Energetische Toepassing van Biomassa - Dilemma s en kansen. Grondstof GFT. Tim Brethouwer 8 maart 2018

Transcriptie

1 Energetische Toepassing van Biomassa - Dilemma s en kansen. Grondstof GFT Tim Brethouwer 8 maart 2018

2 Toelichting Tim Brethouwer. Senior marktanalist bij Attero Technisch adviseur Vereniging afvalbedrijven. Attero: 7 GFT bedrijven waarvan 4 vergisters (40 % marktaandeel) 2 ONF vergisters (Groningen en Wijster) Sinds 2008 is Attero verwerker van GFT-afval uit de hele provincie Utrecht. (100 kton in Wilp) Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 2

3 kton Het aanbod GFT in Nederland bedraagt 1,4 miljoen ton. De gemiddelde hoeveelheid GFT per inwoner bedraagt 82 kg/inw in totaal aanbod GFT NL Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 3

4 Stand van zaken NL Aantal verwerkingsinstallaties voor GFT in Nederland = 23 Aantal voorgeschakelde vergisters voor GFT = 11 Versnellingstafel n.a.v. energieakkoord (groengas Nederland) potentie zit met name in organische fractie uit het restafval (1,3 miljoen ton in NL) en optimale benutting huidige vergisters. Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 4

5 ton kg/inw In de provincie Utrecht wordt jaarlijks circa kiloton GFT ingezameld. De hoeveelheid GFT per inwoner loopt geleidelijk terug maar vertoont de laatste 4 jaar weer een geringe toename GFT in ton/jaar 100 GFT in kg/inwoner Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 5

6 kton Het totaal aanbod organisch afval van huishoudens in de provincie Utrecht bedraagt ruim 200 kton. Hiervan wordt 130 kton aan de bron gescheiden en ruim 80 kton met RA verbrand. (deel grof tuinafval wordt ook verbrand) 250 aanbod huishoudelijk organisch afval in de provincie Utrecht GFT Grof tuinafval ONF in Restafval Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 6

7 Samenstelling GFT waardevol 20% 20% 60% water as (zand) organische stof Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 7

8 Massabalans GFT 100% massabalans GFT-afval 90% 80% 70% broeiverlies 60% 50% 40% 5% 10%? 30% 20% 40% 10% 0% input output GFT compost residu biogas Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 8

9 kton Is er ruimte voor meer GFT-vergisters? 1800 ontwikkeling en benutting vergistingscapaciteit bruto aanvoer capaciteit vergist aandeel GFT Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 9

10 kton Antwoord: Nee, waarom niet? Vergisting 2015 GFT vergisters kunnen geen vollast draaien: laag winteraanbod extra GFT (met name structuurmateriaal) nodig om het digestaat te drogen. Keukenafval is zeer geschikt voor vergisting vanwege de hoge biogas opbrengst. Van digestaat maken we compost. 0 Hiervoor hebben we (vrijwel) eenzelfde hoeveelheid structuurmateriaal nodig (Tfractie uit het GFT-afval) Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 10

11 aanvoer % GFT verwerken = vergelijkbaar met suikerbieten-campagne maandelijkse aanvoer t.o.v. gemiddelde aanvoer 140% 132% 126% 123% 120% 111% 117% 109% 108% 100% 99% 98% 80% 60% 60% 50% 66% 40% 20% 0% maand Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 11

12 Digestaat moet nagecomposteerd worden en opgewerkt tot compost. Digestaat Digestaat gemengd met structuurmateriaal Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 12

13 m3 De geproduceerde hoeveelheid ruw Biogas uit GFT. De productie groengas is toegenomen en bedraagt ruim 19 miljoen m Ontwikkeling Biogasproduktie Biogas groengas Poly. (Biogas) Poly. (groengas) Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 13

14 M3/ton Gemiddelde gasopbrengst 2016 per ton GFT. Noodzakelijke Bypass vers GFT leidt tot halvering gasopbrengst Astitel biogas input reactor biogas per ton aanvoer groengas Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 14

15 In 2016 heeft de afdeling Bioconversie gemiddeld 126 kg CO 2 bespaard per ton GFT. (bron CO 2 -tool 2.0 VA 2015) dit is een toename t.o.v (120 kg/ton) Compost leidt tot meer CO 2 besparing dan biogas GFT uit provincie Utrecht is goed voor besparing van circa 20 miljoen kg CO 2 - eq. (200 kg CO 2 -eq/ton GFT bij Attero Wilp) Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 15

16 Tussen conclusie GFT-afval uit provincie Utrecht wordt vergist en het digestaat wordt nagecomposteerd en opgewerkt tot hoogwaardige compost. Het biogas in NL wordt of omgezet in groene stroom of in groengas. Groen gas wordt ingevoed op het aardgasnet. GFT inzameling en verwerking leidt tot aanzienlijke CO 2 besparing. Grof tuinafval van milieustraten wordt deels opgewerkt tot biomassa en deels tot compost. De organisch fractie uit het Restafval wordt verbrand maar vormt een interessant (biogas)potentieel. Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 16

17 Het potentieel aan biomassa (ONF) uit restafval in Utrecht is +/- 80 kton Samenstelling: 80 % Water, organische stof Vermijdbare en onvermijdbare voedselverspilling Plantenresten Verschil met GFT-afval: Is veel natter Bevat veel nutriënten en zouten Bevat geen structuurmateriaal Bevat veel verontreinigingen Bron van geuroverlast Groter gaspotentieel Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 17

18 Potentiële verwerkingsroutes voor keukenafval (ONF) Preventie: voorkom voedselverspilling Voedselvermalers: verwerking via riool en waterzuivering Droge nascheiding (bijv Omrin, Attero) Natte nascheiding. Lokaal verwerken: volkstuinen, wormenflat, Bokashi, schillenboer Regionaal vergisten/composteren (bronscheiding) Centraal vergisten/composteren (bronscheiding) Toekomst: biobased producten? Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 18

19 Minimum standaard GFT verwerking is composteren (LAP3) De minimum standaard voor GFT is: Composteren met het oog op recycling of; Vergisten met gebruik van het gevormde biogas als brandstof gevolgd door narijping (nacompostering of een andere vorm van aerobe droging) met het oog op recycling van het digestaat. Dus composteren en het digestaat moet leiden tot een afzetbare compost. Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 19

20 GFT = groen organisch = biogas + compost ONF = grijs organisch = biogas Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 20

21 Van afval niet naar grondstof Nascheiding ONF Het afscheiden en vergisten van natte Voedselvermalers Afvoer van GFE via het riool is verboden organische fractie uit huisvuil wordt door RWS niet beschouwd als recycling Recent uitgevoerde LCA-analyse heeft opnieuw bevestigd dat inzamelen van voedselresten via de groene bak, gevolgd door vergisting en compostering de meest gunstige optie is voor het milieu Bron: TAUW (2015) in opdracht van STOWA EN RIONED Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 21

22 Dilemma Biomassa Energie versus grondstoffen SDE? Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 22

23 Circulaire economie Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 23

24 Ladder van Moerman minimumstandaard GFT niveau Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 24

25 Biobased piramide Gebruik van biotische reststromen (bio-afval) beperkt zich tot onderste 3 treden: Wet- en regelgeving Imago Lage kwaliteit reststromen Voor bovenste 2 treden is bovendien grondstof prijs niet bepalend Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 25

26 BioBased Economy van bio-afval Meerwaarde creëren uit GFT afval bouwmaterialen bioplastics (PHA, PLA) chemicaliën biogas voor transport biogas voor elektriciteit biogas voor warmte substraatgrondstof organische meststof organische bodemverbeteraar Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 26

27 Duurzame biologische kringloop Dierlijke mest GFT- & groenafval Zuiveringsslib Bermgras VGI stromen Etc. Hou de kringloop schoon: schone input gewenst Organische reststromen Verwerk snel afbreekbare OS naar biobased producten Hou de kringloop schoon: gebruik schone technieken NL economie Gewasproductie Biobased producten Ecosysteemdiensten Bodem Biobased productie Residu Opwerking Biobased producten Breng residu terug naar de bodem Maak producten met marktvraag 27 Meststoffen Bodemverbeteraars Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 27

28 Koolstof cascadering: Gewenste verdeling b e l a n g Biobased producten Bodem - Klimaat (C-vastlegging) - organische meststof Energie Biobrandstof/groengas Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 28

29 GFT-afval is grondstof voor Keurcompost Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 29

30 Voedselveiligheid stelt strenge eisen aan compost. Akkerbouwcertificering: eisen gesteld aan compost in Nederland; Vanaf 2017 maximaal 0,1 % verontreinigingen zoals plastic in compost. strengste in Europa Kwaliteit maak je samen Aandacht voor zuivere bronscheiding (wel / niet lijst) Duitsland kent norm van maximaal 1 % verontreinigingen Vlaanderen maximaal 2 % verontreinigingen. Nederland geen wettelijke norm voor % verontreinigingen. Contractnorm is meestal maximaal 5 % verontreinigingen. Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 30

31 GF fractie Horst aan de Maas Verwerking Attero Venlo GF uit Horst zoals het werd aangevoerd (incl luiers) GF na voorbewerking met trommelzeef (25 % verlies) Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 31

32 GF uit Uden Verwerking Kaathoven St Oederode Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 32

33 GF uit Venlo Verwerking Attero Venlo Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 33

34 Rol gemeenten: Manifest Maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) Manifest maatschappelijk verantwoord inkopen: Ondertekenaars: Geen: provincie Utrecht Wel: Waterschap Amstel Gooi en Vecht Wel: gemeente Utrecht, Amersfoort, Houten Greendeal circulair inkopen Factsheet circulair inkopen 7 relevante thema's voor maatschappelijk verantwoord inkopen: Biobased inkopen Circulair inkopen Afval gerelateerd (3) Innovatiegericht inkopen Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 34

35 Conclusie / Advies Blijf zoveel mogelijk GFT aan de bron scheiden en laat het vergisten gevolgd door nacompostering. Daar waar het echt niet kan, te duur is of waar het leidt tot een slechte kwaliteit GFT is nascheiding met biogasproductie een optie. Nascheiding van ONF leidt niet tot meer recycling Maak bij aanbestedingen voor restafval en GFT werk van MVI Recycling is meer dan alleen scheiden. Kwaliteit boven kwantiteit Van restafval naar echte grondstoffen Sluit zelf ook de cirkel en koop secundaire of hernieuwbare grondstoffen in. (groengas, groene stroom, compost, recyclaat) Stimuleer nieuwe biobased initiatieven (cascadering) Voel je verantwoordelijk voor de hele keten. Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 35

36 Vragen? 36 Vereniging Afvalbedrijven Partner in de circulaire economie 36