Financieringsmogelijkheden. Zonnepanelen op De Achtbaan, De Regenboog en Prins Willem-Alexander school in Tiel

Transcriptie

1 Financieringsmogelijkheden Zonnepanelen op De Achtbaan, De Regenboog en Prins Willem-Alexander school in Tiel

2 Samenvatting De gemeente Tiel heeft Green Spread gevraagd een aantal financieringsvormen uit te werken om zonnepanelen op (nieuwbouw) scholen te (laten) installeren. Green Spread heeft de volgende varianten uitgewerkt: - Zelf investeren - Laten investeren door een (gemeentelijke) ESCo (Energy Service Company) - Financiering middels een revolving fund en - Laten investeren door een derde (commerciële) partij De conclusie is dat op basis van de aangeleverde gegevens twee mogelijkheden interessant kunnen zijn: 1. Laten investeren door een (gemeentelijke) ESCo en 2. Laten investeren door een derde Het gebrek aan fiscale mogelijkheden maakt dat het op basis van de huidige parameters niet interessant is voor deze school om zelf te investeren. Dit kan uiteraard anders zijn wanneer blijkt dat de gehanteerde parameters niet juist zijn. De rol van de gemeente is doorslaggevend voor de haalbaarheid van het project, ongeacht of zij als ESCo gaat optreden dan wel een rol speelt wanneer een derde investeert. De gemeente kan een belangrijke rol spelen in de financiering van het project. Door goedkope financiering dankzij bijvoorbeeld een garantstelling van de gemeente, is een ESCo of een derde veel eerder in staat een positieve netto contante waarde te realiseren dan wanneer zij dit op eigen merites moet financieren. Een ander belangrijk element in de keuze voor een vorm is de mate van risico dat een school wil nemen. Wanneer een ESCo of een derde investeert, loopt de school geen enkel risico gedurende de contractsperiode. Wanneer de school zelf investeert, al dan niet gefinancierd middels een revolving fund, loopt zij ook zelf het exploitatierisico. Scholen zitten hier over het algemeen niet op te wachten en zien daarom af van dit type, kapitaalintensieve investeringen. Op basis van de, in de diverse business cases, gehanteerde uitgangspunten lijkt op dit moment een investering door een ESCo het meest interessant. Hiervoor zal de gemeente echter wel eerst een ESCo moeten optuigen die, om gebruik te kunnen maken van de fiscale voordelen, ook nog eens winstgevend moet zijn. Goede onderhandelingen met een derde kunnen er echter toe leiden dat dit nog interessanter is. De partijen die hiervoor in de markt zijn, kunnen over het algemeen een inkoopvoordeel realiseren dankzij hun schaalgrootte. Investering door een derde is over het algemeen ook snel te realiseren. 2

3 Inhoud Samenvatting Inleiding De gemeente en huisvesting scholen Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Tiel Activiteitenbesluit Verleiden Oplossingsrichtingen minder rendabele investeringen Mogelijke financieringsconstructies Scholen investeren zelf ESCo Revolving fund Derden investeren Uitwerking financieringsconstructies Investeringen per gebouw Energieverbruiken per gebouw Algemene uitgangspunten Business case zelf investeren Business case ESCo Business case revolving fund Business case derden investeren BIJLAGEN: Bijlage 1: Brede School De Achtbaan Dak Afmetingen Verbruik Tekening nieuwbouw Tekening mogelijke PV opstelling Bijlage 2: Brede School de Prins Willem-Alexander Dak Afmetingen Verbruik Tekening nieuwbouw Tekening mogelijke PV opstelling

4 Bijlage 3: Brede School De Regenboog Dak Afmetingen Verbruik Tekening nieuwbouw Tekening mogelijke PV opstelling

5 1 Inleiding 1.1 De gemeente en huisvesting scholen Gemeenten zijn sinds 1997 verantwoordelijk voor de huisvesting van scholen in basisonderwijs, voortgezet onderwijs en speciaal onderwijs. Volgens de wet op het primair onderwijs stelt de gemeente hiervoor jaarlijks een programma huisvestingsvoorzieningen op met daarin de voorzieningen die dat jaar voor bekostiging in aanmerking komen. De gemeente kan ook besluiten een jaarlijks bedrag voor huisvestingskosten te betalen. De gemeente heeft met de wet op het primair onderwijs echter geen mogelijkheden om maatregelen op het gebied van energie af te dwingen Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Tiel 2010 De gemeente is volgens de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Tiel 2010 verantwoordelijk voor onderhoud aan de buitenzijde van het gebouw voor zover omschreven in het overzicht 'onderhoud primair onderwijs'. Voor de plaatsing van zonnepanelen is vooral relevant dat onderhoud of vervanging van de dakbedekking hieronder valt Activiteitenbesluit Vanuit het activiteitenbesluit kan de gemeente Best Beschikbare Technieken afdwingen. Dit geldt onder andere voor maatregelen op energiegebied. Voorwaarde is wel dat deze maatregelen een terugverdientijd hebben van maximaal 5 jaar, zoals bijvoorbeeld HF verlichting of dagafdekking. Het is onwaarschijnlijk dat zonnepanelen op dit moment aan deze voorwaarde voldoen Verleiden Door het gebrek aan wettelijke middelen, moet de gemeente het vooral hebben van verleiden om scholen te laten investeren in duurzaamheid. Dit kan een gemeente onder andere door te informeren en hiervan zijn inmiddels (gratis) voorbeelden te over, zoals de websites: en Andere verleidingsmiddelen zijn het goedkoop ter beschikking stellen van financiering of zelfs het doen van de investering voor de scholen. Deze middelen worden nog verder uitgewerkt in dit document Oplossingsrichtingen minder rendabele investeringen De investering benodigd voor een zonnestroomsysteem blijkt lastig rond te krijgen. De investering is vaak te groot voor de gebruiker van het systeem en de kleine marges en lange economische terugverdientijden passen niet binnen de huidige werk- en denkwijze van financiers om in aanmerking te komen voor financiering. Om toch tot een financierbare business case te komen zijn er een viertal oplossingsrichtingen te onderscheiden: A) verlagen van de investeringskosten Door bijvoorbeeld grootschalige inkoop te organiseren. B) verhogen van de baten Door bijvoorbeeld op grote schaal te salderen of door panelen te verhuren waardoor onafhankelijkheid ontstaat van de energietarieven. 5

6 C) verlagen van kosten Zodat met lagere marges en langere terugverdientijden gewerkt kan worden. Dit kan bijvoorbeeld door garantstelling van een financieel solide partij (provincie, gemeente of woningcorporatie) of door een gebruik te maken van duurzaamheidslening waarvoor een laag rentetarief geldt. Andere voorbeelden zijn constructies met aandelen. Deelnemers kopen een aandeel in een zonneenergiesysteem. De investeringen worden hiermee uitgesmeerd over meerdere partijen, waardoor het risico per partij te overzien blijft. D) optimaal benutten fiscale / stimuleringsregelingen Door bijvoorbeeld gebruik te maken van fiscale voordelen (zoals de EIA en IA) hoeft er minder belasting betaald te worden. De benodigde investering voor een systeem wordt hiermee uiteindelijk netto minder. 6

7 2 Mogelijke financieringsconstructies Een school heeft volgens de handreiking financierings- en beheerconstructies bij verbouwing van scholen (2006) verschillende financieringsmogelijkheden: 1. Eigen geld inzetten a. Betaling ineens b. Gespreide betaling 2. Geld lenen a. Bij de gemeente b. Bij de gemeente vanuit het fonds Volkshuisvesting c. Bij een bank d. Bij leveranciers 3. Geld van derden gebruiken a. Subsidies van overheden b. Sponsoring door bedrijven, instellingen, ouders en/of leerlingen c. Fiscale maatregelen: BTW compensatiefonds d. Fiscale maatregelen: groenfinanciering, EIA, MIA, en dergelijke 4. Eigendom van installaties afstaan a. Lease, huren, huur/kopen en outsourcen van installaties 5. Eigendom van vastgoed afstaan a. Verkopen / Sell and lease back van installaties 2.1 Scholen investeren zelf Scholen kunnen zelf investeren in de aanschaf van zonnepanelen. Zelf investeren betekent niet per definitie dat dit volledig met eigen vermogen wordt gefinancierd. Bij voldoende kredietwaardigheid kan er vreemd vermogen worden aangetrokken. Afhankelijk van de situatie en de rendementseisen, kan er worden gekozen voor het volledig gebruiken van eigen vermogen, het volledig gebruiken van vreemd vermogen (bankfinanciering) of voor een mix van beide. Wanneer men zelf investeert, is de kostprijs per kilowattuur bekend en is men verzekerd van een langdurig vastgezette elektriciteitsprijs waardoor men niet meer onderhevig is aan de volatiliteit van de marktprijzen voor energie. Wanneer men zelf investeert, is men ook zelf verantwoordelijk voor de exploitatie en draagt men de kosten voor beheer en onderhoud. Het risico van minder zonuren of een defecte installatie (vandalisme) wordt gedragen door de investeerder zelf. 7

8 2.2 ESCo Wanneer zelf investeren door scholen niet tot de mogelijkheden behoort, kan de gemeente een Energy Service Company (ESCo) oprichten. Een Energy Service Company is een organisatie die zich richt op het verhogen van de energie efficiëntie van gebouwen. De ESCo neemt het initiatief, investeert in energie besparende maatregelen, levert die turn key en garandeert de besparingen die voor een bepaalde vastgestelde periode ten goede komen aan de ESCo. Voor de resterende behoefte ontwikkelt de ESCo duurzame lokale opwekking van energie of koopt deze zo lokaal mogelijk in. In dit geval investeert de ESCo in de aanschaf en installatie van zonnepanelen op scholen. Hierdoor hoeven de scholen minder energie af te nemen van hun energieleverancier en krijgen zij dus een lagere energierekening. Het uitgespaarde bedrag wordt aangewend om de ESCo te betalen. De kosten voor de school blijven dus gelijk, maar er worden wel zonnepanelen op het dak geïnstalleerd. Na een afgesproken aantal jaren worden de zonnepanelen eigendom van de scholen en zullen de scholen ook financiële besparingen realiseren. 2.3 Revolving fund Bij een revolving fund investeert de gemeente (eenmalig) een bedrag door een fonds op te richten. Dit fonds verstrekt een lening aan scholen voor de aanschaf en installatie van zonnepanelen. Doordat de scholen de opgewekte elektriciteit gebruiken hoeven zij minder elektriciteit van hun energiebedrijf af te nemen en krijgen zij dus een lagere energierekening. De scholen betalen aflossing en (eventueel) rente aan het fonds. Als de zonnepanelen zijn afbetaald, worden de zonnepanelen eigendom van de school. Doordat de opbrengsten terugvloeien in het fonds kunnen vervolgens weer nieuwe projecten gefinancierd worden. 8

9 Een andere vorm van financiële ondersteuning vanuit de gemeente is het dat de gemeente een garantstelling uitgeeft waarmee de school tegen gunstige rentetarieven een investering kan doen. Het voordeel hierbij is dat de gemeente geen directe middelen uit haar algemene middelen hoeft te reserveren. Lening of Garantie Financiële Middelen Fonds Doelgroep Realisatie Rente & Aflossing 2.4 Derden investeren Als laatste is er de mogelijkheid om derden te laten investeren in zonnepanelen op scholen. Een derde partij neemt hierbij de investering van het aanschaffen en installeren van zonnepanelen op zich. De school betaalt vervolgens een vast bedrag per kwh voor de elektriciteit uit de zonnepanelen aan deze derde partij volgens een afnameovereenkomst. Deze prijs kan bijvoorbeeld vastgesteld worden aan de hand van een Niet Meer Dan Anders (NMDA) berekening waardoor de elektriciteitskosten voor de school niet stijgen. Na een afgesproken aantal jaren kunnen de zonnepanelen overgenomen worden door de school. Het voordeel van het laten investeren door derden zit vooral in het feit dat er geen kapitaalbeslag is vanuit een eigen investering maar dat men wel verduurzaamt. Het nadeel zit vooral in de juridische afwikkeling. Er moet onder andere een recht van opstal worden gevestigd om natrekking te voorkomen en er moet een meerjarige huur-, lease- of afnameovereenkomst worden afgesloten. De eerste gedacht is vaak dat het meer loont om zelf te investeren. Immers, wanneer een ander investeert, rekent deze een winstpercentage. Toch kan het voor organisaties die niet belastingplichtig zijn, interessant zijn om een derde te laten investeren. Partijen die dit soort constructies aanbieden, kunnen over het algemeen wel gebruik maken van fiscale voordelen, zoals de Energie Investerings Aftrek of de Tijdig Willekeurige Afschrijving, waardoor zij soms een lagere prijs kunnen rekenen dan betaald wordt wanneer men zelf investeert. 9

10 3 Uitwerking financieringsconstructies Op basis van de aangeleverde informatie, heeft Green Spread offertes opgevraagd bij zowel een leverancier van turn key zonnepaneleninstallaties (Oskomera) en van energie (Trianel). Op basis van de door hen aangeleverde prijzen, hebben wij de verschillende financieringsconstructies uitgewerkt. 3.1 Investeringen per gebouw Op basis van de door de gemeente aangeleverde situatietekeningen, heeft Oskomera per schoolgebouw de mogelijke installaties uitgewerkt. De door hen berekende vermogens zijn indicatief en kunnen afwijken door dakobstakels die wel gerealiseerd gaan worden (ventilatie, koeling) maar niet op de situatietekeningen zijn aangegeven. School Vermogen in kwp Prijs per kwp Investering in Euro De Achtbaan 47, , ,00 Prins Willem Alexander 20, , ,00 De Regenboog 45, , ,00 * alle prijzen zijn exclusief BTW 3.2 Energieverbruiken per gebouw Op basis van de door de gemeente aangeleverde energiescans, heeft Trianel prijzen afgegeven voor de levering van energie voor het jaar Omdat er in de energiescans niet is aangegeven wat de verhouding piek/dal is, heeft Green Spread Trianel verzocht een inschatting te maken op basis van de andere scholen die zij in hun portefeuille hebben. Op basis hiervan, is de piek/dal verhouding geschat op 70/30. School Verbruik in kwh Verbruik in kwh piek Verbruik in kwh dal Piek prijs per kwh Dal prijs per kwh De Achtbaan , ,04888 Prins Willem Alexander , ,04888 De Regenboog , , Algemene uitgangspunten Een zonnepaneleninstallatie genereert ieder jaar een lager rendement dan het jaar daarvoor (degradatie van de panelen). De meeste leveranciers van zonnepanelen garanderen een opbrengst van 80% na 25 jaar. Over het algemeen wordt gewerkt met een degradatie van 0,7% per jaar. Hoewel de zonuren per locatie jaarlijks kunnen verschillen en soms wel oplopen tot meer dan zonuren, wordt voor bankfinanciering standaard gerekend met 850 zonuren per jaar. De kosten voor onderhoud van een zonnepaneleninstallatie zijn zeer laag. Bij een goede hellingshoek regenen de panelen vanzelf weer schoon. Over het algemeen wordt voor jaarlijkse beheer en onderhoud gerekend met een half procent van de investering. Dit is inclusief het vervangen van de omvormer(s) na zo n 15 jaar. De investering in een zonnepaneleninstallatie wordt meestal uitgedrukt in euro per wattpeak ( /Wp). Dit zegt niet alles. Vaak genereren panelen met een lage Wp prijs minder kwh per jaar dan panelen met een hoge(re) Wp prijs. Kleinere installaties hebben een hogere Wp prijs dan grotere installaties. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de installatiekosten en de omvormers. 10

11 Om de effecten van de uitwerking van de verschillende financieringsvormen inzichtelijk te maken, hebben wij ervoor gekozen om de installatie voor De Achtbaan als uitgangspunt te nemen. In onderstaande tabel staan de parameters waarmee is gerekend in het scenario dat de school zelf investeert. Per alternatief wordt vervolgens aangegeven welke parameters anders zijn ten opzichte van deze referentie. Vermogen in kwp 47,00 Prijs per kwp Investering in Euro Zonuren 850 Jaarlijkse degradatie panelen 0,7% Beheer & onderhoud 0,5% Rente 5,0% Aflossing 25 Levensduur 25 Verbruik Verbruik piek Verbruik dal Piek tarief per kwh 0,06992 Dal tarief per kwh 0,04888 EB ,11400 EB ,04150 EB > ,01110 Verrekenprijs 0,11151 Indexering energieprijs 2,0% WACC 4,0% 3.4 Business case zelf investeren Wanneer de school zelf investeert, maakt zij over een periode van 25 jaar een projectrendement van 1,4% Productie kwh Vermeden kosten 4.454, , , , , , ,71 Beheer en onderhoud 446,50 455,43 464,54 473,83 483,31 704,09 718,17 Rendement 4.008, , , , , , ,54 IRR 25 jaar 1,37% , , , , ,68 Aflossing 3.572, , , , , , ,00 Rente 4.465, , , , ,60 357,20 178,60 Cash flow , , , , , , ,94 NCW 4% WACC , , , , ,23 447,47 11

12 De netto contante waarde is negatief door de 25 jarige financiering tegen 5% met lineaire aflossing. Het verschil ten opzichte van niets doen, is als volgt: Niets doen Zelf doen Vermogen in kwp 47,00 Prijs per kwp Investering in Euro Zonuren 850 Jaarlijkse degradatie panelen 0,7% Beheer & onderhoud 0,5% Rente 5,0% Aflossing 25 Levensduur 25 Verbruik Verbruik piek Verbruik dal Piek tarief per kwh 0, ,06992 Dal tarief per kwh 0, ,04888 EB , ,11400 EB , ,04150 EB > , ,01110 Verrekenprijs 0, ,11151 Indexering energieprijs 2,0% 2,0% WACC 4,0% Kosten school 25 jaar Wanneer een school zelf investeert, loopt zij ook zelf het volledige risico op de exploitatie van de installatie en is zij verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud. Dit laatste kan worden uitbesteed en kan binnen de 0,5% passen. 3.5 Business case ESCo Wanneer de gemeente een ESCo opricht, kan de exploitatie voor de school er als volgt uitzien: Kosten elektriciteit 3.880, , , , ,88 Kosten energiebelasting 2.922, , , , ,01 Totale kosten 6.802, , , , ,89 Besparing agv panelen 4.454, , , , ,71 Vergoeding ESCo 5.500, , , Onderhoud ,93 718,17 Totale kosten 7.847, , , , ,35 12

13 De eerste 15 jaren zijn de kosten dus hoger voor de school, maar na afloop van de overeenkomst is de installatie van de school waardoor zij per saldo goedkoper uit is over een periode van 25 jaar. Wanneer de gemeente een ESCo optuigt, is dit een commerciële onderneming ofwel een entiteit die belasting betaalt maar ook gebruik kan maken van fiscale voordelen. Een ESCo financiert in principe op marktconforme condities. Het verschil ten opzichte van niets doen of zelf investeren, is als volgt: Niets doen Zelf doen ESCo Vermogen in kwp 47,00 47,00 Prijs per kwp Investering in Euro Zonuren Jaarlijkse degradatie panelen 0,7% 0,7% Beheer & onderhoud 0,5% 0,5% Rente 5,0% 5,0% Aflossing Levensduur Verbruik Verbruik piek Verbruik dal Piek tarief per kwh 0, , ,06992 Dal tarief per kwh 0, , ,04888 EB , , ,11400 EB , , ,04150 EB > , , ,01110 Verrekenprijs 0, , ,11151 Indexering energieprijs 2,0% 2,0% 2,0% WACC 4,0% 4,0% Kosten school 25 jaar Het verschil in de kwp prijs zit in dit geval in de EIA (Energie Investerings Aftrek). Deze is 41,5% en kan worden verrekend met de vennootschapsbelasting (tot 200 duizend euro winst 20%, daarboven 25%). Effectief scheelt de EIA zo n 10% op het investeringsbedrag. Ook de ESCo maakt een project rendement van zo n 2%. Naast het financiële voordeel dat een ESCo de school biedt, is er ook een ander voordeel. In dit geval ligt het exploitatierisico namelijk volledig bij de ESCo gedurende de contractsperiode. Wanneer de installatie om wat voor reden dan ook niet functioneert, moet de ESCo ervoor zorgen dat het defect zo snel als overeengekomen is wordt verholpen. 13

14 3.6 Business case revolving fund Wanneer de gemeente gebruik maakt van een revolving fund, kan de business case voor de school er als volgt uitzien: Kosten elektriciteit 3.880, , , , ,88 Kosten energiebelasting 2.922, , , , ,01 Totale kosten 6.802, , , , ,89 Besparing agv panelen 4.454, , , , ,71 Onderhoud 446,50 455,43 464,54 704,09 718,17 Aflossing 4.008, , , , ,54 Totale kosten 6.802, , , , ,89 De totale kosten voor de school blijven in dit voorbeeld gelijk. De school verduurzaamt dus zonder dat het haar iets kost. Ondanks het feit dat het revolving fund goedkoper kan financieren dan marktpartijen, blijft het revolving fund na 25 jaar met een restschuld zitten in het geval van de hieronder gehanteerde parameters: Niets doen Zelf doen ESCo Rev. Fund Vermogen in kwp 47,00 47,00 47,00 Prijs per kwp Zonuren Jaarlijkse degradatie panelen 0,7% 0,7% 0,7% Beheer & onderhoud 0,5% 0,5% 0,5% Rente 5,0% 5,0% 2,5% Aflossing Levensduur Verbruik Verbruik piek Verbruik dal Piek tarief per kwh 0, , , ,06992 Dal tarief per kwh 0, , , ,04888 EB , , , ,11400 EB , , , ,04150 EB > , , , ,01110 Verrekenprijs 0, , , ,11151 Indexering energieprijs 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% WACC 4,0% 4,0% 2,5% Kosten school 25 jaar

15 3.7 Business case derden investeren De scholen kunnen ervoor kiezen om een derde te laten investeren in de zonnepaneleninstallatie op hun daken. Wanneer derden investeren, is vooral de rol van de gemeente van belang. Wanneer zij zich garant stellen voor financiering dan wel wanneer de gemeente bereid is om zelf te financieren tegen lage rentetarieven, kan dit voor de school de meest rendabele constructie zijn. Hoogstwaarschijnlijk biedt een derde in eerste instantie aan op basis van het Niet Meer Dan Anders (NMDA) principe Kosten elektriciteit 3.880, , , , ,88 Kosten energiebelasting 2.922, , , , ,01 Totale kosten 6.802, , , , ,89 Besparing agv panelen 4.454, , , , ,71 Vergoeding Derde 4.454, , , , ,71 Wanneer een derde investeert, komen de kosten voor de school ergens uit tussen de kosten in het geval van de ESCo en de kosten in het geval van het revolving fund. Een school kan vaak in overleg met de gemeente wel specifieke afspraken maken waardoor dit de meest interessante constructie kan zijn. Niets doen Zelf doen ESCo Rev. Fund Derde Vermogen in kwp 47,00 47,00 47,00 47,00 Prijs per kwp Zonuren Jaarlijkse degradatie panelen 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% Beheer & onderhoud 0,5% 0,5% 0,5% 0,5% Rente 5,0% 5,0% 2,5% 2,5% Aflossing Levensduur Verbruik Verbruik piek Verbruik dal Piek tarief per kwh 0, , , , ,06992 Dal tarief per kwh 0, , , , ,04888 EB , , , , ,11400 EB , , , , ,04150 EB > , , , , ,01110 Verrekenprijs 0, , , , ,11151 Indexering energieprijs 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% WACC 4,0% 4,0% 2,5% 4,0% Kosten school 25 jaar

16 BIJLAGEN: 1. Brede school De Achtbaan 2. Brede school De Prins Willem Alexander 3. Brede school De Regenboog 16

17 Bijlage 1: Brede School De Achtbaan Brede School De Achtbaan Kievitstraat VX Tiel Dak Nieuwbouw Daktype: Plat dak Bouwjaar: 2012 Afmetingen A D E B C A: 28,5 m. B: 29,0 m. C: 9,0 m. D: 8,5 m. E: 10,0 m. Verbruik Elektriciteitsverbruik in MWh Referentie 61 Variant 1: zuinig 50 Variant 2: WKO 83 Variant 3: WP vent. Lucht 103 Bron: W/E adviseurs. 1 MWh = kwh 17

18 Tekening nieuwbouw 18

19 Tekening mogelijke PV opstelling 19

20 Bijlage 2: Brede School de Prins Willem-Alexander Prins Willem-Alexanderschool Grotebrugse Grintweg AH Tiel Dak Nieuwbouw Daktype: Plat dak Bouwjaar: 2012 Afmetingen A H B G A: 13,5 m. B: 23,0 m. C: 10,0 m. D: 10,0 m. E: 21,0 m. F: 11,0 m. G: 10,0 m. H: 20,0 m. F E C D Verbruik Elektriciteitsverbruik in MWh Referentie 61 Variant 1: zuinig 50 Variant 2: WKO 83 Variant 3: WP vent. Lucht 103 Bron: W/E adviseurs. 1 MWh = kwh 20

21 Tekening nieuwbouw 21

22 Tekening mogelijke PV opstelling 22

23 Bijlage 3: Brede School De Regenboog Brede School De Regenboog Meester Rinkstraat VH Tiel Dak Bestaand gebouw dat wordt uitgebreid. Daktype: Plat dak Bouwjaar: jaren 70, uitgebreid 1984, uitbreiding gepland 2011/2012 Afmetingen B A A: 8,5 m. B: 40,0 m. Verbruik Het verbruik van De Regenboog is niet bekend. 23

24 Tekening nieuwbouw 24

25 Tekening mogelijke PV opstelling 25

26 Green Spread Nieuwe Stationsstraat KS Arnhem