Coördinerend Counselend Ondersteunend Uitvoerend

Transcriptie

1 Nieuwste Voortplantingstechnieken Habitat van de vroedvrouw: zoveel meer dan de bevalling alleen! Petra De Sutter Congresdag Unie Vlaamse Vroedvrouwen 2013 Oostende 19 maart 2013 De vroedvrouw en onvruchtbaarheid / medisch begeleide voortplanting Coördinerend Counselend Ondersteunend Uitvoerend 1

2 Bestuur UZ Gent Afgevaardigd bestuurder: prof. dr. E Mortier Sector Man/Vrouw/Kind Voorzitter: prof. dr. J. Gerris Vrouwenkliniek Diensthoofd: prof. dr. M. Temmerman Verloskunde Afdeling Reproductieve Geneeskunde (ARG) Afdelingshoofd: prof. dr. P. De Sutter Beheerder van de bank voor menselijk materiaal Gyneacologie Hoofd secretariaat NN V. De Moor S. Deltombe V. De Vrient S.Dhaene V.Hoogewijs E.Van de Walle K.Van Doorsselaer L.Van Rijckeghem Adj. Hoofdvroedvrouw A. Geril C.Bultheel V. De Cuyper B.Dhont N.Himpe S.Kowald E.Reyniers A.Smets M.Soenen D.Vanaelst S.Van Acker M.Van Kerckhove I.Vandesteene E.Van Meighem K.Verscruysse L.Vercruysse K. Vlerick M.Wauters Artsen Kliniekhoofd: Prof. dr. J. Gerris Adj. Kliniekhoofd: dr. F. Vandekerckhove Psychologen I. Stuyver L. Van Glabeke Dr. F. Dumortier (resident) Dr. A. De Baerdemaeker (fert.arts) Dr. N. Van Keirsbilck (resident) Dr. F. Vanden Meerschaut (ASO) Dr. E. De Zutter (ASO) Dr. Caroline Dielen (ASO) Dr. S. Helleabaut (zelfst) Dr. T. Coetsier (zelfst) Dr. N. Van Renterghem (zelfst) Dr. I. Meire (zelfst) Hoofd labo Dr. E. Van den Abbeel I.De Croo (Hoofdembryologe) A.Van de Velde (Hoofdlaborant) S.De Gheselle V.Dullaerts S.Ellegiers K.Van Volxem D. De Winter V.Muyshond N.Nica C.Qian N.Steyaert A.Tolpe E. Vande Voorde S.Lierman C. Van Hoomissen Kwaliteitscoördinator Dr. K. Tilleman Nieuwste voortplantingstechnieken Vitrificatie Implantatie Metabolomics In vitro maturatie Eicel activatie PGD/PGS Artificiële gameten Betere embryo s in het IVF labo Fertiliteitspreservatie Designer babies Alternatieve familievormen / draagmoederschap 2

3 Nieuwste voortplantingstechnieken Vitrificatie Implantatie Metabolomics In vitro maturatie Eicel activatie PGD/PGS Artificiële gameten Betere embryo s in het IVF labo Fertiliteitspreservatie Designer babies Alternatieve familievormen / draagmoederschap Fertiliteitspreservatie Om medische redenen: oncologische patiënten Om niet-medische redenen: social freezing 3

4 Embryo s invriezen zeer efficiënte techniek Mature eicellen -> bevrucht door sperma, ingevroren (dag 3 dag 5) en bewaard 2-6 weken, ~ menstruele cyclus zwangerschapscijfers ~25% per embryo Miljoenen babies geboren wereldwijd 4

5 Embryo s invriezen Na puberteit Niet indien geen partner (donor sperm?) -> nu beter eicellen invriezen Eicellen invriezen Niet langer experimenteel (vitrificatie) Mature of immature eicellen Na puberteit 2-3 weken ~5% baby/eicel succes rate 1000s+ babies geboren wereldwijd Een optie voor vrouwen zonder partner (maar om ethische redenen ook voor vrouwen met een partner) 5

6 Invriezen van EICELLEN VITRIFICATIE = verglazen : preventie van vorming van ijskristallen en hieropvolgende beschadiging van de oocyt door ultrasnel afkoelen Slow freezing Vitrificatie Ijskristallen Ja Neen Antivriesconc Laag (1.5M) Hoog (3-6M) Afkoeling Traag (0.3 C/min) Snel ( C/min Toestel Programmeerbare vriezers Directe onderdompeling Cryopreservatie van OVARIEEL WEEFSEL * HOE? Dunne schilletjes cortex, 1mm 5mm 5mm (deze bevatten grootste aantal primordiale follikels = bron voor latere oocyten) 6

7 Cryopreservatie van OVARIEEL WEEFSEL * WAAROM PRIMORDIALE FOLLIKELS: - Minder onderhevig aan beschadiging door invriezen (groeiende follikels zijn meer kwetsbaar dan primordiale follikels) - Bijna inactief metabolisme - Geen meiotische spindle - Geen verharding van de zona pellucida - Chromatine bescherming Achtergrond Het aantal eicellen ligt vast sedert de foetale periode / nieuwe eicellen worden niet aangemaakt (>< Jonathan Tilly, Nature, Feb 2012: oogoniale stamcellen) Progressief verlies aan eicellen 20 weken zwangerschap: 6-7 miljoen primordiale follikels geboorte: 1-2 miljoen Snel daarna: 300, ,000 Puberteit: 200, jr: 25, jr: 1000 Massieve pool van primordiale follikels in ovariële cortex 7

8 Invriesprocedure Cryopreservatie van OVARIEEL WEEFSEL Kan op elke leeftijd Voordelen: Snel, geen ovariële stimulatie nodig Kan natuurlijke conceptie nog mogelijk maken Kan endocriene functie herstellen Is enige optie voor de puberteit! Nadelen: Succeskans?? Minimaal doch reeël risico om kankercellen terug te transfereren bij de patiente (dus niet bij ca die metastaseren naar ovaria!) 8

9 Wie komt in aanmerking? Extrapelvic diseases: Bonn cancer, Follicular thyroid carcinoma, Ewing sarcoma, Oesteosarcoma, Kidney cancer, Breast cancer, Melanoma, Neuroblastoma, Bowel malignancy Pelvic diseases: Pelvic sarcoma, sarcoblastoma, rhabdomyosarcoma, sacral tumors, recto sigmoid tumors Gynecologic malignancy: Early cervical carsinoma, early vaginal carsinoma, early vulvar carsinoma, endometrial adenocarsinoma, selected case of ovarian carsinima, exophytic ovarian borderline tumors Systemic diseases: Hodgkin s disease, non-hodgkin s lymphoma, Chromosomal abnormalities: Deletions, inversions and complelete or mosaic Turner s disease Inflamatory diseases: Crohn s disease, lupus erythematosus, rhumatoid arthritis, periarteritis nodes Europian directives

10 Orthotopische transplantatie Casus: (Lancet 2004) succesvolle zwangerschap in kanker patiënte na orthotopische autologe ovariële transplantatie na 6 jaar cryopreservatie (Donnez et al) Casus: succesvolle zwangerschap na ovariële transplantatie tussen eeneiïge tweelingzussen waarvan een in vroegtijdige menopauze (Silber et al) Reimplantatie van OVARIEEL WEEFSEL Voorzichtige reimplantatie: - Minimaal verlies aan primordiale follikels: Cave: Ischemie na transplantatie kan aantal follikels drastisch verminderen!! - Maximale folliculaire ontwikkeling bekomen Hopeful/Helpful? 10

11 Heterotopische plaatsen Onderhuids thv voorarm bovenarm Rechte buikspieren Heup: onderhuids boven bilspier Borst Transplantatie naar de voorarm Oktay, K et al. 2003, Fertil. Steril. 80,

12 Xenotransplantatie Transplantatie van menselijk ovarieel weefsel in SCID muizen = Enkel als experimenteel model (bestuderen van schade door chemotherapeutica en beschermende effecten van bepaalde stoffen zoals S1P) Humane follikelgroei na 25 weken in rugspier van getransplanteerde muis B K 12

13 Ethische aspecten 1. Artsen moeten patiënten informeren betreffende opties tot preservatie van hun fertiliteit en toekomstige reproductieve opties voor het starten van de behandeling. 2. De enige gevestigde methoden zijn heden het invriezen van sperma voor mannen en invriezen van eicellen of embryo s voor vrouwen. 3. Experimentele procedures zoals invriezen van ovarieel weefsel kunnen aangeboden worden in een research setting na toestemming van een ethisch comité. 4. Bezorgdheid betreffende het welzijn van toekomstige kinderen mag geen reden zijn om aan patiënten met kanker hulp bij de voortplanting te ontzeggen. 5. Ouders kunnen beslissen om de gameten te bewaren van minderjarige kinderen met kanker (slechts) indien ook het kind instemt en indien de interventie vermoedelijk netto voordelen zal opleveren voor het kind. 6. Precieze instructies moeten worden gegeven betreffende de bestemming van het materiaal bij overlijden of onbeschikbaarheid van de patiënt. EC ASRM, FS, 2005 Nieuwste voortplantingstechnieken Vitrificatie Implantatie Metabolomics In vitro maturatie Eicel activatie PGD/PGS Artificiële gameten Betere embryo s in het IVF labo Fertiliteitspreservatie Designer babies Alternatieve familievormen / draagmoederschap 13

14 Innovaties in het labo -> hoe bekomen we betere embryo s? Time lapse microscopie Triple gas incubatoren microfluidics 28 titel

15 Internal and external views 15

16 Takayama et al., Nature;

17 Mouse Blastocyst Cell Number (Mean ± SE) 23/02/2013 Microfluidics c 140 a,b,c P< b a Control (Static) Microfluidic (Dynamic) In Utero Nieuwste voortplantingstechnieken Vitrificatie Implantatie Metabolomics In vitro maturatie Eicel activatie PGD/PGS Artificiële gameten Betere embryo s in het IVF labo Fertiliteitspreservatie Designer babies Alternatieve familievormen / draagmoederschap 17

18 Artificiële gameten: de toekomst? In plaats van eiceldonatie? Stel u voor: geen hormonale stimulatie meer, geen eicelpuncties, geen risico op het OHSS, geen biologische leeftijdsgrens meer, geen poor responders meer, geen nood meer voor fertiliteitspreservatie noch social freezing De ultieme gendergelijkheid Homoseksuele voortplanting mogelijk 18

19 In vitro differentiation 19

20 Embryonale stamcellen Primordial Germ cells Embryonic ectoderm Embryonic endoderm Embryonic epiblast Primitive streak Embryonic mesodem Inner cell mass Epiblast EE ectoderm (amnion) EE mesoderm (cord) Hypoblast EE endoderm (yolk) Blastocyst Trophectoderm Cytotrophoblast Syncytiotrophoblast (placenta) Wat is pluripotentie? 20

21 Differentiatie = verlies van potentie Regeneratieve geneeskunde Stamcellen -> elke type cel of weefsel Autoloog (via nucleaire transfer) of allogeen? Embryonale, adulte of ips cellen? Drug screens Disease models 21

22 Soorten stamcellen 22

23 Hindernissen te overwinnen Meiose -> haploidizatie 2N N Imprinting = epigenetische regulatie van gen expressie Imprinting -> maternale vs paternale genen Sommige genen komen differentieel tot expressie (moeten paterneel of materneel zijn) Embryonic stem (ES) cells -> spermatogonial stem cells -> meiosis -> haploid male gametes -> ICSI -> live mice -> adult mice. Fig.2: (a) Preimplantation embryos: in vitro ES-derived male gametes are able to activate the unfertilized oocytes and initiate early embryonic development. (b) Progeny obtained by transferring the two-cell embryos into the oviducts of pseudopregnant females. (12 born out of 65 transferred embryos) 23

24 Science Vol nov 2012 p Grenzen Veiligheid Efficiëntie Kost Ethische aspecten 24

25 Nieuwste voortplantingstechnieken Vitrificatie Implantatie Metabolomics In vitro maturatie Eicel activatie PGD/PGS Artificiële gameten Betere embryo s in het IVF labo Fertiliteitspreservatie Designer babies Alternatieve familievormen / draagmoederschap Dank u voor uw aandacht 25