Bijlage bij de Regeling aanwijzing en vaststelling inhoud en niveaus inburgeringstoets nieuwkomers

Transcriptie

1 Bijlage bij de Regeling aanwijzing en vaststelling inhoud en niveaus inburgeringstoets nieuwkomers A. Nederlands als Tweede Taal Het Referentiekader NT2 beschrijft vijf niveaus van luister-, spreek-, lees- en schrijfvaardigheid. Deze competentieniveaus zijn: NT2 5 Beheersing van het Nederlands op dit niveau betekent dat iemand het Nederlands vloeiend en bijna accentloos beheerst. NT2 4 Dit niveau is vergelijkbaar met dat van de eindtermen voor het Staatsexamenprogramma II van NT2. Beheersing van het Nederlands op dit niveau betekent dat iemand kan deelnemen aan een vakopleiding, middenkader- of specialistenopleiding van het secundair beroepsonderwijs, aan het hoger beroepsonderwijs en aan het wetenschappelijk onderwijs. Tevens is op dit niveau sprake van een taalvaardigheid die iemand geschikt maakt voor het uitoefenen van middelbare en hogere functies op de arbeidsmarkt. NT2 3 Dit niveau is vergelijkbaar met dat van de eindtermen voor het Staatsexamenprogramma I van NT2. Beheersing van het Nederlands op dit niveau betekent dat iemand kan deelnemen aan een basisberoepsopleiding in het secundair beroepsonderwijs of aan een daarmee vergelijkbaar opleidingstraject vanwege arbeidsvoorziening of op de werkplek. Tevens is op dit niveau sprake van taalvaardigheid die iemand geschikt maakt voor het uitoefenen van lagere functies op de arbeidsmarkt. NT2 2 Beheersing van het Nederlands op dit niveau betekent dat iemand zich minimaal kan redden in de Nederlandse samenleving en in staat is tot deelname aan een assistentopleiding of aan een daarmee vergelijkbaar leertraject vanwege arbeidsvoorziening of op de werkplek. Dit op voorwaarde dat de opleiding in zodanige mate voorzien is van taalcomponenten dat de deelnemer bij afronding van de opleiding de Nederlandse taal beheerst op het niveau dat past bij het eindniveau van de betreffende opleiding. NT2 1 Beheersing van het Nederlands op dit niveau is zeer elementair en levert hooguit een aanwijzing voor de wenselijkheid van doorstroming naar een opleiding NT2 van het tweede niveau. B. Maatschappij Oriëntatie Eindtermen De eindtermen Maatschappij Oriëntatie (MO) voor nieuwkomers hebben betrekking op die informatie die minimaal noodzakelijk is om in Nederland te kunnen functioneren, om gebruik te kunnen maken van rechten en voorzieningen, te voldoen aan plichten en zich op een prettige manier te kunnen redden in het dagelijks leven. Bij het opstellen van de eindtermen is 1

2 voor gekozen de doelen handelingsgericht te formuleren. De eindtermen zijn onderverdeeld in een aantal verplichte thema s en een aantal facultatieve thema s die afhankelijk van de beschikbare tijd en van de samenstelling van de doelgroep worden aangeboden. De verplichte thema s zijn: 1. Verblijfsvoorwaarden en -aspecten Status Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van hun rechten en zijn in staat de plichten uit te oefenen die voortvloeien uit hun verblijfsrechtelijke status. - Zij weten hoe en waar zij informatie kunnen inwinnen over de voor hen geldende mogelijkheden en beperkingen. - Deelnemers zijn in staat om op de juiste wijze melding te maken van gebeurtenissen die gevolgen hebben voor hun verblijfsrechtelijke status. - Zij weten welke gebeurtenissen gevolgen kunnen hebben voor de status en waarover iets geregeld is in de Vreemdelingenwet Zij weten hoe en waar zij informatie over de Vreemdelingenwet 2000 kunnen inwinnen. Verbetering van status op termijn Deelnemers zijn in staat om na verloop van tijd hun verblijfsrechtelijke positie te verbeteren door het aanvragen van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd regulier of asiel, indien zij dat wensen. - Zij weten wat voor- en nadelen van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd regulier of asiel zijn. Zij weten waar en wanneer zij een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd regulier of asiel kunnen aanvragen en aan welke eisen ze dan moeten voldoen Deelnemers zijn in staat om na verloop van tijd hun verblijfsrechtelijke positie te verbeteren door het aanvragen van het Nederlanderschap, indien zij dat wensen. - Zij weten wat voor- en nadelen van naturalisatie zijn. - Zij weten hoe, waar en wanneer zij het Nederlanderschap kunnen aanvragen. - Zij weten in grote lijnen hoe de naturalisatieprocedure in zijn werk gaat. Identificatieplicht Deelnemers zijn in staat zich op de juiste manier te identificeren. - Zij weten dat er een identificatieplicht is (ook voor Nederlanders) en wat die inhoudt. - Zij weten wie er wanneer naar hun identificatiebewijs mogen vragen. - Zij weten wat voor hen een geldig identiteitsbewijs is. Bevolkingsregister/burgerlijke stand Deelnemers zijn in staat zich als inwoner van een gemeente te laten registeren. - Zij weten hoe men zich bij vestiging moet inschrijven in het bevolkingsregister van de gemeente en waarom dat nodig is. - Zij weten hoe, waar en wanneer zij wijzigingen bij de burgerlijke stand moeten doorgeven en waarom dat nodig is. 2

3 2. Werk Werk zoeken Deelnemers zijn in staat om via de daarvoor geschikte kanalen werk te zoeken. - Zij weten langs welke kanalen men aan betaald werk kan komen. - Zij weten hoe men zich moet inschrijven als werkzoekende bij arbeidsbureau en uitzendbureau. - Zij kennen hun rechten en plichten als werkzoekende. - Zij weten globaal hoe sollicitatieprocedures in Nederland verlopen. - Zij weten dat Nederland een sterke diplomacultuur heeft. - Zij weten welke waarde aan hun diploma's is toegekend of, als dat nog niet gebeurd is, hoe en waar zij dat kunnen laten doen. - Zij weten dat het starten van een eigen bedrijf aan allerlei voorwaarden is gebonden en waar daarover informatie is in te winnen. - Zij weten dat in het onderdeel beroepenoriëntatie uitgebreidere aandacht besteed zal worden aan een persoonlijke oriëntatie op de arbeidsmarkt. - Zij weten hoe en waar zij informatie kunnen inwinnen over het zoeken naar werk. Werknemer zijn Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van hun rechten en hun plichten als werknemer uit te oefenen. - Zij weten dat men een arbeidsovereenkomst behoort te hebben en welke rechten en plichten daar over het algemeen aan gekoppeld zijn. - Zij weten dat er verschillende soorten dienstverband zijn en wat de consequenties zijn van bepaalde dienstverbanden. - Zij weten dat een vreemdeling soms beperkt is in zijn mogelijkheden om te gaan werken door voorwaarden die met zijn verblijfsstatus te maken hebben; zij weten waar zij daarover informatie kunnen verkrijgen. 3. Sociale zekerheid en verzekeringen Sociale zekerheid Deelnemers zijn in staat om gebruik te maken van voorzieningen op het gebied van de sociale zekerheid. - Zij weten dat er voor personen die niet kunnen werken (langdurig ziek, arbeidsongeschikt, werkloos) een vangnet is, waaraan de hele bevolking (werkgevers, werkenden en uitkeringsgerechtigden) via belastingen en premies meebetaalt. - Zij weten hoe en waar zij hierover informatie kunnen inwinnen. Bijstandsuitkering Deelnemers zijn in staat om een bijstandsuitkering aan te vragen en deze zodanig te benutten dat ze ermee kunnen voorzien in de kosten van levensonderhoud. - Zij weten dat men in bepaalde gevallen in aanmerking komt voor een bijstandsuitkering. - Zij weten hoe en waar men een bijstandsuitkering kan aanvragen. 3

4 - Zij weten hoe en waar zij informatie kunnen inwinnen over activiteiten die een uitkeringsgerechtigde wel en niet mag ondernemen. - Zij weten dat een bijstandsuitkering bedoeld is als vangnet. Bijzonder bijstand Deelnemers zijn in staat om bijzondere bijstand aan te vragen. - Zij weten dat er bijzondere bijstand bestaat, en hoe en waar zij daarover informatie kunnen inwinnen. - Zij weten hoe en waar men bijzondere bijstand kunt aanvragen. Kinderbijslag Deelnemers zijn in staat om kinderbijslag aan te vragen. - Zij weten onder welke voorwaarden zij in aanmerking komen voor kinderbijslag. - Zij weten hoe en wanneer bepaald wordt voor hoeveel kinderbijslag zij in aanmerking komen. - Zij weten hoe en waar zij kinderbijslag kunnen aanvragen. Verzekeringen Deelnemers zijn in staat een inboedelverzekering af te sluiten. - Zij weten waarom het verstandig is de inboedel in huis te verzekeren. - Zij weten globaal welke schade een inboedelverzekering dekt. - Zij weten waar en hoe men een inboedelverzekering kan afsluiten. Deelnemers zijn in staat om een aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren (AVP) af te sluiten. - Zij weten waarom het dringend aangeraden wordt om een AVP te hebben. - Zij weten waar en hoe men een AVP kan afsluiten. Deelnemers zijn in staat om een kostbaarhedenverzekering af te sluiten. - Zij weten in welke gevallen een kostbaarhedenverzekering aan te raden is. - Zij weten waar en hoe men een kostbaarhedenverzekering kan afsluiten. Deelnemers zijn in staat te handelen bij schade. - Zij weten wat globaal de procedures zijn in geval van schade en waar zij daarover meer informatie kunnen inwinnen. 4. Belastingen Sofi-nummer Deelnemers zijn in staat om een Sofi-nummer aan te vragen. - Zij weten hoe en waar men een Sofi-nummer kan aanvragen en waarom dat nodig is. Rijksbelastingen Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van hun rechten en hun plichten als belastingplichtige uit te oefenen. - Zij weten dat men van een inkomen, zowel uit werk als uit een uitkering, belastingen en premies moet betalen. 4

5 - Zij weten globaal om welke heffingen het gaat en wat daar mee gedaan wordt. - Zij weten dat een salaris of uitkering maandelijks betaald wordt (bij uitzendbureau soms wekelijks), doorgaans per bank(giro). - Zij weten dat zij elke maand een inkomens- of uitkeringsspecificatie (loonstrook) krijgen en elk jaar een jaaropgave, die ten behoeve van de belastingen goed bewaard moet worden. - Zij weten hoe en waar zij de belangrijkste gegevens op loonstrook en jaaropgave kunnen vinden. - Zij weten dat men soms geld van de belasting terug kan krijgen. - Zij weten dat men soms in termijnen kan betalen, en in sommige omstandigheden vermindering of kwijtschelding kan krijgen. - Zij weten hoe en waar zij informatie kunnen vragen over wat in hun specifieke situatie moet en mogelijk is. - Zij weten hoe en waar zij hulp op het gebied van belastingen kunnen inroepen. Regionale belastingen en heffingen Deelnemers zijn in staat regionale belastingen en heffingen te betalen. - Zij weten dat er regionale belastingen en heffingen betaald moeten worden en welke dat zijn. - Zij weten hoe de betaling van lokale belastingen en heffingen gaat. - Zij weten welke mogelijkheden er zijn voor betaling van lokale belastingen en heffingen in termijnen. - Zij weten dat er soms mogelijkheden zijn voor bezwaar en kwijtschelding ten aanzien van lokale belasting en heffingen en waar daarover informatie en hulp kan worden verkregen. 5. Geld en consument Geldzaken Deelnemers zijn in staat om te betalen met papier- en muntgeld en met giraal geld. - Zij kennen de benamingen en de waarde van papier- en muntgeld. Deelnemers zijn in staat om een bankrekening te openen en te gebruiken. - Zij weten waarom men een bankrekening moet hebben. - Zij weten waar en hoe men een bankrekening kan openen. - Zij weten hoe men via de bankrekening kan betalen. Winkelen Deelnemers zijn in staat te winkelen en daarbij te handelen conform geldende omgangsregels en hun rechten en plichten als consument uit te oefenen. - Zij kennen de verschillen tussen supermarkt, warenhuis, buurtwinkel, markt, detailhandel (speciaalzaak) en postorderbedrijf. - Zij kennen de gebruikelijke openingstijden van winkels en de aanduiding daarvan op de winkeldeur. - Zij kennen de voornaamste gebruiken in winkels ten aanzien van wachten op de beurt, afdingen, garantie, ruilen en klagen, gebruik van boodschappentas, winkelwagentjes, kassa (afrekenen). 5

6 - Zij kunnen een kassabon lezen, kennen de verrekening van prijzen in centen en weten wat BTW inhoudt. Rechten en plichten als consument Deelnemers zijn in staat hun rechten en plichten als consument uit te oefenen. - Zij weten dat aankopen direct betaald moeten worden dan wel, bij grote aankopen, na een aanbetaling. - Zij weten dat op duurzame artikelen doorgaans garantie wordt verstrekt. Zij weten aan welke voorwaarden zij moeten voldoen om gebruik te maken van die garantie (bonnen bewaren, etc.). - Zij weten hoe en wanneer artikelen geruild kunnen worden. 6. Huisvesting Een huis kopen Deelnemers zijn in staat een huis te kopen. - Zij weten hoe ze een huis kunnen kopen van een particulier. - Zij weten hoe ze een huis kunnen kopen via een makelaar. Deelnemers zijn in staat een hypotheek af te sluiten. - Zij weten waar zij terechtkunnen voor een hypotheek. - Zij weten onder welke voorwaarden zij in aanmerking komen voor een hypotheek. - Zij weten hoe en waar zij hulp en advies kunnen zoeken bij het afsluiten van een hypotheek. Deelnemers zijn in staat een huis te huren. - Zij weten dat men een huis kan huren via de gemeente en woningbouwverenigingen. - Zij weten hoe en waar zij kunnen informeren naar de plaatselijke procedures voor het verkrijgen van een huurwoning. - Zij weten dat ze soms een woonvergunning van de gemeente moeten hebben en hoe men die kan krijgen. - Zij weten dat het lang kan duren voor men een huis via gemeente of woningbouwvereniging heeft en dat het zaak is zich tijdig in te schrijven als men in de toekomst wat anders wil. - Zij weten dat de wachttijd bij het zoeken van een huis via gemeente of woningbouwvereniging afhankelijk is van de schaarste en van de urgentie. - Ze weten hoe urgentie wordt bepaald. - Zij weten hoe en waar zij inlichtingen kunnen inwinnen over de mogelijkheden om aangeboden woonruimte te weigeren. Rechten en plichten als huurder Deelnemers zijn in staat hun rechten en plichten als huurder uit te oefenen. - Zij weten dat een huurcontract belangrijk is voor duidelijkheid over rechten en plichten. - Zij weten wat er over het algemeen verwacht van een huisbewoner: onderhouden, schoonhouden, geen burenoverlast veroorzaken. - Zij weten welke onderhoudstaken voor rekening van de huurder komen. - Zij weten hoe zij moeten handelen bij storingen of gebreken. 6

7 - Zij weten dat voor veranderingen aan hun woning (waaronder het plaatsen van een schotelantenne) een gemeentelijke vergunning vereist is, hoe zij die kunnen aanvragen en wat dat kost. Huursubsidie Deelnemers zijn in staat huursubsidie aan te vragen. - Zij weten dat er huursubsidie is en kennen globaal de procedure. - Zij weten waar en hoe men hulp en informatie over huursubsidie kan verkrijgen. 7. Nutsvoorzieningen Aansluiting nutsbedrijven Deelnemers zijn in staat aansluiting van gas, water en elektriciteit te regelen voor hun woning. - Zij weten dat men zelf moet zorgen voor de aansluiting van gas, water en elektriciteit in het huis. - Zij weten hoe en waar ze om aansluiting van gas, water en elektriciteit moeten vragen en wat het kost. Omgaan met gas, water en elektriciteit Deelnemers zijn in staat om op verantwoorde wijze met gas, water en elektriciteit om te gaan. - Zij weten dat er in huis voor gas, water en elektra meters zijn en waar die zijn. - Zij weten dat de meterstand van gas, water en elektra op gezette tijden wordt gecontroleerd. - Zij weten dat de meteropnemer bij afwezigheid van de bewoners een briefje achterlaat en hoe zij daarop de meterstand kunnen invullen. - Zij weten hoe ze gevaarlijke situaties kunnen vermijden in het omgaan met gas. - Zij weten hoe ze gevaarlijke situaties kunnen vermijden in het omgaan met elektriciteit. Telefoon Deelnemers zijn in staat te zorgen voor een telefoonaansluiting. - Zij weten dat men zelf moet zorgen voor een telefoonaansluiting, waar en hoe dat aangevraagd moet worden en wat dat kost. Deelnemers zijn in staat een telefoon te gebruiken. - Zij weten hoe men kan bellen in telefooncellen en hoe de telefoonkaart werkt. - Zij weten hoe zij achter een telefoonnummer kunnen komen. Radio en televisie Deelnemers zijn in staat te zorgen voor een kabelaansluiting. - Zij weten waar en hoe een kabelaansluiting aangevraagd moet worden, en wat dat kost. Afval Deelnemers zijn in staat om zich op verantwoorde wijze van hun afval te ontdoen. - Zij weten hoe en waarom afval gescheiden moet worden verzameld. - Zij weten hoe, waar en wanneer afval gedeponeerd moet worden en welke sancties er op overtreding van de regels staan. 7

8 - Zij weten dat de gemeente zorgt voor het ophalen van afval. - Zij weten waar men terecht kan voor informatie over de ophaalregeling. Gevaarlijke stoffen Deelnemers zijn in staat om op verantwoorde wijze met gevaarlijke stoffen in huis om te gaan. - Zij weten hoe zij gevaarlijke stoffen in huis kunnen herkennen. - Zij weten hoe zij risico's in het omgaan met gevaarlijke stoffen in huis kunnen voorkomen. Post Deelnemers zijn in staat poststukken te versturen. - Zij weten hoe en waar zij kunnen informeren naar posttarieven. - Zij weten hoe een poststuk conform de regels geadresseerd moet worden. - Zij weten hoe zij adressen en postcodes kunnen opzoeken. 8. Zorgvoorzieningen Gezondheidsklachten Deelnemers zijn in staat in geval van gezondheidsklachten de huisarts te raadplegen. - Zij weten dat men bij gezondheidsklachten (lichamelijk en geestelijk) in eerste instantie naar de huisarts gaat en dat deze indien nodig zal doorverwijzen naar specialisten. - Zij weten hoe men een huisarts kan zoeken. - Zij weten hoe en wanneer men een huisarts kan raadplegen. - Zij weten wat de taken en bevoegdheden van een huisarts zijn. - Zij weten hoe in Nederland wordt aangekeken tegen de relatie arts-patiënt (recht op privacy en zelfbeschikking). - Zij weten dat ze niet zonder verwijskaart en afspraak naar het ziekenhuis kunnen (behalve voor Eerste of Spoedeisende Hulp). - Zij weten dat bij doorverwijzing naar het ziekenhuis eenmalig een registratiekaartje moet worden gemaakt dat bij elk volgend bezoek moet worden meegebracht. Medische noodgevallen Deelnemers zijn in staat om in medische noodgevallen de noodzakelijke instanties in te schakelen. - Zij weten hoe te handelen buiten de praktijkuren en in het weekend en waar informatie te vinden over arts met weekenddienst. - Zij weten hoe te handelen bij noodgevallen overdag. - Zij weten wanneer en hoe zij gebruik kunnen maken van het alarmnummer 112. Medicijnen Deelnemers zijn in staat om medicijnen te verkrijgen. - Zij weten waar medicijnen verkrijgbaar zijn en op welke voorwaarden men ze kan verkrijgen. Deelnemers zijn in staat om op verantwoorde wijze met medicijnen om te gaan. - Zij weten hoe men medicijnen moet gebruiken. 8

9 - Zij weten hoe men medicijnen moet bewaren. - Zij weten hoe te handelen met overtollige medicijnen. Gebit Deelnemers zijn in staat om gebruik te maken van de diensten van een tandarts. - Zij weten dat men voor gebitscontrole en -klachten naar de tandarts moet. - Zij weten dat men zelf een tandarts mag kiezen (als er plaats is) en dat men er ook weg mag als men dat wil. Zwangerschap Deelnemers zijn in staat om in geval van zwangerschap gebruik te maken van beschikbare voorzieningen. - Zij weten hoe zij zich kunnen melden voor begeleiding en verloskundige hulp. - Zij weten hoe begeleiding van de verloskundige plaatsvindt. - Zij weten hoe zij zich kunnen melden voor kraamhulp en waar zij terecht kunnen voor informatie. - Zij weten hoe begeleiding en hulp van kraamverzorgsters en wijkverpleging plaatsvindt. Jeugdgezondheidszorg Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van voorzieningen in de jeugdgezondheidszorg. - Zij weten welke diensten het consultatiebureau biedt. - Zij weten hoe zij van de diensten van het consultatiebureau gebruik kunnen maken. - Zij weten dat de gezondheid van schoolgaande kinderen wordt gecontroleerd door de schoolartsen. Thuiszorg Deelnemers zijn in staat om thuiszorg aan te vragen. - Zij weten dat in bepaalde gevallen thuiszorg mogelijk is en weten waar daarover informatie in te winnen is. Ziektekostenverzekering Deelnemers zijn in staat zich tegen ziektekosten te verzekeren. - Zij weten dat het noodzakelijk is zich te verzekeren tegen ziektekosten. - Zij weten hoe men zich verzekert tegen ziektekosten, waar dat moet, welke kosten eraan zijn verbonden en waar informatie in te winnen is. - Zij weten dat men met een uitkering of met een bepaald inkomen uit werk verplicht verzekerd bent volgens de Ziekenfondswet en dat men zich anders particulier moet verzekeren. - Zij weten dat men voor de verplichte verzekering een vaste huisarts, tandarts en apotheek moet nemen. - Zij weten dat men de verzekeringspapieren bij zich moet hebben bij alles wat met de gezondheid te maken heeft en geld kost. - Zij weten in grote lijnen wat vergoed wordt en wat niet, dat voor tandartskosten niet veel vergoed wordt en dat ze bij tandartsbezoek dus het best voor de behandeling kunnen vragen of de kosten worden vergoed. - Zij weten hoe zij desgewenst een aanvullende verzekering kunnen afsluiten, wat het kost en wat er tegenover staat. 9

10 Seksueel overdraagbare aandoeningen Deelnemers zijn in staat om informatie te verkrijgen over (de voorkoming van) seksueel overdraagbare aandoeningen. - Zij weten wat seksueel overdraagbare aandoeningen zijn. - Zij weten hoe en waar zij informatie kunnen verkrijgen over de voorkoming ervan. Maatschappelijk werk Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van het maatschappelijk werk. - Zij weten wat de taken van het maatschappelijk werk zijn, hoe men er terecht kunt, wat het kost en welke vergoeding mogelijk is. - Zij weten hoe, waar en wanneer zij een beroep op het maatschappelijk werk kunnen doen. 9. Onderwijs Onderwijssysteem Deelnemers weten in grote lijnen hoe het onderwijssysteem in Nederland in elkaar zit. Kinderopvang Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van kinderopvang. - Zij weten hoe en waar zij jonge kinderen op kunnen geven voor een crèche of een kinderdagverblijf, en wat daarvan de voor- en nadelen zijn. - Zij weten hoe en waar zij informatie over mogelijkheden voor kinderopvang in kunnen winnen. - Zij weten hoe zij en waar zij jonge kinderen op kunnen geven voor peuterspeelzalen, en wat daarvan de voor- en nadelen zijn. Basisonderwijs Deelnemers zijn in staat hun kinderen deel te laten nemen aan het basisonderwijs. - Zij weten dat kinderen van 5 tot en met 17 jaar leerplichtig zijn en dat er sancties staan op het ontduiken van de leerplicht. - Zij weten dat kinderen van 4 wel naar school kunnen en meestal ook wel gaan, maar dat het niet hoeft. - Zij weten dat kinderen van 4 tot en met 12 naar het basisonderwijs gaan. - Zij weten globaal wat kinderen daar leren. - Zij weten dat zij kunnen kiezen voor openbaar of bijzonder onderwijs en wat het verschil daartussen is. - Zij weten dat er op basisscholen speciale aandacht kan zijn voor allochtone leerlingen. - Zij weten dat kinderen met een handicap naar het speciaal onderwijs kunnen gaan en wat dat inhoudt. - Zij weten hoe zij hun kinderen kunnen opgeven bij een basisschool naar keuze - Zij zijn in grote trekken op de hoogte van de opvoedingscultuur in het Nederlandse onderwijs. - Zij weten dat er in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs rapporten worden gegeven en ouderavonden worden georganiseerd. - Zij weten in grote trekken welke betrokkenheid van de ouders verwacht wordt en/of mogelijk is. 10

11 - Zij weten dat er altijd een afspraak kan worden gemaakt om te praten over hoe het gaat op school. Voortgezet onderwijs Deelnemers zijn in staat hun kinderen deel te laten nemen aan het voortgezet onderwijs. - Zij weten dat kinderen van naar het voortgezet onderwijs gaan en welke soorten er zijn. - Zij weten dat kinderen van 16 en 17 partieel leerplichtig zijn voor 2 respectievelijk 1 dag per week. - Zij weten dat er in principe vrijheid van schoolkeuze is, maar dat die in het voortgezet onderwijs en daarna wordt beperkt door de mogelijkheden van het kind (op basis van Cito-toets, mening van leerkracht en ouders). - Zij weten dat er op scholen voor voorgezet onderwijs speciale voorzieningen kunnen zijn voor allochtone leerlingen. - Zij weten hoe en waar zij hun kinderen in kunnen laten schrijven op een school voor voortgezet onderwijs. - Zij weten dat er na het voortgezet onderwijs gekozen kan worden tussen werk, beroepsonderwijs en universiteit. - Zij weten hoe en waar informatie over het voorgezet onderwijs in te winnen is. Onderwijs aan volwassenen Deelnemers zijn in staat deel te nemen aan het onderwijs voor volwassenen. - Zij weten globaal welke vervolgmogelijkheden er in de volwasseneneducatie zijn na het inburgeringsprogramma. - Zij weten dat er soms aan hun verblijfsstatus beperkingen zijn verbonden voor deelname aan onderwijs en waar zij daarover inlichtingen kunnen inwinnen. - Zij weten wat de kosten zijn van volwassenenonderwijs. - Zij weten dat er voor sommige kosten tegemoetkoming of financiering mogelijk is. - Zij weten dat er via de trajectbegeleiding of in het onderdeel Beroepenoriëntatie mogelijkheden zijn om nader in te gaan op hun eigen mogelijkheden in het onderwijs voor meerderjarigen. - Zij weten hoe en waar zij verdere informatie over het onderwerp kunnen verkrijgen. Studiekosten Deelnemers zijn in staat om tegemoetkoming in de studiekosten aan te vragen. - Zij weten wat de kosten zijn van basis-, voortgezet en hoger onderwijs. - Zij weten hoe en waar zij informatie kunnen inwinnen over de mogelijkheden voor een tegemoetkoming in de kosten of studiefinanciering. Buitenlandse diploma s Deelnemers zijn in staat om in eigen land behaalde diploma's voor geldigheid in Nederland te laten waarderen. - Zij weten dat in het buitenland behaalde diploma's in Nederland soms anders gewaardeerd worden dan in het eigen land. - Zij weten hoe en waar zij hun buitenlandse diploma's kunnen laten waarderen en waar zij daarvoor terechtkunnen. 11

12 10. Belangenbehartiging en juridisch hulp Lokale zelforganisaties Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van de diensten van lokale zelforganisaties. - Zij weten dat er zelforganisaties zijn en weten globaal wat die doen. - Zij weten hoe en waar zij deel kunnen nemen aan activiteiten van voor hen relevante zelforganisaties. Juridische hulp Deelnemers zijn in staat om bij problemen en conflicten juridische hulp te zoeken. - Zij weten dat men in Nederland altijd mogelijkheden heeft om klachten in te dienen en te protesteren tegen slechte behandeling en beslissingen van de overheid en dat er allerlei instanties zijn die de taak hebben om daarbij te helpen. - Zij weten dat discriminatie om redenen van geloof, sekse, ras en seksuele geaardheid niet is toegestaan en hoe zij kunnen handelen in geval van discriminatie. - Zij weten dat zij voor eerste hulp bij juridische problemen terecht kunnen bij Bureaus voor Rechtshulp en Wetswinkels/Rechtswinkels en hoe dat gaat. - Zij weten wat de taken zijn van Bureaus voor Rechtshulp en Wetswinkels/Rechtswinkels. - Zij weten wat de hulp van Bureaus voor Rechtshulp en Wetswinkels kost. Sociale en burgerraadslieden Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van de diensten van sociale en burgerraadslieden. - Zij weten wat de taken zijn van sociale en burgerraadslieden en wat het kost. - Zij weten hoe, waar en wanneer zij een beroep kunnen doen op sociale en burgerraadslieden. 11. Verkeer en vervoer Openbaar vervoer Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van het openbaar vervoer. - Zij weten dat openbaar vervoer in Nederland bestaat uit trein, bus, treintaxi en tram en metro. - Zij weten hoe en waar zij geldige vervoersbewijzen kunnen kopen. - Zij weten hoe zij met verschillende geldige vervoersbewijzen om moeten gaan. - Zij weten hoe zij gebruik kunnen maken van diverse kortingsmogelijkheden en waar daarover informatie kan worden ingewonnen. - Zij weten dat er vaste dienstregelingen voor openbaar vervoer bestaan die bij de halte/op het station te zien zijn maar ook anders opgezocht kunnen worden. - Zij weten hoe en waar dienstregelingen te verkrijgen zijn. Verkeersregels Deelnemers zijn in staat om zonder onnodig risico te lopen deel te nemen aan het verkeer - Zij weten wat de belangrijkste Nederlandse verkeersregels zijn en waar zij nadere informatie kunnen inwinnen. Gebruik (gemotoriseerd) vervoersmiddel 12

13 Deelnemers zijn in staat om op verantwoorde wijze gebruik te maken van een (gemotoriseerd) vervoermiddel. - Zij weten dat men voor gebruik van auto en motor een in Nederland geldig rijbewijs, kentekenbewijs en WA-verzekering nodig heeft en hoe men daaraan kan komen. - Zij weten dat in de meeste gevallen motorrijtuigenbelasting betaald moet worden en waar hierover informatie in te winnen is. - Zij weten dat het verstandig kan zijn voor een auto ook een inzittendenverzekering en een casco- of all-riskverzekering af te sluiten en waar daarover informatie kan worden ingewonnen. - Zij weten aan welke verplichtingen en eisen zij moeten voldoen om gebruik te mogen maken van fiets, snorfiets, bromfiets en scooter. Veiligheidseisen Deelnemers zijn in staat om hun vervoermiddel te laten voldoen aan de technische veiligheidseisen. - Zij weten hoe en waar zij motor en auto APK kunnen laten keuren. - Zij weten welke technische eisen worden gesteld aan fietsen, snor-, bromfietsen en scooters. 12. Maatschappelijke deelname Kiesrecht Deelnemers zijn in staat om (op termijn) gebruik te maken van hun kiesrecht. - Zij weten dat Nederland een democratie is met een parlementaire volksvertegenwoordiging die de wetten maakt. - Zij weten dat de rechten van de bevolking in de grondwet zijn vastgelegd, welke dat zijn en wat ze inhouden. - Zij weten dat Nederland een koninkrijk is, met een koning of koningin die een voornamelijk ceremoniële rol heeft. - Zij weten dat geregeerd wordt door het kabinet, bestaande uit ministers en een minister-president. - Zij weten dat in principe elke vier jaar verkiezingen worden gehouden voor het bestuur van het land, de provincie en de gemeente. - Zij weten dat er in Nederland algemeen kiesrecht is voor mannen en vrouwen van 18 jaar en ouder die Nederlands staatsburger zijn. - Zij weten dat buitenlanders die ten minste vijf jaar legaal in Nederland hebben gewoond, deel mogen nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen. - Zij weten dat de gemeente bestuurd wordt door het College van burgemeester en wethouders en door de gemeenteraad. - Zij weten dat er een meerpartijenstelsel is en hoe en waar informatie te krijgen is over de ideeën en beginselen van de verschillende partijen. - Zij weten hoe zij hun stem kunnen uitbrengen. Omgangsregels Deelnemers kennen een aantal omgangsregels waarmee zij in het openbare leven en in eerste contacten met Nederlanders geconfronteerd worden en zijn in staat conform die omgangregels te handelen. - Zij weten dat er over omgangsregels in Nederland zeer uiteenlopend gedacht wordt. 13

14 - Zij kennen gewoonten verbonden aan begroeting, kennismaking en afscheid (in persoon en telefonisch) met aandacht voor verschillen bij mannen, vrouwen, jongeren en ouderen, etc. - Zij kennen gewoonten bij bezoek. - Zij weten dat in Nederland grote waarde wordt gehecht aan afspraken en op tijd komen. - Zij weten dat het niet (geheel) kunnen nakomen van een afspraak van te voren gemeld moet worden. Contacten met officiële instellingen Deelnemers zijn in staat om op adequate wijze contacten met officiële instellingen te onderhouden. - Zij weten dat ambtenaren hun werk goed moeten doen zonder daarvoor extra's of cadeaus te mogen aannemen. - Zij weten hoe over het algemeen de gang van zaken is in situaties waarin men moet wachten. - Zij weten hoe over het algemeen de gang van zaken is bij loketten. - Zij weten dat in Nederland grote waarde wordt gehecht aan afspraken en op tijd komen. - Zij weten dat het niet (geheel) kunnen nakomen van een afspraak van te voren gemeld moet worden. Vrijwilligerswerk Deelnemers zijn in staat om vrijwilligerswerk te verrichten, als zij dat willen en mogen. - Zij weten wat voor- en nadelen van vrijwilligerswerk zijn. - Zij weten hoe en waar zij kunnen informeren naar de mogelijkheden om vrijwilligerswerk te verrichten. Sociaal-culturele activiteiten Deelnemers zijn in staat om deel te nemen aan sociaal-culturele activiteiten. - Zij kennen de mogelijkheden van een openbare bibliotheek. - Zij weten hoe, waar en onder welke voorwaarden volwassenen en kinderen lid kunnen worden van de bibliotheek. - Zij weten hoe en waar volwassenen en kinderen terecht kunnen voor vrijetijdsbesteding (verenigingen, sport, culturele mogelijkheden, sociaal-cultureel werk). Minimabeleid Deelnemers zijn in staat om gebruik te maken van financiële tegemoetkomingen voor de kosten van vrijetijdsbesteding in het kader van een minimabeleid. - Zij weten dat sommige gemeenten een minimabeleid voeren dat erop gericht is mensen met een minimuminkomen financieel te ondersteunen in hun vrijetijdsbesteding. - Zij weten hoe zij daar eventueel gebruik van kunnen maken. Facultatieve thema s Nederland leren kennen Deelnemers kennen in grote lijnen een aantal aspecten van het land en de bevolking. 14

15 - Zij zijn op de hoogte van een aantal grote lijnen van de Nederlandse geografie. - Zij zijn op de hoogte van een aantal grote lijnen van de Nederlandse geschiedenis. - Zij zijn op de hoogte van de belangrijkste middelen van bestaan in Nederland. - Zij zijn in grote lijnen op de hoogte van de betekenis van christelijke feestdagen en de rol van het geloof in Nederland. - Zij weten in grote lijnen welke plaats de Nederlandse taal in de wereld inneemt. - Zij kennen een aantal bekende Nederlanders (kunstenaars, sportlieden, wetenschappers) en weten iets over hun werk. - Zij weten waar ze nadere informatie over Nederland kunnen verkrijgen. De Nederlanders Deelnemers zijn op de hoogte van een aantal gewoonten en gebruiken. - Zij kennen de feest- en gedenkdagen en zijn op de hoogte zijn van de daaraan verbonden gebruiken. - Zij kennen gewoonten verbonden aan familiegebeurtenissen. Deelnemers weten in grote lijnen welke bevolkingsgroepen op dit moment in Nederland leven en wat hun achtergrond is. Deelnemers zijn op de hoogte van in Nederland gangbare opvattingen over de omgang tussen mannen en vrouwen, jongeren en ouderen. - Zij weten dat homoseksualiteit in Nederland over het algemeen geaccepteerd wordt. - Zij weten dat openlijk betoon van genegenheid, zowel tussen personen van gelijk als van verschillend geslacht, dikwijls voorkomt. - Zij weten dat er in Nederland veel verschillende samenlevingsvormen bestaan die over het algemeen als gelijkwaardig geaccepteerd worden. - Zij weten dat mannen en vrouwen in Nederland in principe geacht worden dezelfde rollen te kunnen vervullen. - Zij weten dat ouderen in Nederland niet automatisch respect afdwingen op grond van hun leeftijd. De eigen woonplaats Deelnemers kennen in grote lijnen een aantal aspecten van hun eigen woonplaats en/of streek. - Zij weten in welke wijken hun woonplaats is ingedeeld. - Zij weten een aantal bezienswaardigheden in hun woonplaats en/of waarom de plaats in het bijzonder bekend staat. - Zij kennen een aantal bijzonderheden uit de geschiedenis van hun woonplaats en/of streek. 15