hij lezen geweldig vond. En als hij maar genoeg las, dacht hij, zou hij toch nog de slimste persoon van de hele wereld worden. 20

21 UITVOERING start U vraagt de leerlingen, om de beurt, te vertellen over hun boek aan de andere leerlingen. U helpt de leerlingen daarbij door de vragen te stellen vanuit de voorbereiding. Als de twee boeken door de leerlingen toegelicht zijn, kunt u vragen: Welk boek lijkt jou het leukste om te gaan lezen? Laat de leerlingen bij het desbetreffende boek gaan staan. kern U maakt de dia zichtbaar. U leest de tekst: Harry ontdekte dat hij lezen geweldig vond. En als hij maar genoeg las, dacht hij, zou hij toch nog de slimste persoon van de hele wereld worden, twee keer voor aan de leerlingen. De eerste keer heel langzaam en de tweede keer heel snel. U vraagt aan de leerlingen: Wat is verschillend in mijn voorlezen? U vertelt aan de leerlingen dat zij deze tekst ook op een speciale manier gaan voorbereiden. U nummert de leerlingen van 1 t/m 4. Vervolgens geeft u de volgende opdracht: De nummers 1 gaan deze tekst op een verdrietige manier voorbereiden, de nummers 2 op een zingende manier, de nummers 3 op een fluisterende manier en de nummers 4 met een hoge stem. U laat in groepjes van vier, waarin alle nummers vertegenwoordigd zijn, de leerlingen elkaar de tekst op hun speciale manier voordragen. slot U geeft de leerlingen de mogelijkheid om vrij te lezen in de boeken uit de collectie. In de loop van dit project kunt u hiervoor ook gelegenheden aangrijpen die niet aangegeven staan in het schema opzet van het project, zodat leerlingen zelfstandig kunnen lezen Voorleesactiviteit 3 Wat zeg je? De leerlingen hebben inzicht in de verhaallijn van het prentenboek. De leerlingen hebben inzicht in de illustraties van het prentenboek. De leerlingen hebben inzicht in de grafische vormgeving van het prentenboek. De leerling kunnen zich inleven in het verhaalfiguur. PowerPoint-Hele boek 1 stripboek 1x - PowerPointpresentatie-Hele b oek enkelzijdig uitgeprint Per tafelgroepje 1 kladblaadje per leerling 2x de bijlage met tekstballonnen gekopieerd scharen lijm 1 grijs potlood per leerling kleurpotloden 15 minuten 30 minuten grote groep tafelgroepjes u-vorm 21

22 VOORBEREIDING U print één keer PowerPointpresentatie-Hele boek enkelzijdig uit. Kopieer per tafelgroepje twee keer de bijlage met lege tekstballonnen. Leg de materialen klaar per bij ieder tafelgroepje. Zet PowerPointpresentatie-Hele boek startklaar. UITVOERING start U vertelt het volgende aan de leerlingen: Wij gaan van het prentenboek van Harry een soort stripboek maken. U laat de binnen- en buitenkant van een stripboek zien. U vraagt: Wie kan uitleggen wat een stripboek is? Van belang is dat wordt gesproken over de definitie van tekstballonnen. Vervolgens laat u de dia zien van de bladzijde met de tekst Harry hield van boeken. Maar niet zoals jij en ik van boeken houden, nee. Heel anders... Bij Harry is een lege tekstballon geplaatst, waarin tekst getypt kan worden. U geeft de leerlingen de volgende opdracht: Overleg met je buurman of buurvrouw (in tweetallen) wat Harry op deze bladzijde kan zeggen. U geeft de leerlingen hiervoor kort de tijd. Vervolgens vraagt u aan een aantal tweetallen wat zij bedacht hebben. Eén van de teksten van de tweetallen typt u in de tekstballon. kern U geeft de instructie voor de opdracht: Je krijgt dadelijk één bladzijde uit het prentenboek De ongelooflijk bijzondere boekeneter. Op die bladzijde ga je bedenken wat Harry kan zeggen. Dit schrijf je op het kladblaadje. Als je tevreden bent over de tekst, dan schrijf de tekst over op een tekstballon. De tekstballon knip je netjes uit en plak je bij Harry op de bladzijde. De leerlingen voeren de opdracht onder uw begeleiding uit. slot U zet PowerPointpresentatie-Hele boek klaar op de eerste dia. Als iedereen klaar is met het uitvoeren van de opdracht, vraagt u de leerlingen om in een u-vorm te komen staan met hun bladzijde met tekstballon(nen)*. U geeft de volgende uitleg: Ik start de presentatie van het prentenboek. Iedereen leest zijn tekstballon voor als hij zijn bladzijde ziet op het schoolbord. U bundelt de losse bladzijden bij elkaar. Daarna legt u het gemaakte stripboek bij de andere boeken die de leerlingen mogen pakken om te lezen. * Eventueel geeft u de leerlingen de opdracht om in de volgorde van de bladzijden uit het boek te gaan staan. 22

23 Verwerkingsactiviteit 3 Harry (en ik) De leerlingen hebben kennis gemaakt met aspecten van grafische technieken van het prentenboek en hebben deze toegepast. 15 minuten 45 minuten individueel aan de eigen tafel digitaal schoolbord PowerPointpresentatie Vormgeving, deel 3: Illustraties tafel met tafelkleed verf (plakkaatverf of acrylverf) 1 vel dik papier verfkwasten 1 schaar lijm (eventueel lijmkwasten) allerlei soorten papier (zie activiteit 1) oude kranten als onderlegger VOORBEREIDING Bekijk de PowerPointpresentatie Vormgeving, deel 3: Illustraties. Dit deel gaat over de illustraties. Oliver Jeffers is zowel de schrijver als de illustrator/vormgever van het boek. Beantwoord voor uzelf de vragen die worden gesteld. Beknopte achtergrondinformatie van Vormgeving, deel 3: Illustraties: Oliver Jeffers gebruikt op meerdere plaatsen illustraties, die het verhaal zó duidelijk vertellen, dat er niet veel tekst nodig is. Harry leidt de lezer door het verhaal. Op elke (dubbele) pagina van het boek komt hij voor: Harry in verschillende houdingen en gemoedstoestanden, afhankelijk van de fase waarin hij zich in het verhaal bevindt. (Zie hiervoor ook voorleesactiviteit 2.) Zet de PowerPointpresentatie Vormgeving, deel 3: Illustraties klaar als diavoorstelling. Dek de tafel met het tafelkleed en leg de materialen voor de opdracht klaar. UITVOERING start U vertelt de leerlingen dat zij gaan kijken naar een PowerPointpresentatie over illustraties. In de presentatie worden vragen gesteld, die ze samen beantwoorden. Deze kennis gebruiken ze bij het uitvoeren van de opdracht: Harry (en ik). U demonstreert hoe een papiercollage wordt gemaakt. 23

24 kern Laat de leerlingen papier bij elkaar zoeken. Daarvan knippen (of scheuren) ze verschillende vormen, zoals rechthoeken of cirkels, in verschillende formaten. Deze plakken ze op het dikke vel papier. Tegen elkaar, maar vooral ook over elkaar heen. Geen vlakje wit van de ondergrond mag zichtbaar zijn. Hierdoor ontstaat een papiercollage. In tweetallen kiezen de leerlingen een Harry die hen het meeste aanspreekt. Ze vertellen aan elkaar waarom ze juist voor deze Harry kiezen. Harry wordt vervolgens uitgeknipt. Dat hoeft niet heel precies te gebeuren, omdat de leerlingen dat later doen aan hun eigen tafel. Laat iedere leerling een goede plek voor Harry zoeken in hun eigen collage. Valt Harry op of zit hij in de collage verstopt? Dat is mede afhankelijk van de achtergrond. Is het een drukke achtergrond? Is het verschil in kleur van de achtergrond en het figuurtje Harry heel klein? Zit Harry op de rand van een stukje papier? Gedeeltelijk onder een stukje papier? Of zie je zijn hoofd nog net om het hoekje steken? Harry wordt vastgeplakt. slot Bespreek de kunstwerken samen. Vond je het een leuke opdracht? Wie wil er iets vertellen over zijn/ haar kunstwerk? Waarom heb je voor deze Harry gekozen? Aan welke plaatsen voor Harry heb je nog meer gedacht? Verwerkingsactiviteit 4 Komt dat zien! De leerlingen hebben hun gemaakte kunstwerken geselecteerd, gepresenteerd en geëxposeerd. Voor het inrichten van de ruimte: 4 grote tafels of kleine tafeltjes aan elkaar geschoven (effen) tafelkleden of vellen gekleurd papier om de tafels te bedekken taartschaal (op voet) soepkom, eetbord 30 minuten 90 minuten de grote groep in de ruimte Voor het maken van een passe-partout voor de collage (optie): vellen gekleurd papier, 1 per leerling potloden lijm (en lijmkwasten) oude kranten als onderlegger lepel, vork en mes pan of soepterrine witte servet of wit crêpepapier heel veel boeken ophangsysteem (naar eigen keuze) het digitale schoolbord om de presentaties ties te laten zien 24

25 VOORBEREIDING Kies een geschikte locatie voor het inrichten van de tentoonstelling, zoals het eigen klaslokaal, de aula of de bibliotheek. Maak afspraken met uw collega s of de bibliotheekmedewerker als u buiten het eigen lokaal en/of met meerdere groepen 3 tegelijk wilt exposeren. Zet een tafel klaar om deze te kunnen dekken, zoals bij de introductieactiviteit is gedaan. Zorg dat er voldoende ruimte is (wanden of schotten) om de collages en het groepswerk op te hangen. De tentoonstelling De ongelooflijk bijzondere boekeneter bestaat uit de volgende onderdelen: een gedekte tafel met boeken, zoals een boekentaart, boekensandwich en een soepterrine of pan met boeken (net zoals bij de Introductieactiviteit). de binnenkant van het tafelkleed als schilderij (voorzien van een lijst) met de initialen van alle leerlingen. potjes letters met de etiketten stoer, lief, deftig of gewoon (of andere benamingen). alle taartjes (of een selectie). alle collages (of een selectie). UITVOERING start Leg uit dat er bij een tentoonstelling mensen worden uitgenodigd om te komen kijken. De leerlingen mogen hun werk, gemaakt tijdens het project van De ongelooflijk bijzondere boekeneter laten zien. Afhankelijk van de ruimte en het aantal groepen dat exposeert laten de leerlingen alles wat ze hebben gemaakt zien, of zij kiezen een werkstuk per persoon. kern U vertelt de leerlingen dat zij een tentoonstelling gaan inrichten. Stel de volgende vragen binnen een gesprek: Wie is er wel eens naar een tentoonstelling geweest? Wat heb je daar gezien? Wat vond je (ongelooflijk) bijzonder? Zou je dat in jouw huis willen hebben? Weet je nog hoe het gebouw er van buiten uit zag? En misschien ook wel van binnen? Wat heb je nodig om de tentoonstelling van De ongelooflijk bijzondere boekeneter in te richten? Maak een lijstje met de verschillende taken. Verdeel de groep in kleinere groepjes en geef ze één van deze taken. Bijvoorbeeld: groep a dekt de tafel met de boeken en het serviesgoed; groep b hangt de collages en het groepswerk op; groep c en d maken de posters, de uitnodiging om te komen kijken en de toegangskaartjes; groep e kleedt een tafel aan met de letter e en groep f stalt de taartjes op een grote tafel uit. Stimuleer de leerlingen om na te denken over hoe ze de tentoonstelling nóg aantrekkelijker kunnen maken voor het publiek. Bijvoorbeeld door te zorgen voor een overweldigende hoeveelheid boeken, allerlei soorten drukwerk, een etagère en servetten voor de taartjestafel. 25

26 slot Als de tentoonstelling klaar is, komt het publiek kijken. De leerlingen leiden de bezoekers rond en vertellen over het project en wat er allemaal te zien is. optie: het maken van een passe-partout Een passe-partout heeft de werking van een schilderijlijst: het werk komt beter uit de verf. U kunt ervoor kiezen om passe-partouts te laten maken voor de collages van opdracht 3. Voor het groepswerk kunt u dat het beste zelf doen. Laat zien hoe de collages op een vel papier moeten worden geplaatst en geplakt. De randen van het vel vormen de omlijsting van het werkstuk. De boven- en onderrand kunnen dezelfde breedte hebben, maar het is mooier als de bovenkant en de zijkanten hetzelfde zijn en de onderrand iets breder is. Deel alle materialen uit. Laat de leerlingen hun werkstuk op de juiste plek leggen. Controleer of het werk recht ligt. Vraag de leerlingen om elkaar te helpen. Als de één het werkstuk vasthoudt, kan de ander langs de randen een dun potloodlijntje trekken. Binnen die lijnen kan het werk straks worden opgeplakt. Laat de leerlingen het vel zolang op een schone ondergrond leggen. De leerlingen brengen vervolgens op de achterkant van het werkstuk lijm aan: dicht langs de randen en in een x-vorm over de hele achterkant. Daarna plakken ze het werkstuk binnen de potloodlijnen op het gekleurd papier. 26