c^tactus swb stichting welzijn brummen Preventie middelengebruik Brummen Plan van aanpak 2012 tot 2015

Transcriptie

1 GEMEENTE BRUMMEN INTERN: 16 jul 2012 Documentnummer: INT Behandelaar: SL/AR DocOnd.: preventie middelengebruik Brummen Gemeente Brummen c^ lf v e r s l a v i n g s z o r g Noord- en Oost-Gelderland swb stichting welzijn brummen Preventie middelengebruik Brummen Plan van aanpak 2012 tot 2015 Opdrachtgever Regie Coördinatie Lokale werkgroep verslavingszorg Concept versie College van B&W van Brummen gemeente Brummen professionals Brummen Mira Hannink Juni 2012

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Jongeren en middelengebruik, een toelichting 5 3. Uitgangpunten van verslavingspreventie 6 4. Er op tijd bij zijn in de gemeente Brummen 8 5. De inzet van preventieactiviteiten in de gemeente Brummen Planning en tijdpad. Overzicht van interventies 15 2

3 1 Inleiding Dit document bevat het plan van aanpak van de gemeente Brummen waarmee jongeren die problematisch middelen gebruiken en jongeren die dat nog niet doen, maar wel risico lopen, worden gesignaleerd en actief worden benaderd om grotere problemen te voorkomen. Het plan is tot stand gekomen in samenwerking met politie, SWB en Verslavingszorg en is mede gebaseerd op lokale ervaringen van deze netwerkpartners. Aanleiding voor dit plan van aanpak zijn signalen dat jongeren in de gemeente Brummen drugs gebruiken en dat mensen zich hier zorgen over maken. Netwerkpartners signaleren drugsgebruik, vaak in combinatie met alcohol, bij jongeren in de leeftijd van jaar. Netwerkpartners denken dat ouders vaak niet op de hoogte zijn van het drugsgebruik van hun kinderen 1. Het is onder jongeren bekend dat cannabis, GHB, XTC en andere pillen vrij makkelijk te verkrijgen zijn. Cocaïne is duurder en wordt om die reden minder gebruikt, zo geven netwerkpartners aan. Middelenmisbruik is bij jongeren en jongvolwassenen in de leeftijd van jaar eerder risicovol dan bij volwassenen omdat zij zich in een kwetsbareperiode in hun ontwikkeling bevinden, zowel neurologisch, psychosociaal als wat betreft opleiding. Daarnaast is er in de praktijk nog maar weinig samenhang in de aanpak van verslavingsproblemen onder jongeren. Verslavingsproblematiek wordt in de (jeugd)ketens van zorg, opvoeding en justitie vaak niet, (te) laat, onvoldoende of niet in nauwe relatie met andere problemen onderkend en adequaat aangepakt. Om deze reden kiest de gemeente Brummen voor een structurele, integrale aanpak: alcoholmatiging en drugspreventie. De gemeente kiest hiervoor omdat hier het meeste effect van mag worden verwacht. Om de aanpak tot stand te brengen zijn de signaleerders en verwijzers van jongeren met middelenproblematiek van grote waarde. Wat moeten professionals weten? Hoe gaan zij te werk? Wie informeert wie? Dit plan van aanpak geeft daar antwoord op. 1.1 Doel en doelstelling Samenwerking ontstaat meestal niet vanzelf. Om samenwerking tot stand te brengen moeten partijen het eens zijn over doel en doelstellingen. Doelstellingen zien wij als randvoorwaarden waaraan voldaan moet worden om het doel te bereiken. Wij stellen ons het volgende doel. We willen de samenwerking tussen politie, het jongerenwerk, het opbouwwerk, het CJG, de zorgnetwerken en Verslavingszorg beter afstemmen en waar nodig intensiveren, zodat problematisch middelengebruik door jongeren zo vroeg mogelijk wordt gesignaleerd, deze jongeren actief worden benaderd en een gerichte inzet van interventies plaatsvindt. Betere afstemming, preventieve acties en interventies moeten er toe leiden dat middelengebruik wordt teruggedrongen. De doelstellingen om dit mogelijk te maken:» de betekenis van preventie 3 dient door betrokkenen beter begrepen te worden, om effectief te kunnen handelen;» het thema drugsgebruik dient actief in de zorgnetwerken te worden opgepakt, bij iedere deelnemer;» in elk netwerk dient een aandachtsfunctionaris te worden aangewezen;» het thema dient goed te worden opgepakt bij elke organisatie die met kinderen van doen heeft;» Het is zeer belangrijk dat elkaars expertise wordt benut, in het bijzonder die van door de anderen.» Preventieacties dienen te worden aangeboden op een manier die is toegesneden op de praktische situatie van dat specifieke kind.» Er dient heel concreet te worden samengewerkt, zowel in de vroeg preventieve fase alsook daarna. Hiervoor zijn korte praktische, directe contact- lijnen nodig;» Dit thema zal dienen als een pilot - thema voor alle andere thema's die zich in de samenwerking van het CJG en overige netwerken gaan voordoen (en die in de doorontwikkeling van de Uit: verslag van verkennende bijeenkomst over drugsproblematiek in de gemeente Brummen, 19 januari 2011 Rapport vroegsignalering, Resultaten Scoren Preventie is de lange fase tot aan het moment van indicatie I diagnosticering en behandeling. 3

4 netwerken van belang zijn). Om doel en doelstelling te realiseren is sturing nodig. 1.2 Regie en coördinatie Partijen zijn het er over eens dat de regie bij de gemeente dient te liggen. Wij zien regie als het geven van sturing die erop gericht is dat afstemming daadwerkelijk plaatsvindt tussen actoren, hun doelen en handelingen zodat een samenhangende aanpak ontstaat die resultaten kan boeken. Om de regie te kunnen voeren is aan gevraagd om specifiek, gericht op dit thema, te coördineren, af te stemmen, tussen instellingen en binnen de netwerken. Dit plan geeft richting aan de werkwijze. Maar het is niet af. Het is een vertrekpunt. Aan de hand van de voortgang gaan wij het komende jaar kijken wat er moet worden bijgesteld. Het eerste jaar zal ook dienen als een nulmeting van de situatie in Brummen. Door regie en coördinatie zo gecombineerd in te zetten zal het mogelijk zijn om de resultaten te monitoren. Deze resultaten zullen aan het gemeentebestuur worden voorgelegd. Waar nodig kan een bestuurlijk besluit de aanpak bijstellen. Een concretisering van de uitvoering treft u aan in het activiteitenoverzicht. Tevens zal in september 2012 een stroomdiagram aan dit document worden toegevoegd. Het zal betrokkenen als hulpmiddel dienen om snel en correct te kunnen handelen. Evaluatie van het eerste jaar geeft argumenten om de doelstellingen voor de jaren daarna in streefcijfers of percentages te gaan benoemen. Te denken valt dan bijvoorbeeld aan deelname door jongeren aan preventieactiviteiten, aantal gesprekken met professionals, aantal doorverwijzingen etc Definitie De grens tussen middelengebruik, middelenmisbruik en middelenafhankelijkheid is lastig te trekken. De verschillende fasen van gebruik (kennismaking, experimenteren, integratie, gebruik op de voorgrond, niet meer zonder kunnen) lopen meestal subtiel in elkaar over. Mede daardoor is het moeilijk om een harde maat te geven voor gebruik, misbruik of afhankelijkheid, zeker bij jongeren. De gemeente Brummen vindt het belangrijk dat alle partners het eens zijn over de betekenis van bepaalde termen die wij in dit plan van aanpak hanteren. Wij gaan uit van de definitie van het Nederlands Jeugdinstituut, dossier middelenmisbruik en verslaving 4 Middelengebruik begint meestal met experimenteel gebruik van bijvoorbeeld alcohol, tabak of cannabis. Experimenteel gebruik kan overgaan in geregeld gebruik waarbij het wordt gebruikt om bijvoorbeeld met stress om te gaan. Wanneer de gewenste effecten bereikt worden, kan dit leiden tot herhaald gebruik. In deze fase kan probleemgedrag ontstaan: zoals spijbelen, liegen of teruglopende schoolresultaten. Dit wordt ook wel 'problematisch gebruik' genoemd. Wanneer ondanks de problemen die het veroorzaakt het gebruik aanhoudt, kan er sprake zijn van misbruik. Van 'middelenmisbruik' wordt gesproken wanneer een jongere veelvuldig en langdurig alcohol of drugs gebruikt, ondanks de problemen die dat veroorzaakt. Dit kunnen problemen zijn met het nakomen van verplichtingen op school, op het werk of thuis of herhaaldelijk in aanraking komen met Justitie. 1.4 Combinatie met andere beleidsterreinen Middelengebruik door jongeren valt onder de verantwoordelijkheid van verschillende beleidsterreinen, zoals gezondheidsbeleid, onderwijsbeleid, jeugdbeleid, beleid rond veilig uitgaan en horecabeleid. Het is belangrijk dat de gemeente deze beleidsterreinen rond het thema alcoholmatiging en drugspreventie met elkaar te verbindt. De meest effectieve aanpak van drugsgebruik en de daarmee samenhangende problemen wordt verwacht van een combinatie van maatregelen, interventies en handhaving 5. Een overzicht van wat er al gebeurt in Brummen dat bijdraagt aan de preventieaanpak die wij hier voorstaan is nodig. Vervolgens moeten wij de lacunes proberen te vullen, zodat een effectieve uitvoeringaanpak ontstaat. Een eerste overzicht treft u aan in de bijlage. Belangrijk is ook dat er een aansluiting op inhoud komt op andere beleidsterreinen. Zo dient in het horecabeleid de risico's voor overmatig middelengebruik te worden begrensd. Het horecabeleid zal voor vaststelling dienen te

5 worden getoetst op deze risico's. Een ander voorbeeld is de visie en aanpak jeugdoverlast. Daarin wordt nauwelijks een relatie gelegd met (problematisch) middelengebruik. 2 Jongeren en middelengebruik, een toelichting De puberteit is de periode dat kinderen meer loskomen van hun ouders en steeds meer op hun eigen benen leren staan. Bij dit proces van "op eigen benen gaan staan" hoort ook het overschrijden van grenzen. Jongeren experimenteren onder andere met hun uiterlijk, seks, roken, drinken en drugs. Dit hoeft niet altijd een probleem te zijn. Over het algemeen beperkt het experimenteren zich tot een bepaalde periode in het leven van een puber, het hoeft geen blijvende consequenties te hebben. Als experimenteren gepaard gaat met risicovol gedrag, kan het wel een probleem zijn. Drank- en drugsgebruik heeft blijvende gevolgen voor de ontwikkeling. 2.1 Gebruikslocaties Jongeren gebruiken drank en drugs 6 op verschillende plaatsen. Thuis, in uitgaansgelegenheden, in "hokken en keten" waar ze in groepen bij elkaar komen, op de camping of in het bungalowpark en in sportverenigingen. Overmatig gebruik loopt regelmatig uit de hand. Jongeren raken betrokken bij vechtpartijtjes en vandalisme. Steeds vaker berichten de media over jongeren die in comateuze toestand in het ziekenhuis belanden. Meisjes laten zich niet zelden verleiden tot handelingen waar ze later spijt van krijgen. 2.2 Gebruikseffecten In het uitgaanscircuit gebruiken jongeren meer drugs dan op andere plaatsen. De drugs worden genomen om de beleving van uitgaan intenser te maken of om het langer vol te kunnen houden. Er zijn ook aanwijzingen dat in enkele gevallen drugs bewust worden gebruikt ter voorbereiding op geweldsincidenten of om een excuus te hebben voor betrokkenheid bij dergelijke incidenten. De drugs die populair zijn bij jongeren die uitgaan zijn cannabis, XTC, speed, cocaïne, GHB. Het gebruik van drugs is nooit zonder risico, vooral niet wanneer drugs gecombineerd worden. Combinaties met alcohol komen het meest voor. Er kunnen acute gezondheidproblemen optreden. Ook de veiligheid (beleving) kan in het geding zijn door bijvoorbeeld dealen, openlijk gebruik of doordat het gedrag van mensen onder invloed minder voorspelbaar is. Rijden onder invloed van drugs vermindert de verkeersveiligheid door overmoedig of juist te voorzichtig rijgedrag. Uitgaansdrugs vallen onder de Opiumwet die gebruik niet strafbaar stelt, maar handel en bezit wel. De meest gebruikte drug onder jongeren en jongvolwassenen die uitgaan is cannabis, maar tijdens de uitgaansavond zelf gebruikten partygangers net iets vaker ecstasy dan cannabis; respectievelijk 18 en Iľ 0 /). 7 Gebruik onder de algemene ( beroeps) bevolking (15-64 jaar) ligt veel lager: 0,400) heeft in het afgelopen jaar ecstasy gebruikt en 70o cannabis 8.Stimulerende drugs, zoals ecstasy, amfetamine en cocaïne worden vaker gebruikt door bezoekers van grootschalige party's dan door bezoekers van clubs en discotheken Kwetsbare jongeren Er zijn (groepen) jongeren die een verhoogd risico lopen op blijvende schade door middelengebruik. Het kan dan gaan om schade vanuit het moment van gebruik, dus door het onder invloed zijn, bijvoorbeeld vandalisme, vechtpartijen, met drank of drugs in het verkeer een ongeluk veroorzaken. Het kan ook gaan om ( blijvende) gezondheidsschade doordat jongeren een verslaving ontwikkelen. Alle jongeren, zowel met een lagere economische status, alsook jongeren van ouders met een hoog inkomen, lopen verhoogd risico op blijvende schade door middelengebruik. Kwetsbaarder zijn jongeren zonder vaste woon- of verblijfplaats, jongeren in contact met institutionele zorg (jeugdzorg; pleegzorg; justitie), schooldrop-outs en spijbelaars 10. Onder middelengebruik wordt drank, drugs verstaan maar ook gamen of gokken. Het betreft middelen of handelingen die een risico tot verslaving hebben 7 Bron: Van der Poel et al., Bron: NDM Jaarbericht Bron: Van der Poel e.a., Uit: Snoek, A. et al.; Kwetsbare Groepen. Kwetsbare groepen jeugdigen en (problematisch) middelengebruik, visie en interventiematrix. Resultaten Scoren, Andere groepen die genoemd worden zijn: VMBO-leerlingen, hangjongeren, jongeren die mishandeld en verwaarloosd zijn, jongeren uit probleemgezinnen zoals jongeren van verslaafde ouders, jongeren die vaak uitgaan, jongeren die omgaan met deviante leeftijdgenoten, jongeren met persoonlijkheidskenmerken als negatief denken, angstgevoeligheid, sensatiezoekend, impulsief, hoge sensitiviteit voor genot, gevoel voor hopeloosheid, jongeren met 5

6 3 Uitgangspunten van verslavingspreventie In Nederland zijn 12 regionale verslavingszorginstellingen die met de gemeenten verantwoordelijk zijn voor het preventiebeleid. Samen met de gemeente Brummen zet in deze regio haar expertise in om de bewoners de juiste zorg te bieden op het gebied van verslaving. Uit onderzoek weten we dat sommige groepen meer risico lopen op het ontwikkelen van verslaving dan andere. Dit biedt ons aanknopingspunten voor verslavingspreventie, specifiek gericht op risicogroepen. De visie van is dat wanneer er sprake is van risico op middelenproblematiek -als specialist- de verantwoordelijkheid neemt voor het aanbieden van de juiste ondersteuning, altijd in samenwerking met lokale partners. De opdracht van de gemeente Brummen aan reikt van trainen tot ondersteunen van professionals, waarbij voortdurend praktisch in contact staat met de lokale professionals om consultatie en advies te geven. Daarnaast heeft een taak in het uitvoeren van preventieactiviteiten en het opvangen van jongeren waarvan blijkt dat zij op basis van een indicatie ondersteuning nodig hebben. 3.1 Uitgangspunten in de aanpak Het uitgangspunt van de preventieaanpak is drieledig. De preventieactiviteiten die wij voor staan lopen parallel aan de leeftijdsontwikkeling. 1. We starten zo vroeg mogelijk met preventie, al op het moment dat jongeren nog op de basisschool zitten. De werkgroep heeft de overgang van groep 8 naar het voortgezet onderwijs benoemd als een extra kwetsbaar moment waar we op in willen zetten. We richten ons dan op het voorkomen van gebruik en het inzetten van maatregelen die gezond gedrag bestendigen. 2. Op de tweede plaats zetten we in op selectieve preventie gericht op het opsporen van kwetsbare jongerenirisicogroepen voordat het probleem manifest is. De inzet is dan gericht op vroegsignalering, het er zo op tijd mogelijk bij zijn en motiveren tot (lichte) hulp in de vorm van preventieve interventies. 3. Ook vinden passende preventieactiviteiten op maat plaats. Gericht op bewustwording van jongeren dan wel ouders met als doel het terugdringen van gebruik in de in de middelbare schoolleeftijd. Als voorbeeld van passende preventieactiviteiten gelden de in het voorjaar van 2012 uitgevoerde succesvolle ouder- en jongerenavonden in de beide kernen van de gemeente Brummen gericht op jongeren in de leeftijd van jaar en hun ouders. De mate van gebruik en de typering van risicogroepen geven aan welke interventies nodig zijn. We werken toe naar een lokale, sluitende keten jeugdverslavingszorg in de gemeente Brummen. U treft hieronder een schema aan om dit inzichtelijk te maken. universele lui: ii-h drajiįŗvluil preventie preventie/zorg hulpverlening nazorg fl^s, (1) (2) (3) licht verstandelijke beperking, jongeren met psychische, emotionele of gedragsproblemen, jongeren met ADHD vooral in combinatie met antisociale gedragsstoornis, jongeren met eetstoornis, jongeren met depressie, jongeren met autisme 6

7 Figuur 1: visie van de sluitende zorgketen. De nummers 1, 2 en 3 geven aan waar de voorbeelden in deze keten thuis horen: 1. Universele preventie = bestendigen van gezond gedrag. Bijvoorbeeld het stimuleren van alcoholvrije schoolfeesten, of de inzet van een preventieprogramma op het basisonderwijs omdat voor een ouder van een basisschoolleerling het van belang is dat ze zich toegerust weten om in de opvoeding een bewuste keuze te maken over het al dan niet verbieden van alcohol en/of drugs. 2. Selectieve preventie = gericht op het opsporen van kwetsbare jongeren ofwel risicogroepen (voordat het probleem manifest is) gericht op het versterken van de eigen kracht (zelfmanagement) en vroegsignalering om er op tijd bij te zijn. Een belangrijke kwetsbare groep is kinderen van verslaafde ouders. Voor een docent die weet dat een kind een verslaafde ouder heeft, is het van belang dat deze weet dat hij het kind op een speelse manier kan ondersteunen en het vertrouwen geven dat bepaalde nare gebeurtenissen niet aan het kind liggen. En dat er meer kinderen zijn in dezelfde situatie, die er goed uitkomen. heeft hiervoor een preventieaanbod ontwikkeld gericht op het versterken van de veerkracht. 3. Geïndiceerde preventie = gericht op jongeren met een hoogrisico dan wel licht problematisch gebruik waardoor bijsturen met preventie mogelijk is. Voorbeeld: voor een jongerenwerker die ziet dat een jongere drinkt en blowt en overlast veroorzaakt, is het van belang dat hij een naam van een specialist in de verslavingszorg kent die hij kan bellen om contact te leggen met de jongere en hem of haar te motiveren om te stoppen met gebruik. 3.2 In samenwerking Preventiewerkers werken samen met lokale partners als het jongerenwerk, het Centrum voor Jeugd en Gezin, het algemeen maatschappelijk werk, de politie, de scholen, eerstelijns zorg, et cetera. Dit zijn allemaal ingangen tot het laagdrempelig toe leiden van (kwetsbare) jongeren naar een aanbod dat past bij de persoonlijke behoefte. Het in contact komen met jongeren vindt dus niet alleen vanuit de verslavingszorg plaats. Waar gewenst sluiten preventiewerkers aan bij lokale partners die werken met jongeren. door middel van verwijzen of aansluiting leggen preventiewerkers contact met (risico)jongeren in de gemeente. Vanuit dat contact wordt gekeken op welk (zorg)niveau interventies plaats moeten vinden. Het kan zijn dat er op grond van een screening informatie wordt verstrekt aan een jongere en zijn omgeving. Het kan zijn dat een jongere wordt gemotiveerd voor een wat langdurigere interventie of voor een behandeling. Een behandeling is er bij jongeren altijd op gericht om te stoppen met het gebruik van middelen! 7

8 4 'Er op tijd bij zijn' in Brummen De gemeente Brummen heeft zich voorgenomen om gericht in te zetten op het voorkomen van gebruik en het zo vroeg mogelijk signaleren van middelengebruik dan wel misbruik. Daarbij kiest de gemeente voor een integrale aanpak. Het voorkomen van gebruik en het signaleren en benaderen van jongeren die (neigen tot) problematisch middelen gebruiken staat centraal. Het blijkt dat het moment van overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs voor veel jongeren een heel kwetsbaar moment is. Dan komen zij in aanraking met alcohol en drugs en zijn bovendien sterk beïnvloedbaar en gevoelig voor groepsdruk. In de eerste twee jaar van de middelbare schoolperiode treffen de jongeren elkaar nog vaak op het schoolplein van hun oude basisschool. Dat is een mogelijke vindplaats en een startpunt voor een preventieve aanpak. Vroegsignalering is het tijdig signaleren van (het ontstaan van) middelenmisbruik. Met 'vroeg' bedoelen we, vroeg in de levensloop van een mens, maar bovenal ook vroeg in het ontwikkelingsproces van het probleem zelf (Hermanns et al., 2005). Hoe vroeger wordt opgetreden in het proces van problematisch middelengebruik, hoe groter de perspectieven op gedragsverandering en de kans op herstel (Verstuyf, 2007). Vroegsignalering vindt plaats op een moment dat er nog geen sprake is van een gediagnosticeerde stoornis (misbruik of afhankelijkheid van een middel) ondanks tekens, klachten en symptomen van potentieel problematisch middelengebruik. De daaropvolgende ondersteuning is gericht op preventie middelenmisbruik en verslaving. We spreken van geïndiceerde preventie (op individueel niveau) wanneer nog geen sprake is van middelenmisbruik of verslaving. Wanneer vroegsignalering plaatsvindt, maar er bij een jongere toch al sprake blijkt te zijn van middelenmisbruik of verslaving, dan is behandeling aangewezen. Om vroegsignalering tot stand te brengen zijn de signaleerders en verwijzers van jongeren met middelenproblematiek van grote waarde. In het subhoofdstuk geven we een voorzet hoe we in Brummen preventie willen borgen en vroegsignalering onderdeel willen maken van de dagelijkse werkwijze. 4.1 Interventies» Stimuleren van het signaleren van (problematisch) middelengebruik binnen en door de lokale zorgstructuur door middel van de inzet van aandachtsfunctionarissen In Brummen zijn diverse professionals van verschillende instellingen die contact hebben met jongeren en die een rol hebben in het signaleren van middelengebruik dan wel het signaleren van kwetsbare jongeren en risicogroepen. Vaak weten professionals precies over welke jongere er zorgen zijn. In de bredere casus overleggen worden jongeren besproken waarover zorgen zijn. Heel incidenteel wordt als partner betrokken bij deze zorg, terwijl met enige zekerheid aangenomen mag worden dat middelengebruik zeker bij 12+ jongeren een rol van betekenis kan spelen. Nodig is dat er in de gemeente Brummen in de casus overleggen meer aandacht komt voor zorgsignalen in relatie tot middelengebruik en de aansluiting van lokaal waar dit nodig is. In de casuïstiek overleggen komt de focus óók op middelengebruik te liggen. Oorzaak van gebruik èn het gebruik zelf zijn belangrijke onderwerpen in de casuïstiekaanpak. Om dit te borgen stelt de gemeente Brummen voor dat we in ieder netwerk (5) een professional verantwoordelijk maken verslavingspreventie, hij/zij fungeert als aandachtsfunctionaris verslavingspreventie in het betreffende netwerk. De aandachtsfunctionaris maakt zich verantwoordelijk voor (een deel van) de uitvoering van het plan van aanpak, heeft de taak om middelengebruik op de agenda van het netwerk te houden, geeft advies over het oppakken van een signaal etc. Zo ontstaat een sluitende aanpak. Alle aandachtsfunctionarissen worden ondersteund door een preventiewerker van. Wanneer een drugsgebruiksignaal gegeven wordt kunnen aanwijzingen gegeven worden aan de partijen in de hierboven genoemde deelnemende netwerken. Inmiddels is een overzicht van bestaande netwerken voorhanden. Dit overzicht wordt geanalyseerd op deelnemende instellingen, taken en verantwoordelijkheden. Dan ontstaat een beeld waar dit 8

9 casuïstieknetwerk op aan dient te sluiten. De bestaande en ontbrekende schakels voor deze preventieaanpak worden zichtbaar. Zo worden ook dubbele overlegvormen voorkomen. Primair zijn de netwerken met als uitgangspunt zorg en hulpverlening van belang. Het gaat altijd om een zekere mate van kwetsbaarheid. Elk der teams hanteert casuïstiekbespreking. Deze netwerken missen op dit moment de deskundigheid en aansluiting op de drugs en alcoholpreventie. Die moet worden verbonden. Het betreft: 1. Zorg adviesteams (ZAT 0-23), met toestemming van ouders. 2. Zorgoverleg risicojongeren (tot 23 jaar), valt onder veiligheidshuis (zonder toestemming van ouders). 3. Justitieel Casus Overleg (tot 18 jaar), valt onder veiligheidshuis. 4. Sociaal Overleg, zowel in kern Eerbeek als in kern Brummen 5. Centrum voor jeugd en gezin (CJG) 6. Zorgnetwerk op de schoollocatie (nieuw) Aandacht dient er vervolgens te zijn voor aansluiting met professionals die buiten de netwerken opereren, zoals huisartsen en ziekenhuizen.» Het stimuleren van de signalering kwetsbare jongeren en risicogroepen met als doel zo vroeg mogelijk te kunnen interveniëren. Wanneer we spreken over verslavingspreventie en het opsporen van kwetsbare jongeren is de puzzel waar we voor staan dat we niet wachten totdat deze jongeren in een zorgnetwerk worden besproken maar voordat het probleem manifest is, initiatief nemen. Vroegtijdig signaleren en preventief interveniëren zou eerder moeten plaatsvinden. Het onderwijs (bv. IB-ers), het jongerenwerk, sportverenigingen, horeca, de JGZ, politie zijn voorbeelden van partners die veelal de eersten zijn die kunnen signaleren. Om preventieve aanpak vorm te geven, is het van belang om deze professionals te ondersteunen in dit proces. Naast de kwetsbare individuele jongere hebben we ook te maken met groepen kwetsbare jongeren. De uitdaging is ook om lokale partners te laten samenwerken en een betere aansluiting te verkrijgen met (groepen) kwetsbare jongeren. Vaak zijn dit jongeren die bekend zijn in netwerken, jongeren die zich ophouden in hanggroepen of overlastgevende groepen. Het gedrag van deze jongeren gaat dikwijls samen met overmatig middelengebruik, meestal alcohol en cannabis. De afgelopen jaren is door de verslavingszorg in een aantal gemeenten ervaring opgedaan in het ontwikkelen van een gestructureerde aanpak richting jongeren, waarin ook ouders actief worden benaderd. Juist lokale partners hebben contact met de jongeren. Als jongeren middelen gebruiken kan de outreachend werker van zowel de lokale professionals alsook de jongeren adviseren en ondersteunen bij het bespreekbaar maken en aanpakken van het middelengebruik.» Deskundigheidsbevordering professionals De gemeente Brummen zet in op deskundigheidsbevordering van professionals gericht op vergroten van het signaleren als belangrijk onderdeel van dit plan van aanpak. Belangrijk is om goed aan te sluiten bij de behoefte van de professionals en vooral te kijken naar wat zij nodig hebben om een goede bijdrage te kunnen leveren ten behoeve van de voorgestelde acties. Te denken valt aan het aanbieden van een training met als doel kennis te vergroten over:» Middelen en de risico's ervan» Risicofactoren en voorspellers van verslavingsproblemen bij kinderen/jongeren» Vroegsignalering, hoe dit te doen» Contactleggen en waarnodig motiveren» Weten wie in kennis te stellen en op welk moment hulp te betrekken» Weten waar zij naar kunnen verwijzen om zowel binnen de organisatie alsook ten behoeve van de jongeren ondersteuning te (doen) krijgen 9

10 » Het aanbod van en wat zij kunnen betekenen, ook juist aan de 'voorkant'; in het kader van preventie 4.2 Randvoorwaarden» Commitment in samenwerking De werkgroep geeft aan dat een aanpak enkel kan slagen als deelnemers zich houden aan de volgende afspraken. Het betreft hier afspraken tussen de professionals onderling: 1. Afspraak = afspraak 2. Controle door regievoerder 3. Niet alleen in beeld brengen maar ook wat doen 4. Elkaar aanspreken op niet-nakomen van de afspraak» Structurele borging en aandacht en een lange adem Na ommekomst van een jaar zal aan alle betrokken instellingen en netwerken worden gevraagd of zij en zo ja op welke wijze ze de aanpak preventie drugs in hun organisatie hebben kunnen borgen. Daaruit kan lering worden getrokken voor een mogelijke bijstelling van de randvoorwaarden 10

11 5 De inzet van preventieactiviteiten in de gemeente Brummen Beleidsontwikkeling en -advisering De werkgroep preventieve aanpak Drugs waar onderdeel van uitmaakt, ondersteunt en adviseert de gemeente Brummen bij de totstandkoming van lokaal verslavingspreventiebeleid. De gemeente Brummen voert de regie op het beleid en zorgt voor de verbinding met de verschillende beleidsterreinen. Ouders Ouders zijn eerstverantwoordelijk als het gaat om het informeren en begeleiden van hun kinderen tot gezond opgroeien. De gemeente Brummen maakt zich verantwoordelijk voor het informeren en bewustmaken van ouders over de risico's van middelengebruik en het bieden van opvoedingsondersteuning waar nodig. Interventies: - Vervolg geven aan de inzet op het informeren van ouders met kinderen in de leeftijd van jaar - Het organiseren van een grootschalige ouderavond zoals de kroegentocht ten behoeve van ouders met kinderen in de leeftijd van jaar (afstemming met het onderwijs is hierin van belang) - Het CJG informeert ouders over de risico's van alcohol, drugs of gamen. In aansluiting op al bestaande activiteiten, vullen we dit aan met themabijeenkomsten; informatie verspreiden etc. - Bezoekers van het CJG actief informeren over anonieme en niet anonieme ondersteunings mogelijkheden in Brummen en buiten Brummen. Basisonderwijs Het voorkomen van middelengebruik door de kinderen en hun ouders voor te bereiden en te begeleiden op de kwetsbare overgang naar het voortgezet onderwijs. Voor de basisscholen is het van belang om te signaleren vanuit kindgedrag in relatie tot de thuissituatie. Zo kan het zijn dat ouders gebruiken, waardoor hun kinderen een ander beeld hebben over de risico's van gebruik. Informatie bieden aan ouders en jeugd en zo nodig coaching van jeugd op dit thema of lesprogramma's kan wellicht veel problemen voorkomen. De werkgroep gaat ervan uit dat er situaties zijn waarin gebruik niet te voorkomen is, wel te beheersen, dankzij een goed begrip van de risico's. Interventies: - Jaarlijks aanbieden van het preventieprogramma Op tijd voorbereid in groep 7/8 gericht op kinderen, leerkrachten en ouders - Vroegsignalering vergroten door IB-ers te betrekken bij dit plan van aanpak - Bijeenkomst organiseren met het op Overeenstemming Gebaseerd Overleg schoolbesturen en locatiemanagers (OGO); - Eigentijdse confrontaties organiseren met behulp van de inzet van ervaringsdeskundigen (praktische insteek). Voortgezet Onderwijs (VO) Het verminderen of voorkomen van (problematisch) middelengebruik bij leerlingen. De school ontwikkelt met ondersteuning van een samenhangend beleid met aandacht voor lessen over alcohol, tabak en drugs; ouderparticipatie; een genotmiddelenreglement; en zorg voor leerlingen met problemen. Interventies: - Het voortgezet onderwijs Apeldoorn, Zutphen en Dieren betrekken bij de interventies uit het plan van aanpak middelenpreventie in de gemeente Brummen. - Het programma 'De gezonde school en genotmiddelen' dat op alle scholen door wordt uitgevoerd koppelen aan de Brummense prioriteiten en speerpunten. - Leerplichtambtenaar meer betrekken 11

12 - Eigentijdse confrontaties organiseren met behulp van de inzet van ervaringsdeskundigen (praktische insteek). Sportverenigingen Een sportklimaat tot stand brengen waar een gezonde leefstijl de boventoon voert. Interventies: - Aandacht voor het alcoholbeleid bij sportverenigingen. - Het aanbieden van de IVA (instructie verantwoord alcoholgebruik). - Wanneer jeugdleiders gebruik dan wel problemen met gebruik signaleren dan nemen zij contact op met een preventiewerker van om gezamenlijk te komen tot een passende aanpak. - Eigentijdse confrontaties organiseren met behulp van de inzet van ervaringsdeskundigen (praktische insteek). Horeca Een uitgaansklimaat tot stand brengen waar alcohol- en drugsgebruik bespreekbaar is, zowel met de horeca ondernemer alsook met de jeugd. Handhaving waar nodig gericht op het doen naleven van wettelijke regels en of gemaakte afspraken. Interventies: - Peers 11 die een aantal keren per jaar jongeren benaderen met een kennistestje; in gesprek gaan en die je na afloop een leuke attentie geeft. - Inzetten op deskundigheidsbevordering van de horeca middels de Barcode cursus - Wanneer politie en horeca problemen signaleren dan wel overlast, nemen zij contact op met een preventiewerker van om gezamenlijk te komen tot een passende aanpak Boete of kanskaart (BOK) Brummen participeert in de Halt afdoening: boete of kanskaart. Dit geldt nu voor alcohol. We kijken naar de huidige instroom bij BOK en de politie onderzoekt of deze instroom nog vergroot kan worden. Daarnaast willen we in Brummen deze aanpak verbreden naar drugs. Deze variant is op dit moment in ontwikkeling. neemt contact opnemen met politie en bureau Halt om te kijken of het mogelijk is de Boete of Kanskaart regionaal te verbreden naar drugs (is complex omdat het om regionaal project gaat). Welzijnswerk Opbouwwerk is sociaal cultureel werk. Het is er voor om methodieken in te zetten die de participatie van groepen helpt verbeteren. Het opbouwwerk kan zowel voor ouders en de jeugd ( in de wijk en op school) ondersteunend zijn, zeker in de juiste afstemming met jongerenwerk en alle overige partners in de aanpak. Signalen vanuit het opbouwwerk dienen door de gehele casuïstiekgroep besproken te worden om een aanpak te effectueren. Jongerenwerk is sociaal-cultureel werk voor jongeren van jaar om persoonlijke ontwikkeling, emancipatie en maatschappelijke participatie te bevorderen door activiteiten als educatieve cursussen, sociale vaardigheidstraining. Het jongerenwerk is bij uitstek geschikt om de elementen die nodig zijn voor preventie drugsgebruik in te bedden in de leefstijl van de jongeren. Signalen vanuit het jongerenwerk dienen door de gehele casuïstiekgroep besproken te worden om de aanpak te effectueren. Interventies: - Vervolg geven aan de inzet op het informeren van jongeren in de leeftijd van jaar - Afspraken met horeca en politie t.b.v. horeca en evenementenbeleid - Voorlichting aan ouders over alcohol en drugsgebruik via CJG en wegwijs - Voorlichting aan jongeren via JOC's en jongeren informatiepunt - Aanbieden van activiteiten aan jongeren: vinden en binden, waarbij eigentijdse confrontaties worden georganiseerd met behulp van de inzet van ervaringsdeskundigen (praktische insteek). - Voorlichting aan jongerenwerkers en beheerders over middelengebruik - Schoolplein basisonderwijs als vindplaats; extra inzet hierop 1 1 Peergroup: De groep mensen waar je mee optrekt en die vaak net zoveel invloed op je gedrag hebben als je ouders. 12

13 Outreachende aanpak door lokaal versterken Op 18 juli is overleg geweest tussen en de gemeente met betrekking tot groepen jongeren die risicovol middelen gebruiken. Toen is naar voren gekomen dat een samenwerking in de uitvoering tussen instellingen, waaronder politie, jongerenwerk en wenselijk is. De signalen vanuit overlast worden vertaald naar een aanpak door de gemeente, politie, jongerenwerk en het outreachende preventiewerker van verslavingszorg. geeft aan dat het van belang is dat de groepen jongeren waar zorgen om zijn door de samenwerkende partijen, op individueel niveau, in kaart gebracht dienen te worden. Op deze manier delen we relevante informatie en kan het plan specificeren op de situatie in Brummen. levert hiertoe als hulpmiddel een format aan (zie bijlage) die door het jongerenwerk en politie (en andere eventuele partijen in de samenwerking) kan worden in- en aangevuld. Het doel van het plan is dat de jongere gemotiveerd wordt om middelengebruik te stoppen. Daartoe moet de outreachend werker van contact opnemen met de jongere, soms is daar enige drang voor nodig. Het doel is om de betrokken instellingen op de juiste wijze te laten samenwerken bezien vanuit het drugsgebruik en niet zozeer om iets nieuws tot stand te brengen. Elke instelling kan zijn eigen expertise beter uitvoeren als ook bekend is hoe om te gaan met deze drugsproblematiek. Het in kaart brengen van jongeren moet dus een helder doel hebben. De Brummense situatie is zo klein, dat iedere jongere bij de professionals al bekend is. Interventies: - De outreachend werker van sluit aan bij jongerenwerk en politie om vanuit lokale signalen jongeren te benaderen die middelen gebruiken. - reageert op alle signalen van lokale professionals over jongeren, gaat een gesprek aan, screent de jongere en leidt ze toe tot het juiste niveau van zorg. - koppelt terug met betrokken partijen (jongerenwerk en politie en onderwijs) - Groepen waar drugs worden gebruikt worden in kaart gebracht. Er wordt een gezamenlijke ( en betrokken instellingen van het netwerk) aanpak geformuleerd per groep of per individu. De ernst van gebruik en de soort groep bepaalt de soort aanpak. Eerste lijn Vroegsignalering door de eerste lijn en heldere afspraken over verwijzing naar voor screening, zowel bij ernstige problematiek, alsook bij vroege signalen. Interventies: - In samenwerking met de gemeente worden huisartsen benaderd om te kijken wat zij nodig hebben om bij te dragen aan een effectieve aanpak volgend op vroegsignalering. Dit gebeurt al in "de alcoholpoli" in omliggende gemeenten. Huisartsen worden betrokken en verzocht om de hulpverlenende initiatieven kenbaar te maken. Aansluiten bij dit initiatief. - Ook zal worden nagegaan of huisartsen worden gehinderd om bij te dragen aan een preventieve aanpak. Huisartsen dienen zich immers te houden aan de privacywetgeving. Zo nodig een bijeenkomst hiervoor organiseren. 13

14 6 Planning en tijdspad Interventie op doelgroep Acties 1 stappen Betrokkenen Termijn Beleidsontwikkeling en advisering Plan van aanpak Regie plan van aanpak + communicatie Opdrachtverlening aan instellingen waar nodig Er op tijd bij zijn ten behoeve van allen Informeren en voorlichten Informeren en voorlichten Ondersteunen beleid Coördinatie van samenwerking in de uitvoering PvA Gemeente Gemeente Jan. - juli 2012 College vaststellen incl. financiën Subsidieverlening Gemeente Augustus 2012 Artikelen op gemeentepagina/website Radiospots ( alcohol en drugs) verspreiden onder lokale radio Gemeente Gemeente Jaarlijks rond carnaval, overgang naar voortgezet onderwijs, zomervakantie, kermis, feestdagen december enz. Sept/okt/nov en/of wanneer dit regionaal/landelijk wordt aangeleverd. Informeren en voorlichten Posters en folders verspreiden ( = aangeleverde info) Gemeente Z Z GGD Wanneer dit regionaal/landelijk wordt aangeleverd Informeren en voorlichten Frisflits verspreiden ( = nieuwsbrief) Gemeente Z GGD 2 x per jaar Informeren en voorlichten Fact sheets verspreiden ( = aangeleverde info) Eind van het jaar Informeren en voorlichten Go Fresh campagne Inzetten watergirls en -boys GGD Z gemeente Tijdens evenementen, zoals zomerpop, zeskamp Alle betrokkenen. Signaleren, adviseren en doorverwijzen bij middelengebruik Stroomschema ontwikkelen: (van signaal naar instelling) ten behoeve van alle betrokkenen. Politie, SWB,, gemeente September 2012 Instellingen in netwerken. Verbinden en informeren over en betrekken bij de koppeling met deze drugspreventie aanpak. Het betreft het Sociaal Overleg; De zorgteams op scholen; CJG en ZAT; ZOR. Organiseren bijeenkomst voor lokale netwerken en professionals rond aanpak, thema en inzet van de netwerken. Melden in VIR (verwijsindex) onder de aandacht. Informeren van de Gemeente en Gemeente Sept./ Okt./ Nov. Juni

15 netwerkcoördinatoren. Lokale zorgstructuur. Het stimuleren van signalering (problematisch) middelengebruik binnen de lokale zorgstructuur middels het aanwijzen en vervolgens de inzet van aandachtsfunctionarissen in de netwerken zelf. Aanbieden signaleringstraining op maat voor professionals die aanpak ondersteunen. Belnetwerk opzetten (korte lijnen). Gemeente en, SWB, politie, eerste lijn, zorgnetwerken. September training opzetten. 1x per jaar aanbieden en jaarlijks herhalen. Buiten de lokale zorgstructuur Het stimuleren van de signalering kwetsbare jongeren en risicogroepen met als doel zo vroeg mogelijk te kunnen interveniëren. Aanbieden van een signaleringstraining In overleg Verslaafde ouders Vergroten van de aandacht voor kinderen van verslaafde ouders (KVO). Intern begeleiders onderwijs Vroegsignaleren vergroten door IB-ers te betrekken bij dit plan van aanpak Jeugdleiders in sport en hobby Wanneer jeugdleiders gebruik dan wel problemen met gebruik signaleren dan nemen zij contact op met een preventiewerker van om gezamenlijk te komen tot een passende aanpak. Horeca Wanneer de lokale horeca problemen signaleert, dan wel overlast, nemen zij contact op met een preventiewerker van om gezamenlijk te komen tot een passende aanpak Ouders Informeren over middelengebruik Kroegentocht Informeren en discussie. over de risico's van alcohol, drugs of gamen. KVO op agenda lokale partners Brummen; onderzoeken mogelijkheden inzet laagdrempelig preventieaanbod. Opzetten van zorgnetwerk per basisschool in aansluiting op doorontwikkeling CJG Inventarisatiebrief aan sport en hobby verenigingen is verstuurd. N.a.v. hiervan acties uitzetten. Contactpersoon n.a.v. ouderavond 16+ betrekken Horeca betrekken via inventarisatiebrief en voorlichting. Betrekken bij trainingen. Gemeente/ woningcorporaties November 2012 Gemeente Januari 2013 Jeugdleiders, SWB en, Horeca. September 2012 Continu Brief ouders 12-jarigen Gemeente Jaarlijks ( augustus) Ouders bezoeken uitgaansgelegenheid met informatie over jeugd en alcohol Themabijeenkomsten organiseren. Informatie verspreiden etc. GGD CJG jaarlijks In overleg na bijeenkomst sept. 15

16 Informeren en discussie. Grootschalige ouderavond t.b.v. ouders met kinderen in de leeftijd van jaar Onderwijs, Anonieme en niet anonieme ondersteuning in Brummen en buiten Brummen. Ouders met kinderen van jaar Vervolginzet op het informeren van ouders met kinderen in de leeftijd van jaar Extra opvoedingsondersteuning Basisonderwijs CJG professionals informeren en zetten de ondersteuningsmogelijkheden Voor ouders op een rij. Inzet afspreken. Vaststellen op welke wijze vervolginzet richting ouders plaatsvindt. Aanbieden van Triple P (methode aan huis) aan ouders Groep 7 Periodiek Geneeskundig Onderzoek Preventie Preventie Op overeenstemming gebaseerd overleg basisonderwijsbesturen Voortgezet onderwijs Klas 2 en 4 VO Het VO Apeldoorn, Zutphen en Dieren Leerplicht Het programma 'De gezonde school en genotmiddelen' dat op alle scholen door wordt uitgevoerd koppelen Aanbieden en uitvoeren van het preventieprogramma "Op tijd voorbereid in groep 7I8". N.A.V. evaluatie keuze maken voor vervolg, in samenspraak met scholen (schoolplan) Subsidiemogelijkheden vaststellen. Eigentijdse confrontatie: Uitwerken extra preventieactiviteit met inzet van ervaringsdeskundige Iaccent gericht op de kwetsbare overgang van groep 8 naar het VO. Besturen en locatiemanagers bijeenbrengen. Voorlichten. Ervaringsdeskundige inzetten. Medewerking vragen. Evalueren. Vierjaarlijks onderzoek middelbare scholen (e-movo) Inventarisatiebrief aan en betrekken bij de interventies uit het plan van aanpak middelenpreventie in de gemeente Brummen; nabellen. Leerplicht actief koppelen aan aanpak Samen met betrokken preventiewerkers van de scholen een plan opzetten om dit vorm te geven, daarna CJG, SWB, VO,. GGD Basisonderwijs en Basisonderwijs,, Ervaringsdeskundige., Ervaringsdeskundige, OGO Continu April en juni 2013 Op afroep I indicatie I verzoek Gedurende het jaar Okt I juni 2013 Maart I april 2013 In overleg bepalen. Eind 2011 onderzoek, voorjaar 2012 resultaten Gemeente Juni 2012 Najaar 2012 Voorjaar

17 aan de Brummense prioriteiten en speerpunten. Preventie Sportverenigingen Sportcafé Informeren en voorlichten Aandacht voor alcohol en drugs gebruik bij sportverenigingen. Preventie Het aanbieden / uitvoeren van de IVA (instructie verantwoord alcoholgebruik). Horeca en winkeliers Horecabeleid acties volgen. Opnemen: Eigentijdse confrontatie: Uitwerken extra preventieactiviteit met inzet van ervaringsdeskundige Informatie aan sportverenigingen op hun driemaandelijkse netwerkbijeenkomst Actie gericht op het onder de aandacht brengen van alcohol en druggebruik Eigentijdse confrontatie: Uitwerken extra preventieactiviteit met inzet van ervaringsdeskundige Subsidiemogelijkheden vaststellen rond uitvoering IVA en checken belangstelling Ontwikkelen van horecabeleid; voorwaarden opnemen maatschappelijk ondernemen? Horeca en winkeliers betrekken via inventarisatiebrief "Peers" in de horeca Organiseren en uitvoeren: Peers die een aantal keren per jaar jongeren benaderen met een kennistestje; in gesprek gaan en die je na afloop een leuke attentie geeft. Deskundigheidsbevordering Preventie Welzijnswerk en politie Outreachende preventieve aanpak Welzijnswerk, politie en horeca Afspraken met horeca en politie t.b.v. horeca en Inzetten op deskundigheidsbevordering van de horeca middels de "Barcode cursus" Subsidiemogelijkheden vaststellen rond uitvoering Barcode en checken belangstelling; Relateren aan horecabeleid Horeca stimuleren tot maatschappelijk verantwoord ondernemen Uitwerken van een gezamenlijke outreachende aanpak gericht op het vergroten van signaleren en interveniëren (vervolg) VO,, Ervaringsdeskundige Oktober 2012 Sportverenigingen, Sportverenigingen,, Ervaringsdeskundige Eind 2012 Mei 2012 PM Gemeente 2012 en 2013, Horeca, Jongerenwerk Horeca, Gemeente Brancheverenigingen Politie, SWB, Voorjaar - zomer Voorjaar Gedurende het jaar 2013 Continu PM 17

18 evenementenbeleid Politie Boete of kanskaart (BOK); Vergroten instroom van deze interventie door dit op de kaart te zetten bij lokale politie Politie, PM Contact onderhouden/ maken met jongeren in de leeftijd van jaar (hanggroepen en horecabezoekende jeugd) Opmaken zorgmeldingen; Ouders in kennis stellen Huisbezoek door wijkagent / jeugdagent Welzijnswerk en jongeren Informatie en Voorlichting Voorlichting op jongerenlocatie Preventie "Vinden en binden." Schoolplein basisonderwijs als vindplaats Vervolg geven aan de inzet op het informeren van jongeren in de leeftijd van jaar Eerste lijn Betrekken huisartsen e.a. Aan jongerenwerkers en beheerders over middelengebruik. Plan uitwerken hoe de inzet plaatsvindt. Voorlichting aan jongeren via JOC's en op het jongeren informatiepunt. Afstemmen met JOC's en JIP; Plan uitwerken hoe de voorlichting plaatsvindt. Eigentijdse confrontatie: Uitwerken extra preventieactiviteit met inzet van ervaringsdeskundige. Aanbieden van activiteiten aan jongeren: Plan uitwerken hoe de inzet plaatsvindt waarbinnen drugspreventie een plaats inneemt. Extra inzet hierop onderzoeken: Vervolgacties vaststellen, in planning zetten en uitvoeren. Infoavond over gamen. Presentatie op eerste lijn bijeenkomst in Brummen en Eerbeek. Verhelderen PvA en afspraken maken met eerste lijn en zorgstructuren t.b.v. verwijzen naar preventieve aanpak en behandeling van Huisartsenbijeenkomst» Privacyaspecten en beroepsgeheim, SWB SWB, Jongerenwerk, SWB, Werkgroep ( SWB, politie), VO, BO SWB, Eerste lijn, CJG/ZAT, BO, VO, Mogelijk door: mr. J.A. van Boven, April 2012; Sept Jaarlijks 2 x Start sept In overleg met huisartsen en 18

19 » Meldcriteria en verantwoordelijkheid van de arts in een (multidisciplinaire) aanpak. directeur van VAN BOVEN Juridisch Adviesbureau voor de Gezondheidszorg en voorzitter van diverse klachtencommissies en van een medischethische toetsingscommissie. check met CJG voorzitter. Individuele benadering door huisarts Huisartsen benaderen om te kijken wat zij nodig hebben om bij te dragen aan een effectieve aanpak volgend op hun (vroeg) signalering. (eerstelijns netwerkbijeenkomst), huisarts ( zie inventarisatie) In overleg 19