Projec'inanciering duurzame en decentrale energie. Arnhem, november 2013

Transcriptie

1 Projec'inanciering duurzame en decentrale energie Arnhem, november 2013

2 Inhoud Terminologie Hoe maak je een business case Risico s Innova7eve financieringen

3 Terminologie REV Mul7plier WACC Leverage Money mul7ple NCW

4 Belangrijkste termen 1. IRR 2. WACC 3. NCW 4. DSCR

5 IRR Staat voor: Internal Rate of Return Ook wel: het project rendement Het geeq aan in welke mate een project zichzelf terugverdient Sterke rela7e met de WACC en de neso contante waarde (NCW) (die komen nog..)

6 IRR Berekening IIR: Excel formule: =IR(reeks)

7 IRR Heel belangrijk: de IRR wordt normaal gesproken berekend over het rendement voor rente, afschrijvingen en belas7ngen (de EBITDA) de IRR kan in principe niet worden beïnvloed, tenzij essen7ële parameters van de business case veranderd kunnen worden (later meer hierover)

8 WACC Staat voor: weighted average cost of capital Ook wel: de gemiddeld gewogen kostenvoet van het kapitaal of het disconto Het geeq aan hoe duur het geld is waarmee een investering wordt gefinancierd Sterke rela7e met de IRR en de neso contante waarde (NCW) (deze komen nog..)

9 WACC Berekening WACC:

10 WACC Voorbeeld WACC:

11 WACC Heel belangrijk: de WACC is een uitkomst van de wijze waarop gefinancierd wordt en goed te beïnvloeden

12 NCW Staat voor: neso contante waarde Ook wel: de neso contante waarde (mooier kunnen we het niet maken ) Het geeq of de investering rendabel is wanneer rekening wordt gehouden met de 7jdswaarde van geld De NCW wordt berekend door de toekoms7ge inkomsten contant te maken met de WACC

13 NCW Berekening NCW: Excel formule: =NHW(rente, reeks)

14 NCW Heel belangrijk: een lagere WACC leidt tot een hogere NCW de NCW geeq aan of je je geld niet beter in iets anders kunt steken NCW < 0 investeren als IRR = WACC dan NWC = 0

15 NCW NCW Als IRR > WACC, NCW > 0 Als IRR = WACC, NCW = 0 Als IRR < WACC, NCW < 0 WACC IRR

16 DSCR Staat voor: Debt Service Coverage Ra7o Ook wel: de aflossingsruimte Het geeq aan in welke mate een project in staat is aan haar rente en aflossingsverplich7ngen te voldoen Het is de belangrijkste parameter van banken!

17 DSCR Berekening DSCR:

18 DSCR Belangrijke voorwaarden: minimaal 1,05; wanneer eronder direct opeisbaar Debt Service Reserve (DSR) aanhouden alleen dividend uitkeren wanneer: DSR moet gevuld zijn DSCR moet minimaal 1,15 zijn eigen vermogen moet groter zijn dan gestorte en opgevraagde deel van het kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet of de statuten moeten worden aangehouden

19 DSCR Belangrijke voorwaarden:

20 Overige termen Terugverdien7jd (TVT) Hurdle rate Money mul7ple Mul7plier Leverage Rendement op eigen vermogen (REV)

21 TerugverdienHjd Kan op verschillende manieren worden berekend Simpelste is investering / opbrengst minder nauwkeurig 7jdswaarde van geld speelt geen rol er wordt niet gekeken naar de levensduur

22 Hurdle rate Het minimale rendement dat gehaald moet worden De NCW wordt dan met de hurdle rate berekend wanneer deze hoger is dan de WACC Bij hedge funds worden pas bonussen uitgekeerd bij een minimaal rendement (de hurdle rate)

23 Money mulhple De totale opbrengst van een investering gedeeld door de investering Wordt vaak gebruikt bij korte termijn, fiscaal gedreven, investeringen

24 MulHplier Eenheid die aangeeq hoeveel er in totaal geïnvesteerd kan worden ten opzichte van het vermogen dat door jou beschikbaar wordt gesteld Wordt regelma7g gebruikt door fondsen van overheden

25 Leverage Hegoom. De verhouding tussen vreemd vermogen en eigen vermogen. Hoe lager het eigen vermogen, hoe hoger de leverage. Een leverage van 10 houdt in dat tegenover elke euro eigen vermogen er 7en geleende staan. Valutahandelaren en grote hedge funds verrichten hun transac7es meestal met hoge leverage.

26 Rendement op eigen vermogen Ook wel rentabiliteit. De mate van winstgevendheid, meestal na belas7ng (komt nog terug in de business cases) Een hoge winstgevendheid met een hoge leverage geeq een hoger rendement op eigen vermogen dan een hoge winstgevendheid met een lage leverage

27 Hoe maak je een business case

28 Proces 1. Idee 2. Haalbaarheid 3. Business case 4. Financiering 5. Realisa7e 6. Exploita7e

29 KarakterisHeken Investering Opbrengsten Kosten Financiering Indexering

30 Investering

31 Investering Goed opbouwen: alle materialen techniek, kabels, fundering, ballast al het werk installa7ewerkzaamheden, projectmanagement, huur kranen verplich7ngen vergunningen, leges onvoorzien

32 Opbrengsten Akankelijk van de techniek Zonnepanelen => elektriciteit, GvO s Zonnecollectoren => warmte (vermijd gas) Afval => elektriciteit, warmte, poortgeld, GvO s WKO => warmte, koude Wind => elektriciteit, GvO s Etc. Subsidies

33 Opbrengsten

34 Opbrengsten

35 Opbrengsten

36 Opbrengsten

37 Opbrengsten hsp:// results/ apx- power- nl/dashboard/ hsp://data.theice.com/viewdata/endofday/ FuturesReport.aspx hsp:// zoekvraag=sde%2b

38 Opbrengsten

39 Kosten Akankelijk van de techniek Zonnepanelen => vervangen omvormer, schoonmaken, verzekering, monitoring Wind => onderhoud, monitoring, verzekering, onroerende zaak belas7ng WKO => elektriciteit, onderhouden pompen, grondwaterbalans, verzekering Etc. Algemene kosten Management Facturering Incasso Etc.

40 Kosten Afweging investering versus kosten Berekening TCO: 5 jaar garan7e: 5 keer aanschaf 10 jaar garan7e: 1 x 10 jaar + 3 x 5 jaar Geen rekening gehouden met indexering

41 Kosten Akankelijk van de techniek: biomassa Mono- vergisters Co- vergisters Alles- vergisters Naast kosten onderhoud en beheer ook brandstorosten en/of afvoerkosten

42 Kosten hsp:// thema_update_vergis7ng_1_dec_2011_ pdf

43 Kosten Overhead kosten warmte/koude project

44 Financiering Verschillende financieringsvormen Risicokapitaal eigen vermogen Achtergesteld vermogen achtergestelde lening, obliga7es, s7muleringskapitaal Vreemd vermogen rekening couranvaciliteit, projecvinanciering, leasing, factoring Garan7ekapitaal borgstelling MKB kredieten

45 Financiering Vreemd en achtergesteld vermogen Bullit (aflossing ineens bij einde loop7jd) Lineair (gelijkma7g verdeeld over de loop7jd Annuïteit (vast bedrag verdeeld in rente en aflossing)

46 Financiering Rentelasten loop7jd bullit: Rentelasten loop7jd lineair: Rentelasten loop7jd annuïteit: 80,- 44,- 49,09 Aflossing beïnvloedt zowel balans als verlies- en winstrekening.

47 Financiering

48 Financiering Naast rente en aflossing, dient er dus ook rekening te worden gehouden met: Afsluitprovisie (zo n 0,5% van de ini7ële hoofdsom) Bereidstellingsprovisie (0,12% per maand over niet opgenomen deel)

49 Indexering Indexeringen worden toegepast om het waardeverlies van geld inzichtelijk te maken (infla7e) of om in de business case rekening met bepaalde verwach7ngen (s7jging energieprijs) of bepaalde zekerheden (degrada7e vermogen zonnepanelen) Indexering worden ook toegepast voor scenario analyses: wat als de energieprijs daalt in plaats van s7jgt of wat als de energieprijs veel harder s7jgt dan verwacht

50 Indexering

51 Indexering Indexering van parameters kan een business case maken en breken: energieprijss7jgingen voor elektriciteit van 5% per jaar zijn de komende jaren niet realis7sch: de forward curves op ICEENDEX tonen dit duidelijk aan een indexering is een verwacht gemiddelde over een langere periode (meestal minimaal 15 jaar) resultaten uit het verleden bieden geen enkele garan7e voor de toekomst!!

52 PrakHjkvoorbeeld zon

60 PrakHjkvoorbeeld Een goede business case laat niet alleen een IRR zien met een NCW, maar laat ook de vertaling zien naar: de verlies- en winstrekening de balans het kasstroomschema de ontwikkeling van het vreemde vermogen de DSCR

61 Risico s

62 Risico s Herkennen InschaSen Monitoren Risico Management Beoordelen Beperken Controleren

63 Risico s Groot Impact Klein Kans Groot

64 Risico s

65 Risico s Groot Impact Natuur- verschijnselen Klein Kans Groot

66 Risico s

67 Risico s Groot Impact Natuur- verschijnselen NIMBY Klein Kans Groot

68 Risico s

69 Risico s Groot Wet- en regelgeving Impact Natuur- verschijnselen NIMBY Klein Kans Groot

70 Risico s

71 Risico s Groot Wet- en regelgeving Impact Natuur- verschijnselen NIMBY Technische problemen Klein Kans Groot

72 Risico s

73 Risico s Groot Wet- en regelgeving Impact Natuur- verschijnselen NIMBY Technische problemen Faillissement klant / toeleverancier Klein Kans Groot

74 Risico s

75 Risico s Groot Wet- en regelgeving Impact Natuur- verschijnselen Technische problemen Faillissement klant / toeleverancier NIMBY Liquiditeits- risico Klein Kans Groot

76 Risico s Beheersen, beperken en monitoren Beheersen => hedgen Three year forward hedging je mist de pieken maar ook de dalen je loopt nog steeds risico! Langjarig beheer- en onderhoudcontract Beperken Kredietverzekering op je klanten Meerdere kredievaciliteiten Weerderivaten afsluiten Monitoren Opbrengsten (produc7egegevens, prijsontwikkeling, etc.) Kosten (infla7e, rente, etc.) Nieuws (journaal, kranten, website, google alerts)

77 S7ch7ng Green Crowd Nieuwe Sta7onsstraat KS Arnhem Innova7eve financiering ZIEKENHUIS RIJNSTATE

78 Ontwikkeling project Rijnstate januari eerste contact 4 februari eerste presenta7e om Green Spread voor te stellen 3 april presenta7e mogelijke business cases en varianten aan management April loca7eonderzoek 13 mei presenta7e investeringsvoorstellen aan bestuur 30 mei concept overeenkomst Juli en augustus onderhandelen over overeenkomst Begin september voorbereiden crowdfundingac7e 16 september informa7eavond voor personeel over crowdfunding 20 september live en in een dag ,- van de ,- opgehaald 21 oktober start bouw installa7e 2 november volledige financiering via crowdfunding opgehaald 6 november officiële opening installa7e S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem

79 SpecificaHes 660 zonnepanelen 160 kwp kwh per jaar 66 ton CO2 10 dakvlakken 10 omvormers 4 koppelingen aan middenspanningsnet 10 jaar exploita7e door Green Spread S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem

80 S7ch7ng Green Crowd Nieuwe Sta7onsstraat KS Arnhem Realisa7e Rijnstate SLIDESHOW

81 S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem ZONNIG RIJNSTATE Samenwerking tussen

82 Ontwerp Wat is het geschikt dakoppervlak? Het ontwerp Green Spread Utrechtseweg 310 Gebouw H AR Arnhem

83 Ontwerp Wat is het geschikt dakoppervlak? Meerdere plase daken, meest geschikte daken meegenomen Ruimte voor zonnepanelen Totaal vermogen maximaal Wp Deze produceren ca kwh per jaar (genoeg voor 45 huishoudens) Ca.2% van het jaarverbruik aan elektriciteit. Green Spread Utrechtseweg 310 Gebouw H AR Arnhem

84 Uitgangspunten project Gebruik van kwaliteitsproducten GaranHes zonnepanelen ProductgaranHe 10 jaar VermogensgaranHe 91,2% na 10 jaar, 80,7% na 25 jaar Sociale en ecologische duurzaamheid TransparanHe in business case 900 zonuren per jaar (bron: PVGIS, Europese Unie) Stroomafname tegen vaste verrekenprijs ParHcipaHe omwonenden en werknemers Rijnstate Green Spread Utrechtseweg 310 Gebouw H AR Arnhem

85 De bouw S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem

86 S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem

92 De storm S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem

99 De officiële opening! S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem

100 Het crowdfunden zelf S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem

101 S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem Ontwikkeling per mutahe Dag 43 Dag 1

102 ReacHes crowdfunders S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem

103 Zonnig Rijnstate! S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem

104 S7ch7ng Greencrowd Utrechtseweg AR Arnhem Geldstromen lening zonne- installa0e rente en aflossing investering overdracht na 10 jaar aanbetaling omvormer kwh vergoeding elektriciteitsnetwerk