Blokkendoos KSE. Leergebied Kennis van de Wereld. Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

Transcriptie

1 Blokkendoos KSE Leergebied Kennis van de Wereld Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

2

3 Blokkendoos KSE Leergebied Kennis van de Wereld Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie Blokkendoos KSE Versie 4 Enschede, oktober 2004

4 Verantwoording 2001 CINOP, Den Bosch/SLO, Enschede Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Auteur: Dorothé Pietersma (CINOP), m.m.v. Maria van der Vegt (CINOP) voor de tweede versie Eindredactie: Eddie van Vliet (SLO) Vormgeving en productie: N.C.A. ten Donkelaar-Wilbers (SLO) In opdracht van: BVE Raad

5 Inhoud Inleiding 5 Schematisch overzicht onderwijseenheden per domein van het leergebied Kennis van de Wereld 9 Schematisch overzicht (op nummer) samenhang blokken per leergebied Kennis van de Wereld 12 Schematisch overzicht samenhang blokken per leergebied Kennis van de Wereld 14 Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW

6 Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW Onderwijseenheid KvdW

7 Inleiding De eindtermen 'Kennis van de wereld', niveau 1 tot en met 3, zijn voorlopig klaar. In het kader van de Kwalificatie Structuur Educatie (KSE) zijn eerder eindtermen vastgesteld voor maatschappelijke oriëntatie op niveau 2. Naast deze formeel vastgestelde eindtermen kan het educatie-aanbod ook eindtermen bevatten die in andere, niet formeel vastgestelde documenten zijn geformuleerd, zoals bijvoorbeeld de doelen sociale kennis van de basiseducatie en de kavelboeken uitgegeven door de SLO, met doelstellingen voor de vakken in het Beroepsonderwijs en de Volwasseneneducatie. Er is nog een aantal punten die nadere uitwerking behoeft. In de praktijk is gebleken dat de niveaus 1 en 2 nauwelijks te onderscheiden zijn. Bij maatschappelijke oriëntatie is dan ook geen onderscheid meer gemaakt tussen deze niveaus. Bij Kennis van de Wereld is voor een niveau-onderscheiding gebruik gemaakt van de taxonomie van Romiszowski, die de niveaus 1 en 2 wel onderscheidt. Zij vormen echter samen een drempelniveau dat iedereen zou moeten beheersen. Een ander punt van discussie is het al dan niet hanteren van een vakstructuur. In de basisvorming in het jeugdonderwijs is sprake van vakken die niveau 3 als eindniveau hanteren. Op niveau 3 hebben wij ook gebruik gemaakt van de kerndoelen basisvorming. In veel instellingen voor (basis)educatie zal men niet gewend zijn aan een vakstructuur. Kennis van de Wereld bereidt Deelnemers o.a. voor op de vakken van het vervolgonderwijs, maar wordt niet in een vakstructuur aangeboden. Het wordt veelal thematisch gegeven, vaak aansluitend bij de thema's van de taalmethode. Kerndoelen basisvorming zijn verwerkt in Kennis van de Wereld niveau 3 voor zover ze niet te vakspecifiek zijn, maar wel betrekking hebben op de zichtbare en tastbare wereld om ons heen. Zo is van natuur- en scheikunde wel opgenomen: 'Deelnemers kunnen de verspreiding van warmte door het huis beschrijven'; maar niet: '...kunnen stoffen beschrijven in termen van moleculen en atomen'. De kerndoelen uit de basisvorming die niet voorkomen bij kennis van de wereld niveau 1 tot en met 3, zijn wel opgenomen in de modulaire leerlijn van het betreffende vak zodat er toch een doorlopende leerlijn is. Niveaus In het kader van het project Eindtermen en Blokkendoos is gewerkt aan een modulaire leerlijn waarin het gehele leergebied 'Kennis van de Wereld' voor de niveaus 1, 2 en 3 uitgewerkt is in moduulplannen. Er is hier sprake van een doorlopende leerlijn van niveau 1 naar niveau 3. Deze leerlijn loopt door naar de vakken van niveau 4. Bij het ontwerp van deze modulaire leerlijn is dus niet alleen gekeken naar de eindtermen maatschappelijke oriëntatie maar ook naar andere bronnen. De formeel vastgestelde eindtermen zijn echter wel terug te vinden in de moduulplannen, gemarkeerd door middel van een arcering. Eindtermen overgenomen uit of ontleend aan de kerndoelen basisvorming zijn met een * gemarkeerd. 5

8 Met behulp van de taxonomie van Romiszowski karakteriseren we de niveaus als volgt: Niveau 1 Het gaat op dit niveau om kennis en vaardigheden nodig voor alledaags functioneren in de samenleving. In de educatie terug te vinden in cursussen/programma's elementaire sociale kennis, maatschappelijke oriëntatie op de Nederlandse samenleving. Kennis op dit niveau heeft het karakter van 'weten dat, wat, waar': feitelijke kennis van feiten en procedures (Romiszowski). Vaardigheden op dit niveau hebben het karakter van 'naar feitelijke kennis van zaken kunnen handelen': reproductieve vaardigheden (Romiszowski). Niveau 2 Het gaat op dit niveau om kennis en vaardigheden nodig om alledaagse sociale, culturele, maatschappelijke en economische verschijnselen in de samenleving te kunnen begrijpen. In de Educatie vinden we dit in cursussen/programma's maatschappelijke vorming, sociale kennis, thematisch werken. Kennis op dit niveau heeft het karakter van 'weten dat, wat, waar èn hoe': feitelijke kennis van feiten en procedures èn begripsmatige kennis van begrippen (Romiszowski). Vaardigheden op dit niveau hebben het karakter van 'naar feitelijke èn begripsmatige kennis van zaken kunnen handelen': reproductieve vaardigheden (Romiszowski). Niveau 3 Het gaat op dit niveau om kennis en vaardigheden nodig om alledaagse sociale, culturele, maatschappelijke en economische verschijnselen in de samenleving in relatie te kunnen brengen met basisprincipes van de Natuurkunde, Scheikunde, Aardrijkskunde, Geschiedenis en Maatschappijleer, Economie, Biologie, Informatica, Management en Organisatie, Culturele en Kunstzinnige Vorming, Filosofie. In de educatie (deels) terug te vinden in cursussen/programma's Maatschappijleer. Kennis op dit niveau heeft het karakter van 'weten dat, wat, waar, hoe èn waarom': feitelijke kennis èn begripsmatige kennis van begrippen èn principes (Romiszowski). Vaardigheden op dit niveau hebben het karakter van 'naar feitelijke èn begripsmatige kennis van zaken kunnen handelen': reproductieve vaardigheden (Romiszowski). Domeinen en subdomeinen 'Kennis van de Wereld' hebben we onderverdeeld in thema's of domeinen. De domeinen sluiten aan bij onderwerpen die bijvoorbeeld bij Maatschappelijke Oriëntatie of bij thematisch werken aan de orde komen. De domeinen sluiten ook aan bij de vakken die op de niveaus 4, 5 en 6 uitgewerkt zijn voor het Beroepsonderwijs en de Volwasseneneducatie. We hebben gekozen voor de volgende domeinen: 1. Politiek en Geschiedenis 2. Recht 3. Sociaal-economie 4. Gezondheid en Milieu 5. Cultuur 6. Geografie 6

9 Deze domeinen komen grotendeels overeen met de hoofdgebieden die het kavelboek Nederlandkunde van de SLO hanteert, aangevuld met gezondheid en milieu. De domeinen bestaan uit verschillende subdomeinen. Ze zijn in onderstaande tabel weergegeven. 1 Politiek en Geschiedenis 1 Politieke Besluitvorming 2 Grondrechten 3 Geschiedenis 4 Internationale Samenwerking 2 Recht 1 Criminaliteit 2 Burgerlijk Recht 3 Sociaal-economie 1 Arbeid 2 Technologie 3 Consument 4 Wonen 4 Gezondheid en Milieu 1 Gezondheid 2 Milieu 5 Cultuur 1 Socialisatie 2 Multiculturele Samenleving 3 Onderwijs 4 Vrije Tijd 5 Massamedia 6 Geografie 1 Mobiliteit 2 Topografie 3 Omgeving/Aardrijkskundige vraagstukken 4 Internationale Ontwikkelingen 5 Recreatie Moduulplannen Elk subdomein is weer onderverdeeld in moduulplannen. In een moduulplan staan de begin en eindtermen omschreven en de inhouden van één onderwerp van een subdomein. Zo heeft het domein 'politiek' een subdomein 'politieke besluitvorming'. Dit subdomein bestaat o.a. uit de volgende moduulplannen: 'Kiesrecht' op niveau 1 en 'Belangenorganisaties' op niveau 2 en 'Politieke partijen' op niveau 3. Welke moduulplannen voor wie? De niveaus 1, 2, en 3 maken deel uit van het aanbod educatie. Zij zijn relevant voor maatschappelijke participatie en voor deelname aan vervolgonderwijs en arbeidsmarkt. De moduulplannen zijn trajectonafhankelijk geformuleerd. De BVE Raad geeft een publicatie uit met voorbeeldkwalificaties en -trajecten. Met behulp hiervan kan een instelling deelnemersprofielen maken en beslissen voor welke (groepen) cursisten welke moduulplannen nodig zijn. * zie literatuurlijst. De plaats van maatschappij-oriëntatie voor nieuwkomers (MO) in de Blokkendoos Het Ministerie van OC en W heeft in 1997 doelen ten aanzien van maatschappijoriëntatie (MO) voor nieuwkomers vastgesteld op niveau 2 van de Kwalificatiestructuur Educatie. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen need-toknow-doelen en nice-to-know-doelen. Need-to-know-doelen zijn doelen die voor nieuwkomers noodzakelijk zijn om zich in de Nederlandse maatschappij staande te 7

10 houden. Nice-to-know-doelen zijn niet per se noodzakelijk, maar daarbij gaat het om informatie waarvoor veel nieuwkomers belangstelling hebben. Alle vastgestelde needen nice-to-know-doelen zijn in deze Blokkendoos Kennis van de Wereld opgenomen op de niveaus 1 en 2. Op niveau 3 zijn geen MO-doelen meer opgenomen. De blokken zijn in deze tweede versie van de Blokkendoos Kennis van de Wereld zodanig ingevuld en bijgesteld dat er goed mee kan worden 'gebouwd', zowel in een (veelal apart gefinancierd en uitgevoerd) inburgeringsaanbod voor allochtone nieuwkomers als in enig ander aanbod. Belangrijkste wijziging is dat een blok nu in zijn geheel ook een onderdeel van MO is of in zijn geheel niet. Leerdoelen- eindtermendocumenten Voor de onderverdeling in domeinen en subdomeinen is gebruik gemaakt van verschillende bronnen te weten: - Doelen sociale kennis en vaardigheden / José van den Berg. - Amersfoort: SVE, Eindtermen Educatie Maatschappelijke Oriëntatie / Maria van der Vegt. - Amersfoort: Programma-eenheid rendementsverbetering volwasseneneducatie (PROVE), Het cursusaanbod basiseducatie: een stramien en doelen / J. Noordijk, M. Tubbing (eindred.), Amersfoort: SVE, Kavelboek Nederlandkunde / Eddie van Vliet e.a. - Enschede: SLO, Naar een schoolbrede aanpak van de basisvorming. Een handreiking bij de herziene kerndoelen / M. Walvoort (redactie). - Enschede: SLO, Vakken: Aardrijkskunde, Economie, Geschiedenis en Staatsinrichting; Techniek; Verzorging; Natuur- en Scheikunde, Biologie; Kunstvakken. Andere literatuur - Eindtermen Blokkendoos / Betske Salverda. - Enschede: SLO, Kavelboek Maatschappijleer / M. van Nimwegen e.a. - Enschede: SLO, Keesing Maatschappijleer Bundel / Roelof Bos (samenst.) - Amsterdam: Keesing Uitgeversmaatschappij, Maatschappijoriëntatie voor korte beroepsopleidingen / Jan Koenders e.a. - Meppel: Edu'Actief, Raamplan Maatschappij-oriëntatie / Landelijke overleggroep maatschappelijke en culturele kwalificatie in de korte opleidingen MBO en de werkgroep maatschappelijke kwalificatie voor het BBO (samenst.) - Hoevelaken: CPS, Structuur voor maatwerk Educatie. Handreikingen voor het maken van kwalificaties, deelnemersprofielen en standaardtrajecten educatie / CINOP, Marga Tubbing. In: Maatwerk Educatie Informatiemap 1. - De Bilt: Bve-raad, januari

11 Schematisch overzicht onderwijseenheden per domein van het leergebied Kennis van de Wereld Niveau 3 Niveau 2 Politieke Besluitvorming 3.1 Nederlandse politieke bestel (44 BaVo) 2.1 Belangenorganisaties (M.O.) Politiek en Geschiedenis Grondrechten Geschiedenis Internationale Samenwerking 2.2 Burgerrechten en - plichten 3.3 Gebruik historische bronnen (40 BaVo) 3.2 Tien tijdvakken (37 BaVo) 2.4 Historische Ontwikkeling en Sociale verhoudingen I 3.4 Plaatsen actuele spanningen en conflicten in de wereld (50 BaVo) Criminaliteit Recht Burgerlijk Recht 2.5 Leefvormen II Niveau Kiesrecht (M.O.) 1.4 Hulp (M.O.) 1.3 Identificatieplicht (M.O.) 2.3 Tweede Wereldoorlog I 1.5 Leefvormen I (M.O.) 1.2 Status (M.O.) 9

12 Niveau 3 Sociaal-Economie Gezondheid en Milieu Arbeid Technologie Consument Wonen Gezondheid Milieu 3.7 Verdeling van welvaart en ermoede over de wereld (46 BaVo) 3.16 Processen levende en niet levende natuur in relatie tot omgeving en milieu (31 BaVo) 3.13 Wisselwerking planten, dieren en mensenmet elkaar en omgeving (30 BaVo) 3.12 Sleutelbegrippen leven de en niet levende natuur in relatie tot dagelijkse leven (29 BaVo) 3.6 Productievormen, Arbeid en Werkgelegenheid (O.B.) 3.5 Kosten, Opbrengst, Winst en Verlies (O.B.) 3.11 Eenvoudig natuurwetenschappelijk onderzoek uitvoeren en presenteren (28 BaVo) 3.8 Bouw en functie menselijk lichaam/gezondheid (34 BaVo) 3.15 Verbranden en Verwarmen (O.B.) 3.14 Verwerven kennis relevante technische producten en systemen/ontwerpen maken technisch product (33 BaVo) 3.10 Zorgen voor jezelf, anderen en omgeving/veiligheid (35 BaVo) 3.9 Onderzoek natuurkundig en scheikundige verschijnselen als elektriciteit, geluid, licht, beweging, krachten/theorieën en modellen (32 BaVo) Niveau 2 Niveau Belangen van Werknemers 1.7 Sociale Zekerheid (O.B.) 1.6 Werknemer zijn/worden (O.B.) 2.7 Informatiekunde 2.8 Winkelen II 2.10 Verzekeringen II 1.8 De Computer in het Dagelijks Leven 1.10 Winkelen I (O.B.) 1.9 Geldzaken I (O.B.) 2.9 Huisvesting II 1.13 Verzekeringen I (M.O.) 1.12 Huisvesting I (M.O.) 2.12 Voorkomen is Beter dan Genezen 2.11 Gezondheidszorg II 1.15 Ziektekostenverzekering (M.O.) 1.14 Gezondheidszorg I (M.O.) 2.14 Verbranden, Verwarmen, Elektriciteit I 2.13 Huishouding en Milieu II 1.16 Huishouding en Milieu I (M.O.) 1.11 Bevolkingsregister/Burgelijke Stand (M.O.) 10

13 Kunst en Cultuur Geografie Socialisatie Multiculturele Samenleving Onderwijs Kunst / Vrije Tijd Massamedia Mobiliteit Vaardighede n / Topografie Omgeving/ Aardrijkskundige vraagstukken Internationale Ontwikkelingen Recreatie Niveau Cultuur en levensbeschouwing in Nederland (43 BaVo) 3.22 Reflecteren op eigen werk en dat van anderen, w.o. kunstenaars (52 BaVo) 3.21 Verslag deelname kunstzinnige activiteiten (51 BaVo) 3.25 Aardrijkskundige Vaardigheden (O.B.) 3.24 Gebruik atlas en kaarten als informatiebronnen (41 BaVo) 3.28 Ontstaan en Spreiding landschapstypen in Nederland (O.B.) 3.27 Ruimtelijke Effecten Multiculturele Samenleving (O.B.) 3.29 Europese samenwerking en Europese Unie (45 BaVo) 3.20 Inzicht in en waarderen van diverse kunstvormen (50 BaVo) 3.23 Eigentijds geografisch beeld gebruiken (38 BaVo) 3.26 De Eigen Omgeving (42 BaVo) 3.19 Presenteren eigen kunstzinnig werk (49 BaVo) 3.18 Toepassen verschillende kunstzinnige disciplines (48 BaVo) Niveau Relaties en Rollen I 2.15 Opvoeding 2.17 Kleurrijk Nederland II 2.18 Onderwijs voor Volwassenen (M.O.) 2.19 Kunst en Cultuur 2.20 Informatieen Communicatiemiddelen II 2.21 Topografie 2.22 Nederland Leren Kennen (M.O.) 2.24 De mens als Wereldburger I 2.23 Inwoner van Europa I Niveau Kinderen en Opvang (M.O.) 1.17 Omgaan met Elkaar (M.O.) 1.19 Kleurrijk Nederland I (M.O.) 1.20 Onderwijs voor Leerplichtigen (M.O.) 1.21 Wat doe je in je Vrije Tijd 1.23 Informatieen Communicatiemiddelen I 1.22 Post en Telefoon 1.25 Deelnemen aan het Verkeer (M.O.) 1.24 Openbaar Vervoer (M.O.) 1.26 Plattegronden 1.27 De Eigen Woonplaats (M.O.) 1.28 Vakantie Niveau 3 Algemene Vaardigheden 3.31 Uitvoeren en presenteren onderzoek naar actueel maatschappelijk verschijnsel 3.30 Vragen stellen en standpunt innemen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen (36 BaVo) 11

14 Schematisch overzicht (op nummer) samenhang blokken per leergebied Kennis van de Wereld Domein Politiek en Geschiedenis Recht Subdomein Politieke Besluitvorming Grondrechten Geschiedenis Internationale Samenwerking Criminaliteit Burgerlijk Recht Niveau Niveau Niveau Domein Sociaal - Economie Gezondheid en Milieu Subdomein Arbeid Technologie De Consument Wonen Gezondheid Milieu Niveau Niveau Niveau

15 Domein Kunst en Cultuur Geografie Subdomein Socialisatie Multiculturele Samenleving Onderwijs Kunst / Vrije Tijd Massamedia Mobiliteit Vaardighede n/topografie Omgeving/ Aard. Vraagst. Internation. Ontwikkelingen Recreatie Niveau Niveau Niveau Domein Algemene Vaardigheden Niveau

16 Schematisch overzicht samenhang blokken per leergebied Kennis van de Wereld Domein Politiek en Geschiedenis Recht Subdomein Politieke Besluitvorming Grondrechten Geschiedenis Internationale Samenwerking Criminaliteit Burgerlijk Recht Niveau Gebruik historische bronnen 3.1 Nederlandse politieke bestel 3.2 Tien tijdvakken 3.4 Plaatsen actuele spanningen en conflicten in de wereld Niveau Historische Ontwikkelingen en Sociale Verhoudingen 2.1 Belangenorganisaties 2.2 Burgerrechten en -plichten 2.3 Tweede Wereldoorlog I 2.5 Leefvormen II Niveau Kiesrecht 1.4 Hulp 1.3 Identificatieplicht 1.5 Leefvormen I 1.2 Status Domein Algemene Vaardigheden Niveau Uitvoeren en presenteren onderzoek naar een actueel maatschappelijk verschijnsel 3.30 Vragen stellen en standpunt innemen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen 14

17 Domein Sociaal - Economie Gezondheid en Milieu Subdomein Arbeid Technologie De Consument Wonen Gezondheid Milieu Niveau Processen levende en niet levende natuur in relatie tot omgeving en milieu 3.15 Verbranden en verwarmen 314 Verwerven kennis relevantie technische producten en systemen/ ontwerpen en maken technisch product 3.13 Wisselwerking planten, dieren en mensen met elkaar en omgeving 3.12 Sleutelbegrippen levende en niet levende natuur in relatie tot dagelijks leven 3.11 Eenvoudig natuurwetenschappelijk onderzoek uitvoeren en presenteren 3.7 Verdeling van welvaart en armoede over de wereld 3.6 Productievormen, Arbeid en Werkgelegenheid 3.5 Kosten, Opbrengst, Winst en Verlies 3.8 Bouw en functie menselijk lichaam/ gezondheid 3.10 Zorgen voor jezelf, anderen en omgeving/ veiligheid 3.9 Onderzoek natuurkundige en scheikundige verschijnselen als elektriciteit, geluid, licht, beweging, krachten /theorieën en modellen Niveau 2 Niveau Belangen van Werknemers 1.7 Sociale Zekerheid 1.6 Werknemer zijn/worden 2.7 Informatiekunde 1.8 De computer in het Dagelijks Leven 2.8 Winkelen II 1.10 Winkelen I 1.9 Geldzaken 2.10 Verzekeringen II 2.9 Huisvesting II 1.13 Verzekeringen I 1.12 Huisvesting I 1.11 Bevolkingsregister Burgerlijkestand 2.12 Voorkomen is Beter dan Genezen 2.11 Gezondheidszorg II 1.15 Ziektekostenverzekering 1.14 Gezondheidszorg I 2.14 Verbranden, Verwarmen, Elektriciteit I 2.13 Huishouding en Milieu II 1.16 Huishouding en Milieu I 15

18 Domein Kunst en Cultuur Geografie Subdomein Socialisatie Multiculturele Samenleving Onderwijs Kunst/ Vrije Tijd Massamedia Mobiliteit Topografie Omgeving/ Aard. Vraagst. Internation. Ontwikkelingen Recreatie Niveau Reflecteren op eigen werk en dat van anderen, w.o. kunstenaars 3.21 Verslag 3.17 Cultuur en levensbeschouwing in Nederland deelname kunstzinnige activiteiten 3.20 Inzicht in en waarderen van diverse kunstvormen 3.19 Presteren eigen kunstzinnig werk 3.18 Toepassen verschillende kunstzinnige disciplines 3.25 Aardrijkskundige Vaardigheden 3.24 Gebruik atlas en kaarten als informatiebronnen 3.23 Eigentijds geografisch beeld gebruiken 3.28 Ontstaan en Spreiding Landschapstypen in Nederland 3.27 Ruimtelijke Effecten Multiculturele Samenleving 3.26 De Eigen Omgeving 3.29 Europese samenwerking en Europese Unie Niveau 2 Niveau Relaties en Rollen 2.15 Opvoeding 1.18 Kinderen en Opvang 2.17 Kleurrijk Nederland II 1.19 Kleurrijk Nederland I 2.18 Onderwijs voor Volwassenen 1.20 Onderwijs voor Leerplichtigen 2.19 Kunst en Cultuur 1.21 Wat doe je in je Vrije Tijd? 2.20 Informatieen Communicatiemiddelen II 1.23 Informatieen Communicatiemiddelen I 1.25 Deelnemen aan het Verkeer 2.21 Topografie 1.26 Plattegronden 2.22 Nederland Leren Kennen 1.27 De eigen woonplaats 2.24 De Mens als Wereldburger I 2.23 Inwoner van Europa 1.28 Vakantie 1.17 Omgaan met Elkaar 1.22 Post en Telefoon 1.24 Openbaar Vervoer 16

19 Onderwijseenheid KvdW.1.1 Onderwijseenheid 1: Kiesrecht Kennis van de Wereld Politiek en Geschiedenis Politieke Besluitvorming Niveau: 1 Begintermen/beginniveau: Geen Deelnemers zijn in staat om (op termijn) gebruik te maken van hun kiesrecht. - Zij weten dat Nederland een democratie is met een parlementaire volksvertegenwoordiging die wetten maakt. - Zij weten dat de rechten van de bevolking in de grondwet zijn vastgelegd, welke dat zijn en wat ze inhouden. - Zij weten dat Nederland een koninkrijk is, met een koning of koningin die een voornamelijk ceremoniële rol heeft. - Zij weten dat geregeerd wordt door het kabinet, bestaande uit ministers en een minister-president. - Zij weten dat er in principe elke vier jaar verkiezingen worden gehouden voor het bestuur van het land, de provincie en de gemeente. - Zij weten dat er in Nederland algemeen kiesrecht is voor mannen en vrouwen van 18 jaar en ouder die Nederlands staatsburger zijn. - Zij weten dat buitenlanders die tenminste vijf jaar legaal in Nederland hebben gewoond, deel mogen nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen. - Zij weten dat de gemeente bestuurd wordt door het College van burgemeester en wethouders en door de gemeenteraad. - Zij weten dat er een meerpartijenstelsel is en hoe en waar informatie te krijgen is over de ideeën en beginselen van de verschillende partijen. - Zij weten hoe zij hun stem kunnen uitbrengen. MO ja/nee: Onderdeel van MO, zie blz. 27. Aansluitende onderwijseenheden: 3.1 Nederlandse politieke bestel 17

20 Onderwijseenheid KvdW.1.2 Onderwijseenheid 2: Status Kennis van de Wereld Politiek en Geschiedenis Grondrechten Niveau: 1 Begintermen/beginniveau: Geen Status Allochtone deelnemers zijn in staat gebruik te maken van hun rechten en de plichten uit te oefenen die voortvloeien uit hun verblijfsrechtelijke status. - Zij weten hoe en waar zij informatie kunnen inwinnen over de voor hen geldende mogelijkheden en beperkingen; Allochtone deelnemers zijn in staat om op de juiste wijze melding te maken van gebeurtenissen die gevolgen hebben voor hun verblijfsrechtelijke status. - Zij weten welke gebeurtenissen gevolgen kunnen hebben voor de status en waarover iets geregeld is in de vreemdelingenwet. - Zij weten hoe en waar zij informatie over de vreemdelingenwet kunnen inwinnen. Verbetering van status op termijn Allochtone deelnemers zijn in staat om na verloop van tijd hun verblijfsrechtelijke positie te verbeteren door het aanvragen van een vergunning tot vestiging, indien zij dat wensen. - Zij weten wat voor- en nadelen van de vergunning tot vestiging zijn. - Zij weten hoe, waar en wanneer zij een vergunning tot vestiging kunnen aanvragen. Allochtone deelnemers zijn in staat om na verloop van tijd hun verblijfsrechtelijke positie te verbeteren door het aanvragen van het Nederlanderschap, indien zij dat wensen. - Zij weten wat voor- en nadelen van naturalisatie zijn. - Zij weten hoe, waar en wanneer zij het Nederlanderschap kunnen aanvragen. - Zij weten in grote lijnen hoe de naturalisatieprocedure in zijn werk gaat. MO ja/nee: Onderdeel van MO, zie blz. 15. Aansluitende onderwijseenheden: 18

21 Onderwijseenheid KvdW.1.3 Onderwijseenheid 3: Identificatieplicht Kennis van de Wereld Politiek en Geschiedenis Grondrechten Niveau: 1 Begintermen/beginniveau: Geen Deelnemers zijn in staat zich op de juiste manier te identificeren. - Zij weten dat er een identificatieplicht is en wat die inhoudt. - Zij weten wie er wanneer naar hun identificatiebewijs mogen vragen. - Zij weten wat een geldig identificatiebewijs is. MO ja/nee: Onderdeel van MO, zie blz. 15. Aansluitende onderwijseenheden: 19

22 Onderwijseenheid KvdW.1.4 Onderwijseenheid 4: Hulp Kennis van de Wereld Politiek en Geschiedenis Grondrechten Niveau: 1 Begintermen/beginniveau: Geen Juridische Hulp Deelnemers zijn in staat om bij problemen en conflicten juridische hulp te zoeken. - Zij weten dat je in Nederland altijd mogelijkheden hebt om klachten in te dienen en te protesteren tegen slechte behandeling en beslissing van de overheid en dat er allerlei instanties zijn die de taak hebben om daarbij te helpen. - Zij weten dat discriminatie op redenen van geloof, sekse, ras en seksuele geaardheid niet is toegestaan en hoe ze kunnen handelen in geval van discriminatie. - Zij weten dat zij voor eerste hulp bij juridische problemen terecht kunnen bij Bureaus voor Rechtshulp en Wetswinkels/Rechtswinkels en hoe dat gaat. - Zij weten wat de taken zijn van Bureaus voor Rechtshulp en Wetswinkels/Rechtswinkels. - Zij weten wat de hulp van Bureaus voor Rechtshulp en Wetswinkels kost. Maatschappelijk Werk Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van het maatschappelijk werk. - Zij weten wat de taken van het maatschappelijk werk zijn, hoe je er terecht kunt, wat het kost en welke vergoeding mogelijk is. - Zij weten hoe, waar en wanneer zij een beroep op het maatschappelijk werk kunnen doen. Politie Deelnemers kennen globaal de taken van de politie en aanverwante beroepen en kennen de gang van zaken bij aangifte doen. - Zij kunnen hoofdtaken noemen van de politie, stadswacht en wijkagenten. - Zij kunnen voorbeelden noemen van overtredingen (lichte vergrijpen) en misdrijven (zwaardere vergrijpen). - Zij kunnen de gang van zaken in geval van aangifte beschrijven. 20

23 - Zij kunnen de rechten van een verdachte noemen. Sociale en burgerraadslieden Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van de diensten van sociale en burgerraadslieden. - Zij weten wat de taken zijn van sociale en burgerraadslieden en wat het kost. - Zij weten hoe, waar en wanneer zij een beroep kunnen doen op sociale en burgerraadslieden. Tolkencentrum Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van de diensten van het tolkencentrum. - Zij weten wanneer en hoe zij een beroep kunnen doen op het tolkencentrum en of daar kosten aan verbonden zijn. MO ja/nee: Onderdeel van MO, zie blz. 25/26 (Politie werd toegevoegd). Aansluitende onderwijseenheden: 21

24 Onderwijseenheid KvdW.1.5 Onderwijseenheid 5: Leefvormen I Kennis van de Wereld Recht Burgerlijk Recht Niveau: 1 Begintermen/beginniveau: Geen Deelnemers zijn op de hoogte van in Nederland gangbare opvattingen over de omgang tussen mannen en vrouwen, jongeren en ouderen. - Zij weten dat homoseksualiteit in Nederland over het algemeen geaccepteerd wordt; - Zij weten dat openlijk betoon van genegenheid, zowel tussen personen van gelijk, als van verschillend geslacht, dikwijls voorkomt; - Zij weten dat er in Nederland veel verschillende samenlevingsvormen bestaan die over het algemeen als gelijkwaardig geaccepteerd worden; - Zij weten dat mannen en vrouwen in Nederland in principe geacht worden dezelfde rollen te vervullen; - Zij weten dat ouderen in Nederland niet automatisch respect afdwingen op grond van hun leeftijd. MO ja/nee: Onderdeel van MO (nice-to-know), zie blz. 29/30. Aansluitende onderwijseenheden: 2.5 Leefvormen II 22

25 Onderwijseenheid KvdW.1.6 Onderwijseenheid 6: Werknemer zijn of worden Kennis van de Wereld Sociaal-economie Arbeid Niveau: 1 Begintermen/beginniveau: Geen Werk zoeken Deelnemers zijn in staat om via de daarvoor geschikte kanalen werk te zoeken. - Zij weten langs welke kanalen je aan betaald werk kunt komen. - Zij weten hoe je je moet inschrijven als werkzoekende bij arbeidsbureau (CWI) en uitzendbureau. - Zij kennen hun rechten en plichten als werkzoekende. - Zij weten globaal hoe sollicitatieprocedures verlopen. - Zij weten dat Nederland een sterke diplomacultuur heeft. - Zij weten welke waarde aan hun diploma's is toegekend of, als dat nog niet gebeurd is, hoe en waar zij dat kunnen laten doen. - Zij weten dat het starten van een eigen bedrijf aan allerlei voorwaarden is gebonden en waar daarover informatie is in te winnen. - Zij weten dat in educatie aandacht mogelijk is voor een persoonlijke oriëntatie op de arbeidsmarkt. - Zij weten hoe en waar zij informatie kunnen inwinnen over het zoeken naar werk. Werknemer zijn Deelnemers zijn in staat gebruik te maken van hun rechten en hun plichten als werknemer uit te oefenen. - Zij weten dat je een arbeidsovereenkomst behoort te hebben en welke rechten en plichten daar over het algemeen aan gekoppeld zijn. - Zij weten dat er verschillende soorten dienstverbanden zijn en wat de consequenties zijn van bepaalde dienstverbanden. - Zij weten dat een vreemdeling soms beperkt is in zijn mogelijkheden om te gaan werken door voorwaarden die met zijn verblijfsstatus te maken hebben; zij weten waar zij daarover informatie kunnen verkrijgen. Sofi-nummer 23