Wat doen de provincies inzake landbouw?

Transcriptie

1 Boudewijnlaan B-1000 Brussel tel fax Inhoud 1 De missie van de provincies inzake landbouwbeleid De concrete taken Onderzoek, voorlichting en advisering Multifunctionele landbouw Beleidsvorming en implementatie Communicatie en educatie Ondersteuning actieve actoren Visserij (West-Vlaanderen) Contacten

2 1 De missie van de provincies inzake landbouwbeleid De Vlaamse provincies voeren al decennialang een landbouwbeleid. De provinciebesturen staan als streekbestuur zeer dicht bij de land en tuinbouwsector. Zij worden onder meer via hun gebiedsgerichte werking en de organisatie van het praktijkonderzoek snel geconfronteerd met de gevolgen van de vele ontwikkelingen binnen de sector. Dit garandeert een beleidsvoorbereiding op maat van de landbouw. Via hun structureel uitgebouwde diensten landbouw en plattelandsbeleid trachten de provincies een antwoord te formuleren op deze veranderingen. Landbouw blijft immers de grootste ruimtegebruiker en het economische speerpunt op het platteland. Landbouw brengt niet enkel werkgelegenheid met zich mee. Er is ook de nauwe link met de voedingsindustrie en de creatie van een aantrekkelijk landelijk landschap voor wonen, toerisme en recreatie. Een vitale landbouw draagt daarenboven bij tot de ontwikkeling van een sterk sociaal weefsel op het Vlaamse platteland. In het Kerntakendebat werden afspraken gemaakt over de taakomschrijvingen van de bestuursniveaus. In concreto hebben de provincies volgende taakstelling binnen het beleidsdomein landbouw: inzake het onderzoek voor land- en tuinbouw specialiseren de provincies zich in het praktijkgerichte onderzoek. Dit gaat over kennisverwerving en kennisoverdracht in een provinciaal en bovengemeentelijk kader, onder meer voor specifieke regionale teelten; inzake land- en tuinbouwvorming zorgen de provincies voor netwerkvorming (coördinatie en afstemming) binnen het aanbod van streekgerichte vorming en landbouweducatie. Dit gaat ook breder, naar de samenleving toe, onder de vorm van sectorpromotie. de dienstverlening aan de landbouw wordt zo georganiseerd dat er voor de landbouwer één loket per provincie is. Ruimte creëren (letterlijk en figuurlijk) voor de verdere ontwikkeling van een leefbare landbouw is voor de provincies een belangrijke opdracht. Dat het hierbij gaat om het ondersteunen en stimuleren van een duurzame en maatschappelijk aanvaarde landbouw, is voor de provincies een evidentie. Verschillende projecten (bv. inzake glastuinbouw, mestverwerkinglocaties, etc.) en planningsprocessen in de open ruimte hebben een impact op de land- en tuinbouwsector. Voor een aantal van deze processen (provinciaal en gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan, afbakening agrarische structuur, ruilverkaveling, landinrichting, ) heeft de provinciale landbouwdienst een adviserende rol. Deze adviesrol geldt eveneens bij het verlenen van milieu en bouwvergunningen. De provincies spelen ook een rol bij het soortenbeheer. Op grond van de bodemkundige factoren vertoonde de landbouw in Vlaanderen reeds een sterke differentiatie al naargelang de streek. Deze differentiatie zet zich steeds verder door. De provincies zullen zich in de toekomst verder richten op deze gebiedsspecifieke materie zodat de sterke verbondenheid als streekbestuur met de landbouwsector binnen de provincie blijvend tot uiting kan komen. In die zin zijn provincies niet alleen een partner voor Vlaanderen om het Europese beleid te vertalen en te implementeren in de Vlaamse situatie; zij kunnen tevens meedenken bij en helpen aan - de ontwikkeling van het Vlaamse beleid. 2

3 2 De concrete taken Het beleidsveld landbouw is een homogeen pakket van grondgebonden activiteiten die in elke provincie binnen een klassieke provinciale dienst en door één of meerdere proefcentra worden uitgevoerd. Door de organisatorische structuur van het provinciale landbouwbeleid dient rekening gehouden te worden met volgende bemerkingen: De verkregen data zijn erg afhankelijk van de juridische structuur van de praktijkcentra. Deze verschillen van een GPB over een provinciale vzw tot een volledig zelfstandige vzw. Dit heeft grote implicaties bij het oplijsten van de middelen en provinciale personeelsleden. Een aantal taken zitten op raakvlakken met andere beleidsdomeinen. Rattenbestrijding zit in de provincies West-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg bij water. Zorgboeren worden in de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant ondersteund vanuit welzijn. De activiteit streekproducten wordt in de provincies Vlaams-Brabant, West-Vlaanderen en Oost- Vlaanderen ondersteund vanuit economie. Omwille van de uniformiteit werden deze data ook in deze oefening meegenomen. Hoewel het pakket activiteiten over de 5 provincies heen gelijklopend is, is er 1 grote uitzondering, nl. visserij. De activiteiten hier rond vinden enkel in West-Vlaanderen plaats en worden onder 2.6 besproken. Binnen de provinciale administratie is er samenwerking met diverse beleidsdomeinen. Onderwijs (indien provinciale landbouwscholen), de diensten economie, milieu, water en ruimtelijke ordening zijn nauw betrokken. Onderstaande tabel geeft een ruw overzicht van de gebruikte middelen, financieel (budget 2009) en provinciepersoneel. Uit de tabel blijkt een vrij gelijklopend budget, met West-Vlaanderen als uitschieter. De personeelinzet vertoon wel grote schommelingen, meer uitleg hierover onder 2.1. Budget VTE 33,16 7, ,2 65,2 Bij de inventarisatie werden deze en andere gegevens geordend binnen zes clusters: Onderzoek, voorlichting en advisering Multifunctionele landbouw Beleidsvorming en implementatie Communicatie en educatie Ondersteuning van actieve actoren Visserij (West-Vlaanderen) Deze worden nu per cluster gedetailleerder besproken. 3

4 2.1 Onderzoek, voorlichting en advisering De activiteiten binnen het deze cluster vloeien in belangrijke mate voort uit de afspraken gemaakt in het kerntakendebat, waarbij de provincies verantwoordelijk zijn voor de organisatie van het praktijkonderzoek. Dit gebeurt mede door de proefcentra die een duurzaam landbouwbeleid ontwikkelen. Een aantal van hen werden erkend in het BVR betreffende de toekenning van facultatieve subsidies aan de Praktijkcentra actief in de voorlichting en ontwikkeling van land- en tuinbouw (14 mei 2004). De cluster bevat volgende activiteiten: Praktijkonderzoek o Plantaardige productie o Dierlijke productie o Biologische teelt Voorlichting, vorming en onderwijs o Voorlichting en vorming o Samenwerking met land en tuinbouwonderwijs Stimuleren van rationeel gebruik van productiemiddelen o Water o Bodem o Mest o Gewasbescherming o Energie In concreto worden alle taken in deze cluster uitgevoerd door de provincie, maar op verschillende manieren: via een subsidie aan een erkend praktijkcentrum (vzw). Voorbeelden zijn hier Limburg via PCFruit PIBO en PVL, Oost-Vlaanderen via PCS en PCG, Antwerpen via Landbouwcentrum Voedergewassen, Proefstation Groenteteelt en Proefcentrum Hoogstraten, Vlaams- Brabant via de Proeftuin voor witloof, West-Vlaanderen via hun vzw s gebundeld in POVLT. ofwel, via een provinciale entiteit die deze taken uitvoert. Voorbeelden zijn hier GPB Hooibeekhoeve, GPB Proefbedrijf voor de veehouderij, Proefcentrum voor kleinfruit, Provinciaal Agrarisch Centrum, POVLT. ofwel, via de provinciale dienst landbouw zelf (vb. kenniscentrum water in Oost-Vlaanderen). Tot slot dienen we eraan toe te voegen dat het wettelijke kader en afspraken tussen de provincies onderling leiden tot een goede taakverdeling in het praktijkgericht onderzoek. 4

5 Onderstaande tabel vervat de investeringen van de provincies inzake onderzoek, voorlichting en advisering. Het betreft een eenmalige meting van het definitieve budget 2009, waarbij we het volgende moeten opmerken: Buitengewone begroting kan grote schommelingen vertonen doorheen de jaren. Deze betreffen de investeringswerken in praktijkcentra. Het betreft hier het saldo, de som van ontvangsten en uitgaven. Er zijn nogal wat ontvangsten van de proefcentra. Binnen de gegeven context (organisatie van het praktijkonderzoek) bleek het moeilijk om onderhoudskosten (telefonie, ICT, schoonmaak, etc.) te scheiden. Voor zover mogelijk werd dit niet opgenomen, ook voor de werking van de provinciale diensten wordt dit gedragen door het algemene provinciebudget. gewone begroting buitengewone begroting Totaal Onderstaande tabel geeft dan het aantal provinciale personeelsleden weer die werken op activiteiten van deze cluster. Hierbij de bemerking dat deze verspreid zijn over de verschillende niveaus (A tot D). Aantal VTE 27,66 3,4 5,475 18,37 57,2 Uit deze tabellen blijkt duidelijk de problematiek zoals hierboven beschreven. Hoewel de 5 provincies vergelijkbare uitgaven hebben op niveau van deze cluster, met West-Vlaanderen als uitschieter, ziet het personeelskader er helemaal anders uit. Dit is duidelijk te wijten aan de verschillende juridische structuren. De provincies waarbij de praktijkcentra volledig als vzw s gestructureerd zijn (Limburg en Oost-Vlaanderen) hebben een beperkt aantal provinciale personeelsleden die niet rechtsreeks bezig zijn met praktijkonderzoek. De provincies Vlaams-Brabant (PAC, Proefcentrum voor kleinfruit), Antwerpen (GBP Hooibeekhoeve en GPB Proefbedrijf voor de veehouderij) en West-Vlaanderen (POVLT) hebben een groot aantal provinciale personeelsleden die wel rechtstreeks met praktijkonderzoek bezig zijn. 5

6 2.2 Multifunctionele landbouw Het takenpakket inzake multifunctionele landbouw vloeit voornamelijk voort uit de taakstelling van het provinciebestuur om bovenlokaal en gebiedsgericht te werken. Daarnaast komt dit ook tegemoet aan de afspraak uit het kerntakendebat, nl. een duurzaam landbouwbeleid te ontwikkelen binnen een Vlaams kader. Binnen de cluster multifunctionele landbouw nemen de provincies volgende taken op: Verbreding en maatschappelijke dienstverlening o Hoeveproducten o Streekproducten o Zorgboeren o Educatieve boerderijen o Natuur en landschapsbeheer Landschappelijke integratie o Landschapsbedrijfsplanning o Agrarische architectuur Soortenbeheer o Rattenbestrijding o Andere Zoals gezegd op pg 2 komen we hier een aantal samenwerkingen tegen met andere beleidsdomeinen (economie, welzijn, milieu, water). Cijfergegevens werden zoveel als mogelijk meegenomen in deze oefening. Opnieuw werden door de a-commissie een aantal cijfers opgelijst. Begroting VTE 1 1,45 5,15 1,45 5,6 Binnen deze cluster zien we een enigszins vergelijkbare inzet over de provincies heen. Er zijn een aantal grotere activiteiten te onderscheiden: De rattenbestrijding gebeurt binnen de provinciale dienst landbouw in de provincies Vlaams- Brabant en Oost-Vlaanderen. In de andere provincies gebeurt dit door de dienst water, maar de cijfers werden voor de vergelijkbaarheid hierin wel opgenomen. Groot verschil is dat in Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen de muskusrat langs de waterlopen bestreden wordt, in de andere provincies wordt deze taak door de Vlaamse overheid waargenomen. Daar beperkt de rattenbestrijding zich tot de bruine en zwarte rat. Binnen dit takenpakket is er grote differentiatie over de provincies heen, inspelend op lokale noden en verwachtingen. 6

7 2.3 Beleidsvorming en implementatie De uitvoering van de taken binnen deze cluster passen enerzijds in de provinciale missie (visievorming en beleidsontwikkeling), anderzijds sluiten ze nauw aan bij de taken van andere provinciale diensten milieu en ruimtelijke ordening (plannen en vergunnen). Deze taken zijn belangrijk omdat in de huidige Vlaamse context de rechtszekerheid van landbouwers zwak is. Er liggen diverse ruimteclaims op landbouwgrond, waarbij de provinciale landbouwdiensten de gevolgen hiervan moeten beoordelen. Daarnaast werd ook de provinciale landbouwkamer in deze cluster opgenomen. Dit instrument speelt een rol in de dialoog met de landbouwsector over provinciaal landbouwbeleid. De werking hiervan is geregeld bij KB van 15 september De cluster werd als volgt onderverdeeld: Plannen en vergunnen o Ruimte o Milieu Visie en beleidsontwikkeling o Studies o Beleidsontwikkeling o Provinciale landbouwkamer Omtrent deze activiteiten werden volgende cijfers verzameld: Begroting VTE 2,7 0,9 4,25 2,1 1,2 De cijfers zijn vergelijkbaar in grootteorde, het grootste deel van de middelen gaat naar personeel, een klein aandeel naar werking. 2.4 Communicatie en educatie De taken die voortvloeien uit dit takenpakket zijn enerzijds eigen aan elke provinciale dienst, maar anderzijds worden ze ook expliciet vernoemd in het kerntakendebat: provincies zorgen voor netwerkingvorming inzake landbouweducatie, en dit gaat ook breder, onder de vorm van sectorpromotie. De cluster werd als volgt onderverdeeld: Communicatie o Loketfunctie o Evenementen o Sectorpromotie en imagovorming o Vertegenwoordiging Landbouweducatie o Coördineren, organiseren, subsidiëren 7

8 Omtrent deze activiteiten werden volgende cijfers verzameld: Begroting VTE 1,4 0,6 1 4,1 1,1 Opnieuw vergelijkbare cijfers tussen de provincies onderling. 2.5 Ondersteuning actieve actoren Als laatste cluster werd de ondersteuning van actoren in het land en tuinbouwbeleid benoemd. De taakstelling verantwoord zich op basis van het provinciedecreet (bovenlokaal en gebiedsgericht), waarbij men moet vaststellen dat inzake landbouw een erg breed en actief middenveld aanwezig is. Deze cluster werd niet meer opgesplitst, hieronder de verzamelde gegevens: Begroting VTE 0,4 1 1,125 0,18 0,1 Interpretatie van deze cijfergegevens is niet eenvoudig. Deze cluster fungeert een beetje als een restcategorie waarbij de interpretatie kan verschillen van provincie tot provincie. Om het met een voorbeeld te illustreren zou de provincie een vzw van hoeveproducten kunnen ondersteunen als middenveldorganisatie (zonder specifieke vereisten te stellen). Binnen de oefening was het niet geheel duidelijk of deze ondersteuning dan wel hoort binnen deze categorie dan wel binnen de cluster multifunctionele landbouw. Verdere verfijning van de data zou dit moeten oplossen. 2.6 Visserij (West-Vlaanderen) De provincie West-Vlaanderen voert als enige een visserijbeleid, wat werd onderverdeeld in volgende activiteiten: Ondersteunen van promotie Communicatie en overleg Veiligheid, vorming & opleiding, welzijn Deze taken worden uitgevoerd door de beleidscel landbouw en visserij, hierin speelt het proefcentrum geen rol. Het budget 2009 toont een saldo van ,00 en een personeelsinzet van 0,3 VTE. 8

9 3 Contacten Meer info kan u verkrijgen bij Jeroen Mercy, VVP stafmedewerker Landbouw, Water en Plattelandsbeleid via Jeroen.Mercy@vlaamseprovincies.be of via volgende provinciale diensten: Provincie Antwerpen De heer Maarten PULS Diensthoofd Dienst Landbouw en Plattelandsbeleid Provinciehuis maarten.puls@admin.provant.be Koningin Elisabethlei 22 T Antwerpen F Provincie Limburg De heer Paul PALMANS 4e directie Provinciehuis ppalmans@limburg.be Universiteitslaan 1 T Hasselt F Provincie Oost-Vlaanderen De heer Didier HUYGENS Diensthoofd Dienst landbouw en platteland Provinciehuis didier.huygens@oost-vlaanderen.be Gouvernementstraat 1 T Gent F Provincie Vlaams-Brabant Mevrouw Ine VERVAEKE Dienst Land- en tuinbouw Provinciehuis Ine.Vervaeke@vlaamsbrabant.be Provincieplein 1 T Leuven F Provincie West-Vlaanderen De heer André CALUS Directeur Provinciaal Onderzoeks- en Voorlichtingscentrum voor Land- en Tuinbouw (POVLT) andre.calus@west-vlaanderen.be Ieperseweg 87 T Beltem-Rumbeke F