TOILETPAPIER UIT AFVALWATER, EEN WAARDEVOLLE GRONDSTOF

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "TOILETPAPIER UIT AFVALWATER, EEN WAARDEVOLLE GRONDSTOF"

Transcriptie

1 TOILETPAPIER UIT AFVALWATER, EEN WAARDEVOLLE GRONDSTOF 19 juni 2014 Yede van der Kooij voorzitter werkgroep Cellulose

2 Yede van der Kooij Studies, consulting and research Sludge Wastewater Waste Bio based economy Trekker werkgroep Cellulose

3 Wat is de Grondstoffenfabriek? Concept: De rwzi als grondstoffenfabriek Concreet: Een installatie vanwaar afvalwater wordt opgewerkt tot grondstof(fen)

4 Werkgroepen Alginaat Fosfaat Verkenners Bio plastics (nu vetzuren) Kernteam Communicatie Cellulose Markt en ketens Juridisch

5 Werkgroep Cellulose Doel: Bevorderen transitie van afvalwaterzuivering naar grondstoffenfabriek op gebied van cellulose Sluiten van de grondstof cyclus voor cellulose door ketenontwikkeling Hulpmiddelen Plan van aanpak Onderzoeken Input derden

6 Werkgroep Cellulose: Plan van aanpak Ambities: 1. Nuttige toepassing zeefgoed binnen 3 jaar 2. Besparen geld afvalwaterzuivering 3. Verdienmodel door verkoop waardevolle grondstof

7 Deelnemers werkgroep Cellulose Chris Reijken Heleen Pinkse Robert Kras Inge van der Velde / Bonnie Bult Elbert Majoor Peter van Vugt Dirk Koot Yede van der Kooij.. Waternet Ws Groot Salland Ws Aa en Maas Ws Reest en Wieden Ws Groot Salland (kernteam) Ws Aa en Maas Hh Hollands Noorder Kwartier Wetterskip Fryslân

8 Status STOWA onderzoeken Influent fijnzeven in RWZI s ( ) Mogelijkheden slib en waterlijn Verkenning mogelijkheden verwaarding zeefgoed ( ) Identificatie mogelijkheden zeefgoed Contouren verwaarding / van 0 tot 200 per ton Kennis: Kwaliteit vezels Vezelgrondstof uit zeefgoed ( ) Van afval tot grondstof Advies over aanpak

9 Stand van zaken projecten Rwzi Blaricum staat pilot fijnzeef (STOWA onderzoeken) Pilot rwzi Leeuwarden (TTS) Rwzi Aarle Rixtel (loopt) Project CADoS rwzi Ulrum (realisatie) Project CelluCycle /Beemster(aanbesteding)

10 Vele toepassingen zeefgoed Composteren Vergisten Verbranden Asfalt Beton Isolatie materiaal Vetzuren Bio plastics Bio ethanol Papier / verpakking

11 Status voortgang werkgroep Analyse business cases (mei 2014) Stimuleren Ketenontwikkeling STOWA onderzoek Cellulose uit primair slib Wensen onderzoek Ontwikkeling meetmethode cellulosevezel Hygiëne

12 Cellulose uit primair slib voorbezinking actiefslib nabezinking Primairslib zeefgoed Spuislib Waterlijn Rest indikken? Sliblijn gisten 50% cellulose naar primair slib % van ds primair slib is cellulose Primair slib kleine hoeveelheid vergeleken bij influent

13 Analyse Business Cases Analyse business cases Welke BC s? Uitbreiding biologische capaciteit rwzi Verwaarding door fijnzeef Kennishiaten Aanbevelingen

14 BC positief Biologische uitbreiding: TSS > 50% 100 / ton DS zeefgoed Terugwinning Zeefgoed: TSS > 50 % + 90 tot 100 per ton DS zeefgoed opgewerkt TSS > 60 % + 15 tot 30 per ton DS zeefgoed opgewerkt

15 Kennishiaten: Wat moet er gebeuren? Effect op de waterlijn vaststellen Toegepast marktonderzoek vezels Onderzoek zeeftechnieken Bewerkingstechnieken Juridische aspecten

16 Van denken naar doen Niet focussen op stand alone onderzoek Integreren in projecten Projecten Meer projecten nodig Partners: Stakeholders in de verwaardingsketen Waterschappen gezamenlijk Met bedrijfsleven Gezamenlijke vraagstukken Werkgroep Cellulose Juridisch (bijv. afval versus grondstof) Green deals

17 Oproep Aan Waterschappen en bedrijfsleven: Hebben jullie: Ideeën voor toepassing cellulose Plannen voor uitbreiding, technieken en / of producten Neem contact met ons op! Werkgroep Cellulose yvanderkooij@wetterskipfryslan.nl Secretariaat Energiefabriek infogrondstoffenfabriek@wsrl.nl Of via de website

18 . En schiet een beetje op met die maatregelen!

Memo. Cellulose winnen uit afvalwater

Memo. Cellulose winnen uit afvalwater Aan Alice Fermont Kopie aan Cor Verkerk Contactpersoon Chris Reijken Doorkiesnummer 020 608 28 33 Onderwerp Cellulose uit afvalwater stand van zaken Fax afdeling 020 608 39 00 E-mail chris.reijken @waternet.nl

Nadere informatie

Bijlage 5: Terugwinnen grondstoffen: toepassingsmogelijkheden voor de rwzi Utrecht (DM 842468)

Bijlage 5: Terugwinnen grondstoffen: toepassingsmogelijkheden voor de rwzi Utrecht (DM 842468) Bijlage 5: Terugwinnen grondstoffen: toepassingsmogelijkheden voor de rwzi Utrecht (DM 842468) Datum: 10 juli 2014 Ons kenmerk: 842468 Aan: Algemeen Bestuur Van: Willem de Jager, Marlies Verhoeven Betreft

Nadere informatie

Verslag van het symposium Toiletpapier uit afvalwater, een waardevolle grondstof, op 19 juni 2014 op landgoed Groot Warnsborn bij Arnhem.

Verslag van het symposium Toiletpapier uit afvalwater, een waardevolle grondstof, op 19 juni 2014 op landgoed Groot Warnsborn bij Arnhem. Verslag van het symposium Toiletpapier uit afvalwater, een waardevolle grondstof, op 19 juni 2014 op landgoed Groot Warnsborn bij Arnhem. Alle ketenpartijen voor het eerst bijeen op symposium Toiletpapier

Nadere informatie

Toiletpapier een waardevolle grondstof GaLiCos: Strippen NH 3 uit afvalwater

Toiletpapier een waardevolle grondstof GaLiCos: Strippen NH 3 uit afvalwater Toiletpapier een waardevolle grondstof GaLiCos: Strippen NH 3 uit afvalwater Aquarama Trade Fair TNAV Workshop 23 oktober 2014 Coos Wessels Toiletpapier in afvalwater 10 tot 14 kg per persoon per jaar

Nadere informatie

ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek. Marco Kwak Projectontwikkeling

ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek. Marco Kwak Projectontwikkeling ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek Marco Kwak Projectontwikkeling Waterschappen en Attero: Gemeenschappelijk doel Grondstoffen en Nutriënten Energie GrondstoffenFabriek

Nadere informatie

FOSFAATFABRIEK. Coert Petri (Waterschap Rijn en IJssel) Green Deal en Ketenakkoord Fosfaat

FOSFAATFABRIEK. Coert Petri (Waterschap Rijn en IJssel) Green Deal en Ketenakkoord Fosfaat FOSFAATFABRIEK Green Deal en Ketenakkoord Fosfaat Coert Petri (Waterschap Rijn en IJssel) (Rafaël Lazaroms, coördinator klimaat en energie Unie van Waterschappen) 1 mei 2012 1 Inhoud presentatie Green

Nadere informatie

Vezels als grondstof voor biobased producten. Ir. Maurice Henssen (Bioclear b.v.)

Vezels als grondstof voor biobased producten. Ir. Maurice Henssen (Bioclear b.v.) Vezels als grondstof voor biobased producten Ir. Maurice Henssen (Bioclear b.v.) Opdrachtverlening STOWA Grondstoffenfabriek Inhoud presentatie Inventarisatie hoogwaardige afzetmogelijkheden zeefgoed Technische,

Nadere informatie

Verwaarding van zeefgoed:

Verwaarding van zeefgoed: Verwaarding van zeefgoed: Subtitel Verkenning van afzetmogelijkheden Rik Winters, Amersfoort, 13 maart 2012. Inleiding Bioclear/KNN Zeefgoed Toepassingsmogelijkheden Belemmeringen Conclusies Vervolg Bioclear

Nadere informatie

Cellulose Assisted Dewatering of SLudge:

Cellulose Assisted Dewatering of SLudge: 14 september 2017 1 Cellulose Assisted Dewatering of SLudge: Gericht op ontwatering van slib door hergebruik van cellulosevezel! 4 jarig onderzoeksproject (eind 10 september 2017) Uitgevoerd door 6 partijen

Nadere informatie

Waterschappen en Energieakkoord

Waterschappen en Energieakkoord Waterschappen en Energieakkoord Energiekansen in het Waterbeheer Hennie Roorda/Rafaël Lazaroms Unie van Waterschappen mei 5, 2014 1 Waar staan de waterschappen voor? Waterveiligheid (veilig wonen en werken

Nadere informatie

Grant agreement no: Deliverable number: D6.12 Partner responsible: Deliverable author(s): J. Boersma. Quality assurance:

Grant agreement no: Deliverable number: D6.12 Partner responsible: Deliverable author(s): J. Boersma. Quality assurance: D6.12 Open day Grant agreement no: 630492 Deliverable number: D6.12 Partner responsible: WAM Deliverable author(s): J. Boersma Quality assurance: K. Roest Planned delivery date: 31 January 2016 Actual

Nadere informatie

Helmonds Energie Convenant

Helmonds Energie Convenant Helmonds Energie Convenant Duurzaamheid bij het waterschap 23 november 2016 Inhoud Waterschappen in NL, WSAM Energie en Grondstoffen Cellulose terugwinning op rwzi Aarle-Rixtel Waterboards care for Sufficient

Nadere informatie

Denktank Circulaire Economie Consolidatie 3 maart 2016

Denktank Circulaire Economie Consolidatie 3 maart 2016 Denktank Circulaire Economie Consolidatie 3 maart 2016 1. In de startblokken Wat doen we al rond dit onderwerp We produceren elektriciteit en warmte door middel van gisting van al ons slib en verbranding

Nadere informatie

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen Duopresentatie Hennie Roorda en Tanja Klip 1. Ambities en resultaten waterschappen

Nadere informatie

Presentatie Fijnzeven rwzi Aarle-Rixtel marktconsultatie

Presentatie Fijnzeven rwzi Aarle-Rixtel marktconsultatie Presentatie 20-06 - 2007 1 Fijnzeven rwzi Aarle-Rixtel marktconsultatie Agenda 2 13.00u 13.05u Welkomstwoord en voorstellen - 13.05u 13.20u Introductie en scope opdracht 13.20u 13.35u Beoogde oplossing

Nadere informatie

Grant agreement no: Deliverable number: D6.9 Partner responsible: Deliverable author(s): KWR, CirTec, WAM. Quality assurance:

Grant agreement no: Deliverable number: D6.9 Partner responsible: Deliverable author(s): KWR, CirTec, WAM. Quality assurance: D6.9 Press releases Grant agreement no: 630492 Deliverable number: D6.9 Partner responsible: KWR Deliverable author(s): KWR, CirTec, WAM Quality assurance: Kees Roest (KWR) Planned delivery date: 31 October

Nadere informatie

Versie: 3.0 Status: definitief Datum: 1 juni Marktconsultatie / inspiratiesessie Grondstoffen waterschap Zuiderzeeland

Versie: 3.0 Status: definitief Datum: 1 juni Marktconsultatie / inspiratiesessie Grondstoffen waterschap Zuiderzeeland Marktconsultatie / inspiratiesessie Grondstoffen waterschap Zuiderzeeland Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Marktconsultatie... 4 2.1 Aanleiding... 4 2.2 Doel van de marktconsultatie... 4 2.3 Contactgegevens...

Nadere informatie

Influent fijnzeven in rwzi s. Chris Ruiken Enna Klaversma

Influent fijnzeven in rwzi s. Chris Ruiken Enna Klaversma Influent fijnzeven in rwzi s Chris Ruiken Enna Klaversma Inhoud Kosten en opbrengsten Energiebalans 19-05-2010 2 Grofvuilrooster 6 mm Zandvanger Voorbezinktank aeratietank nabezinktank effluent Primair

Nadere informatie

Notitie. Energie- en Grondstoffenfabriek. Twynstra Gudde. WO mzf

Notitie. Energie- en Grondstoffenfabriek. Twynstra Gudde. WO mzf Notitie Aan Van Energie- en Grondstoffenfabriek Twynstra Gudde Datum 13 oktober 2014 Ons kenmerk WO-1410-0131-mzf De waterschappen beschouwen afvalwater niet langer als een te zuiveren en te verwerken

Nadere informatie

Grondstoffenvisie. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. September 2014 Else Langbroek Marlies Verhoeven DM

Grondstoffenvisie. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. September 2014 Else Langbroek Marlies Verhoeven DM Grondstoffenvisie Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden September 2014 Else Langbroek Marlies Verhoeven DM 851725 Waarom een grondstoffenvisie? Er is een transitie gaande in het denken over afvalstromen:

Nadere informatie

C-174 Green Deal Grondstoffen Unie van Waterschappen Rijk

C-174 Green Deal Grondstoffen Unie van Waterschappen Rijk C-174 Green Deal Grondstoffen Unie van Waterschappen Rijk Partijen: 1. De Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J. Kamp en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, mevrouw W.J. Mansveld,

Nadere informatie

GER-waarden en milieu-impact scores hulpstoffen voor de afvalwaterzuivering. Heleen Pinkse

GER-waarden en milieu-impact scores hulpstoffen voor de afvalwaterzuivering. Heleen Pinkse GER-waarden en milieu-impact scores hulpstoffen voor de afvalwaterzuivering Heleen Pinkse Aanleiding Energiefabriek: Door toepassen van chemicaliën kan energiegebruik van de zuivering verminderen, maar..

Nadere informatie

VAN PROBLEEM NAAR GRONDSTOF THIJS COPINI HOOGHEEMRAADSCHAP HOLLANDS NOORDERKWARTIER

VAN PROBLEEM NAAR GRONDSTOF THIJS COPINI HOOGHEEMRAADSCHAP HOLLANDS NOORDERKWARTIER VAN PROBLEEM NAAR GRONDSTOF THIJS COPINI HOOGHEEMRAADSCHAP HOLLANDS NOORDERKWARTIER Presentatie Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) Energie en grondstoffenfabriek HHNK en de EFGF Beleid biomassa

Nadere informatie

RWZI Tilburg Energie- en grondstoffenfabriek

RWZI Tilburg Energie- en grondstoffenfabriek RWZI Tilburg Energie- en grondstoffenfabriek Waterschap De Dommel Het idee + Afvalwater zuiveringsslib = Waarom RWZI Tilburg? RWZI Tilburg (cap. 350.000 i.e.; 8.000 ton d.s.) alleen aanpassingen in de

Nadere informatie

DE ENERGIE- & GRONDSTOFFENFABRIEK

DE ENERGIE- & GRONDSTOFFENFABRIEK jaarbericht 2015 DE ENERGIE- & GRONDSTOFFENFABRIEK Het water van ons land is de afgelopen de- en onorthodoxe werkwijzen. Door ze uit te De waterschappen staan voor droge cennia stukken schoner geworden.

Nadere informatie

GRONDSTOFFEN UIT RIOOLSLIB. Leon Korving - Milieubeurs 2012-10 oktober 2012

GRONDSTOFFEN UIT RIOOLSLIB. Leon Korving - Milieubeurs 2012-10 oktober 2012 1 GRONDSTOFFEN UIT RIOOLSLIB Leon Korving - Milieubeurs 2012-10 oktober 2012 Inhoud 2 Grondstoffen uit de rioolwaterzuivering Voorbeeld: fosfaat Rol regelgeving RWZI of Grondstoffenfabriek? 3 www.grondstoffenfabriek.nl

Nadere informatie

Energie en Grondstoffenfabriek Amersfoort

Energie en Grondstoffenfabriek Amersfoort Energie en Grondstoffenfabriek Amersfoort Amersfoort, 2017 Henry van Veldhuizen https://www.youtube.com/watch?v=5bzezh4xqhu Inhoud Ontwikkelingen Energie en Grondstoffen Landelijke visie en aanpak Visie

Nadere informatie

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE

GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE GREEN DEAL DUURZAME ENERGIE In kort bestek Rafael Lazaroms INHOUDSOPGAVE 1. Wat houdt het in? 2. Motieven, doelstellingen en ambities 3. Organisatiestructuur GELOOFWAARDIGE BOODSCHAP Waterschappen hebben

Nadere informatie

Chris Ruiken. 21 juni 2011

Chris Ruiken. 21 juni 2011 Influent zeven Chris Ruiken 21 juni 2011 Inhoud 1. Introductie 2. Demo installatie Blaricum 3. Massabalansen cellulose 4. Conclusie Afvalwater bevat van alles en nog wat. Toiletpapier is ongeveer 30% van

Nadere informatie

Missie, visie en strategie slibverwerking waterschap Rijn en IJssel

Missie, visie en strategie slibverwerking waterschap Rijn en IJssel BIJLAGE 1 Missie, visie en strategie slibverwerking waterschap Rijn en IJssel Missie We verwerken het zuiveringsslib tegen de laagste maatschappelijke kosten, waarbij we ons inzetten de in het slib aanwezige

Nadere informatie

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld

Nadere informatie

Aan: Leden Platform Afvalwater en Energie (zie bijlage 1).

Aan: Leden Platform Afvalwater en Energie (zie bijlage 1). Aan: Leden Platform Afvalwater en Energie (zie bijlage 1). Van: R. Neef Betreft: Aanwezig 4 de Bijeenkomst Platform Afvalwater en Energie Zie bijlage 1 Datum: 13 maart 2012 Agenda De agenda voor de 4 de

Nadere informatie

Watertechniek en mestverwerking

Watertechniek en mestverwerking Watertechniek en mestverwerking Workshop Wetsus & Innovatienetwerk 27 juni 2012 Leon Korving combining scientific excellence with commercial relevance 1 Rioolwater vs mest Overeenkomsten: Herkomst (vnl.

Nadere informatie

Antwoordenboekje Lespakket bezoek rioolwaterzuivering Juni 2016

Antwoordenboekje Lespakket bezoek rioolwaterzuivering Juni 2016 Antwoordenboekje Lespakket bezoek rioolwaterzuivering Juni 2016 Vragen/opdrachten voorafgaand aan het bezoek Vraag 1 Grof vuil halen we met een rooster uit het afvalwater. Noem 4 dingen die je verwacht

Nadere informatie

KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN

KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN AKKOORDEN EN GREEN DEALS Rafaël Lazaroms Coördinator Energie en duurzaamheid Unie van Waterschappen 1. Duurzaamheid en taken waterschappen 2. Duurzame ambities in akkoorden

Nadere informatie

Grontmij. A fascinating company

Grontmij. A fascinating company Grontmij A fascinating company 1 Wie we zijn Grontmij Group Derde grootste multidisciplinair advies- en ingenieursbureau in Europa Voor duurzame infrastructuur & mobiliteit; industrie, water & energie

Nadere informatie

Bijlage 4: Milieu en energieprestaties: Emissies van de toekomstige rwzi Utrecht (DM 851139)

Bijlage 4: Milieu en energieprestaties: Emissies van de toekomstige rwzi Utrecht (DM 851139) Notitie HASKONINGDHV NEDERLAND B.V. WATER TECHNOLOGY Bijlage 4: Milieu en energieprestaties: Emissies van de toekomstige rwzi Utrecht (DM 851139) Aan : E. Rekswinkel, M. Boersen Van : Wim Wiegant Controle

Nadere informatie

NAAR EEN ONDERZOEKSPROGRAMMA GRONDSTOFFENWINNING

NAAR EEN ONDERZOEKSPROGRAMMA GRONDSTOFFENWINNING NAAR EEN ONDERZOEKSPROGRAMMA GRONDSTOFFENWINNING 2015-2017 RAPPORT 2015 36 NAAR EEN ONDERZOEKSPROGRAMMA GROND- STOFFENWINNING 2015-2017 RAPPORT 2015 36 ISBN 978-90-5773-689-6 stowa@stowa.nl www.stowa.nl

Nadere informatie

Circulaire economie voor de waterschappen

Circulaire economie voor de waterschappen Circulaire economie voor de waterschappen Inez van Tilburg, 27-9-2018 De waterschappen Voldoende water Schoon water Veilig water Wat is circulaire economie? Minimaliseren van gebruik primaire grondstoffen

Nadere informatie

Nieuwbouw rwzi Weesp in 2020: is voorbezinking nog doelmatig duurzaam?

Nieuwbouw rwzi Weesp in 2020: is voorbezinking nog doelmatig duurzaam? Nieuwbouw rwzi Weesp in 2020: is voorbezinking nog doelmatig duurzaam? Hans van Fulpen, Manon Bechger (Waternet), Ronnie Berg, Berend Reitsma (Tauw) De rwzi Weesp is verouderd en zal uiterlijk 2020 worden

Nadere informatie

Lespakket Bezoek rioolwaterzuivering Juni 2016

Lespakket Bezoek rioolwaterzuivering Juni 2016 Lespakket Bezoek rioolwaterzuivering Juni 2016 Rioolwaterzuivering (RWZI) Misschien fiets je weleens langs een rioolwaterzuivering (RWZI) of heb je ooit een bezoek gebracht. Waterschap Aa en Maas heeft

Nadere informatie

Thermische Druk Hydrolyse

Thermische Druk Hydrolyse Thermische Druk Hydrolyse Techniek om de conversie van moeilijke biomassa te verhogen Door: Ir. Frederik Oegema 1 4e Europese leverancier van biogas installaties Micro vergisting 50-130 kwe Co-vergisting

Nadere informatie

VERKLARING Green Deal tussen Unie van waterschappen en Rijksoverheid

VERKLARING Green Deal tussen Unie van waterschappen en Rijksoverheid VERKLARING Green Deal tussen Unie van waterschappen en Rijksoverheid Ondergetekenden: 1. De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, ieder

Nadere informatie

Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath

Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath Openbaar Eindrapport Projectnummer: Projecttitel: DEI1400022 Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath 1 SAMENVATTING Dit project is een demonstratie van energiewinning uit hernieuwbare

Nadere informatie

Juridische Handreiking Duurzame Energie & Grondstoffen. Workshop 5 maart 2015 Aster Veldkamp

Juridische Handreiking Duurzame Energie & Grondstoffen. Workshop 5 maart 2015 Aster Veldkamp Juridische Handreiking Duurzame Energie & Grondstoffen Workshop 5 maart 2015 Aster Veldkamp Inhoud Workshop Afvalstoffenrecht 1. Introductie 2. Van afvalwaterzuivering naar grondstoffen rwzi 3. Het begrip

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : F.K.L. Spijkervet AB CATEGORIE : B-STUK (Beleidsstuk) VERGADERING D.D. : 26 november 2013 NUMMER : WM/MIW/RGo/7977 OPSTELLER : R. Gort, 0522-276805 FUNCTIE

Nadere informatie

MJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer

MJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer MJA-Sectorrapport 2013 Afvalwaterzuiveringsbeheer Colofon Projectnaam: MJA-monitoring Afvalwaterzuiveringsbeheer Datum: 140617 Status: Definitief Kenmerk: 1235678/223/HVDK/cc/156024 Locatie: Utrecht Contactpersoon:

Nadere informatie

Aan de commissie wordt advies gevraagd op onderstaand voorstel aan het AB:

Aan de commissie wordt advies gevraagd op onderstaand voorstel aan het AB: Aan commissie Water 9 april 2019 VOORSTEL Portefeuillehouder B.J. van Vreeswijk Documentnr. 1370119/1370120 Programma Waterketen Projectnummer P6107 Afdeling Projectrealisatie Bijlage(n) Vertrouwelijke

Nadere informatie

ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS

ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS ZIJSTROOMVERWAARDING SPYROS BOUSIOS ZIJSTROOMVERWAARDING OVERZICHT 2016 update binnenkort beschikbaar op www.reffibre.eu SHEET 2 ZIJSTROOMVERWAARDING OVERZICHT 14 verwaardingsroutes NL PKI in enkele gevallen

Nadere informatie

Zonder water, geen papier

Zonder water, geen papier Zonder water, geen papier (en zonder papier geen Waterschappen:) Grenzen bestaan alleen in je hoofd! Leon P.A.A. Joore M.Sc. Millvision B.V. Grondstoffenfabriek, energietransitie keten en KCPK, 20 Juni

Nadere informatie

Verkenning mogelijkheden

Verkenning mogelijkheden final l rereport Verkenning mogelijkheden grondstof rwzi rapport 2013 31 I Verkenning mogelijkheden Grondstof RWZI rapport 2013 31 ISBN 978.90.5778.626.1 stowa@stowa.nl www.stowa.nl TEL 033 460 32 00 FAX

Nadere informatie

INNOVATIE-PROGRAMMA Afvalwatersysteem

INNOVATIE-PROGRAMMA Afvalwatersysteem INNOVATIE-PROGRAMMA Afvalwatersysteem Beheer Transitie Duurzaam Innovatie Maatregelenprogramma SAF Transitie management Duurzaamheid Innovatie-programma Focus en Invloed BEHEER Principes voor Innovatie

Nadere informatie

Vloeibaar goud: de routekaart afvalwaterketen

Vloeibaar goud: de routekaart afvalwaterketen Vloeibaar goud: de routekaart afvalwaterketen De huidige situatie Het meeste water dat we in huis of bedrijf gebruiken, spoelt via de riolering naar een rioolwaterzuivering (rwzi). De 350 rwzi s zuiveren

Nadere informatie

Circulaire economie en duurzaamheid bij Waterschappen. Douwe Jan Tilkema directeur. Innovatie en Ondernemerschap bij Waterschappen

Circulaire economie en duurzaamheid bij Waterschappen. Douwe Jan Tilkema directeur. Innovatie en Ondernemerschap bij Waterschappen Circulaire economie en duurzaamheid bij Waterschappen Douwe Jan Tilkema directeur Innovatie en Ondernemerschap bij Waterschappen Definitie van de competentie ondernemerschap Signaleren van kansen in de

Nadere informatie

HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND. Circulaire kansen en knelpunten December 2018

HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND. Circulaire kansen en knelpunten December 2018 HOOGHEEMRAADSCHAP VAN RIJNLAND Circulaire kansen en knelpunten December 2018 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE & AANPAK WAT IS EEN CIRCULAIR HOOGHEEMRAADSCHAP? Definities Karakteristieken Belangrijke kringlopen

Nadere informatie

Bijeenkomst AM verbindt NL: Materialenpaspoort. Kkkkkkkkkkkkkkk Llll ll

Bijeenkomst AM verbindt NL: Materialenpaspoort. Kkkkkkkkkkkkkkk Llll ll Bijeenkomst AM verbindt NL: Materialenpaspoort Kkkkkkkkkkkkkkk Llll ll Programma 13.00 uur Start programma welkom en opening door Ariea Vermeulen (Platform WOW) 13.15 uur Presentatie door assetowners:

Nadere informatie

De economische betekenis van waterschappen. mr.drs. Peter C.G. Glas Voorzitter Unie van Waterschappen 5 september 2013

De economische betekenis van waterschappen. mr.drs. Peter C.G. Glas Voorzitter Unie van Waterschappen 5 september 2013 De economische betekenis van waterschappen mr.drs. Peter C.G. Glas Voorzitter Unie van Waterschappen 5 september 2013 1 Gefeliciteerd! 2 opzet Waterschappen en ons land Strijd tegen het water Deltaplan

Nadere informatie

VERKENNING HAALBAARHEID TERUGWINNING CELLULOSE UIT PRIMAIR SLIB

VERKENNING HAALBAARHEID TERUGWINNING CELLULOSE UIT PRIMAIR SLIB VERKENNING HAALBAARHEID TERUGWINNING CELLULOSE UIT PRIMAIR SLIB RAPPORT 2016 18 A VERKENNING HAALBAARHEID TERUGWINNING CELLULOSE UIT PRIMAIR SLIB RAPPORT 2016 18 ISBN 978.90.5773.698.8 stowa@stowa.nl www.stowa.nl

Nadere informatie

Afvalwater zuiveren Bezoek Wageningse Alumnivereniging 22 april 2014

Afvalwater zuiveren Bezoek Wageningse Alumnivereniging 22 april 2014 Afvalwater zuiveren 1970-2030 Bezoek Wageningse Alumnivereniging 22 april 2014 Even voorstellen: Mathijs Oosterhuis (T32, 1993) Specialisatie: milieutechnologie 1999-2003 TNO-MEP 2003-heden Waterschap

Nadere informatie

vezelgrondstof uit zeefgoed

vezelgrondstof uit zeefgoed fina final l rereport vezelgrondstof uit zeefgoed rapport 2013 21 vezelgrondstof uit zeefgoed rapport 2013 21 ISBN 978.90.5773.631.1 stowa@stowa.nl www.stowa.nl TEL 033 460 32 00 FAX 033 460 32 01 Stationsplein

Nadere informatie

MJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer

MJA-Sectorrapport Afvalwaterzuiveringsbeheer MJA-Sectorrapport 2015 Afvalwaterzuiveringsbeheer Colofon Projectnaam: MJA-monitoring 2015 Sector: Afvalwaterzuiveringsbeheer Datum: 161017 Status: Kenmerk: Locatie: Contactpersoon: Definitief HVDK/156024

Nadere informatie

UPDATE VEZELGRONDSTOFFEN ACTIVITEITEN SPYROS BOUSIOS

UPDATE VEZELGRONDSTOFFEN ACTIVITEITEN SPYROS BOUSIOS UPDATE VEZELGRONDSTOFFEN ACTIVITEITEN SPYROS BOUSIOS VG activiteiten Grondstofvoorziening Maximale verwaarding grondstoffen Efficiënte vezelbehandeling SHEET 2 GRONDSTOFVOORZIENING: HET BIO-FIB PROJECT

Nadere informatie

Kansen voor duurzame opwekking van energie bij Waterschap De Dommel

Kansen voor duurzame opwekking van energie bij Waterschap De Dommel Page 1 of 5 Kansen voor duurzame opwekking van energie bij Waterschap De Dommel Auteur: Anne Bosma, Tony Flameling, Toine van Dartel, Ruud Holtzer Bedrijfsnaam: Tauw, Waterschap De Dommel Rioolwaterzuiveringen

Nadere informatie

Programma Circulaire Economie RKI NRK, december 2018

Programma Circulaire Economie RKI NRK, december 2018 Programma Circulaire Economie RKI, december 2018 Het sluiten van kringloop Aanpak programma /PEN Stuurgroep CE e acties/projecten Door (groepen) bedrijven Consumentenproducten acties/projecten door bedrijven

Nadere informatie

Aa & Maas: Afvalwaterstrategie

Aa & Maas: Afvalwaterstrategie 2 Aa & Maas: Afvalwaterstrategie Waarom een afvalwaterstrategie? Aanleiding Ons dagelijks werk is het zuiveren van afvalwater. Hierbij realiseren we, ook in landelijk perspectief, een uitstekende effluentkwaliteit

Nadere informatie

Vakantiecursus. Serieus. Circulair. 12 januari 2018

Vakantiecursus. Serieus. Circulair. 12 januari 2018 Vakantiecursus Serieus. Circulair. 12 januari 2018 Duurzaamheid - Duitse boekhouder zilvermijn in Freiberg - Sylvicultura Oeconomica Verduurzamen Ander economisch beeld: - Mínder produceren, niet meer

Nadere informatie

Nutriënten & de Circulaire Economie

Nutriënten & de Circulaire Economie Nutriënten & de Circulaire Economie Nutrient Platform, 19 april 2016 Wouter de Buck, Inge de Weerd, Ruud Schemen In gesprek over... 1. Nutriëntenrecycling in Nederland 2. Welke belemmeringen zijn er nog?

Nadere informatie

Bijlage 1. Noorderzijlvest Gemiddeld Nederland NZV t.o.v. gem. 2006 78,2 83,7-5,5 2009 81,6 86,6-5,0 2012 84,6 86,6-2,0

Bijlage 1. Noorderzijlvest Gemiddeld Nederland NZV t.o.v. gem. 2006 78,2 83,7-5,5 2009 81,6 86,6-5,0 2012 84,6 86,6-2,0 Bijlage 1 Inleiding Door ons waterschap is voor het jaar 2012 weer deelgenomen aan de Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer (BVZ). Met de uitkomsten van deze vergelijking kan de positie c.q. score van

Nadere informatie

Mest: de melkkoe voor de productie van grondstoffen. A. Visser Maart 2015

Mest: de melkkoe voor de productie van grondstoffen. A. Visser Maart 2015 Mest: de melkkoe voor de productie van grondstoffen A. Visser Maart 2015 André Visser Sinds 1999 bij Royal HaskoningDHV Actief op het vlak duurzaamheid en circulaire economie - energiefabriek - grondstoffenfabriek

Nadere informatie

Green Deal. duurzaam denken & doen

Green Deal. duurzaam denken & doen Green Deal HEROS op koers duurzaam denken & doen HEROS SLUISKIL B.V. Heros ligt op koers met de implementatie van de Green Deal verduurzaming AEC-bodemas. Als specialist in het herwinnen van grondstoffen

Nadere informatie

ONTWIKKELAGENDA GRONDSTOFFEN VERSTANDIG OP WEG NAAR EEN CIRCULAIR WATERSCHAP IN 2050

ONTWIKKELAGENDA GRONDSTOFFEN VERSTANDIG OP WEG NAAR EEN CIRCULAIR WATERSCHAP IN 2050 ONTWIKKELAGENDA GRONDSTOFFEN 2018-2021 VERSTANDIG OP WEG NAAR EEN CIRCULAIR WATERSCHAP IN 2050 Verstandig op weg naar een circulair waterschap in 2050 Waterschap Zuiderzeeland wil in 2050 een circulair

Nadere informatie

Duurzame dorpen. Duurzame dorpen en een circulaire ontwikkeling. Marco Kwak Attero BV New Business Development

Duurzame dorpen. Duurzame dorpen en een circulaire ontwikkeling. Marco Kwak Attero BV New Business Development Duurzame dorpen Duurzame dorpen en een circulaire ontwikkeling Marco Kwak Attero BV New Business Development Basisprincipes van Attero Naast de Ladder van Lansink, Cradle to Cradle en de Circulaire Economie;

Nadere informatie

Omzet.Amersfoort. Van onderzoek naar realisatie. Henry van Veldhuizen 28 juni 2011

Omzet.Amersfoort. Van onderzoek naar realisatie. Henry van Veldhuizen 28 juni 2011 Omzet.Amersfoort Van onderzoek naar realisatie Henry van Veldhuizen 28 juni 2011 Doelen 1. Terugkoppeling onderzoek Omzet.Amersfoort 2. Voorbereiden voorstel AB 30 juni 2011 Historie van het project: plannen

Nadere informatie

AFVALWATER IS HET NIEUWE GOUD

AFVALWATER IS HET NIEUWE GOUD AFVALWATER IS HET NIEUWE GOUD De juridische aspecten van de Grondstoffenfabriek Universiteit Utrecht Water & Infrastructuur Prof. mr. H.F.M.W. van Rijswick Collegejaar 2013/2014, periode 4 R.J.Th. (Remko)

Nadere informatie

Milieueffectrapportage Renovatie rioolwaterzuivering s-hertogenbosch. Samenvatting

Milieueffectrapportage Renovatie rioolwaterzuivering s-hertogenbosch. Samenvatting Milieueffectrapportage Renovatie rioolwaterzuivering s-hertogenbosch Samenvatting 17 juli 2015 Inleiding Waterschap Aa en Maas zorgt in het oosten van Brabant dagelijks voor veilig, voldoende, schoon en

Nadere informatie

DE ENERGIE- & GRONDSTOFFENFABRIEK. voorwoord

DE ENERGIE- & GRONDSTOFFENFABRIEK. voorwoord jaarbericht 2016 DE ENERGIE- & GRONDSTOFFENFABRIEK voorwoord Winnen, verwerken en afzetten van energie en grondstoffen uit afvalwater waarmee de waterschappen bijdragen aan de circulaire economie. De Energie-

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, 30 mei 2017

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, 30 mei 2017 Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater Geert Bergsma, 30 mei 2017 LCA Grondstoffen uit rioolwater Fosfaat: eindige grondstof, noodzakelijk voor landbouw PHA: interessante

Nadere informatie

De waarde van biomassa

De waarde van biomassa De waarde van biomassa Betaalbaar beheer en onderhoud 1 oktober2015 Mireille Götz Programmamanager Omdat wij niet denken aan onze toekomstige generaties, zullen zij ons nooit vergeten Biobased Economy

Nadere informatie

Bio is een marketing kreet. Die veel te vaak wordt misbruikt

Bio is een marketing kreet. Die veel te vaak wordt misbruikt Bio is een marketing kreet Die veel te vaak wordt misbruikt Bio based plastics Besparing aardolie is onnodig Besparing aardolie is vaak fictie CO2 besparing is niet bewezen Grondstof productie gaat vaak

Nadere informatie

Kansen voor de afzet van slib in de landbouw?

Kansen voor de afzet van slib in de landbouw? Kansen voor de afzet van slib in de landbouw? Platform Afvalwater Energie en Grondstoffen (11 okt. 16) Inge Regelink Wageningen Environmental Research (Alterra) Sludge2Soil (2016) TKI Deltatechnologie,

Nadere informatie

Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar:

Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking. Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: Circulair Inkopen Van theoretisch kader naar pragmatische uitwerking Pieter van den Herik & Menno van der Valk Alkmaar: 8-9-2016 Circulair inkopen Alkmaar 8 september 2016 Pieter van den Herik - MVO Nederland

Nadere informatie

Onderzoeksprogramma microverontreinigingen afvalwater en aanpak medicijnresten bij waterschappen. Cora Uijterlinde - STOWA

Onderzoeksprogramma microverontreinigingen afvalwater en aanpak medicijnresten bij waterschappen. Cora Uijterlinde - STOWA Onderzoeksprogramma microverontreinigingen afvalwater en aanpak medicijnresten bij waterschappen Cora Uijterlinde - STOWA Microverontreinigingen Contaminants of emerging concern (CEC s) Bestrijdingsmiddelen

Nadere informatie

C-195 Green Deal Energie Unie van Waterschappen - Rijk

C-195 Green Deal Energie Unie van Waterschappen - Rijk C-195 Green Deal Energie Unie van Waterschappen - Rijk Partijen 1. De Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J. Kamp en de Minister van Infrastructuur en Milieu, mevrouw drs. M.H. Schultz van Haegen

Nadere informatie

Waterschapsenergie, Waterschap Aa en Maas, Den Bosch

Waterschapsenergie, Waterschap Aa en Maas, Den Bosch Voorbeeldprojecten Waterschapsenergie, Waterschap Aa en Maas, Den Bosch Waterschapsenergie, Waterschap Aa en Maas, Den Bosch Data Contact: Waterschap Aa en Maas Meer informatie: www.aaenmaas.nl Water Hitte

Nadere informatie

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, mei 2017

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, mei 2017 Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater Geert Bergsma, mei 2017 LCA Grondstoffen uit rioolwater Fosfaat: eindige grondstof, noodzakelijk voor landbouw PHA: interessante bioplastic

Nadere informatie

Ons kenmerk 1220039-005-VEB-0007. Aantal pagina's 5

Ons kenmerk 1220039-005-VEB-0007. Aantal pagina's 5 Verslag Datum verslag Project 1220039-005 Opgemaakt door Eric Huijskes Datum bespreking 16 juni 2015 Aantal pagina's 5 Vergadering Bijeenkomst "Noodmaatregelen bij hoogwater" - 16 juni 2015 Aanwezig Zie

Nadere informatie

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE KCPK DOORWERTH 1 FEBRUARI 2017 SIA 2020: VISIE PAPIER- EN KARTONINDUSTRIE "Papiersector is aanjager van een biomassa gebaseerde circulaire economie. We halen

Nadere informatie

Meerjarenplan MJA

Meerjarenplan MJA Auteur Peter Knaapen en Rafaël Lazaroms Datum 9 juli 2013 Versie - Status Definitief 2013 2016 Waterschappen houden vaste koers en versnellen Vierjaarlijks sectoroverzicht van de voorgenomen energiemaatregelen

Nadere informatie

Het Groene Hart Werkt

Het Groene Hart Werkt Het Groene Hart Werkt Verwaarding van grasmaaisels Aldert van der Kooij Alphen a/d Rijn, 29 maart 2018 Wat zijn maaisels? Maaisels van wegbermen, dijken, parken, watergangen en natuurterreinen Bestaat

Nadere informatie

LIMBURG WATERSCHAPSBEDRI-JF. Waterschapsbedrijf Limburg is een samenwerkingsverband van Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschap Roer en Overmaas

LIMBURG WATERSCHAPSBEDRI-JF. Waterschapsbedrijf Limburg is een samenwerkingsverband van Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschap Roer en Overmaas WATERSCHAPSBEDRI-JF donderdag 1 maart12 Waterschapsbedrijf Limburg is een samenwerkingsverband van Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschap Roer en Overmaas Onderwerpen Huidige situatie Ontwikkelingen

Nadere informatie

Multi-Input-Multi-Output Papierfabriek

Multi-Input-Multi-Output Papierfabriek Multi-Input-Multi-Output Papierfabriek Platform Vezelgrondstoffen 12 maart 2013 Michiel Adriaanse sheet 1 w Doelstelling van de Dag - MIMO concept introduceren - Uitwisselen best practices - Inspiratie

Nadere informatie

Is de Energie- en Grondstoffenfabriek wel duurzaam? Een levenscyclusanalyse van grondstoffen uit rioolwater

Is de Energie- en Grondstoffenfabriek wel duurzaam? Een levenscyclusanalyse van grondstoffen uit rioolwater Is de Energie- en Grondstoffenfabriek wel duurzaam? Een levenscyclusanalyse van grondstoffen uit rioolwater Arjen van Nieuwenhuijzen (Witteveen+Bos), Marina Sanders (voorheen Witteveen+Bos), Cindy Visser

Nadere informatie

ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN EN DUURZAAM GWW

ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN EN DUURZAAM GWW ACTIEPLAN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN EN DUURZAAM GWW Opbouw van ons actieplan Speerpunten: Acties: Samenwerking voortzetten en uitbouwen Iedereen bewust maken Verder vooruit kijken Wat blijven

Nadere informatie

Hogeschool Plassen Een project van Hogeschool Windesheim

Hogeschool Plassen Een project van Hogeschool Windesheim Hogeschool Plassen Een project van Hogeschool Windesheim Bert Huizing De aanleiding Onlogisch, omslachtig, zeer milieu onvriendelijk Herkomst afvalwater Andere 8,2 (6%) In liters per persoon/dag en procenten

Nadere informatie

Inleiding KNAG 7 december 2012. Dijkgraaf Herman Dijk

Inleiding KNAG 7 december 2012. Dijkgraaf Herman Dijk Inleiding KNAG 7 december 2012 Dijkgraaf Herman Dijk WATERSCHAPPEN IN NEDERLAND 25 GEBIED GROOT SALLAND oppervlakte: 120.000 ha, inwoners: 360.000 26% onder zeeniveau Wanneer geen dijken/duinen: 66% regelmatig

Nadere informatie

CO 2 Een waardevolle grondstof. Peter Simoës

CO 2 Een waardevolle grondstof. Peter Simoës CO 2 Een waardevolle grondstof Peter Simoës 4 april 2018 AEB anno 2018 AEB lost al bijna 100 jaar afvalvraagstukken op voor Amsterdam. Sinds 2014 als verzelfstandigd bedrijf. Missie AEB: Voor een schone

Nadere informatie

Mest als basis voor energie en grondstoffen

Mest als basis voor energie en grondstoffen Mest als basis voor energie en grondstoffen Nico Verdoes Wageningen UR Livestock Research Bio-energiedag Oost-Nederland, 1 november 2012 Livestock Research ca. 200 fte Genomics Animal Nutrition Animal

Nadere informatie

Duurzaamheid en Circulaire Economie in de zorg. Elsemieke Meurs Projectmanager Duurzaamheid ElderCare

Duurzaamheid en Circulaire Economie in de zorg. Elsemieke Meurs Projectmanager Duurzaamheid ElderCare Duurzaamheid en Circulaire Economie in de zorg Elsemieke Meurs Projectmanager Duurzaamheid ElderCare Wat is duurzaam ondernemen? Green Deal zorg 2.0 Routekaart Care & Cure 164 ondertekenaars Mogelijk

Nadere informatie

SNB berichten. #51 oktober 2011

SNB berichten. #51 oktober 2011 SNB berichten #51 oktober 2011 In deze uitgave: Peter Glas over ketenakkoord samen investeren in de toekomst waterschappen winnen meer biogas uit slib monoverbranding versus slibvergassing SNB ondertekent

Nadere informatie

Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer 2015 (BVZ 2015) Scheldestromen

Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer 2015 (BVZ 2015) Scheldestromen Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer (BVZ ) Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer 1 Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer 2 Inhoudsopgave Inleiding 5 1 Algemeen 6 Kerncijfers, 6 Samenvatting, 7 2 Functioneren

Nadere informatie