Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden

Transcriptie

1 Postadres Postbus 16200, 3500 CE Utrecht Telefoon Raadscommissie Mens en Samenleving 9999AB Behandeld door Wilbert van Ittersum Doorkiesnummer Ons kenmerk Onderwerp Aanvullende informatie Wmoverordening Bijlage(n) - en eigen bijdrage Uw kenmerk Verzonden Uw brief van Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden Geachte leden van de commissie Mens en Samenleving, Zoals toegezegd tijdens de behandeling van de Wmo-verordening in uw commissie op 17 december jl. sturen wij u hierbij nadere informatie over de eigen bijdrage en over het aantal Pgb-houders. In deze brief komt achtereenvolgens aan de orde: 1. De inkoop van zorg door de gemeente in relatie tot keuzevrijheid voor de cliënt; 2. Effecten van de eigen bijdrage regeling voor Wmo-cliënten; 3. Financiële consequenties van de beleidswijzigingen eigen bijdrage voor de gemeente; 4. Informatie over het vermogensbestanddeel binnen de eigen bijdrage; 5. Aantallen Pgb-houders in 2015, inclusief financiële informatie. 1. De inkoop van zorg (dagbegeleiding) door de gemeente in relatie tot keuzevrijheid voor de cliënt Uw commissie heeft gevraagd in hoeverre het werken met vaste inkooptarieven zich verhoudt tot de marktwerking en de keuzevrijheid van de cliënt. De gemeente Utrecht streeft bij de inkoop van zorg naar een optimale prijs-kwaliteit-verhouding. Hierbij is het uitgangspunt dat alle aanbieders aan de door ons vastgestelde minimale kwaliteit moeten voldoen. Daar waar mogelijk wordt met meerdere aanbieders een contract afgesloten, waarbij wij er naar streven het aanbod te laten aansluiten bij de diversiteit van de doelgroep. De cliënt heeft zodoende keuzevrijheid bij welke aanbieder hij of zij de ondersteuning wil afnemen. Aanbieders kunnen met elkaar concurreren door een zo goed en flexibel mogelijk aanbod te bieden. Zij kunnen zich onderscheiden door een hoge kwaliteit en zo veel mogelijk maatwerk te bieden. De cliënt kan dan het aanbod kiezen dat hem of haar het beste past. In 2016 leveren negen instellingen dagbegeleiding voor ouderen. Dit is een maatwerkvoorziening onder de Wmo. Cliënten waarbij vastgesteld is dat zij aangewezen zijn op een maatwerkvoorziening worden door het Buurtteam doorverwezen naar één van de negen aanbieders. Gezien de ernstige beperking in zelfredzaamheid die cliënten dagbegeleiding hebben, is deze toewijzing altijd voor in ieder geval vier dagdelen per week. Op basis van de zorgbehoefte en de thuissituatie kan de aanbieder zelf besluiten of er meer dagdelen (tijdelijk) nodig zijn.

2 Vanwege het inkopen op resultaat en de daarbij behorende vaste prijs kan de cliënt niet kiezen voor een duurdere of goedkopere aanbieder. Dit zou ook voor weinig cliënten tot een daadwerkelijke wijziging in de hoogte van de eigen bijdrage leiden. De eigen bijdrage wordt berekend op basis van het inkomen. Slechts een klein percentage inwoners heeft een dermate hoog inkomen dat men wettelijk verplicht is de volledige kosten van de ondersteuning te betalen. In geval van dagbegeleiding gaan we uit van een vast tarief (635 euro per vier weken). Inwoners die de zorgkosten volledig zelf dragen, betalen dus 635 euro per vier weken, ongeacht het aantal dagdelen dat zij gebruik maken van dagbegeleiding. Dit is, uitgaande van vier dagdelen of meer per week, goedkoper dan in Inwoners bij wie nog geen sprake is van ernstige beperkingen in zelfredzaamheid en die nog in staat zijn om de eigen dagstructuur vorm te geven maken gebruik van dagondersteuning. Dat is een nieuwe algemene voorziening en dus zonder eigen bijdrage - gericht op de ondersteuning van de sociale participatie. Het betreft groepsactiviteiten die bijdragen aan de participatie en zingeving. 2. Effecten van de eigen bijdrage regeling voor Wmo-cliënten Tijdens de behandeling van de Wmo-verordening in uw commissie op 17 december jl. heeft u mij - in het belang van onze inwoners de ruimte gegeven het CAK te informeren over de wijziging in het heffingspercentage op het inkomen voor de berekening van de eigen bijdrage. Conform het Raadsvoorstel heb ik het CAK gevraagd om dit percentage met ingang van januari 2016 op 8% te stellen en vooruitlopend op en onder voorbehoud van - besluitvorming in uw Raad in die zin hierover te communiceren. Hierdoor zullen onze inwoners merken dat hun eigen bijdrage met ingang van 1 januari niet of nauwelijks stijgt. Voor sommige inkomensgroepen zal de eigen bijdrage dalen. U heeft gevraagd om kwantitatieve gegevens om deze beleidswijziging nader te onderbouwen. Graag geef ik in deze brief enkele voorbeelden, zodat de effecten van het beleid zichtbaar worden. In de onderstaande tabel is weergegeven hoe de eigen bijdrage zich ontwikkelt en ook wat het verschil in 2016 zou zijn indien wij geen specifiek beleid zouden maken (oftewel: indien we het heffingspercentage op 15% zouden handhaven). 2/9

3 Tabel: Eigen bijdrage per vier weken (een jaar bestaat uit 13 periodes van 4 weken) Cliëntsituatie (uren zorg per week) Eigen bijdrage 2014 (met WTCGkorting) Eigen bijdrage 2015 (zonder WTCGkorting, maar nog met de fictieve lage zorgkostprijs) Eigen bijdrage 2016 (bij het wettelijk heffingspercentage van 15%) Eigen bijdrage 2016 (bij het heffingspercentage van 8%, conform Raadsvoorstel) 4 uur Individuele begeleiding, gehuwd, minimuminkomen ( <22.500) 4 uur Individuele begeleiding, gehuwd, modaal inkomen ( ) 4 uur Individuele begeleiding, gehuwd, 67+, gemiddeld pensioen ( ) 4 uur Individuele begeleiding, gehuwd, hoog inkomen ( ) 8 uur Individuele begeleiding, gehuwd, hoog inkomen ( ) 4 dagdelen Begeleiding Groep, gehuwd, minimuminkomen ( <22.500) 4 dagdelen Begeleiding Groep, gehuwd, 67+, pensioen ( ) Kolom 1 Kolom 2 Kolom 3 Kolom 4 18,22 27,60 27,60 27,60 62,34 94,46 109,54 71,19 109,66 166,15 165,54 101,16 147,84 224,00 397,77 225,03 252,73 382,92 397,77 225,03 18,22 27,60 27,60 27,60 109,66 166,15 165,54 101,16 In deze tabel zien we diverse effecten voor een gehuwd stel met begeleiding. Alle cliënten hebben met ingang van 1 januari te maken gehad met de overgang van kolom 1 (2014) naar kolom 2 (2015). Voor alle cliënten betrof dit een flinke stijging; bij een inkomen van euro of meer (dit geldt voor ongeveer 7% van de inwoners in Utrecht) is de stijging zeer fors. Als wij geen beleidsmaatregelen nemen, zouden de cliënten met ingang van 1 januari 2016 te maken krijgen met de overgang van kolom 2 (2015) naar kolom 3 (2016, 15%). Dan zouden opnieuw alle cliënten te maken krijgen met een stijging, behalve de cliënten die het minimale bedrag betalen (27,60 euro). Cliënten met een hoog inkomen en een relatief lage zorgafname (gearceerde rij) zouden zelfs zeer fors gaan stijgen. Om die reden stelt het College voor het heffingspercentage van 15% naar 8% bij te stellen. Cliënten krijgen dan met ingang van 1 januari 2016 te maken met een overgang van kolom 2 (2015) naar kolom 4 (2016, 8%). We zien dat in die situatie voor alle genoemde categorieën betekent dat de eigen bijdrage niet stijgt; voor veel categorieën gaat de eigen bijdrage ongeveer naar het niveau van Voor de hoge inkomens met een lage zorgafname (gearceerde rij) compenseren de hogere zorgkosten en de verlaging van het heffingspercentage elkaar. Drie opmerkingen om bij bovenstaande tabel in ogenschouw te nemen: - De meeste zorgcliënten in Utrecht (53%) betalen de minimale eigen bijdrage; voor hen geldt de situatie uit de bovenste rij (er verandert niets); - Voor 2015 was de eenmalige gemeentelijke regeling tegemoetkoming zorgkosten van toepassing, waarbij inwoners met een verzamelinkomen tot euro maximaal 200 euro per jaar tegemoetkoming in hun zorgkosten konden krijgen. Binnen het armoedebeleid wordt nagedacht op welke wijze we hiermee omgaan in de toekomst. De 200 euro tegemoetkoming in 2015 is niet in de tabel opgenomen. - De tabel geeft slechts enkele situaties weer, maar de werkelijke situatie verschilt van cliënt tot cliënt omdat zowel het inkomen, de zorgvorm als het aantal uren zorg per week in elke situatie anders is. 3/9

4 Monitoring De feitelijke situatie verschilt van cliënt tot cliënt omdat zowel het inkomen, de zorgvorm als het aantal uren zorg per week in elke situatie anders is. Het is daarom nauwelijks mogelijk om mooie totaaloverzichten te presenteren. Wij hopen met bovenstaande tabellen een helder beeld te hebben gegeven hoe de beleidswijzigingen zullen uitwerken voor bepaalde cliëntsituaties. Het blijft bovendien van groot belang dat wij in 2016 goed monitoren of de beoogde effecten voor de inwoners van Utrecht ook daadwerkelijk gerealiseerd worden. Dit doen wij op verschillende manieren: - Wij volgen maandelijks de situatie rond de eigen bijdragen via de monitor van het CAK; hierin kunnen professionals diverse managementrapportages inzien. Het geeft op geaggregeerd niveau totaaloverzichten; we kunnen geen individuele casuïstiek inzien. - Bovendien kunnen we bij het CAK op maat managementrapportages opvragen; wij zullen na het eerste kwartaal een rapportage opvragen aan de hand waarvan wij vergelijkingen tussen 2015 en 2016 kunnen maken en waarmee wij kunnen nagaan of de beoogde effecten ook daadwerkelijk plaatsvinden. Wij informeren u hierover in de voortgangsrapportages rondom de transities. - Wij informeren de zorginstellingen uitgebreid over de beleidswijzigingen rond de eigen bijdrage en de bedoeling hiervan. Wij vragen hen mee te helpen bij de voorlichting over de eigen bijdrage. Wij vragen hen ook alert te zijn en eventuele onbedoelde effecten aan ons te signaleren. Ook kunnen signalen bij ons binnenkomen als cliënten zich bij ons melden. Indien zich onbedoelde effecten voordoen, zullen wij uw commissie daarover onmiddellijk informeren. 3. Financiële consequenties van de beleidswijzigingen eigen bijdrage voor de gemeente Eind december heeft het CAK ons een overzicht gestuurd van cliëntenaantallen in We kunnen hieruit opmaken dat de eigen bijdragen voor Wmo-hulpmiddelen en voorzieningen 1 wordt opgebracht door inwoners. In onderstaande tabel is te zien hoeveel inwoners, welke maximale eigen bijdragen betalen (totaaloverzicht 2015). Indicatie inkomen Aantal huishoudens Percentage huishoudens Maximale eigen bijdrage per vier weken Eénpersoonshuishouden Meerpersoonshuishouden < (tot 65) < (65+) % Minimale eigen bijdrage 19,40 < (tot 65) 584 9% Minimale eigen bijdrage 27,60 < (65+) % Eigen bijdrage tussen het minimum en 100 euro % euro % euro > % euro > ,5% euro 30 0,5% 1000 euro of meer % In de Raadsbrief van november stond vermeld dat 70% geen inkomensafhankelijke bijtelling heeft; we kunnen dit nu op basis van de recente CAK-cijfers preciezer aangeven. We zien dat 53% geen 1 Het betreft hier de producten waarvoor de gemeente voorheen al verantwoordelijk was (hulpmiddelen, voorzieningen en HBH) en de producten uit de voormalige Awbz. Niet inbegrepen is maatschappelijke opvang en beschermd wonen omdat daar een andere berekeningswijze geldt. 4/9

5 inkomensafhankelijke bijtelling heeft en uitsluitend de minimale eigen bijdrage betaalt en dat 29% behoort tot de categorie met een laag inkomen boven het drempelbedrag en dus een geringe inkomensbijtelling heeft. Voor deze categorieën (totaal 82%) verwachten wij een gering effect van de beleidswijzigingen op de eigen bijdragen. Het deel dat de minimale bijdrage betaalt (53%) behoudt deze minimale bijdrage, het overige deel zal iets minder gaan betalen. Voor de hogere inkomens zal het nieuwe beleid wel enig effect hebben. Het bedrag dat aan eigen bijdragen wordt geïnd is afhankelijk van twee belangrijke parameters: de zorgkosten en het heffingspercentage op het inkomen boven het drempelbedrag. Bij de overgang van 2015 naar 2016 gaan de zorgkosten stijgen. Dit betekent voor mensen met hogere inkomens die de zorgkosten zelf betalen dat zij hun kosten zien stijgen. De wettelijke regeling rondom de eigen bijdrage beschermt hen weliswaar door de maximale eigen bijdrage te beperken tot een inkomensbijtelling van 15% op hun inkomen, maar de stijgende kosten kunnen toch flink oplopen. Om deze stijging te verzachten is in het Raadsvoorstel opgenomen om het maximum van de eigen bijdrage te verlagen door het heffingspercentage van 15% naar 8% bij te stellen. Mensen met hogere inkomens zien dus hun kosten stijgen, maar bereiken tegelijkertijd sneller hun maximale bijdrage. Bij een inkomen tussen en euro ligt voor de meeste situaties het break-even-point; de kostenstijging wordt dan vrijwel volledig gecompenseerd door het lager leggen van de maximale eigen bijdrage; de eigen bijdrage blijft dan dus ongeveer gelijk aan die in Inwoners met een hoger inkomen zullen wel met een stijging van hun eigen bijdrage te maken krijgen, maar deze zal aanzienlijk lager zijn dan wanneer de maximale bijdrage zou worden berekend door 15% te nemen van het inkomen boven het drempelbedrag. Uit cijfers van het CAK weten we dat dit maximaal 3 tot 8 procent van de huishoudens betreft. Consequenties voor de programmabegroting 2016 De gemeente Utrecht inde in 2015 ongeveer vier miljoen euro aan eigen bijdragen (exclusief maatschappelijke opvang en beschermd wonen). Door de afschaffing van de eigen bijdragen voor thuisbegeleiding, arbeidsmatige activering en de voorgenomen wijziging van het heffingspercentage op het bijdrageplichtig inkomen van 15% naar 8%, schatten wij op basis van de meest recente CAKcijfers dat de gemeente Utrecht door de beleidswijzigingen euro minder eigen bijdragen zal innen. Dit risico vangen wij op binnen het programma Maatschappelijke Ondersteuning. Belangrijke kanttekening hierbij is dat de feitelijke situatie verschilt van cliënt tot cliënt omdat zowel het inkomen, de zorgvorm als het aantal uren zorg per week in elke situatie anders is. Een precieze berekening is dus onmogelijk te maken. Voor de goede orde merken wij op dat het risico op euro minder eigen bijdragen niet automatisch betekent dat dit bedrag terugvloeit naar de zorgcliënten in Utrecht. Immers, voor hen werd tot nu toe 2 de kostprijs van de zorg kunstmatig laag gehouden. Vanaf 2016 krijgt iedereen te maken met de werkelijke zorgkosten. Het verlagen van het heffingspercentage op het bijdrageplichtig inkomen biedt daarvoor verlichting. Voor de meeste mensen die een inkomensafhankelijke bijdrage betalen, zullen beide effecten tegen elkaar wegvallen; zij merken dat hun eigen bijdrage niet of nauwelijks stijgt. In de programmabegroting 2016 (programma Maatschappelijke Ondersteuning) omvat de Wmo een bedrag van ongeveer 170 miljoen euro. Binnen die begroting is een bedrag voor eigen bijdragen begroot van 4 miljoen euro, op basis van de informatie die we in mei 2015 hadden. Bij de eerste 2 Tot en met 2014 was dit geregeld in de Awbz; 2015 gold als overgangsjaar, er is toen niets gewijzigd aan de eigen bijdragen. 5/9

6 technische wijziging 2016 zal dit bedrag worden aangepast op grond van de ervaringen over de rest van 2015 en aangevuld met de verwachte eigen bijdragen voor Beschermd Wonen. Het risico van de verlaging van het bijtellingspercentage van 15 naar 8 procent vangen we op binnen deze onderdelen van het programma. 4. Informatie over het vermogensbestanddeel binnen de eigen bijdrage Tijdens de behandeling van de Wmo-verordening in uw commissie op 17 december zijn mede op basis van het advies van de Cliëntenraad - vragen gesteld over het vermogensbestanddeel binnen de eigen bijdrage. Sinds 1 januari 2013 heeft het Rijk in de wet bepaald dat een deel van het vermogen meetelt voor de eigen bijdrage Wmo. Dit geldt alleen als het gaat om vermogen in box 3 van de belastingaangifte (zie tabel in de voetnoot 3 ) en alleen als dat vermogen meer bedraagt dan het heffingsvrije deel. Dit is voor éénpersoonshuishoudens euro en voor meerpersoonshuishoudens euro. Wij hebben bij het CAK nagevraagd om hoeveel personen het gaat in Utrecht; helaas kon het CAK deze gegevens niet leveren voor de verzending van deze brief. U houdt deze informatie tegoed. De regelgeving over het vermogensbestanddeel in de eigen bijdrage is sinds 2013 in de wet vastgelegd en kan niet door de gemeente worden beïnvloed, zoals bijvoorbeeld bij het inkomensbestanddeel waarbij het heffingspercentage naar beneden kan worden bijgesteld. De maximale eigen bijdrage wordt bepaald aan de hand van rekenregels in het Uitvoeringsbesluit Wmo In bijlage 2 van de Raadsbrief van 17 november 2015 is de rekenregel op de juiste wijze opgenomen; deze is echter niet juist toegepast in het rekenvoorbeeld. Hieronder wordt de berekeningswijze iets uitgebreider gepresenteerd en is het rekenvoorbeeld gecorrigeerd. 3 Wat valt wel onder het vermogen in box 3? Wat valt niet onder het vermogen mee in box 3? bank- en spaartegoeden in Nederland; aandelen, obligaties, winstbewijzen en opties die niet bij een aanmerkelijk belang (box 2) horen; spaartegoeden, aandelen en dergelijke in het buitenland; een tweede woning, bijvoorbeeld een vakantiewoning; overige onroerende zaken, bijvoorbeeld een woning die de cliënt verhuurt; rechten op periodieke uitkeringen. de eigen woning die het hoofdverblijf is (deze woning valt onder box 1); roerende zaken voor eigen gebruik of voor gebruik binnen het gezin. Bijvoorbeeld de eigen auto of de inboedel van de woning; het gespaarde bedrag in de levensloopregeling/spaarloonregeling; ondernemingsvermogen; bossen en natuurterreinen. 6/9

7 De rekenregel voor het bepalen van de maximale eigen bijdrage is als volgt: De maximale eigen bijdrage is de optelling van de minimale bijdrage en 15% van het bijdrageplichtig inkomen. Het genoemde percentage stellen we in Utrecht bij naar 8%. Het bijdrageplichtig inkomen bestaat uit een inkomensbestanddeel (jaarinkomen verminderd met een drempelbedrag) en een vermogensbestanddeel (8% van het vermogen in box 3, verminderd met een heffingsvrij vermogensdeel) 8% van het bijdrageplichtig inkomen Minimale eigen bijdrage + Inkomensbestanddeel + vermogensbestanddeel Het bijdrageplichtig inkomen (waarover 8% wordt geheven) bestaat uit een inkomensbestanddeel en een vermogensbestanddeel. Het inkomensbestanddeel bestaat uit het jaarinkomen verminderd met een drempelbedrag. Dat drempelbedrag hangt af van het type huishouden en de leeftijd: Eén of beide personen in het huishouden is/zijn nog niet Alle personen in het huishouden zijn pensioengerechtigd pensioengerechtigd Eén persoons huishouden Meerpersoons huishouden Het vermogensbestanddeel wordt als volgt berekend: - Eerst wordt de grondslag sparen en beleggen bepaald; dit is (in termen van de belastingdienst) het vermogen in box 3. - Op de grondslag sparen en beleggen wordt een heffingsvrij deel in mindering gebracht. Dit is voor éénpersoonshuishoudens euro en voor meerpersoonshuishoudens euro. - Het restant vormt de basis voor de berekening van de eigen bijdrage: 8% hiervan wordt toegevoegd aan het bijdrageplichtig inkomen. Over het bijdrageplichtig inkomen wordt opnieuw 8% genomen om de eigen bijdrage te berekenen, oftewel: van het vermogen telt 8% van 8% mee in de eigen bijdrage voor zorgkosten. 7/9

8 Rekenvoorbeeld (correctie op de Raadsbrief van 17 november 2015) - Gehuwd paar, alleen de man is met pensioen, vrouw werkt nog - Inkomen vrouw: euro per jaar, vermogen: euro - Echtpaar krijgt 5 uur per week een Wmo-maatwerkvoorziening tegen een kostprijs van 35,84 euro. Wat is de kostprijs van de Wmo-voorziening? 35,84 euro per uur. Dit is gemeentelijk beleid. Wat is de minimale eigen bijdrage voor de betrokkene? 27,60 euro per vier weken. Dit wordt bepaald door het type huishouden van de cliënt. Wat is de maximale eigen bijdrage voor de betrokkene? Op basis van de kostprijs: 5 uren x 35,84 = 179,20 euro per week = 716,80 per vier weken Op basis van het inkomen: De minimale eigen bijdrage + 8% van het bijdrageplichtig inkomen Bijdrageplichtig inkomen = inkomensbestanddeel + vermogensbestanddeel Inkomensbestanddeel: Inkomen minus drempelbedrag: = Vermogensbestanddeel: 8% van (Vermogen minus heffingsvrij deel): 0.08 x ( ) = 618 Bijdrageplichtig inkomen = euro Eigen bijdrage: 8% van = 216 euro per jaar = 16,62 per vier weken Vanwege het inkomen zal de eigen bijdrage niet de volledige kostprijs bedragen; vanwege het inkomen is het maximum begrensd tot de minimumbijdrage + 16,62 per vier weken. De eigen bijdrage bedraagt 27, ,62 euro per vier weken (= 44,22 euro per 4 weken) 8/9

9 5. Aantallen Pgb-houders in 2015, inclusief financiële informatie Uw commissie heeft gevraagd om een overzicht van het aantal Pgb-houders. In onderstaande overzicht is het aantal PGB-houders per 30/11/2015 opgenomen, alsmede het maximaal toegekende budget per zorgvorm. Het betreft hier de toegekende bedragen: Pgb-houders kunnen tot maximaal hun toegekende budget zorgkosten declareren. De realisatiecijfers zullen daardoor lager uitkomen, zo is de ervaring. PGB Zorgvorm Aantal PGB s Uitgaven t/m 30/11/2015 WMO Begeleiding groep, exclusief vervoer (voorheen Awbz) 52 Begeleiding groep, inclusief vervoer (voorheen Awbz) 123 Begeleiding individueel (voorheen Awbz) 362 Persoonlijke verzorging (voorheen Awbz) 122 WMO Beschermd Wonen Jeugdzorg Hulp bij het huishouden Hulpmiddelen en Woningaanpassingen (toegekend tussen 1/1 en 30/11) Totaal Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, De burgemeester, De gemeentesecretaris, 9/9