Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs"

Transcriptie

1 Van onderzoek bij Wageningen Food & Biobased Research naar onderwijs CBBE-docentendag 13 September 2016, Ben van den Broek

2 Wageningen University & Research Universiteit Onderzoekinstelling 2

3 Wageningen Food & Biobased Research Gezonde en smaakvolle voeding Duurzame voedselketens Biorafinage Biobased chemicaliën Biobased materialen 3

4 Wageningen Food & Biobased Research Biobased chemicaliën Chemicaliën die gebruikt kunnen worden als bouwstenen voor bulk of fijnchemicaliën. Deze chemicaliën worden gemaakt uit biomassa (koolhydraten, vetten, eiwitten, lignine etc.) Biobased materialen Onderzoek en ontwikkeling van materialen en producten zoals papier, bouwmaterialen en kunststoffen gebaseerd op hernieuwbare grondstoffen Bioraffinage & Bioenergie Chemische, thermische en enzymatische fractionering van biomassa voor de productie van biobased intermediairs Productie van biobrandstoffen en chemicaliën door middel van fermentatie 4

5 BOGO BOGO: beleidsondersteunend groen onderwijs Train de trainer Bioplastics Doelstelling om het groen-grijs onderwijs met elkaar te verbinden Opzetten van een train de trainer cursus Bioplastics om op deze manier de grootste groep studenten te bereiken 5

6 BOGO Van groene grondstoffen naar biobased materialen 6

7 BOGO Van stro naar melkzuur Van melkzuur naar polymeren Eigenschappen van polymelkzuur Van zetmeel naar plastic nderwijs/hbo.htm 7

8 Voortgezet onderwijs Rondleidingen Woudschoten Chemie conferentie Cursus Imagine Profielwerkstukken Microalgen 8

9 MBO Cursus Biobased economy voor MBO-docenten Lezing voor Ontwikkelcentrum Ede Digitale leermodules voornamelijk voor MBO 9

10 HBO Lezingen, rondleidingen, opzetten onderwijsmodules Cursussen Chemische analyse in onderwijs en toegepast onderzoek Master Polymer Engineering Biobased materials 10

11 Keuzetool bioplastic Ontwikkelen praktische tools Vergroten kennis Vragen van ontwerpers 11

12 Keuzetool bioplastic Alles is mogelijk Bioplastic Combinatie van bioplastics Additives Proces condities Maar voor welke prijs? Onderzoek (time-to-market) Beschikbaarheid Veel is mogelijk maar niet alles... 12

13 Keuzetool bioplastic Doelstelling Welke toepassingen zijn belangrijk voor mijn product? Wat is belangrijk voor mijn product? Waar moet het aan voldoen? Wat is wenselijk? Selectiecriteria materialen Eigenschappenselectie Markteigenschappen 11 vragen 13

14 Keuzetool bioplastic Eisen materiaalkeuze 14

15 Keuzetool bioplastic deze keuzetool. Vragen, opmerkingen, feedback graag naar: IN TE VULLEN EISENTABEL: Invoervelden: 1 % Biobased 100% 2 Bioafbreekbaarheid In grond 3 Temp. Vormvastheid < 60 ⁰C 4 Transparantie 0% 5 Oplosbaarheid H2O resistent 6 Barrière O2 7 Taaiheid Taai 8 Stijfheid Stijf 9 Sterkte Sterk 10 Levensfase Volwassen 11 Materiaalkosten < 2 /kg 1 100% biobased, daar gaan we voor 2 Moet natuurlijk wel in de grond afbreken 3 Temp vast heid niet erg van belang, bij opslag in zon niet vervormen 4 Natuurlijk niet transparant! 5 bij regen moet hij niet uit elkaar vallen 6 gasdicht lijkt me wel handig 7 Bij stoten moet hij niet breken 8 niet te elastisch, hij mag niet te veel buigen 9 sterk genoeg om 120 kg te deragen 10 Geen superluxe materialen in de grond stoppen 11 Niet te duur 15

16 EISEN 100% In grond < 60 ⁰C 0% H2O resistent O2 Taai Stijf Sterk Volwassen < 2 /kg SCORE EIGENSCHAP % Biobased Bioafbreekbaarheid Temp. Vormvastheid Transparantie Oplosbaarheid Barrière Taaiheid Stijfheid Sterkte Levensfase Materiaalkosten Keuzetool bioplastic TPS lijkt een verantwoorde keuze, eventueel in combinatie met PLA. PHA is nog te duur. PLA PHA TPS CA PA Bio PE scoort als 2e, maar kan echt niet vanwege het niet afbreekbaar zijn PEF biopet biope biopp PBAT

17 Keuzetool bioplastic Verder ontwikkeling van de keuzetool met behulp van het CBBE en RAAK-SIA. B.v. lesmodule Doelgroep studenten met minimale kennis bioplastics Doel kennis laten maken met bioplastic Aannames en of limitaties: Orientatie en eerste keus maken Algemene kenmerken bioplastics Niet alle bioplastics zijn aanwezig Alleen standaard grades Geen blends 17

18 Onderzoek Toename in onderzoek naar hoogwaardige producten 18

19 Take home messages Veel vraag vanuit het onderwijs naar het werkveld Inbedding keuzetool bioplastics in curriculum Meer focus op componenten met hoogwaardige toepassingen 19

20 Bedankt voor je aanwezigheid 20

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Windesheim 3 december, Ben van den Broek

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Windesheim 3 december, Ben van den Broek Biobased Economy Wageningen UR Food & Biobased Research Windesheim 3 december, Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen UR Food

Nadere informatie

Bioplastics4U : keuzetool Bioplastics (Concept)

Bioplastics4U : keuzetool Bioplastics (Concept) Bioplastics4U : keuzetool Bioplastics (Concept) Opmerkingen bij versie 1.0 Deze versie 1.0 is een concept dat gelanceerd is tijdensde Dutch Design Week in Eindhoven 2014. Het is besproken met gebruikers

Nadere informatie

Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen

Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen Biobased Economy: van groene grondstoffen naar biobased materialen Wageningen UR Food & Biobased Research Fontys, 24 februari 2014, L.A.M. (Ben) van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen

Nadere informatie

Introductie Biobased Economy

Introductie Biobased Economy Introductie Biobased Economy Ontwikkelcentrum, Ede 3 Maart 2014 Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen UR Food & Biobased Research

Nadere informatie

Bioplastics4U : keuzetool Bioplastics

Bioplastics4U : keuzetool Bioplastics Bioplastics4U : keuzetool Bioplastics Opmerkingen bij versie 2.0 In deze versie 2.0 zijn de opmerkingen verwerkt die zijn gemaakt door gebruikers tijdens de introductie van deze keuzetool in de Dutch Design

Nadere informatie

DATUM. 24 maart Bioplastics4U VERSIE. 3.1 (maart 2017) Keuzetool Bioplastics STATUS. draft

DATUM. 24 maart Bioplastics4U VERSIE. 3.1 (maart 2017) Keuzetool Bioplastics STATUS. draft Bioplastics4U Keuzetool Bioplastics DATUM 24 maart 2017 VERSIE 3.1 (maart 2017) STATUS draft Opmerkingen bij versie 3.1 - In deze versie is PBS (Poly Butyleen Succinaat) als mogelijke bioplastic toegevoegd.

Nadere informatie

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Zuyd Hogeschool, 12 december 2013, Ben van den Broek

Biobased Economy. Wageningen UR Food & Biobased Research. Zuyd Hogeschool, 12 december 2013, Ben van den Broek Biobased Economy Wageningen UR Food & Biobased Research Zuyd Hogeschool, 12 december 2013, Ben van den Broek Wageningen UR Food & Biobased Research Wageningen UR Universiteit Onderzoeksinstituten Wageningen

Nadere informatie

Biobased plastics : grondstoffen, productie, types & circulariteit

Biobased plastics : grondstoffen, productie, types & circulariteit Biobased plastics : grondstoffen, productie, types & circulariteit Christiaan Bolck Wageningen Food & Biobased Research KIVI Duurzame Fabrieken - 28 mei, The Gallery, Enschede Biomass Biobased Products

Nadere informatie

Biobased materialen. College 30 september 2013 VHL. Karin Molenveld

Biobased materialen. College 30 september 2013 VHL. Karin Molenveld Biobased materialen College 30 september 2013 VHL Karin Molenveld (karin.molenveld@wur.nl) Inhoud Introductie Wat zijn biopolymeren Hernieuwbaar (biobased) Biologisch afbreekbaar/composteerbaar Stand van

Nadere informatie

Biobased voedselverpakkingen

Biobased voedselverpakkingen Biobased voedselverpakkingen Technische aspecten 30 Juni 2015, Karin Molenveld Inhoud Introductie Biobased verpakkingen Wat is biobased Waarom biobased Wanneer biodegradeerbaar Catalogus Voorbeelden en

Nadere informatie

Trend: Toename van biobased in verpakken. Karen van de Stadt

Trend: Toename van biobased in verpakken. Karen van de Stadt Trend: Toename van biobased in verpakken Karen van de Stadt Waarom biobased in verpakken? Altijd instroom nodig Hernieuwbare materialen Innovatie Heilige graal? 2 Copyright 2017 KIDV 3 Copyright 2017 KIDV

Nadere informatie

Biobased producten uit resthout

Biobased producten uit resthout Biobased producten uit resthout Tijs Lammens, Bio-energiedag Overijssel Your partner in the bioeconomy Inhoud Verschillende perspectieven van hout Over biobased producten: materialen vs. chemicaliën Biomassa

Nadere informatie

Toekomstige Biobased Materialen. Dr Harriëtte Bos Wageningen UR, Biobased Products

Toekomstige Biobased Materialen. Dr Harriëtte Bos Wageningen UR, Biobased Products Toekomstige Biobased Materialen Dr Harriëtte Bos Wageningen UR, Biobased Products Geld verdienen met biomaterialen 23 november 2011 Groene grondstoffen in non-food toepassingen Zo oud als de mensheid!

Nadere informatie

Biobased verpakkingen

Biobased verpakkingen Biobased verpakkingen KIDV verdiepingsbijeenkomst 10 februari 2014, Karin Molenveld Inhoud Introductie Biobased verpakkingen Wat is biobased Waarom biobased Wanneer biodegradeerbaar Catalogus Voorbeelden

Nadere informatie

Hoe kunnen we bioplastics recycleren?

Hoe kunnen we bioplastics recycleren? is materiaalbewust Hoe kunnen we bioplastics recycleren? SAMEN MAKEN WE MORGEN MOOIER OVAM WWW.OVAM.BE 1 Zijn 100% biogebaseerde flessen biologisch afbreekbaar? Mogen die samen met andere PET-flessen bij

Nadere informatie

Design challenges with Biobased Plastics. CleanTech onderzoeksprogramma Frans Kappen, Food & Biobased Research Oktober 2013

Design challenges with Biobased Plastics. CleanTech onderzoeksprogramma Frans Kappen, Food & Biobased Research Oktober 2013 Design challenges with Biobased Plastics CleanTech onderzoeksprogramma Frans Kappen, Food & Biobased Research Oktober 2013 1 WHAT IS GOING ON? Duurzaam Afbreekbaar Composteerbaar Biobased De eerste emmers

Nadere informatie

PHA programma: Introductie & consortium vorming

PHA programma: Introductie & consortium vorming PHA programma: Introductie & consortium vorming Christiaan Bolck Program manager materials - Wageningen UR Workshop PHA 17 December 2013 Wageningen Forum Biorefinery; nieuwe waardeketens van groene grondstoffen

Nadere informatie

Eindsymposium RAAK PRO Biopolymeren. 17 maart 2016

Eindsymposium RAAK PRO Biopolymeren. 17 maart 2016 Eindsymposium RAAK PRO Biopolymeren 17 maart 2016 Programma 13.30 Welkom (Jappe de Best, Avans Hogeschool) 13.40 Relevantie van Stabiliteit polymeren voor end of life opties (Karin Molenveld, WUR-FBR)

Nadere informatie

Biobased Agenda Noord-Nederland. Eisse Luitjens. Workshop bio economie Lingen, 19 juni 2014

Biobased Agenda Noord-Nederland. Eisse Luitjens. Workshop bio economie Lingen, 19 juni 2014 Biobased Agenda Noord-Nederland Eisse Luitjens Workshop bio economie Lingen, 19 juni 2014 Biobased Economy Een economie die niet meer afhankelijk is van fossiele grondstoffen, maar haar energie en materialen

Nadere informatie

Biobased Economy als onderdeel van een duurzame samenleving

Biobased Economy als onderdeel van een duurzame samenleving Biobased Economy als onderdeel van een duurzame samenleving Dr. Hans Derksen Lector Biobased Economy Het petrochemisch tijdperk? een kort interval in de geschiedenis van de mensheid! De wereldoliereserves

Nadere informatie

ontwerpen met biobased plastics

ontwerpen met biobased plastics KENNISCENTRUM TECHNIEK ontwerpen met biobased plastics UNIEKE EIGENSCHAPPEN EN INSPIRERENDE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN Inge Oskam Matthijs de Jong Mark Lepelaar Rogier ten Kate 08 ontwerpen met biobased

Nadere informatie

Van biofuels naar biobased

Van biofuels naar biobased Van biofuels naar biobased PPA-dag, 11 maart 2010, Delft Rolf Blaauw Wageningen Universiteit en Researchcentrum Food & Biobased Research Inhoud Introductie De chemische industrie nu Chemicaliën uit biomassa

Nadere informatie

Duurzame laminaten. Maart 2015. Patrick Gerritsen/ Maurice Geerlings

Duurzame laminaten. Maart 2015. Patrick Gerritsen/ Maurice Geerlings Maart 2015 Patrick Gerritsen/ Maurice Geerlings 1 Inhoud: Bio4Pack BV en PG Kaas? Hoe werken we? Wat zijn composteerbare verpakkingen en hoe herken je ze? Wat zijn hernieuwbare verpakkingen en hoe herken

Nadere informatie

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017

De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Jan Peter Nap Hanze Research Energy De rol van biomassa in de energietransitie Inleiding Debat 22 nov 2017 Energietransitie 2 Er staat veel op het spel Klimaatverandering - CO 2, opwarming, milieu, afspraken

Nadere informatie

ontwerpen met biobased plastics

ontwerpen met biobased plastics KENNISCENTRUM TECHNIEK ontwerpen met biobased plastics UNIEKE EIGENSCHAPPEN EN INSPIRERENDE TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN Inge Oskam Matthijs de Jong Mark Lepelaar Rogier ten Kate 08 ontwerpen met biobased

Nadere informatie

Docentontwikkelteam Bioplastics

Docentontwikkelteam Bioplastics Docentontwikkelteam Bioplastics 2 november Woudschoten Chemie Conferentie Jan Jaap ter Horst, Pantarijn Wageningen Bart Langejan, Rembrandt College Veenendaal Netty van Marle, Hendrik Pierson College Zetten

Nadere informatie

Agriculture De uitdagingen van een Biobased Economy voor het onderwijs

Agriculture De uitdagingen van een Biobased Economy voor het onderwijs Agriculture De uitdagingen van een Biobased Economy voor het onderwijs Tuinbouw Kennisdag 2012 Bleiswijk 27 november 2012 Transitie naar Duurzame Samenleving Van lineair naar circulair Triple P bottom-line

Nadere informatie

(Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving. Mario Smet Departement Chemie

(Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving. Mario Smet Departement Chemie (Polymeer)materialen voor een duurzamere samenleving Mario Smet Departement Chemie Inhoud Milieuproblemen gerelateerd aan plastics en (mogelijke) oplossingen Troeven van plastics voor een duurzamere samenleving

Nadere informatie

Biologische afbreekbaarheid: enkele fabels en feiten op een rij

Biologische afbreekbaarheid: enkele fabels en feiten op een rij Factsheet nr. 3 Biologische afbreekbaarheid: enkele fabels en feiten op een rij Soms lijkt het wel een trend om biobased en andere materialen biologisch afbreekbaar te noemen. Klinkt toch ook geweldig?

Nadere informatie

Domeinlezing: 2D-printen is zó 2012

Domeinlezing: 2D-printen is zó 2012 Domeinlezing: 2D-printen is zó 2012 Academie voor de Technologie van Gezondheid en Milieu Jack van Schijndel & Nathalie Márquez Luzardo Avans Onderwijsdag Avans Onderzoeksdag? Avans Ondernemersdag? 10

Nadere informatie

ASN Bank. Beleid plastics

ASN Bank. Beleid plastics ASN Bank Beleid plastics 2 Februari 2019 ASN Bank Expertisecentrum Duurzaamheid Inhoudsopgave A. Inleiding 5 B. Onze visie op gebruik van plastics 5 C. Plastics 6 C.1 Schade aan het milieu 6 C.2 Minder

Nadere informatie

Minor biopolymeren in Avans Breda @ 1 sept 2015 tm 31 jan 2016

Minor biopolymeren in Avans Breda @ 1 sept 2015 tm 31 jan 2016 Minor biopolymeren in Avans Breda @ 1 sept 2015 tm 31 jan 2016 http://aartvddool.com/bio/biopolymeren/ a.vandendool@avans.nl BB Minor Biopolymeren 2015-2016 self enrolement. OOK deze presentatie vind je

Nadere informatie

Identificatie van bio-kunststof

Identificatie van bio-kunststof Identificatie van bio-kunststof materialen - nunclonschaaltje - pipetjes producten - bioplastiek (draagtas en playmaïs) - PE-draagtas - polystyreen verpakkingschips - stukje brood - lugol - water veiligheid

Nadere informatie

Centre for Biobased Economy Innoveren van kennisoverdracht. Gerlinde van Vilsteren, 23 juni 2015

Centre for Biobased Economy Innoveren van kennisoverdracht. Gerlinde van Vilsteren, 23 juni 2015 Centre for Biobased Economy Innoveren van kennisoverdracht Gerlinde van Vilsteren, 23 juni 2015 Onderzoeksagenda Biobased Economy 2015-2027 B4B: biobased voor bedrijven, burgers en beleid - ONDERWIJS Kansen

Nadere informatie

Grenzeloos Biobased Onderwijs (GBO)

Grenzeloos Biobased Onderwijs (GBO) Grenzeloos Biobased Onderwijs (GBO) Matchmaking GBO 24/5/2019: Agenda 13:30-13:35 Welkom + introductie 13:35-14.00 Resultaten uit het project GBO 14.00-15.00 Biobased onderwijs en onderzoek in de regio

Nadere informatie

Onderwijsvormen voor multidisciplinair onderwijs. Richele Wind & Mieke van Eerten-Jansen 17 november 2016 CBBE docentendag

Onderwijsvormen voor multidisciplinair onderwijs. Richele Wind & Mieke van Eerten-Jansen 17 november 2016 CBBE docentendag Onderwijsvormen voor multidisciplinair onderwijs Richele Wind & Mieke van Eerten-Jansen 17 november 2016 CBBE docentendag In het nieuws Sieuwart Driece 4 de jaars Biobased Tech (AVANS) - Optimaliseren

Nadere informatie

Nederland kan basis leggen voor de biobased economy

Nederland kan basis leggen voor de biobased economy Nederland kan basis leggen voor de biobased economy Suikerbieten uit de delta als grondstof voor een duurzame kunststofindustrie Nederland kan basis leggen voor de biobased economy 1 samenvatting hoofdstuk

Nadere informatie

Centre for Biobased Economy. Gerlinde van Vilsteren, 24 juni 2015

Centre for Biobased Economy. Gerlinde van Vilsteren, 24 juni 2015 Centre for Biobased Economy Gerlinde van Vilsteren, 24 juni 2015 1 CBBE Binnen het Centre for Biobased Economy (CBBE) bundelen onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven hun krachten om professionals op

Nadere informatie

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE KCPK DOORWERTH 1 FEBRUARI 2017 SIA 2020: VISIE PAPIER- EN KARTONINDUSTRIE "Papiersector is aanjager van een biomassa gebaseerde circulaire economie. We halen

Nadere informatie

ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek. Marco Kwak Projectontwikkeling

ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek. Marco Kwak Projectontwikkeling ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek Marco Kwak Projectontwikkeling Waterschappen en Attero: Gemeenschappelijk doel Grondstoffen en Nutriënten Energie GrondstoffenFabriek

Nadere informatie

Bioraffinagesite Renkum-Wageningen

Bioraffinagesite Renkum-Wageningen Bioraffinagesite Renkum-Wageningen Inventarisatie mogelijke keten activiteiten Paulien Harmsen (WUR-FBR) met medewerking van Steef Lips (WUR-FBR), Edwin Bosma(NSP), Erwin Schuitema (NSP) en Joep Koene

Nadere informatie

Trends in Kunststoffen

Trends in Kunststoffen Trends in Kunststoffen Trends in Polymeren voor toeleveranciers en OEM-ers ESEF, maart 2014 Ir. Martin van Dord DPI Value Centre & NRK Dr. Louis Jetten DPI Value Centre Kunststoffen: organische polymeren

Nadere informatie

Marktconsultatie Biobased routeborden voor fietsroutes

Marktconsultatie Biobased routeborden voor fietsroutes RAPPORT Marktconsultatie Biobased routeborden voor fietsroutes Regionaal samenwerkingsorgaan Holland Rijnland Klant: Ministerie van EZ, Ministerie van IenM Referentie: BC5932-R003-D01 Versie: Eindversie

Nadere informatie

Kunststoffen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/60782

Kunststoffen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/60782 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Emiel D 26 October 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/60782 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein

Nadere informatie

PLASTICS IN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY. AutomotiveNL JP Heijster Manager manufacturing

PLASTICS IN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY. AutomotiveNL JP Heijster Manager manufacturing PLASTICS IN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY THEMAGEBIEDEN Smart mobility Green mobility Nieuwe materialen / lichtgewicht constructies Productie technologie 2 WAT BETEKENT KUNSTSTOF IN DE AUTOMOBIEL INDUSTRIE FACTS

Nadere informatie

GFT-afval is een waardevolle bron voor nieuwe grondstoffen. Maar hoe ziet de toekomst eruit?

GFT-afval is een waardevolle bron voor nieuwe grondstoffen. Maar hoe ziet de toekomst eruit? GFT-afval is een waardevolle bron voor nieuwe grondstoffen. Maar hoe ziet de toekomst eruit? Spreker: Datum: Locatie: Joop Suurmeijer en Robert Jansen 19 maart 2015 VNG-congres Utrecht GFT-afval heeft

Nadere informatie

Agenda Workshop PHA-Programma

Agenda Workshop PHA-Programma Agenda Workshop PHA-Programma Productie en applicatie van polyhydroxyalkanoaten uit afvalstromen Locatie: Wageningen UR Forum gebouwnummer 102, zaal C107 Droevendaalsesteeg 2 6708 PB Wageningen Datum:

Nadere informatie

Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie

Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie Toekomstverkenning mogelijkheden recycling reststromen uit voedselverwerkende industrie donderdag 24 september, 2015 Agrivizier Jan-Henk Welink, ww.duurzaamgrondstoffenbeheer.nl, 015 278 9205, j.h.welink@tudelft.nl

Nadere informatie

Transitie naar een duurzame BBE CBBE-docentendag te Wageningen

Transitie naar een duurzame BBE CBBE-docentendag te Wageningen Transitie naar een duurzame BBE CBBE-docentendag te Wageningen De profit-benadering Oene Schriemer (Hogeschool VHL) Wageningen 4 februari 2015 Programma Inleiding Waardeketenanalyse Logistieke vraagstukken

Nadere informatie

De Biobased Economy in de Zuidvleugel

De Biobased Economy in de Zuidvleugel De Biobased Economy in de Zuidvleugel Wat is er nodig om de biobased-economy in de Zuidvleugel een impuls te geven? 17 1 13, Douwe-Frits Broens LEI: Biobased Economics - financiële en milieudoelen halen

Nadere informatie

Centre for Biobased Economy. Gerlinde van Vilsteren, 4 februari 2015

Centre for Biobased Economy. Gerlinde van Vilsteren, 4 februari 2015 Centre for Economy Gerlinde van Vilsteren, 4 februari 2015 1 CBBE Binnen het Centre for Economy (CBBE) bundelen onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven hun krachten om professionals op te leiden voor

Nadere informatie

OPEN PRODUCTIE CONCEPT. BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen

OPEN PRODUCTIE CONCEPT. BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen OPEN PRODUCTIE CONCEPT BioRaf 24/10/2013 Johan Verbruggen Ambitie OMC 1. Ter beschikking stellen infrastructuur 2. Ter beschikking stellen van productietechnologieën/-methoden 3. Ontwikkeling van nieuwe

Nadere informatie

Biobased Plastics 2012 CHRISTIAAN BOLCK, JAN RAVENSTIJN EN KARIN MOLENVELD PAULIEN HARMSEN (EDITOR)

Biobased Plastics 2012 CHRISTIAAN BOLCK, JAN RAVENSTIJN EN KARIN MOLENVELD PAULIEN HARMSEN (EDITOR) Biobased Plastics 2012 CHRISTIAAN BOLCK, JAN RAVENSTIJN EN KARIN MOLENVELD PAULIEN HARMSEN (EDITOR) Biobased Plastics 2012 Christiaan Bolck (WUR), Jan Ravenstijn (onafhankelijk expert biobased plastics)

Nadere informatie

Biobased Economy economie en duurzaamheid

Biobased Economy economie en duurzaamheid Biobased Economy economie en duurzaamheid Peter Besseling Senior beleidsmedewerker duurzame industrie Directie Topsectoren en Industriebeleid Inhoud presentatie 1. Introductie 2. Kansen voor biobased en

Nadere informatie

Het sluiten van plastic kringlopen: uitdagingen en technische innovaties uit de praktijk en wetenschap. David Strik & Karin Molenveld

Het sluiten van plastic kringlopen: uitdagingen en technische innovaties uit de praktijk en wetenschap. David Strik & Karin Molenveld Het sluiten van plastic kringlopen: uitdagingen en technische innovaties uit de praktijk en wetenschap David Strik & Karin Molenveld Doel van de workshop overzicht te creëren van de uitdagingen die gepaard

Nadere informatie

Glastuinbouw Business met Biomassa

Glastuinbouw Business met Biomassa Glastuinbouw Business met Biomassa Caroline Labrie, Jan Willem Donkers, Wageningen UR Glastuinbouw Douwe Frits Broens, LEI 27 september 2011 Inhoud Waardepiramide en de glastuinbouw Voorbeelden Aanpak

Nadere informatie

Welke soorten kunststoffen zijn er? Eigenschappen van kunststoffen. Na deze clip kun je: Onderwerpen. Eigenschappen verbeteren.

Welke soorten kunststoffen zijn er? Eigenschappen van kunststoffen. Na deze clip kun je: Onderwerpen. Eigenschappen verbeteren. Welke soorten kunststoffen zijn er? Na deze clip kun je: vertellen hoe je met andere stoffen de eigenschappen van kunststoffen kunt verbeteren de drie verschillende soorten kunststoffen noemen uitleggen

Nadere informatie

Reststromen: nieuwe kansen in de Biobased Economy

Reststromen: nieuwe kansen in de Biobased Economy Reststromen: nieuwe kansen in de Biobased Economy Bert Annevelink, Harriëtte Bos & Paul Bartels Wageningen UR, Biobased Products Lunchbijeenkomst Greenport Betuwse Bloem, Enspijk, 29 maart 2011 Inhoud

Nadere informatie

Biobased products and Biorefinery. 3 de CBBE docentendag - 5 November 2015

Biobased products and Biorefinery. 3 de CBBE docentendag - 5 November 2015 Biobased products and Biorefinery 3 de CBBE docentendag - 5 November 2015 Centre for Biobased Economy Petra Koenders, Gerlinde van Vilsteren, 5 november 2015 2 CBBE Binnen het Centre for Biobased Economy

Nadere informatie

Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030

Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030 Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030 Prof. dr. M.B. Katan, Prof. dr ir R. Rabbinge & Prof. dr. L.E.M. Vet Bijeenkomst Commissie Corbey / Utrecht, 16 januari 2015 1 Light use efficiency: terrestrial

Nadere informatie

Factsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen

Factsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen Factsheet: biologisch afbreekbare kunststof verpakkingen Kennisinstituut Duurzaam Verpakken Factsheet, augustus 2018 1 Introductie In de afgelopen periode is een brede discussie ontstaan over de vraag

Nadere informatie

Workshop Biobased Economy. Docent Event

Workshop Biobased Economy. Docent Event Workshop Biobased Economy Docent Event Ketens en Agrologistiek Maandag, 2 april 2012 Erik Jan Rodenhuis Oene Schriemer Onno de Vegt Programma Introductie Biobased Economy: Wat en waarom? Casevoorbeeld

Nadere informatie

Inside Magazine voor de biochemie. Toekomst voor bioplastics. > Bio-ethanol zonder glycerol

Inside Magazine voor de biochemie. Toekomst voor bioplastics. > Bio-ethanol zonder glycerol 01 10 Inside Magazine voor de biochemie Toekomst voor bioplastics > Bio-ethanol zonder glycerol > Penicillineproductie Bioplastics zijn meer dan alleen groen Bioplastics hebben een lange weg afgelegd.

Nadere informatie

Ontwikkeling en toepassing van biobased producten en chemicaliën. Dr. Harriëtte Bos, Wageningen UR-FBR CBBE docentendag, 24 juni 2015

Ontwikkeling en toepassing van biobased producten en chemicaliën. Dr. Harriëtte Bos, Wageningen UR-FBR CBBE docentendag, 24 juni 2015 Ontwikkeling en toepassing van biobased producten en chemicaliën Dr. Harriëtte Bos, Wageningen UR-FBR CBBE docentendag, 24 juni 2015 Groene grondstoffen in non-food toepassingen Zo oud als de mensheid!

Nadere informatie

Scholen leiden op voor biobased economy

Scholen leiden op voor biobased economy tekst en fotografie ton van den born Scholen leiden op voor biobased economy Bedrijven over de brug Een economie op basis van natuurlijke grondstoffen, dat is de toekomst volgens opinieleiders in de politiek

Nadere informatie

VT-NRK Toepassing bioplastics

VT-NRK Toepassing bioplastics VT-NRK Toepassing bioplastics Verbeteren van de technische eigenschappen van PLA-folies In het kader van de Meerjarenafspraak energie-efficiency (MJA) Karin Molenveld Gerald Schennink Rapport nr. 1021

Nadere informatie

Routekaart Papier. Michiel Adriaanse

Routekaart Papier. Michiel Adriaanse Routekaart Papier Michiel Adriaanse Inhoud van de presentatie 1 Papier-en Kartonindustrie in Nl 2 Biobased ambities 3 Trends 4 Visie 5 Business cases 6 Take home messages sheet 2 De Nederlandse Papier-en

Nadere informatie

Verwaarding van zeefgoed:

Verwaarding van zeefgoed: Verwaarding van zeefgoed: Subtitel Verkenning van afzetmogelijkheden Rik Winters, Amersfoort, 13 maart 2012. Inleiding Bioclear/KNN Zeefgoed Toepassingsmogelijkheden Belemmeringen Conclusies Vervolg Bioclear

Nadere informatie

Biobased bouwen - Een introductie 9 september 2014 Heerhugowaard

Biobased bouwen - Een introductie 9 september 2014 Heerhugowaard Biobased bouwen - Een introductie 9 september 2014 Heerhugowaard Leon Joore T_0651586776 M_welcome@millvision.eu I_www.millvision.eu _ BIOBASED BOUWEN _ VERVAARDIGING _ TOEPASSEN _ ONDERHOUD EN HERGEBRUIK

Nadere informatie

Plant, mens en innovatie. BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018

Plant, mens en innovatie. BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018 Plant, mens en innovatie BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018 Plant your future! Waarom Plantenwetenschappen studeren? Plant en Mens Toenemende vraag plantaardige productie Plant en Innovatie MEER MINDER

Nadere informatie

Design challenges with Biobased Plastics. Frans Kappen, Food & Biobased Research September 2013

Design challenges with Biobased Plastics. Frans Kappen, Food & Biobased Research September 2013 Design challenges with Biobased Plastics Frans Kappen, Food & Biobased Research September 2013 1 WORKSHOP Interactieve presentatie Wat is er aan de hand? Wat is wat? Bioplastics, biobased plastics, bioafbreekbare

Nadere informatie

Circulaire economie en de rol van groen. Annita Westenbroek Dutch Biorefinery Cluster 25 januari 2018

Circulaire economie en de rol van groen. Annita Westenbroek Dutch Biorefinery Cluster 25 januari 2018 Circulaire economie en de rol van groen Annita Westenbroek Dutch Biorefinery Cluster 25 januari 2018 DBC leden DBC netwerk en geassocieerde leden DBC Missie Het vollediger tot economische waarde brengen

Nadere informatie

3.D Participatie. Van Stipdonk Landschapsinrichting Hulsterweg TL Geldrop Conformiso B.V.

3.D Participatie. Van Stipdonk Landschapsinrichting Hulsterweg TL Geldrop Conformiso B.V. 3.D Participatie ` Onderneming: Begeleiding: Van Stipdonk Landschapsinrichting Hulsterweg 11 5662 TL Geldrop 040-2856366 www.vanstipdonk.nl Conformiso B.V., Annette Willems Goedgekeurd door de directie

Nadere informatie

Biobakkie koffie? Symposium Duurzame verbekering. Wageningen, 7 juni 2013

Biobakkie koffie? Symposium Duurzame verbekering. Wageningen, 7 juni 2013 Biobakkie koffie? Symposium Duurzame verbekering Wageningen, 7 juni 2013 Biobakkie koffie? Dagvoorzitter: John Dommerholt (Hospitality Consulants) Wageningen, 7 juni 2013 Biobakkie koffie? Plenaire presentatie:

Nadere informatie

VT-NRK Toepassing bioplastics

VT-NRK Toepassing bioplastics VT-NRK Toepassing bioplastics PLA in (blaas)-folietoepassingen 2 In het kader van de Meerjarenafspraak energie-efficiency (MJA) Karin Molenveld Gerald Schennink Rapport nr. Colofon Titel VT-NRK Toepassing

Nadere informatie

Witte kunststof (opaque)

Witte kunststof (opaque) Witte kunststof (opaque) In Frankrijk heeft voor melkverpakkingen de afgelopen tijd een verschuiving plaatsgevonden van HDPE-flessen naar PET-flessen. Dit is mede ingegeven door de lage prijs voor de kunststof

Nadere informatie

De groene fabriek. 32 Wageningenworld

De groene fabriek. 32 Wageningenworld Chemicaliën oogsten van het land De groene fabriek Planten blijken prima in te zetten voor de productie van een grote variatie aan hernieuwbare grond- en brandstoffen. Wageningse onderzoekers werken aan

Nadere informatie

Een Groene Generatie met Energie voor de Toekomst. René Wijffels

Een Groene Generatie met Energie voor de Toekomst. René Wijffels Een Groene Generatie met Energie voor de Toekomst René Wijffels Inhoud Wat is Biobased Economy? De bio-economy in de VS Behoefte aan professionals in bio-based economy Een groene generatie met energie

Nadere informatie

RECURF hergebruik van textiel in biocomposieten. Inge Oskam Lector Circulair Ontwerpen & Ondernemen Onderzoeksprogramma Urban Technology

RECURF hergebruik van textiel in biocomposieten. Inge Oskam Lector Circulair Ontwerpen & Ondernemen Onderzoeksprogramma Urban Technology RECURF hergebruik van textiel in biocomposieten Inge Oskam Lector Circulair Ontwerpen & Ondernemen Onderzoeksprogramma Urban Technology AANDACHT CIRCULAIRE ECONOMIE GROEIT 35% NIET GESCHIKT VOOR HERGEBRUIK

Nadere informatie

Inventarisatie alternatieve oestersubstraten. Ir. F.H.J. Kappen

Inventarisatie alternatieve oestersubstraten. Ir. F.H.J. Kappen Inventarisatie alternatieve oestersubstraten Ir. F.H.J. Kappen Rapport Februari 2011 Colofon Titel Inventarisatie alternatieve oestersubstraten Auteur(s) Ir. F.H.J. Kappen Nummer Rapport Februari 2011

Nadere informatie

Verwerking en toepasbaarheid van bioplastics voor het verpakken van levensmiddelen

Verwerking en toepasbaarheid van bioplastics voor het verpakken van levensmiddelen Seminarie Verwerking en toepasbaarheid van bioplastics voor het verpakken van levensmiddelen Verwelkoming & inleiding Het Pand, Gent 26 maart 2013 Resultaten project Realisatie van biopolymeer gebaseerde

Nadere informatie

BOGO van groene grondstoffen naar biobased materialen. Eigenschappen van Polymelkzuur

BOGO van groene grondstoffen naar biobased materialen. Eigenschappen van Polymelkzuur BOGO van groene grondstoffen naar biobased materialen Eigenschappen van Polymelkzuur Wageningen UR Food & Biobased Research G.J.J. Schennink, H. de Beukelaer en K. Molenveld 1. Polymelkzuur en haar toepassingen

Nadere informatie

Agri Investment Fund. Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015. Marc Rosiers Nicolas De Lange

Agri Investment Fund. Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015. Marc Rosiers Nicolas De Lange Agri Investment Fund Studienamiddag Bio Economie 9 November 2015 Marc Rosiers Nicolas De Lange Inhoudstafel 1. Agri Investment Fund 2. Actiedomeinen FromFarm tofood Smart Farming Sustainable Farming Biobased

Nadere informatie

Bio NL. Een unieke collectie plantenstoffen: de brug tussen telers en nieuwe markten. Leon A. Mur Managing director

Bio NL. Een unieke collectie plantenstoffen: de brug tussen telers en nieuwe markten. Leon A. Mur Managing director Bio NL Een unieke collectie plantenstoffen: de brug tussen telers en nieuwe markten. Leon A. Mur Managing director Doelstelling Kenniscentrum Een doorbraak creëren voor de toepassing van plantenstoffen

Nadere informatie

zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD

zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD zonweringsdoeken gemaakt van planten THE FIRST SUNSCREEN FABRIC IN THE WORLD WITH CRADLE TO CRADLE CERTIFIED GOLD M + N PROJECTEN ONTWIKKELDE EEN NIEUWE GENERATIE ZONWERINGSDOEKEN, DIE DE HUIDIGE MATERIALEN

Nadere informatie

Centre for Biobased Economy. Gerlinde van Vilsteren, 13 september 2016

Centre for Biobased Economy. Gerlinde van Vilsteren, 13 september 2016 Centre for Biobased Economy Gerlinde van Vilsteren, 13 september 2016 1 CBBE Binnen het Centre for Biobased Economy (CBBE) bundelen onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven hun krachten om professionals

Nadere informatie

Vlaanderen en de Key Enabling Technology Industrial Biotechnology. Prof. Wim Soetaert

Vlaanderen en de Key Enabling Technology Industrial Biotechnology. Prof. Wim Soetaert Vlaanderen en de Key Enabling Technology Industrial Biotechnology Prof. Wim Soetaert Transitie van een fossiel-gebaseerde naar een bio-gebaseerde economie Fossiele grondstoffen petroleum, steenkool, aardgas

Nadere informatie

WERKGEBIED VEZELGRONDSTOFFEN

WERKGEBIED VEZELGRONDSTOFFEN WERKGEBIED VEZELGRONDSTOFFEN ROADMAP 2017-2020 EN JAARPLAN 2018 MICHIEL ADRIAANSE VISIE EN IMPACT Visie: - Oudpapier blijft voornaamste grondstof voor PKI Nl - Hoeveelheid & samenstelling oudpapier verandert

Nadere informatie

Bio is een marketing kreet. Die veel te vaak wordt misbruikt

Bio is een marketing kreet. Die veel te vaak wordt misbruikt Bio is een marketing kreet Die veel te vaak wordt misbruikt Bio based plastics Besparing aardolie is onnodig Besparing aardolie is vaak fictie CO2 besparing is niet bewezen Grondstof productie gaat vaak

Nadere informatie

blok 1 blok 2 blok 3 blok 4 Inleiding in de Onderwijskunde ( , niveau 1) Introductie in de

blok 1 blok 2 blok 3 blok 4 Inleiding in de Onderwijskunde ( , niveau 1) Introductie in de Onderwijsprogramma bachelor Focus - algemeen Ontwerper Organisatie Bachelorstage * Coaching and training *De bachelorstage kan gevolgd worden in ieder blok Onderwijsprogramma bachelor Focus op leren (individu)

Nadere informatie

Biobased plastics 2019 KARIN MOLENVELD EN HARRIËTTE BOS

Biobased plastics 2019 KARIN MOLENVELD EN HARRIËTTE BOS Biobased plastics 2019 KARIN MOLENVELD EN HARRIËTTE BOS Biobased plastics 2019 Karin Molenveld en Harriëtte Bos, Wageningen Food & Biobased Research Illustratie op de cover: D-grade plantenpotten (Desch

Nadere informatie

Pilot Biobased Bekers

Pilot Biobased Bekers Pilot Biobased Bekers Tips, achtergrondinformatie en evaluatie van de pilot Ir. C.H. Bolck Rapport nummer 1554 en het ISBN 978-94-6257-512-7 Colofon Titel Biobased Bekers - Tips, achtergrondinformatie

Nadere informatie

Samenwerken met bedrijven en hogescholen: we kunnen elkaar versterken. Guido Smets Fontys Hogeschool Toegepaste Natuurwetenschappen Applied Science

Samenwerken met bedrijven en hogescholen: we kunnen elkaar versterken. Guido Smets Fontys Hogeschool Toegepaste Natuurwetenschappen Applied Science Samenwerken met bedrijven en hogescholen: we kunnen elkaar versterken Guido Smets Fontys Hogeschool Toegepaste Natuurwetenschappen Applied Science Inhoud presentatie Rode draad: samenwerking met studenten

Nadere informatie

Introductie. Department of Elastomer Technology & Engineering ETE. Master voorlichting 06-02-2013

Introductie. Department of Elastomer Technology & Engineering ETE. Master voorlichting 06-02-2013 Introductie Department of Elastomer Technology & Engineering ETE Master voorlichting 06-02-2013 1 Department of Elastomer Technology & Engineering ETE Algemene Inleiding Wat is Elastomer Technology Lab

Nadere informatie

Biobased Asfalt. Werkconferentie Topsector Energie: sessie Duurzaam dorp. Dr. Richard Gosselink

Biobased Asfalt. Werkconferentie Topsector Energie: sessie Duurzaam dorp. Dr. Richard Gosselink Biobased Asfalt Werkconferentie Topsector Energie: sessie Duurzaam dorp Dr. Richard Gosselink Wageningen UR: organizational structure Supervisory Board Executive Board Concern staff Facility Services Agrotechnology

Nadere informatie

PROTOCOL MONITORING MATERIAALSTROMEN BIOBASED ECONOMIE

PROTOCOL MONITORING MATERIAALSTROMEN BIOBASED ECONOMIE Rijksdienst voor Ondernemend Nederland PROTOCOL MONITORING MATERIAALSTROMEN BIOBASED ECONOMIE Auteur(s) Koen P.H. Meesters, Jan E.G. van Dam, Harriëtte L. Bos Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Colofon

Nadere informatie

Biobased Economy - Verkenning van kansrijke gebieden voor Nederland

Biobased Economy - Verkenning van kansrijke gebieden voor Nederland Biobased Economy - Verkenning van kansrijke gebieden voor Nederland Datum 30 september 2008 Auteur(s) Christien Enzing en Johan van Groenestijn, TNO Kwaliteit van Leven Maarten van Dongen, InnoTact Consulting

Nadere informatie