Agenda. 2 de Gen BE. Voortgangsvergadering 3 TETRA projecten Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Agenda. 2 de Gen BE. Voortgangsvergadering 3 TETRA projecten. 80108 Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel"

Transcriptie

1 Voortgangsvergadering 3 TETRA projecten Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel Bio-ethanol uit lignocellulose grondstoffen beschikbaar in Vlaanderen Agenda - Tweede generatie bio-ethanol: waar staan we? - van beide projecten Resultaten Resultaten - Stand van zaken na 1 jaar - TETRA projectaanvraag OPTICON: projectdoelstelling - Valorisatie actie: te organiseren mobiele workshop de Gen BE Overzicht industriële actoren en universiteiten in US, Canada, Japan Overzicht industriële actoren en universiteiten in Europa 3 ( en 4

2 weinig toegankelijke BIOMASSA + LIGNINERIJK Vlasresten, hout, papier, Miscanthus MOEILIJK BIOLOGISCH Hoge druk, hoge temperatuur, hoge concentraties zuur projecten toegankelijker BIOMASSA Stro, hooi, GFT afval GEMAKKELIJKER BIOLOGISCH MILDERE VBH moet volstaan Atmosfeerdruk, lage temperatuur, lage concentraties zuur of alkali Leidt tot zuiver en gemakkelijk te hydrolyseren cellulose VBHde biomassa met hogere densiteit Verschillende fracties die apart gevaloriseerd kunnen worden om het proces economisch rendabel te maken Leidt tot Cellulose + hemicellulose fractie VBHde biomassa met lage densiteit Residu (+ filtraat/waswater) Problemen Sacharificatie rendement: 80-90% Totaal rendement: 60% door chemiscge hydrolyse tijdens VBH Rendement weergegeven als som van filtraat (chemisch) en hydrolysaat (enzymatisch) hoog rendement (90%) op voorwaarde dat suikers in filtraat (>50%) kunnen gerecupereerd worden Duur Verlies glucose en xylose in filtraat Kleine schaal Inhibitoren lage concentraties fermenteerbaar suiker volumineus materiaal

3 Oplossingen VaLiCel Valorisatie nevenstromen Lagere SI en gebruik betere enzymen en enzym blends van verschillende activiteiten Stoomexpansie en AFEX bij bedrijven Detoxificatie fed-batch proces aangepaste procesopbouw Tegenstroom proces Continue fermentatie Resultaten: 1 september 31 januari 2009 ONDERZOEKSVRAAG Kan de cellulose reststroom van Vlaamse bedrijven gevaloriseerd worden in tweede generatie bio-ethanol? Welke lignocellulose reststroom o is best geschikt voor volledige saccharificatie? o levert minst inhibitoren voor alcohol fermentatie? Projectplanning (HoGent: 13/24 mm + KUL: 4/14 mm) HoGent Omschrijving werkpaketten KUL 1 / 1 Inventarisatie en karakterisatie 6 / 8 Optimalisatie voorbehandeling 5 / 9 Optimalisatie enzymatische hydrolyse - Commerciële enzymen - Geïsoleerde enzymen Fermentatie tot ethanol 4/11 - Commerciële enzymen - Geïsoleerde enzymen - Optimalisatie van SSF OA Pilootschaal (10 l) 1 / Valorisatie - Case study - Economische haalbaarheid - Verspreiding resultaten/innovatieaanvraag LIGNINERIJKE BIOMASSA Vlasresten, hout, papier, Miscanthus MOEILIJK BIOLOGISCH Hoge druk, hoge temperatuur, hoge concentraties zuur project Resultaten! Verschillende reststromen van bedrijven getest Met verschillende VBH Met 1 commercieel E! Oxidatieve kalk op Miscanthus: veelbelovend! Solventextractie met lemen opgeschaald (500g)! Fermentatie van 1 reststroom, 1 VBH, 1 Saccharificatie tot ethanol

4 Oxidatieve kalk: stap 1 Stap 1: Labo-opstelling: zuiver O 2, hoge druk, hoge T; lange reactietijd Oxidatieve kalk: stap 2 + Goedkoop: kalk (recupereerbaar) installatie niet corrosief; minder chemische hydrolyse van polymeren; minder inhibitoren voor fermentatie - Lange reactietijd vereist gevaar voor verstopping door onoplosbare Ca-zouten géén valorisatie lignine mogelijk 0,2g Ca(OH) 2 per g biomassa perslucht 1 atm (-CO 2 ) 55 C 4-6 weken

5 Oxidatieve kalk: stap 3 Solventextractie met lemen opgeschaald (500g) LEMEN 490 g DS (= 250 g cellulose) g glucose * Filtreren/ Wassen Enzymatische hydrolyse 8% DS 36 FPU/g VBH DS 50 C 72 u Filtraat + Was-fractie Vaste fractie 218 g DS 140,25 g glucose 13,8 g xylose C5 C6 suikers in oplossing 119 g glucose! 2 = 85%! 1 = 76,6%! tot = 65%

VaLiCel. Voortgangsvergadering 1 TETRA projecten. 80108 Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel

VaLiCel. Voortgangsvergadering 1 TETRA projecten. 80108 Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel Voortgangsvergadering 1 TETRA projecten Resultaten: 1 januari 31 april 2009 VaLiCel 80108 Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel 80166 Bio-ethanol uit lignocellulose grondstoffen beschikbaar

Nadere informatie

VaLiCel (2) VOORBEHANDELING VAN BIOMASSA VOOR ENZYMATISCHE HYDROLYSE TOT VERGISTBARE SUIKERS

VaLiCel (2) VOORBEHANDELING VAN BIOMASSA VOOR ENZYMATISCHE HYDROLYSE TOT VERGISTBARE SUIKERS Voortgangsvergadering 2 TETRA projecten 80108 Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel 80166 Bio-ethanol uit lignocellulose grondstoffen beschikbaar in Vlaanderen 1 VaLiCel (2) VOORBEHANDELING

Nadere informatie

TETRA Vergadering Gebruikersgroep VI. Project 80108: Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel

TETRA Vergadering Gebruikersgroep VI. Project 80108: Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel TETRA Vergadering Gebruikersgroep VI Project 80108: Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel Project 80166: Bio-ethanol uit lignocellulose grondstoffen beschikbaar in Vlaanderen, 15 u KaHo

Nadere informatie

TETRA Vergadering Gebruikersgroep II. Project 80108: Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel

TETRA Vergadering Gebruikersgroep II. Project 80108: Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel TETRA Vergadering Gebruikersgroep II Project 80108: Valorisatie van (ligno-)cellulose reststromen - VaLiCel Project 80166: Bio-ethanol uit lignocellulose grondstoffen beschikbaar in Vlaanderen, 15 u KaHo

Nadere informatie

BIORAFFINAGE ALGEN/ BIOBRANDSTOFFEN. Johan van Groenestijn

BIORAFFINAGE ALGEN/ BIOBRANDSTOFFEN. Johan van Groenestijn BIORAFFINAGE ALGEN/ BIOBRANDSTOFFEN Johan van Groenestijn johan.vangroenestijn@tno.nl Biobased Economy In de Biobased Economy wordt biomassa gebruikt voor de productie van energie, transportbrandstoffen,

Nadere informatie

Bio-energie ketens: ethanol

Bio-energie ketens: ethanol Bio-energie ketens: ethanol Rob Bakker Business Unit Biobased Products Agrotechnology & Food Innovations Wageningen UR robert.bakker@wur.nl Overzicht Wat is ethanol? Eigenschappen Welke ketens? Huidige

Nadere informatie

Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie

Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie donderdag 24 september, 2015 Agrivizier Jan-Henk Welink, ww.duurzaamgrondstoffenbeheer.nl, 015 278 9205, j.h.welink@tudelft.nl

Nadere informatie

Bioraffinagesite Renkum-Wageningen

Bioraffinagesite Renkum-Wageningen Bioraffinagesite Renkum-Wageningen Inventarisatie mogelijke keten activiteiten Paulien Harmsen (WUR-FBR) met medewerking van Steef Lips (WUR-FBR), Edwin Bosma(NSP), Erwin Schuitema (NSP) en Joep Koene

Nadere informatie

Bijproducten: Grondstoffen Van Waarde

Bijproducten: Grondstoffen Van Waarde Themadag Ketenkennis is Ketenkracht Bijproducten: Grondstoffen Van Waarde TNO Milieu, Energie en Procesinnovatie ir. P.S.R. Kosters Opbouw presentatie Drie hoofdrichtingen van onderzoek door TNO naar hergebruik

Nadere informatie

RACEN met... WC-papier

RACEN met... WC-papier RACEN met... WC-papier 1 Fossiele Brandstoffen Nadelen 1) Voorraden zijn eindig. 2) Afhankelijkheid van oliestaten 3) Bij verbranding komen broeikasgassen vrij: CO2/NOx/CH4 1000 1500 2000 2 Fossiele Brandstoffen

Nadere informatie

Gisten en ethanolproductie met C-6-suikers

Gisten en ethanolproductie met C-6-suikers Gisten en ethanolproductie met C-6-suikers 2 PB-CB Stephanie Jordaens Sara Van Hoven Sam Van Bouwel Nathalie De Smet Salima El Boujeddaini Doel: bepalen welke oorsprong van gist de verschillende suikers

Nadere informatie

2 e generatie biobrandstoffen

2 e generatie biobrandstoffen 2 e generatie biobrandstoffen Luc Pelkmans, VITO WERVEL Studiedag Landbouw en energiegewassen Gent, 9 juni 2007 1 Inhoud Productieprocessen en grondstoffen Fischer-Tropsch diesel Productieproces Kosten

Nadere informatie

Eindexamen vwo scheikunde pilot II

Eindexamen vwo scheikunde pilot II Bio-ethanol uit stro 20 maximumscore 3 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven: twee xylose-eenheden via de juiste OH groepen aan elkaar gekoppeld 1 de uiteinden van het fragment juist weergegeven

Nadere informatie

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE KCPK DOORWERTH 1 FEBRUARI 2017 SIA 2020: VISIE PAPIER- EN KARTONINDUSTRIE "Papiersector is aanjager van een biomassa gebaseerde circulaire economie. We halen

Nadere informatie

Byosis Group. oplossingen voor vergisters; maisraffinage. Datum: September 2012

Byosis Group. oplossingen voor vergisters; maisraffinage. Datum: September 2012 Byosis Group oplossingen voor vergisters; maisraffinage Door: René Oudman Datum: September 2012 Bedrijf Byosis is opgericht in 2007. Technologie ontwikkeld samen met Wageningen Universiteit. Oprichters:

Nadere informatie

Biobrandstoffenfabriek Hardenberg. Innovatie en duurzaamheid

Biobrandstoffenfabriek Hardenberg. Innovatie en duurzaamheid Biobrandstoffenfabriek Hardenberg Innovatie en duurzaamheid Presentatie voor het Kenniscentrum Papier en Karton Bio Rights B.V. 11 december 2012 1 Inhoud van de presentatie Biobrandstoffenfabriek Hardenberg

Nadere informatie

Valorisatie van gerecycleerd papier en nevenstromen

Valorisatie van gerecycleerd papier en nevenstromen Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2013 2014 Valorisatie van gerecycleerd papier en nevenstromen Ilse Vanhoutte Promotor: Dr. Ingeborg Stals Tutor: Jeroen De Mey Masterproef voorgedragen

Nadere informatie

Agri Investment Fund. Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015. Marc Rosiers Nicolas De Lange

Agri Investment Fund. Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015. Marc Rosiers Nicolas De Lange Agri Investment Fund Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015 Marc Rosiers Nicolas De Lange Inhoudstafel 1. Agri Investment Fund 2. Actiedomeinen FromFarm tofood Smart Farming Sustainable Farming Biobased

Nadere informatie

GREENN Co. GReen Ethanol Energy Northern Netherlands Cooperation BIO-ETHANOL. Rijden op een tank vol alcohol

GREENN Co. GReen Ethanol Energy Northern Netherlands Cooperation BIO-ETHANOL. Rijden op een tank vol alcohol BIO-ETHANOL Rijden op een tank vol alcohol Rinus Rinia : Oosterhof-Holman Milieutechniek Onno van Dijk: TechnologieCentrum Noord-Nederland EU richtlijn biobrandstoffen In 2005: 2 procent substitutie In

Nadere informatie

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Jan Peter Nap Hanze Research Energy De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Energietransitie 2 Er staat veel op het spel Klimaatverandering - CO 2, opwarming, milieu, afspraken

Nadere informatie

Biobased producten uit resthout

Biobased producten uit resthout Biobased producten uit resthout Tijs Lammens, Bio-energiedag Overijssel Your partner in the bioeconomy Inhoud Verschillende perspectieven van hout Over biobased producten: materialen vs. chemicaliën Biomassa

Nadere informatie

Overzicht van positieve en gesteunde TETRA-projecten 2008

Overzicht van positieve en gesteunde TETRA-projecten 2008 Overzicht van positieve en gede TETRA-projecten 2008 Projecten van 1 jaar : 080120 Onderzoek naar een gemeenschappelijk profiel voor digitale druk en de 71.687,50 conventionele druksystemen flexo en offset

Nadere informatie

Op zoek naar biomassa voor de bio-economie: recupereren en valoriseren van gewasresten van korrelmaïs en groenten, en de houtige fractie uit compost

Op zoek naar biomassa voor de bio-economie: recupereren en valoriseren van gewasresten van korrelmaïs en groenten, en de houtige fractie uit compost Op zoek naar biomassa voor de bio-economie: recupereren en valoriseren van gewasresten van korrelmaïs en groenten, en de houtige fractie uit compost Bart Vandecasteele, Filip Velghe, Christophe Boogaerts,

Nadere informatie

Watertechniek en mestverwerking

Watertechniek en mestverwerking Watertechniek en mestverwerking Workshop Wetsus & Innovatienetwerk 27 juni 2012 Leon Korving combining scientific excellence with commercial relevance 1 Rioolwater vs mest Overeenkomsten: Herkomst (vnl.

Nadere informatie

KOOLHYDRAATSAMENSTELLING VOEDERMIDDELEN

KOOLHYDRAATSAMENSTELLING VOEDERMIDDELEN KOOLHYDRAATSAMENSTELLING VOEDERMIDDELEN In de voedermiddelen die aan landbouwhuisdieren worden vervoederd kunnen zeer veel verschillende koolhydraten voorkomen. In dit document wordt een toelichting gegeven

Nadere informatie

WERKGEBIED VEZELGRONDSTOFFEN

WERKGEBIED VEZELGRONDSTOFFEN WERKGEBIED VEZELGRONDSTOFFEN ROADMAP 2017-2020 EN JAARPLAN 2018 MICHIEL ADRIAANSE VISIE EN IMPACT Visie: - Oudpapier blijft voornaamste grondstof voor PKI Nl - Hoeveelheid & samenstelling oudpapier verandert

Nadere informatie

Biobased Asfalt. Werkconferentie Topsector Energie: sessie Duurzaam dorp. Dr. Richard Gosselink

Biobased Asfalt. Werkconferentie Topsector Energie: sessie Duurzaam dorp. Dr. Richard Gosselink Biobased Asfalt Werkconferentie Topsector Energie: sessie Duurzaam dorp Dr. Richard Gosselink Wageningen UR: organizational structure Supervisory Board Executive Board Concern staff Facility Services Agrotechnology

Nadere informatie

Cellulomonas knipt! Aantonen van cellulose afbraak door Cellulomonas sp.

Cellulomonas knipt! Aantonen van cellulose afbraak door Cellulomonas sp. Aantonen van cellulose afbraak door Cellulomonas sp. Inleiding In de hout en papierindustrie ontstaat veel afval in de vorm van cellulose. Als men dit zou kunnen verwerken tot veevoer, wordt waardeloos

Nadere informatie

Examen VWO. scheikunde (pilot) tijdvak 2 woensdag 20 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen VWO. scheikunde (pilot) tijdvak 2 woensdag 20 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Examen VW 2012 tijdvak 2 woensdag 20 juni 13.30-16.30 uur scheikunde (pilot) Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 26 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 68 punten te behalen.

Nadere informatie

Interactie tussen bio-materialen en bio-energie. Annita Westenbroek 17 december 2013

Interactie tussen bio-materialen en bio-energie. Annita Westenbroek 17 december 2013 Interactie tussen bio-materialen en bio-energie Annita Westenbroek 17 december 2013 Discussiepunten (1) Er is genoeg biomassa! Ja, na gebruik voor materialen en chemie blijft er voldoende over voor energie!

Nadere informatie

UPDATE VEZELGRONDSTOFFEN ACTIVITEITEN SPYROS BOUSIOS

UPDATE VEZELGRONDSTOFFEN ACTIVITEITEN SPYROS BOUSIOS UPDATE VEZELGRONDSTOFFEN ACTIVITEITEN SPYROS BOUSIOS VG activiteiten Grondstofvoorziening Maximale verwaarding grondstoffen Efficiënte vezelbehandeling SHEET 2 GRONDSTOFVOORZIENING: HET BIO-FIB PROJECT

Nadere informatie

Bio-economie. HoGent als link tussen werkveld en student

Bio-economie. HoGent als link tussen werkveld en student Bio-economie HoGent als link tussen werkveld en student Agenda Kader Grenzeloos Biobased Onderwijs Stavaza Onderwijs Onderzoek Contact 3 Kader - HoGent-visie: authentiek en onderzoeksgerelateerd onderwijs

Nadere informatie

Examen VWO. scheikunde 1,2. tijdvak 2 woensdag 20 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.

Examen VWO. scheikunde 1,2. tijdvak 2 woensdag 20 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage. Examen VWO 2007 tijdvak 2 woensdag 20 juni 13.30-16.30 uur scheikunde 1,2 Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 24 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 72 punten te behalen. Voor elk

Nadere informatie

ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek. Marco Kwak Projectontwikkeling

ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek. Marco Kwak Projectontwikkeling ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek Marco Kwak Projectontwikkeling Waterschappen en Attero: Gemeenschappelijk doel Grondstoffen en Nutriënten Energie GrondstoffenFabriek

Nadere informatie

Leerlingenhandleiding

Leerlingenhandleiding Leerlingenhandleiding Afsluitende module Alternatieve Brandstoffen - Chemie verdieping - Ontwikkeld door dr. T. Klop en ir. J.F. Jacobs Op alle lesmaterialen is de Creative Commons Naamsvermelding-Niet-commercieel-Gelijk

Nadere informatie

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Alternatieve brandstoffen

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Alternatieve brandstoffen Afsluitende les Leerlingenhandleiding Alternatieve brandstoffen Inleiding Deze chemie-verdiepingsmodule over alternatieve brandstoffen sluit aan op het Reizende DNA-lab Racen met wc-papier. Doel Het Reizende

Nadere informatie

Biomassa reststroom of speciale teelten: randvoorwaarden voor een solide business case

Biomassa reststroom of speciale teelten: randvoorwaarden voor een solide business case Biomassa reststroom of speciale teelten: randvoorwaarden voor een solide business case Jan E.G. van Dam 10 10 2013 Valorisatie reststromen Greenport Betuwse Bloem Opdracht van Provincie Gelderland Biomassa

Nadere informatie

NLTC-v225 Food or Fuel?

NLTC-v225 Food or Fuel? 2 NLTC-v225 Food or Fuel? Colofon De module Food or Fuel is bestemd voor de lessen Natuur, Leven en Technologie (NLT). De module is op 10 december 2009 gecertificeerd door de Stuurgroep NLT voor gebruik

Nadere informatie

Biosynthese. Biosynthese. Metabolic engineering. 8 Oktober 2014

Biosynthese. Biosynthese. Metabolic engineering. 8 Oktober 2014 Biosynthese Metabolic engineering 8 Oktober 2014 CV 1982 Studie Moleculaire Wetenschappen, WU 1989 Promotie productie monoklonale antilichamen Bioprocestechnologie&RIVM 1994-2001 Post-docs 2001 Universitair

Nadere informatie

Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen

Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen Wageningen UR Food & Biobased Research Fontys, 24 februari 2014, L.A.M. (Ben) van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen

Nadere informatie

University of Groningen. Levulinic acid from lignocellulosic biomass Girisuta, Buana

University of Groningen. Levulinic acid from lignocellulosic biomass Girisuta, Buana University of Groningen Levulinic acid from lignocellulosic biomass Girisuta, Buana IMPRTANT NTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please

Nadere informatie

Toekomstige Biobased Materialen. Dr Harriëtte Bos Wageningen UR, Biobased Products

Toekomstige Biobased Materialen. Dr Harriëtte Bos Wageningen UR, Biobased Products Toekomstige Biobased Materialen Dr Harriëtte Bos Wageningen UR, Biobased Products Geld verdienen met biomaterialen 23 november 2011 Groene grondstoffen in non-food toepassingen Zo oud als de mensheid!

Nadere informatie

PHA productie uit Organische reststromen. BIONND THE FUTURE. 8 mei 2014 Henk Doddema

PHA productie uit Organische reststromen. BIONND THE FUTURE. 8 mei 2014 Henk Doddema PHA productie uit Organische reststromen. BIONND THE FUTURE 8 mei 2014 Henk Doddema Meer dan 300 soorten bacteriën kunnen PHA s maken en opslaan in hun cellen Rhodomonas sp. Halomonas sp. Alcaligenes (nu

Nadere informatie

Biobrandstoffen: Hype of duurzame oplossing? Prof. Wim Soetaert

Biobrandstoffen: Hype of duurzame oplossing? Prof. Wim Soetaert Biobrandstoffen: Hype of duurzame oplossing? Prof. Wim Soetaert 1 Fossiele grondstoffen worden steeds duurder Petroleumprijs in dollar per vat Hernieuwbare grondstoffen: opbrengst per ha stijgt voortdurend

Nadere informatie

Valorisatie van tarwezemelen tot tensio-actieve moleculen

Valorisatie van tarwezemelen tot tensio-actieve moleculen Valorisatie van tarwezemelen tot tensio-actieve moleculen Professor Caroline Rémond UMR FARE Fractionnement des agro-ressources et Environnement (Fractionering van landbouwhulpbronnen en Milieu) Leerstoel

Nadere informatie

MOGELIJKHEDEN VAN VERWERKING IN DE BIOBASED ECONOMY

MOGELIJKHEDEN VAN VERWERKING IN DE BIOBASED ECONOMY MOGELIJKHEDEN VAN VERWERKING IN DE BIOBASED ECONOMY SOFIE DOBBELAERE STARTCONFERENTIE GRASGOED, 26 JANUARI 2017 FLANDERS BIOBASED VALLEY A non-profit organisation supporting the development of sustainable

Nadere informatie

Verwaarding van zeefgoed:

Verwaarding van zeefgoed: Verwaarding van zeefgoed: Subtitel Verkenning van afzetmogelijkheden Rik Winters, Amersfoort, 13 maart 2012. Inleiding Bioclear/KNN Zeefgoed Toepassingsmogelijkheden Belemmeringen Conclusies Vervolg Bioclear

Nadere informatie

Van biofuels naar biobased

Van biofuels naar biobased Van biofuels naar biobased PPA-dag, 11 maart 2010, Delft Rolf Blaauw Wageningen Universiteit en Researchcentrum Food & Biobased Research Inhoud Introductie De chemische industrie nu Chemicaliën uit biomassa

Nadere informatie

Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030

Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030 Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030 Prof. dr. M.B. Katan, Prof. dr ir R. Rabbinge & Prof. dr. L.E.M. Vet Bijeenkomst Commissie Corbey / Utrecht, 16 januari 2015 1 Light use efficiency: terrestrial

Nadere informatie

ILVO. Nieuwe organische meststoffen: wat zijn ze waard?

ILVO. Nieuwe organische meststoffen: wat zijn ze waard? Nieuwe organische meststoffen: wat zijn ze waard? Thijs Vanden Nest, Bart Vandecasteele, Fien Amery & Chris Van Waes CriNglooP Collectief studienamiddag 5 oktober 2017 ILVO In samenwerking met 2 Teeltsystemen

Nadere informatie

Composterings en vergistingssector combineren materiaal en energierecuperatie

Composterings en vergistingssector combineren materiaal en energierecuperatie Composterings en vergistingssector combineren materiaal en energierecuperatie Kristel Vandenbroek Kristel Vandenbroek Industrie en Milieu 2011 31.03.2011 Verwerking in Vlaanderen Input onder Vlaco controlecontrole

Nadere informatie

kunststofindustrie naar Geert Scheys

kunststofindustrie naar Geert Scheys Transitie van de kunststofindustrie naar duurzame ontwikkeling Geert Scheys FEDERPLAST.BE Producenten van kunststof- en rubberartikelen LEDEN Agoria & Essenscia 236 effectieve leden (producenten) 18 aangesloten

Nadere informatie

PHA programma: Introductie & consortium vorming

PHA programma: Introductie & consortium vorming PHA programma: Introductie & consortium vorming Christiaan Bolck Program manager materials - Wageningen UR Workshop PHA 17 December 2013 Wageningen Forum Biorefinery; nieuwe waardeketens van groene grondstoffen

Nadere informatie

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Zuyd Hogeschool, 12 december 2013, Ben van den Broek

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Zuyd Hogeschool, 12 december 2013, Ben van den Broek Biobased Economy Wageningen UR Food & Biobased Research Zuyd Hogeschool, 12 december 2013, Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen

Nadere informatie

K.P.H. Meesters, L.A.M. van den Broek, J.P.M. Sanders. Rapport nr. VPP 2009/004

K.P.H. Meesters, L.A.M. van den Broek, J.P.M. Sanders. Rapport nr. VPP 2009/004 Mestinnovatie Bioraffinage van veevoergrondstoffen; een verkenning van opties om de verteerbaarheid van veevoergrondstoffen te vergroten en fosfaat te verwijderen K.P.H. Meesters, L.A.M. van den Broek,

Nadere informatie

Productie groene grondstoffen (BO-03-007-012)

Productie groene grondstoffen (BO-03-007-012) Productie groene grondstoffen (BO-03-007-012) Van biomassa tot PLA; economische aspecten Paulien Harmsen, Steef Lips, Rob Bakker Rapport 1249 Productie groene grondstoffen (BO-03-007-012) Van biomassa

Nadere informatie

De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix

De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix 08/04/2011 De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix Luc Pelkmans, VITO 4 de Vlaamse afval- en materialencongres Brugge, 6 april 2011 Inhoud» Vlaamse onderbouwing van de Belgische

Nadere informatie

Bermmaaisel: van last tot lust.

Bermmaaisel: van last tot lust. Bermmaaisel: van last tot lust. Dr. Alain De Vocht PHL-BIO Research - PHL Centrum voor Milieukunde - UHasselt Inhoud Maaisel en klimaatneutraal Limburg Hoeveelheid en samenstelling Verwerkingsmogelijkheden

Nadere informatie

Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath

Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath Openbaar Eindrapport Projectnummer: Projecttitel: DEI1400022 Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath 1 SAMENVATTING Dit project is een demonstratie van energiewinning uit hernieuwbare

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting De toenemende energievraag in de wereld, de uitputting en ongelijke verdeling van fossiele brandstoffen en de gevaren van klimaatverandering vormen de drijvende kracht achter de ontwikkeling

Nadere informatie

Afsluitende les. leerlingenhandleiding. Tandenstokerase +

Afsluitende les. leerlingenhandleiding. Tandenstokerase + Afsluitende les leerlingenhandleiding Tandenstokerase + Leerlingenhandleiding Introductie Enzymen zijn onmisbaar voor een goede werking van het lichaam. Een enzym is een eiwit dat chemische reacties versnelt

Nadere informatie

Introductie Biobased Economy

Introductie Biobased Economy Introductie Biobased Economy Ontwikkelcentrum, Ede 3 Maart 2014 Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen UR Food & Biobased Research

Nadere informatie

Vermeld op ieder antwoordvel je naam en studentnummer

Vermeld op ieder antwoordvel je naam en studentnummer ertentamen MC 15-08-2013 9:00 uur 12:00 uur Vermeld op ieder antwoordvel je naam en studentnummer pgave 1 D-Apiose is een typische suiker, die alleen in planten voorkomt. et wordt gesynthetiseerd vanuit

Nadere informatie

BIOMASSA CONVERSIE WAT ZIE JE OP DE FOTO?

BIOMASSA CONVERSIE WAT ZIE JE OP DE FOTO? BIOMASSA CONVERSIE WAT ZIE JE OP DE FOTO? 1. GRONDSTOFFEN GEZOCHT VAN DICHTBIJ BEKEKEN Op de afbeelding is een stukje ingezoomd op de foto van de voorpagina, die is gemaakt door kunstenaar Chris Jordan.

Nadere informatie

BIOFUELS: ZIN EN ONZIN

BIOFUELS: ZIN EN ONZIN BIOFUELS: ZIN EN ONZIN KIVI NIRIA 2010 F. Goudriaan and J.E. Naber (BIOFUEL BV) 1 HTU 2005 ONZIN: ONZIN: STOPPEN MET BIOBRANDSTOFFEN Vragen van het lid De Mos (PVV) aan de minister van Volkshuisvesting,

Nadere informatie

Dicht bij huis meer rendement halen uit gras, maïs en andere eiwitbronnen

Dicht bij huis meer rendement halen uit gras, maïs en andere eiwitbronnen Dicht bij huis meer rendement halen uit gras, maïs en andere eiwitbronnen Heusden, 11 en 12 september 2014 Prof. Dr. J.P.M. (Johan) Sanders Biobased Commodity Chemicals (BCH) De nieuwe uitdaging voor biomassa

Nadere informatie

Procesoptimalisatie voor de productie van tweede generatie biobrandstoffen uit papier

Procesoptimalisatie voor de productie van tweede generatie biobrandstoffen uit papier Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2013 2014 Procesoptimalisatie voor de productie van tweede generatie biobrandstoffen uit papier Anke Van Gils Promotor: Dr. ir. Ingeborg Stals Tutor:

Nadere informatie

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Tandenstokerase - biochemie experiment -

Afsluitende les. Leerlingenhandleiding. Tandenstokerase - biochemie experiment - Afsluitende les Leerlingenhandleiding Tandenstokerase - biochemie experiment - Introductie Een enzym is een eiwit dat chemische reacties versnelt of mogelijk maakt. Enzymen zijn onmisbaar voor een goede

Nadere informatie

Bioraffinage. Naar een optimale verwaarding van biomassa BERT ANNEVELINK EN PAULIEN HARMSEN

Bioraffinage. Naar een optimale verwaarding van biomassa BERT ANNEVELINK EN PAULIEN HARMSEN Bioraffinage Naar een optimale verwaarding van biomassa BERT ANNEVELINK EN PAULIEN HARMSEN Bioraffinage Naar een optimale verwaarding van biomassa Bert Annevelink en Paulien Harmsen Oktober 2010 Uitgegeven

Nadere informatie

Winnen en bleken van papiergrondstoffen

Winnen en bleken van papiergrondstoffen 119 1 Winnen en bleken van papiergrondstoffen door M. Jennekens KNP Leykam 1. Inleiding 119 3 2. Naaldhout en loofhout 119 3 3. Winning van papiervezels 119 4 4. Secundaire vezelbron 119 5 5. Mechanische

Nadere informatie

Penicilline Delft 70 / 35 jaar. AvA nov 2015

Penicilline Delft 70 / 35 jaar. AvA nov 2015 Penicilline Delft 70 / 35 jaar AvA nov 2015 Penicilline Delft 70 / 35 jaar Penicilline Delft 70 / 35 jaar # Inleiding # Penicilline G # De familie # Historie van 6-APA # Expansie wereldwijd # Kostprijzen

Nadere informatie

Identificatie van bio-kunststof

Identificatie van bio-kunststof Identificatie van bio-kunststof materialen - nunclonschaaltje - pipetjes producten - bioplastiek (draagtas en playmaïs) - PE-draagtas - polystyreen verpakkingschips - stukje brood - lugol - water veiligheid

Nadere informatie

Vlaams Materialen Programma (VMP) hefboom 6 : duurzame chemie en kunststoffen. Saskia Walraedt

Vlaams Materialen Programma (VMP) hefboom 6 : duurzame chemie en kunststoffen. Saskia Walraedt Vlaams Materialen Programma (VMP) hefboom 6 : duurzame chemie en kunststoffen Saskia Walraedt sw@essenscia.be Inhoud Wat is het VMP? Hefboom chemie en kunststoffen in kringlopen Toekomst Duurzaam materialenbeheer

Nadere informatie

Thermische Druk Hydrolyse

Thermische Druk Hydrolyse Thermische Druk Hydrolyse Techniek om de conversie van moeilijke biomassa te verhogen Door: Ir. Frederik Oegema 1 4e Europese leverancier van biogas installaties Micro vergisting 50-130 kwe Co-vergisting

Nadere informatie

Productie van chemicaliën, biotransportbrandstoffenen materialen uit biomassa

Productie van chemicaliën, biotransportbrandstoffenen materialen uit biomassa Productie van chemicaliën, biotransportbrandstoffenen materialen uit biomassa B.F. van Egmond Energieonderzoek Centrum Nederland Materials, Testing& Analysis Rotterdam, 1 oktober 2013 Inhoud ECN Materials

Nadere informatie

Creëren van synergie in Biopark Terneuzen Energieconversiepark Sluiskil (NL) Jan Broeze, 14 mei 2013

Creëren van synergie in Biopark Terneuzen Energieconversiepark Sluiskil (NL) Jan Broeze, 14 mei 2013 Creëren van synergie in Biopark Terneuzen Energieconversiepark Sluiskil (NL) Jan Broeze, 14 mei 2013 Overzicht presentatie Ankerpunt: Biopark Terneuzen Ontwikkelingsproces Passende ontwikkelingsopties

Nadere informatie

WELKOM! 10 E SNOERTSEPLAKAVOND 29 JANUARI 2018

WELKOM! 10 E SNOERTSEPLAKAVOND 29 JANUARI 2018 WELKOM! 10 E SNOERTSEPLAKAVOND 29 JANUARI 2018 29 JANUARI 2018 10 E SNOERTSEPLAKAVOND Wat gaan we vanavond doen? 1. Winterstop op de Snoertseplak plannen maken 2. Hennep Unie(k)? Deel 1 Hans Temming WAT

Nadere informatie

Voor afmetingen waarvoor geen bewerkingsprijs staat vermeld gelden de prijzen op aanvraag

Voor afmetingen waarvoor geen bewerkingsprijs staat vermeld gelden de prijzen op aanvraag 19 x 13 x 19 x 1,5 mm 0,57 314,00 324,00 344,00 364,00 20 x 15 x 20 x 1,5 mm 0,61 314,00 324,00 344,00 364,00 25 x 15 x 25x 2 mm 0,96 227,00 237,00 257,00 277,00 10 x 20 x 10 x 2 mm 0,56 227,00 237,00

Nadere informatie

Bioraffinage, wat is het en wat levert het op?

Bioraffinage, wat is het en wat levert het op? Bioraffinage, wat is het en wat levert het op? Eindhoven, 7 maart 2008 Koen Meesters Projectleider/Onderzoeker Valorisatie van plantaardige productieketens Wageningen Universiteit en Researchcentrum Alternatieve

Nadere informatie

Gemodificeerd hout in de monumentenzorg

Gemodificeerd hout in de monumentenzorg Gemodificeerd hout in de monumentenzorg SR-outsymposium Restauratiebeurs 14 april 2011 Ir. J.G.M. Creemers SR outverduurzaming is onderdeel van outbescherming wat alle maatregelen omvat die men kan nemen

Nadere informatie

Eindexamen vwo scheikunde pilot II

Eindexamen vwo scheikunde pilot II Selectieve opname koolstofdioxide 1 maximumscore 2 Een juist antwoord kan als volgt zijn weergegeven: rechts van de pijl H + 1 juiste coëfficiënten 1 Indien in een overigens juiste vergelijking H 2 is

Nadere informatie

EWI-focus. Biogebaseerde industrie in Vlaanderen. 22 maart 2017

EWI-focus. Biogebaseerde industrie in Vlaanderen. 22 maart 2017 EWI-focus Biogebaseerde industrie in Vlaanderen 22 maart 2017 Sessie 1 Financiering van de bio-economie in Vlaanderen Nieuwe investeringen aantrekken Overheid & FIT: Vlaanderen als vestigingsplaats BBE

Nadere informatie

Reststromen: nieuwe kansen in de Biobased Economy

Reststromen: nieuwe kansen in de Biobased Economy Reststromen: nieuwe kansen in de Biobased Economy Bert Annevelink, Harriëtte Bos & Paul Bartels Wageningen UR, Biobased Products Lunchbijeenkomst Greenport Betuwse Bloem, Enspijk, 29 maart 2011 Inhoud

Nadere informatie

4-3-2009. Inhoud. Inleiding. Biomassa & biobrandstoffen

4-3-2009. Inhoud. Inleiding. Biomassa & biobrandstoffen Inhoud Verbrandingsinstallaties: mogelijkheden en beperkingen» Wat is biomassa?» Verbrandingstechnieken» Eigenschappen biomassa» Hout als biomassa» Warmteproductie» Stappenplan 4/03/2009 Nathalie Devriendt

Nadere informatie

Eindexamen vwo scheikunde pilot I

Eindexamen vwo scheikunde pilot I Duurzame productie van waterstof uit afvalwater 1 maximumscore 4 C 6 H 12 O 6 + 4 H 2 O 4 H 2 + 2 CH 3 COO + 2 HCO 3 + 4 H + molverhouding CH 3 COO : HCO 3 = 1 : 1 en C balans juist 1 coëfficiënt voor

Nadere informatie

Optimaliseren van de hydrolytische efficiëntie van Trichoderma reesei-enzymcocktails

Optimaliseren van de hydrolytische efficiëntie van Trichoderma reesei-enzymcocktails Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen Academiejaar 2013 2014 Optimaliseren van de hydrolytische efficiëntie van Trichoderma reesei-enzymcocktails Griet Driesschaert Promotor: Dr. Ing. Ingeborg Stals Tutor:

Nadere informatie

Bio NL. Een unieke collectie plantenstoffen: de brug tussen telers en nieuwe markten. Leon A. Mur Managing director

Bio NL. Een unieke collectie plantenstoffen: de brug tussen telers en nieuwe markten. Leon A. Mur Managing director Bio NL Een unieke collectie plantenstoffen: de brug tussen telers en nieuwe markten. Leon A. Mur Managing director Doelstelling Kenniscentrum Een doorbraak creëren voor de toepassing van plantenstoffen

Nadere informatie

Vergisting 2.0. Kostprijsreductie groen gas door verbeterde ontsluiting lignocellulose biomassa via twee synergetische pretreatment technieken

Vergisting 2.0. Kostprijsreductie groen gas door verbeterde ontsluiting lignocellulose biomassa via twee synergetische pretreatment technieken Vergisting 2.0 Kostprijsreductie groen gas door verbeterde ontsluiting lignocellulose biomassa via twee synergetische pretreatment technieken Opdrachtgever: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Projectpartners:

Nadere informatie

EOS Biobutanol. Resultaten en bevindingen van project. Datum 2009 Status Definitief

EOS Biobutanol. Resultaten en bevindingen van project. Datum 2009 Status Definitief Resultaten en bevindingen van project EOS Biobutanol Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus energie-innovatie. Tussen 2005 en 2011 kregen ruim 1000 innovatieve onderzoeks- en praktijkprojecten

Nadere informatie

VERKENNING van de BioBased Economy

VERKENNING van de BioBased Economy VERKENNING van de BioBased Economy Biobased of Biowaste? Vereniging van Ver(s)kenners Martijn Wagener 28-nov-2013 Indeling Introductie Virida! Wat is de Biobased Economy?! Principes: cascadering en raffinage!

Nadere informatie

Wat moeten we doen met zeewier? Johan van Groenestijn, Jelle van Leeuwen, Paulien Harmsen

Wat moeten we doen met zeewier? Johan van Groenestijn, Jelle van Leeuwen, Paulien Harmsen Wat moeten we doen met zeewier? Johan van Groenestijn, Jelle van Leeuwen, Paulien Harmsen Wageningen UR: Food & Biobased Research WFBR: 200 medewerkers Biobased Products: drie samenhangende programma s

Nadere informatie

Bio-ethanol: nu en in de toekomst

Bio-ethanol: nu en in de toekomst Bio-ethanol: nu en in de toekomst Rob Bakker Business Unit Biobased Products Agrotechnology & Food Innovations Wageningen UR robert.bakker@wur.nl Overzicht Introductie Bioethanol ethanol als brandstof

Nadere informatie

OPEN PRODUCTIE CONCEPT. BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen

OPEN PRODUCTIE CONCEPT. BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen OPEN PRODUCTIE CONCEPT BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen Ambitie OMC 1. Ter beschikking stellen infrastructuur 2. Ter beschikking stellen van productietechnologieën/-methoden 3. Ontwikkeling van nieuwe

Nadere informatie

Biomassa als grondstof voor bioraffinage

Biomassa als grondstof voor bioraffinage Biomassa als grondstof voor bioraffinage 1. Mogelijke toepassingen van biomassa Biomassa kent tal van toepassingen. Al eeuwenlang wordt het door de mens gebruikt als bron van voedsel, als voeder voor dieren,

Nadere informatie

Biobrandstoffen en Bioraffinage. Rob Bakker (met bijdragen van Rolf Blaauw, Edwin Keijsers, en Ana Lopez)

Biobrandstoffen en Bioraffinage. Rob Bakker (met bijdragen van Rolf Blaauw, Edwin Keijsers, en Ana Lopez) Biobrandstoffen en Bioraffinage Rob Bakker (met bijdragen van Rolf Blaauw, Edwin Keijsers, en Ana Lopez) Overzicht Biobrandstoffen: afbakening Huidige biobrandstoffen Bioethanol Biodiesel Geavanceerde

Nadere informatie

Benutting nieuwe groene (afval) reststromen als tweede generatie biobrandstof. Bijeenkomst studiegroep bio-energie 19 december 2017

Benutting nieuwe groene (afval) reststromen als tweede generatie biobrandstof. Bijeenkomst studiegroep bio-energie 19 december 2017 Benutting nieuwe groene (afval) reststromen als tweede generatie biobrandstof Bijeenkomst studiegroep bio-energie 19 december 2017 De wereld is van ons allemaal We zijn er alleen niet altijd even zuinig

Nadere informatie

ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS

ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS ZIJSTROOMVERWAARDING OVERZICHT 2016 update binnenkort beschikbaar op www.reffibre.eu SHEET 2 ZIJSTROOMVERWAARDING OVERZICHT 14 verwaardingsroutes NL PKI in enkele gevallen

Nadere informatie

Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs

Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs CBBE-docentendag 13 September 2016, Ben van den Broek Wageningen University & Research Universiteit Onderzoekinstelling 2 Wageningen

Nadere informatie