Verwaarding van zeefgoed:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Verwaarding van zeefgoed:"

Transcriptie

1 Verwaarding van zeefgoed: Subtitel Verkenning van afzetmogelijkheden Rik Winters, Amersfoort, 13 maart 2012.

2 Inleiding Bioclear/KNN Zeefgoed Toepassingsmogelijkheden Belemmeringen Conclusies Vervolg

3 Bioclear & KNN Ketens ontwikkelen in de Biobased Economy Bioclear Advies- & Innovatiebureau in Groningen c 35 fte Schoner/veiliger/duurzamer BBE: ketens en microbiologie KNN Advies- en projectenbureau in Groningen c 10 fte Duurzaamheid BBE: ketens en economie

4 Zeefgoed afvalstroom van een onderzoek naar optimalisatie van het rioolwaterzuiveringsproces >80% cellulosevezel (toiletpapier)

5 Zeefgoed Relatief eenvoudig ontwaterbaar en goed te drogen Beschikbare hoeveelheid nu klein, maar voldoende potentieel: tot maximaal circa ton Verwachte beschikbaarheid vrij constant in hoeveelheid en kwaliteit, maar vooralsnog onbekend van omvang Veel minder belast met zware metalen dan bijvoorbeeld rwzi-slib, maar ook dan papierslib: relatief schoon materiaal Microbiologische status verdacht, maar niet onderzocht Geschikt profiel voor het vinden van toepassingen

6 Toepassingsmogelijkheden Referentiekader Eerder onderzochte mogelijkheden parallel onderzochte route: compostering Papier- & kartonindustrie Isolatiemateriaal huizenbouw Groene chemie en materialen Overige toepassingen

7 Referentiekader Omhoog in de waardepiramide!

8 Referentiekader Niet alleen de technologie, maar alle aspecten van de keten, van grondstof tot product: Technologie Economie Duurzaamheid Veiligheid/Hygiëne Imago Ketenstructuur

9 Eerder onderzochte mogelijkheden en parallel Meevergisten met zuiveringsslib Inzet als brandstof Vetzuurproductie Papierproductie Separaat vergisten Afzet in de landbouw Parallel: Compostering

10 Papier- kartonindustrie Vanuit technisch oogpunt is zeefgoed zeer geschikt voor het maken van papier Het (mogelijke) volume maakt het zeer interessant voor de industrie (totaal volume NL: 2,2 Mton oud papier 2010) Imago/hygiëne zorgt voor no go

11 Isolatiemateriaal huizenbouw Cellulose is zeer geschikt als isolatiemateriaal vanwege specifieke materiaaleigenschappen Zeefgoed door leverancier isolatiemateriaal beoordeeld als (zeer) interessante grondstof Geur en verontreiniging ongewenst

12 Groene chemie en materialen Bioplastics: Polymelkzuur, PLA Bioplastics: Polyhydroxyalkanoaten, PHA s Brandstoffen: Ethanol

13 Polymelkzuur Productie van melkzuur nu uit zuivere grondstoffen Enzymatische versuikering van materialen biedt openingen naar alternatieve grondstoffen Zeefgoed goed te hydrolyseren Geur, microbiële last en imago problematisch

14 Polyhydroxyalkanoaten, PHA s Volledig biologisch afbreekbare plastics van microbiologische oorsprong Technologie in ontwikkeling (pilots), sterke link met afvalwatertechnologie Keten in vroeg stadium van ontwikkeling Cellulose goed in te zetten als grondstof (via vetzuren) Veiligheid, hygiëne en imago belangrijke aspecten van overweging

15 Ethanol co-productie van ethanol en biogas: C6&C5-suikers Concept vergaand ontwikkeld, maar niet operationeel

16 Overige toepassingen Wegenbouw: afdruipremmers Zeer goed toepasbaar Vocht en verontreinigingen beperkend

17 Belemmeringen Diverse opties technologisch en economisch mogelijk of kansrijk, maar in alle gevallen factoren die directe toepassing tegenhouden: Aanwezigheid verontreinigingen: ander materiaal dan cellulose Veiligheid en hygiëne: microbiologische last Imagorisico: klant denkt de keten kort Wet- en regelgeving?

18 Conclusies Toepassing technische haalbaarheid economisch perspectief realisatietermijn imagoaspecten potentie afzethoeveelheid Eindbeoordeling valorisatie Papier- en kartonindustrie + -/ /+ Isolatiemateriaal voor woningen /+ + + Polymelkzuur + + -/+ -/+ + + Polyhydroxyalkanoaten + -/+ -/+ -/+ + -/+ (bio)ethanol + + -/ Kattenbakvulling /+ + - Begrafeniskisten + - -/+? - - Afdruipremmers /+ + Stuifbestrijder /+ -/+ -

19 Conclusies Technologisch diverse afzetroutes mogelijk In potentie goede verhouding tussen vraag en aanbod Diverse potentiële afnemers zeer geïnteresseerd Gelijktijdig ontwikkelen van productie en afzet kans en risico: in samenwerking kwalitatief ontwikkelen zonder eenzijdige tijdsdruk.

20 Vervolg Project gericht op de productificering van zeefgoed: Onderzoeken hoe de belemmeringen weggenomen kunnen worden Vaststellen wat de meest geschikte ketenstructuur is Uitwerken van productieconcept voor vezelgrondstof uit zeefgoed Identificeren ketenpartijen, belanghebbenden, investeerders

21 Vervolg afval vezelgrondstof producten zeefgoed

22 Vervolg afval vezelgrondstof producten zeefgoed

23 Vervolg Huidige status: Planvorming Toezeggingen van diverse bedrijven Interesse vanuit overheid Watersector

24 Afsluiting Vragen?

Vezels als grondstof voor biobased producten. Ir. Maurice Henssen (Bioclear b.v.)

Vezels als grondstof voor biobased producten. Ir. Maurice Henssen (Bioclear b.v.) Vezels als grondstof voor biobased producten Ir. Maurice Henssen (Bioclear b.v.) Opdrachtverlening STOWA Grondstoffenfabriek Inhoud presentatie Inventarisatie hoogwaardige afzetmogelijkheden zeefgoed Technische,

Nadere informatie

ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek. Marco Kwak Projectontwikkeling

ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek. Marco Kwak Projectontwikkeling ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek Marco Kwak Projectontwikkeling Waterschappen en Attero: Gemeenschappelijk doel Grondstoffen en Nutriënten Energie GrondstoffenFabriek

Nadere informatie

TOILETPAPIER UIT AFVALWATER, EEN WAARDEVOLLE GRONDSTOF

TOILETPAPIER UIT AFVALWATER, EEN WAARDEVOLLE GRONDSTOF TOILETPAPIER UIT AFVALWATER, EEN WAARDEVOLLE GRONDSTOF 19 juni 2014 Yede van der Kooij voorzitter werkgroep Cellulose Yede van der Kooij Studies, consulting and research Sludge Wastewater Waste Bio based

Nadere informatie

Watertechniek en mestverwerking

Watertechniek en mestverwerking Watertechniek en mestverwerking Workshop Wetsus & Innovatienetwerk 27 juni 2012 Leon Korving combining scientific excellence with commercial relevance 1 Rioolwater vs mest Overeenkomsten: Herkomst (vnl.

Nadere informatie

ZONDER WATER GEEN PAPIER; EN ZONDER PAPIER.. MICHIELADRIAANSE

ZONDER WATER GEEN PAPIER; EN ZONDER PAPIER.. MICHIELADRIAANSE ZONDER WATER GEEN PAPIER; EN ZONDER PAPIER.. MICHIELADRIAANSE Thereis no suchthingas waste water. Just water wasted. Ideaslikethisare goodforpeople, planetandprofit. Ideaslikethisarisein the Netherlands.

Nadere informatie

Toiletpapier een waardevolle grondstof GaLiCos: Strippen NH 3 uit afvalwater

Toiletpapier een waardevolle grondstof GaLiCos: Strippen NH 3 uit afvalwater Toiletpapier een waardevolle grondstof GaLiCos: Strippen NH 3 uit afvalwater Aquarama Trade Fair TNAV Workshop 23 oktober 2014 Coos Wessels Toiletpapier in afvalwater 10 tot 14 kg per persoon per jaar

Nadere informatie

Verslag van het symposium Toiletpapier uit afvalwater, een waardevolle grondstof, op 19 juni 2014 op landgoed Groot Warnsborn bij Arnhem.

Verslag van het symposium Toiletpapier uit afvalwater, een waardevolle grondstof, op 19 juni 2014 op landgoed Groot Warnsborn bij Arnhem. Verslag van het symposium Toiletpapier uit afvalwater, een waardevolle grondstof, op 19 juni 2014 op landgoed Groot Warnsborn bij Arnhem. Alle ketenpartijen voor het eerst bijeen op symposium Toiletpapier

Nadere informatie

Integraal GFT of tuin- en keukenafval apart? NVRD - 31 maart 2016 Tim Brethouwer

Integraal GFT of tuin- en keukenafval apart? NVRD - 31 maart 2016 Tim Brethouwer Integraal GFT of tuin- en keukenafval apart? NVRD - 31 maart 2016 Tim Brethouwer Inhoud Beleid Aandeel GF in GFT. Waar praten we over? Ontwikkelingen in de markt Heeft GF en T apart meerwaarde? Kwaliteit

Nadere informatie

Bijlage 5: Terugwinnen grondstoffen: toepassingsmogelijkheden voor de rwzi Utrecht (DM 842468)

Bijlage 5: Terugwinnen grondstoffen: toepassingsmogelijkheden voor de rwzi Utrecht (DM 842468) Bijlage 5: Terugwinnen grondstoffen: toepassingsmogelijkheden voor de rwzi Utrecht (DM 842468) Datum: 10 juli 2014 Ons kenmerk: 842468 Aan: Algemeen Bestuur Van: Willem de Jager, Marlies Verhoeven Betreft

Nadere informatie

ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS

ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS ZIJSTROOMVERWAARDING OVERZICHT 2016 update binnenkort beschikbaar op www.reffibre.eu SHEET 2 ZIJSTROOMVERWAARDING OVERZICHT 14 verwaardingsroutes NL PKI in enkele gevallen

Nadere informatie

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Windesheim 3 december, Ben van den Broek

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Windesheim 3 december, Ben van den Broek Biobased Economy Wageningen UR Food & Biobased Research Windesheim 3 december, Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen UR Food

Nadere informatie

PHA programma: Introductie & consortium vorming

PHA programma: Introductie & consortium vorming PHA programma: Introductie & consortium vorming Christiaan Bolck Program manager materials - Wageningen UR Workshop PHA 17 December 2013 Wageningen Forum Biorefinery; nieuwe waardeketens van groene grondstoffen

Nadere informatie

Mest: de melkkoe voor de productie van grondstoffen. A. Visser Maart 2015

Mest: de melkkoe voor de productie van grondstoffen. A. Visser Maart 2015 Mest: de melkkoe voor de productie van grondstoffen A. Visser Maart 2015 André Visser Sinds 1999 bij Royal HaskoningDHV Actief op het vlak duurzaamheid en circulaire economie - energiefabriek - grondstoffenfabriek

Nadere informatie

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Energietransitie Papierketen De ambities binnen Energietransitie Papierketen: Halvering van het energieverbruik per eindproduct in de keten per

Nadere informatie

Potentieel van mestafgeleide producten als grondstof voor de P-industrie. Willem Schipper

Potentieel van mestafgeleide producten als grondstof voor de P-industrie. Willem Schipper Potentieel van mestafgeleide producten als grondstof voor de P-industrie Willem Schipper Fosfor, fosfaat Onvervangbaar element voor leven Wordt aangetroffen in planten en dieren In omloop gebracht door

Nadere informatie

VERKENNING van de BioBased Economy

VERKENNING van de BioBased Economy VERKENNING van de BioBased Economy Biobased of Biowaste? Vereniging van Ver(s)kenners Martijn Wagener 28-nov-2013 Indeling Introductie Virida! Wat is de Biobased Economy?! Principes: cascadering en raffinage!

Nadere informatie

Het Groene Hart Werkt

Het Groene Hart Werkt Het Groene Hart Werkt Verwaarding van grasmaaisels Aldert van der Kooij Alphen a/d Rijn, 29 maart 2018 Wat zijn maaisels? Maaisels van wegbermen, dijken, parken, watergangen en natuurterreinen Bestaat

Nadere informatie

UPDATE VEZELGRONDSTOFFEN ACTIVITEITEN SPYROS BOUSIOS

UPDATE VEZELGRONDSTOFFEN ACTIVITEITEN SPYROS BOUSIOS UPDATE VEZELGRONDSTOFFEN ACTIVITEITEN SPYROS BOUSIOS VG activiteiten Grondstofvoorziening Maximale verwaarding grondstoffen Efficiënte vezelbehandeling SHEET 2 GRONDSTOFVOORZIENING: HET BIO-FIB PROJECT

Nadere informatie

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE KCPK DOORWERTH 1 FEBRUARI 2017 SIA 2020: VISIE PAPIER- EN KARTONINDUSTRIE "Papiersector is aanjager van een biomassa gebaseerde circulaire economie. We halen

Nadere informatie

Memo. Cellulose winnen uit afvalwater

Memo. Cellulose winnen uit afvalwater Aan Alice Fermont Kopie aan Cor Verkerk Contactpersoon Chris Reijken Doorkiesnummer 020 608 28 33 Onderwerp Cellulose uit afvalwater stand van zaken Fax afdeling 020 608 39 00 E-mail chris.reijken @waternet.nl

Nadere informatie

Voortgangsrapportage Ketenanalyse Bermgras

Voortgangsrapportage Ketenanalyse Bermgras 2018 Voortgangsrapportage Ketenanalyse Bermgras Den Ouden Groep B.V. Hermalen 7 5481 XX Schijndel Contact persoon: Dhr. Rob Aartssen Tel.: 073 543 1000 Email: info@denoudengroep.com Datum: 05-11-2015 Versie:

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, 30 mei 2017

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, 30 mei 2017 Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater Geert Bergsma, 30 mei 2017 LCA Grondstoffen uit rioolwater Fosfaat: eindige grondstof, noodzakelijk voor landbouw PHA: interessante

Nadere informatie

Seminar Samen Circulair. Vincent Kok & Femke Mackenzie 1 november 2018 Indaver Alphen aan den Rijn

Seminar Samen Circulair. Vincent Kok & Femke Mackenzie 1 november 2018 Indaver Alphen aan den Rijn Seminar Samen Circulair Vincent Kok & Femke Mackenzie 1 november 2018 Indaver Alphen aan den Rijn Agenda 2 Product van onze samenwerking Waarom is kwaliteit zo belangrijk? Wat gaan we doen? Toonaangevend

Nadere informatie

Markt voor Mest. Geert Boosten Seminar Mest d.d. 19 juni 2015

Markt voor Mest. Geert Boosten Seminar Mest d.d. 19 juni 2015 Markt voor Mest Geert Boosten Seminar Mest d.d. 19 juni 2015 Toenemende vraag hergebruik grondstoffen Biobrandstof: 10% alternatieve brandstoffen in wegverkeer in 2020 Groen gas: 14% bijdrage in 2020 Reductie

Nadere informatie

Bio is een marketing kreet. Die veel te vaak wordt misbruikt

Bio is een marketing kreet. Die veel te vaak wordt misbruikt Bio is een marketing kreet Die veel te vaak wordt misbruikt Bio based plastics Besparing aardolie is onnodig Besparing aardolie is vaak fictie CO2 besparing is niet bewezen Grondstof productie gaat vaak

Nadere informatie

Cellulose Assisted Dewatering of SLudge:

Cellulose Assisted Dewatering of SLudge: 14 september 2017 1 Cellulose Assisted Dewatering of SLudge: Gericht op ontwatering van slib door hergebruik van cellulosevezel! 4 jarig onderzoeksproject (eind 10 september 2017) Uitgevoerd door 6 partijen

Nadere informatie

Glastuinbouw Business met Biomassa

Glastuinbouw Business met Biomassa Glastuinbouw Business met Biomassa Caroline Labrie, Jan Willem Donkers, Wageningen UR Glastuinbouw Douwe Frits Broens, LEI 27 september 2011 Inhoud Waardepiramide en de glastuinbouw Voorbeelden Aanpak

Nadere informatie

Influent fijnzeven in rwzi s. Chris Ruiken Enna Klaversma

Influent fijnzeven in rwzi s. Chris Ruiken Enna Klaversma Influent fijnzeven in rwzi s Chris Ruiken Enna Klaversma Inhoud Kosten en opbrengsten Energiebalans 19-05-2010 2 Grofvuilrooster 6 mm Zandvanger Voorbezinktank aeratietank nabezinktank effluent Primair

Nadere informatie

Workshop Biobased Economy. Docent Event

Workshop Biobased Economy. Docent Event Workshop Biobased Economy Docent Event Ketens en Agrologistiek Maandag, 2 april 2012 Erik Jan Rodenhuis Oene Schriemer Onno de Vegt Programma Introductie Biobased Economy: Wat en waarom? Casevoorbeeld

Nadere informatie

Energetische Toepassing van Biomassa - Dilemma s en kansen. Grondstof GFT. Tim Brethouwer 8 maart 2018

Energetische Toepassing van Biomassa - Dilemma s en kansen. Grondstof GFT. Tim Brethouwer 8 maart 2018 Energetische Toepassing van Biomassa - Dilemma s en kansen. Grondstof GFT Tim Brethouwer 8 maart 2018 Toelichting Tim Brethouwer. Senior marktanalist bij Attero Technisch adviseur Vereniging afvalbedrijven.

Nadere informatie

Subsidies Biobased Economy

Subsidies Biobased Economy Subsidies Biobased Economy Amsterdam, 23 juni 2014 Astrid Hamer Subsidies Weinig gebruikt door bedrijven (spec. BBE) Wijs ze erop. WBSO regio Overzicht regelingen BBE door RVO.nl RDA SDE+ NL EU MIT: MKB

Nadere informatie

Innovatie in de Hoeksche Waard. Projectleider Biobased Economy Hoeksche Waard Henk Groeneveld

Innovatie in de Hoeksche Waard. Projectleider Biobased Economy Hoeksche Waard Henk Groeneveld Projectleider Biobased Economy Hoeksche Waard Henk Groeneveld Biobased Economy: De overgang van een economie die draait op fossiele grondstoffen naar een economie die draait op biomassa als grondstof In

Nadere informatie

Biobased producten uit resthout

Biobased producten uit resthout Biobased producten uit resthout Tijs Lammens, Bio-energiedag Overijssel Your partner in the bioeconomy Inhoud Verschillende perspectieven van hout Over biobased producten: materialen vs. chemicaliën Biomassa

Nadere informatie

Post-consumer luiers & toiletpapier

Post-consumer luiers & toiletpapier Kruislingse vezelrecycling Post-consumer luiers & toiletpapier Afvalwaterketensymposium Amersfoort, 30 mei 2017 Jan IJzerman Synergieverkenning 2016 + =? http://www.stowa.nl/publicaties/publicaties/synergieverkenning_valorisatie_zeefgoed_met_luierverwerking

Nadere informatie

Ontwikkelingen rond de opwerking van organische reststromen en biomassa. Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen

Ontwikkelingen rond de opwerking van organische reststromen en biomassa. Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen Ontwikkelingen rond de opwerking van organische reststromen en biomassa Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen 1 Inhoud Over de BVOR Over organische reststromen & biomassa: Waar hebben

Nadere informatie

Hoe festivals de overstap kunnen maken naar een (meer) circulaire drankverpakking. Gumbeer. Marc Breugem & Kayleigh de Ruiter

Hoe festivals de overstap kunnen maken naar een (meer) circulaire drankverpakking. Gumbeer. Marc Breugem & Kayleigh de Ruiter Hoe festivals de overstap kunnen maken naar een (meer) circulaire drankverpakking Gumbeer Marc Breugem & Kayleigh de Ruiter Leeswijzer Dit document beschrijft hoe festivals de overstap kunnen maken naar

Nadere informatie

Voedselverspilling. Korte introductie 27/01/2015. Welvaartsprobleem of schaarste? Bart van Gogh. Opleiding agrarische economie

Voedselverspilling. Korte introductie 27/01/2015. Welvaartsprobleem of schaarste? Bart van Gogh. Opleiding agrarische economie Voedselverspilling Welvaartsprobleem of schaarste? Bart van Gogh, Sustainable Food Chains Wageningen UR Food & Biobased Research Korte introductie Bart van Gogh Opleiding agrarische economie Professionele

Nadere informatie

Bio-based grondstof als isolatiemateriaal / STOWA Bio based grondstof als isolatiemateriaal

Bio-based grondstof als isolatiemateriaal / STOWA Bio based grondstof als isolatiemateriaal Bio based grondstof als isolatiemateriaal 1. Korte historie Warmteplan 2. Huidige natuurlijke isolatiematerialen 3. Toepassingen natuurlijke isolatiematerialen 4. Markt natuurlijke isolatiematerialen 5.

Nadere informatie

Grant agreement no: Deliverable number: D6.12 Partner responsible: Deliverable author(s): J. Boersma. Quality assurance:

Grant agreement no: Deliverable number: D6.12 Partner responsible: Deliverable author(s): J. Boersma. Quality assurance: D6.12 Open day Grant agreement no: 630492 Deliverable number: D6.12 Partner responsible: WAM Deliverable author(s): J. Boersma Quality assurance: K. Roest Planned delivery date: 31 January 2016 Actual

Nadere informatie

Halo Green CupS DOING GOOD IS EASY

Halo Green CupS DOING GOOD IS EASY DOING GOOD IS EASY Halo Green CupS DOING GOOD IS EASY Doe het goed. Doe het duurzaam. Wij streven ernaar om zo duurzaam mogelijk te produceren. Wij geloven in een productieketen die rond is. In de zogenaamde

Nadere informatie

Strategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid

Strategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid Strategische visie Biomassa 2030 drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid Waarom deze visie? De uitdaging 2 Naar een circulaire en biobased economie 3 Visie Biomassa 2030 Kernvraag:

Nadere informatie

Biobrandstoffenfabriek Hardenberg. Innovatie en duurzaamheid

Biobrandstoffenfabriek Hardenberg. Innovatie en duurzaamheid Biobrandstoffenfabriek Hardenberg Innovatie en duurzaamheid Presentatie voor het Kenniscentrum Papier en Karton Bio Rights B.V. 11 december 2012 1 Inhoud van de presentatie Biobrandstoffenfabriek Hardenberg

Nadere informatie

van afvalinzamelaar naar grondstoffenleverancier 2 I

van afvalinzamelaar naar grondstoffenleverancier 2 I LUIER RECYCLING in NEDERLAND NVRD meeting, Utrecht 7 september 2016 van afvalinzamelaar naar grondstoffenleverancier 2 I 1. SUEZ in Nederland In Nederland bedienen wij meer dan 80.000 bedrijven en 545.000

Nadere informatie

(Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving. Mario Smet Departement Chemie

(Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving. Mario Smet Departement Chemie (Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving Mario Smet Departement Chemie Inhoud Milieuproblemen gerelateerd aan plastics en (mogelijke) oplossingen Troeven van plastics voor een duurzamere samenleving

Nadere informatie

Agri Investment Fund. Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015. Marc Rosiers Nicolas De Lange

Agri Investment Fund. Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015. Marc Rosiers Nicolas De Lange Agri Investment Fund Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015 Marc Rosiers Nicolas De Lange Inhoudstafel 1. Agri Investment Fund 2. Actiedomeinen FromFarm tofood Smart Farming Sustainable Farming Biobased

Nadere informatie

Biobased voedselverpakkingen

Biobased voedselverpakkingen Biobased voedselverpakkingen Technische aspecten 30 Juni 2015, Karin Molenveld Inhoud Introductie Biobased verpakkingen Wat is biobased Waarom biobased Wanneer biodegradeerbaar Catalogus Voorbeelden en

Nadere informatie

Duurzame laminaten. Maart 2015. Patrick Gerritsen/ Maurice Geerlings

Duurzame laminaten. Maart 2015. Patrick Gerritsen/ Maurice Geerlings Maart 2015 Patrick Gerritsen/ Maurice Geerlings 1 Inhoud: Bio4Pack BV en PG Kaas? Hoe werken we? Wat zijn composteerbare verpakkingen en hoe herken je ze? Wat zijn hernieuwbare verpakkingen en hoe herken

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, mei 2017

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, mei 2017 Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater Geert Bergsma, mei 2017 LCA Grondstoffen uit rioolwater Fosfaat: eindige grondstof, noodzakelijk voor landbouw PHA: interessante bioplastic

Nadere informatie

Multi-Input-Multi-Output Papierfabriek

Multi-Input-Multi-Output Papierfabriek Multi-Input-Multi-Output Papierfabriek Platform Vezelgrondstoffen 12 maart 2013 Michiel Adriaanse sheet 1 w Doelstelling van de Dag - MIMO concept introduceren - Uitwisselen best practices - Inspiratie

Nadere informatie

>> Ats het,qaat am duurzaamheid, innovatie en internationaa! Agentschap NL Minisrerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie

>> Ats het,qaat am duurzaamheid, innovatie en internationaa! Agentschap NL Minisrerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Agentschap NL Minisrerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie > Retouradres Postbus 8242, 3503 RE Utrecht Koninklijke VNP t.a.v. G.J. Koopman Kruisweg 761 2132 NE Hoofddorp Croeselaan 15 3521 BJ

Nadere informatie

Een aanpak voor bekende risico s in een nieuwe setting: Casus endotoxinen bij toepassing biobased grondstoffen

Een aanpak voor bekende risico s in een nieuwe setting: Casus endotoxinen bij toepassing biobased grondstoffen Een aanpak voor bekende risico s in een nieuwe setting: Casus endotoxinen bij toepassing biobased grondstoffen Suzanne Spaan, TNO suzanne.spaan@tno.nl / 088 86 61821 Inhoud Biobased economy Achtergrond

Nadere informatie

Biobased Economy - Verkenning van kansrijke gebieden voor Nederland

Biobased Economy - Verkenning van kansrijke gebieden voor Nederland Biobased Economy - Verkenning van kansrijke gebieden voor Nederland Datum 30 september 2008 Auteur(s) Christien Enzing en Johan van Groenestijn, TNO Kwaliteit van Leven Maarten van Dongen, InnoTact Consulting

Nadere informatie

Toelichting op de Nederlandse Roadmap Bioraffinage

Toelichting op de Nederlandse Roadmap Bioraffinage Toelichting op de Nederlandse Roadmap Bioraffinage René van Ree & Bert Annevelink Informatiebijeenkomst Innovatieagenda Energie, 3 november 2009 Inhoud presentatie introductie begrip bioraffinage Nederlandse

Nadere informatie

Subsidie voor innovatieve projecten. Informatie over het Innovatief Actieprogramma Groningen. provincie groningen

Subsidie voor innovatieve projecten. Informatie over het Innovatief Actieprogramma Groningen. provincie groningen Subsidie voor innovatieve projecten Informatie over het Innovatief Actieprogramma Groningen provincie groningen Subsidie voor innovatieve projecten INFORMATIE OVER HET INNOVATIEF ACTIEPROGRAMMA GRONINGEN

Nadere informatie

Routekaart Papier. Michiel Adriaanse

Routekaart Papier. Michiel Adriaanse Routekaart Papier Michiel Adriaanse Inhoud van de presentatie 1 Papier-en Kartonindustrie in Nl 2 Biobased ambities 3 Trends 4 Visie 5 Business cases 6 Take home messages sheet 2 De Nederlandse Papier-en

Nadere informatie

Aan: Leden Platform Afvalwater en Energie (zie bijlage 1).

Aan: Leden Platform Afvalwater en Energie (zie bijlage 1). Aan: Leden Platform Afvalwater en Energie (zie bijlage 1). Van: R. Neef Betreft: Aanwezig 4 de Bijeenkomst Platform Afvalwater en Energie Zie bijlage 1 Datum: 13 maart 2012 Agenda De agenda voor de 4 de

Nadere informatie

OPEN PRODUCTIE CONCEPT. BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen

OPEN PRODUCTIE CONCEPT. BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen OPEN PRODUCTIE CONCEPT BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen Ambitie OMC 1. Ter beschikking stellen infrastructuur 2. Ter beschikking stellen van productietechnologieën/-methoden 3. Ontwikkeling van nieuwe

Nadere informatie

Interactie tussen bio-materialen en bio-energie. Annita Westenbroek 17 december 2013

Interactie tussen bio-materialen en bio-energie. Annita Westenbroek 17 december 2013 Interactie tussen bio-materialen en bio-energie Annita Westenbroek 17 december 2013 Discussiepunten (1) Er is genoeg biomassa! Ja, na gebruik voor materialen en chemie blijft er voldoende over voor energie!

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 32 637 Bedrijfslevenbeleid Nr. 55 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

GFT-afval is een waardevolle bron voor nieuwe grondstoffen. Maar hoe ziet de toekomst eruit?

GFT-afval is een waardevolle bron voor nieuwe grondstoffen. Maar hoe ziet de toekomst eruit? GFT-afval is een waardevolle bron voor nieuwe grondstoffen. Maar hoe ziet de toekomst eruit? Spreker: Datum: Locatie: Joop Suurmeijer en Robert Jansen 19 maart 2015 VNG-congres Utrecht GFT-afval heeft

Nadere informatie

zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD

zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD M + N PROJECTEN ONTWIKKELDE EEN NIEUWE GENERATIE ZONWERINGSDOEKEN, DIE DE HUIDIGE MATERIALEN

Nadere informatie

VANG Van Afval Naar Grondstof

VANG Van Afval Naar Grondstof Afval is een keuze VANG Van Afval Naar Grondstof Regionaal Symposium Grondstoffen in Afvalland? Dinteloord, 15 april 2015 Maarten Goorhuis Senior beleidsmedewerker Koninklijke NVRD Koninklijke NVRD Vereniging

Nadere informatie

De waarde van biomassa

De waarde van biomassa De waarde van biomassa Betaalbaar beheer en onderhoud 1 oktober2015 Mireille Götz Programmamanager Omdat wij niet denken aan onze toekomstige generaties, zullen zij ons nooit vergeten Biobased Economy

Nadere informatie

INNOVATIE PROGRAMMA VEEN IPV Roel van Gerwen Programmamanager IPV

INNOVATIE PROGRAMMA VEEN IPV Roel van Gerwen Programmamanager IPV INNOVATIE PROGRAMMA VEEN IPV Roel van Gerwen Programmamanager IPV De opgave: tegengaan bodemdaling +55-70% ontwatering bodemdaling www.wageningenur.nl 335.000 ha veen met een dikte van 40 cm en meer www.knmi.nl

Nadere informatie

Het programma van vandaag

Het programma van vandaag Welkom 1 Het programma van vandaag 11:45 Inloop 12:10 12:20 Welkom door Marc Jansen, directeur CBL, namens de Alliantie Verduurzaming Voedsel 12:20 12:35 Tegengaan voedselverspilling: aan de slag! Door

Nadere informatie

Valorisatie reststromen met aquatische biomassa. Rommie van der Weide, Wim van Dijk, Sander Huurman, Hellen Elissen,...

Valorisatie reststromen met aquatische biomassa. Rommie van der Weide, Wim van Dijk, Sander Huurman, Hellen Elissen,... Valorisatie reststromen met aquatische biomassa Rommie van der Weide, Wim van Dijk, Sander Huurman, Hellen Elissen,... Inhoud Motivatie Waarom aquatische biomassa? Acrres Onderzoek aquatische biomassa

Nadere informatie

Scheidingsmethoden HHRA, Valkenswaard 10/10/ 16

Scheidingsmethoden HHRA, Valkenswaard 10/10/ 16 Scheidingsmethoden HHRA, Valkenswaard 10/10/ 16 Even voorstellen; Willem Elsinga Elsinga periode Project/activiteit Patenten Elsinga (8) jaar nr 1991-2005 Arcadis/ Orgaworld BU-manager GFT-verwerking Bouw

Nadere informatie

Circulaire economie en de rol van groen. Annita Westenbroek Dutch Biorefinery Cluster 25 januari 2018

Circulaire economie en de rol van groen. Annita Westenbroek Dutch Biorefinery Cluster 25 januari 2018 Circulaire economie en de rol van groen Annita Westenbroek Dutch Biorefinery Cluster 25 januari 2018 DBC leden DBC netwerk en geassocieerde leden DBC Missie Het vollediger tot economische waarde brengen

Nadere informatie

Van biofuels naar biobased

Van biofuels naar biobased Van biofuels naar biobased PPA-dag, 11 maart 2010, Delft Rolf Blaauw Wageningen Universiteit en Researchcentrum Food & Biobased Research Inhoud Introductie De chemische industrie nu Chemicaliën uit biomassa

Nadere informatie

De toekomst is dichterbij dan je denkt

De toekomst is dichterbij dan je denkt Duurzaamheid begint bij jezelf Wij stellen ambitieuze doelen voor een duurzame toekomst. Wij streven ernaar om een zo duurzaam mogelijk assortiment aan te kunnen bieden. Wij geloven in een productieketen

Nadere informatie

Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen

Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen Twence: Transitie naar Euregionaal producent van duurzame energie en grondstoffen BEON Nieuwe Energiedag 2018 Leendert Tamboer Transitie.. niet nieuw maar uitdagingen enorm! Algemeen minder fossiel CO

Nadere informatie

Trend: Toename van biobased in verpakken. Karen van de Stadt

Trend: Toename van biobased in verpakken. Karen van de Stadt Trend: Toename van biobased in verpakken Karen van de Stadt Waarom biobased in verpakken? Altijd instroom nodig Hernieuwbare materialen Innovatie Heilige graal? 2 Copyright 2017 KIDV 3 Copyright 2017 KIDV

Nadere informatie

Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie

Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie donderdag 24 september, 2015 Agrivizier Jan-Henk Welink, ww.duurzaamgrondstoffenbeheer.nl, 015 278 9205, j.h.welink@tudelft.nl

Nadere informatie

Netwerkbijeenkomst VAVI, VIGEF & NEBAFA

Netwerkbijeenkomst VAVI, VIGEF & NEBAFA Netwerkbijeenkomst VAVI, VIGEF & NEBAFA Bio-based Economy Den Haag, 17 april 2013 VAVI VAVI is een belangenvereniging die de belangen behartigt van 7 Nederlandse ondernemingen binnen de aardappelverwerkende

Nadere informatie

Missie, visie en strategie slibverwerking waterschap Rijn en IJssel

Missie, visie en strategie slibverwerking waterschap Rijn en IJssel BIJLAGE 1 Missie, visie en strategie slibverwerking waterschap Rijn en IJssel Missie We verwerken het zuiveringsslib tegen de laagste maatschappelijke kosten, waarbij we ons inzetten de in het slib aanwezige

Nadere informatie

Agenda Workshop PHA-Programma

Agenda Workshop PHA-Programma Agenda Workshop PHA-Programma Productie en applicatie van polyhydroxyalkanoaten uit afvalstromen Locatie: Wageningen UR Forum gebouwnummer 102, zaal C107 Droevendaalsesteeg 2 6708 PB Wageningen Datum:

Nadere informatie

Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs

Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs CBBE-docentendag 13 September 2016, Ben van den Broek Wageningen University & Research Universiteit Onderzoekinstelling 2 Wageningen

Nadere informatie

Introductie Biobased Economy

Introductie Biobased Economy Introductie Biobased Economy Ontwikkelcentrum, Ede 3 Maart 2014 Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen UR Food & Biobased Research

Nadere informatie

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Jan Peter Nap Hanze Research Energy De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Energietransitie 2 Er staat veel op het spel Klimaatverandering - CO 2, opwarming, milieu, afspraken

Nadere informatie

Creating with the power of nature

Creating with the power of nature Creating with the power of nature Onze visie op biobased, Subtitel bodem, agro & chemie WUR-Alumni bijeenkomst NOM, 30 april 2015 Groningen Maurice Henssen Jeroen Tideman Emiel Elferink Op weg naar een

Nadere informatie

VERSLAG WORKSHOP KETENPROJECT LUIERS 26 november 2014

VERSLAG WORKSHOP KETENPROJECT LUIERS 26 november 2014 VERSLAG WORKSHOP KETENPROJECT LUIERS 26 november 2014 1. DOEL VAN DE WORKSHOP Aan de hand van enkele presentaties gaan Eric de Baedts, Marc Pruijn en Geert Cuperus in op de achtergrond van het ketenproject

Nadere informatie

Duurzaam ondernemen in Renkum

Duurzaam ondernemen in Renkum Duurzaam ondernemen in Renkum Ontwikkeling Biorefinery Campus Renkum 15 september 2011 Cinemec, Ede De wereld van Norske Skog Follum Skogn Saugbrugs Corporate centre, Oslo Parenco Golbey Walsum Bruck Sing

Nadere informatie

Ketenanalyse Papier. Rapportage: KAP 2015 Datum: 21 augustus 2015 Opgesteld door: Rick Arts Versie: 1.1

Ketenanalyse Papier. Rapportage: KAP 2015 Datum: 21 augustus 2015 Opgesteld door: Rick Arts Versie: 1.1 2015 Ketenanalyse Papier Rapportage: KAP 2015 Datum: 21 augustus 2015 Opgesteld door: Rick Arts Versie: 1.1 Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Ketenanalyse papier... 4 1.1 Keten van papier... 4 2.2 Identificeren

Nadere informatie

Leveranciersdag categorie management bedrijfskleding. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD Ondernemen RIJK. Hanneke op den Brouw 23 april 2015

Leveranciersdag categorie management bedrijfskleding. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD Ondernemen RIJK. Hanneke op den Brouw 23 april 2015 Leveranciersdag categorie management bedrijfskleding MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD Ondernemen RIJK Hanneke op den Brouw 23 april 2015 Wensbeeld bedrijfskleding Rijk Design Duurzaam materiaal Circulaire keten

Nadere informatie

Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg

Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg Energie uit bintjes en bieten 1981 een doodlopende weg Prof. dr ir R. Rabbinge Prov. Gelderland / Arnhem, 19 oktober 2015 1 Bio-fuel in historisch perspectief ethanol Energie uit Bieten en Bintjes, Chemisch

Nadere informatie

VAN AFVAL TOT GRONDSTOF! SAMEN MET U DE JUISTE RECYCLING KOMBINATIE

VAN AFVAL TOT GRONDSTOF! SAMEN MET U DE JUISTE RECYCLING KOMBINATIE Beleid Nederlandse Overheid Groene Groeistrategie 1 Energie: naar een duurzame, betaalbare en betrouwbare energievoorziening 2 Biobased economy: substitutie fossiele door groene grondstoffen (biomassa)

Nadere informatie

Aan de commissie wordt advies gevraagd op onderstaand voorstel aan het AB:

Aan de commissie wordt advies gevraagd op onderstaand voorstel aan het AB: Aan commissie Water 9 april 2019 VOORSTEL Portefeuillehouder B.J. van Vreeswijk Documentnr. 1370119/1370120 Programma Waterketen Projectnummer P6107 Afdeling Projectrealisatie Bijlage(n) Vertrouwelijke

Nadere informatie

Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog

Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa. Ir. Harry A. Droog Transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening en de rol van biomassa Ir. Harry A. Droog Voorzitter Platform Duurzame Electriciteitsvoorziening Biomassa meestook symposium, 27 mei 2010, Amsterdam

Nadere informatie

Tuinbouw zoekt Chemie voor Puur Plantaardig

Tuinbouw zoekt Chemie voor Puur Plantaardig Tuinbouw zoekt Chemie voor Puur Plantaardig Conferentie Agro met Energie verbinden, Rotterdam, 10 mei 2011 Jan Smits Toekomst Tuinbouw in de Biobased Economy Achtergrond Wat willen we bereiken Kenniscentrum

Nadere informatie

Rapportage: ketenanalyse Maaien, schouwen en verwerken bermgras en schouwvuil.

Rapportage: ketenanalyse Maaien, schouwen en verwerken bermgras en schouwvuil. Rapportage: ketenanalyse Maaien, schouwen en verwerken bermgras en schouwvuil. Pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 1.1 Wat is een ketenanalyse 1.2 Doel van een ketenanalyse 1.3 Opbouw van het rapport 2. Scope

Nadere informatie

PHA s uit afvalwater en reststromen, een update;

PHA s uit afvalwater en reststromen, een update; PHA s uit afvalwater en reststromen, een update; Erwin Bluemink (W+B) Hardy Temmink (WUR-ETE) 2 december 2013 1 Inhoud Erwin Bluemink PHA uit slib? Afbakening Resultaten Kansen Hardy Temmink PHA uit reststromen?

Nadere informatie

Factsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen

Factsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen Factsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen Kennisinstituut Duurzaam Verpakken Factsheet, augustus 2018 1 Introductie In de afgelopen periode is een brede discussie ontstaan over de vraag

Nadere informatie

Circulaire economie voor de waterschappen

Circulaire economie voor de waterschappen Circulaire economie voor de waterschappen Inez van Tilburg, 27-9-2018 De waterschappen Voldoende water Schoon water Veilig water Wat is circulaire economie? Minimaliseren van gebruik primaire grondstoffen

Nadere informatie

Beleid en ondersteuning t.a.v. gft-verwerking Luc Vanacker (OVAM/ere-voorzitter Vlaco) Ann Braekevelt (OVAM) Kristel Vandenbroek (Vlaco)

Beleid en ondersteuning t.a.v. gft-verwerking Luc Vanacker (OVAM/ere-voorzitter Vlaco) Ann Braekevelt (OVAM) Kristel Vandenbroek (Vlaco) Beleid en ondersteuning t.a.v. gft-verwerking 19.04.2013 Luc Vanacker (OVAM/ere-voorzitter Vlaco) Ann Braekevelt (OVAM) Kristel Vandenbroek (Vlaco) Evolutie in beleidsdoelstellingen Afvalstoffenplan (1991-1995)

Nadere informatie

Agenda. 2 de Gen BE. Voortgangsvergadering 3 TETRA projecten. 80108 Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel

Agenda. 2 de Gen BE. Voortgangsvergadering 3 TETRA projecten. 80108 Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel Voortgangsvergadering 3 TETRA projecten 80108 Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel 80166 Bio-ethanol uit lignocellulose grondstoffen beschikbaar in Vlaanderen Agenda - Tweede generatie

Nadere informatie

Circulaire Economie Tilburg. Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau

Circulaire Economie Tilburg. Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau Circulaire Economie Tilburg Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau 28 november 2017 Aanleiding Aanpak circulaire economie Tilburg (december 2016): Voedsel: minder voedselverspilling Consumptiegoederen

Nadere informatie

Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen

Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen Wageningen UR Food & Biobased Research Fontys, 24 februari 2014, L.A.M. (Ben) van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen

Nadere informatie

Be- en verwerken van mest: een zegen voor water en milieu?

Be- en verwerken van mest: een zegen voor water en milieu? Kennisdag emissies, vergroening en verduurzaming in de landbouw Be- en verwerken van mest: een zegen voor water en milieu? Mark Heijmans 2 december 2014 Het speelveld: schaken op meerdere borden Opzet

Nadere informatie

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN

Nadere informatie