De topklasse. Welke arbeidsrechtelijke knelpunten kunnen er ontstaan door de invoering van de topklasse? Universiteit van Amsterdam

Transcriptie

1 De topklasse Welke arbeidsrechtelijke knelpunten kunnen er ontstaan door de invoering van de topklasse? Universiteit van Amsterdam Faculteit der Rechtsgeleerdheid Masterscriptie Arbeidsrecht Dennis Berens December 2011

2 Samenvatting Sinds het voetbalseizoen is de topklasse ingevoerd. De topklasse is de hoogste klasse in de amateurs die is gecreëerd om aansluiting te bieden tussen enerzijds de hoofdklassen en anderzijds het betaald voetbal. De topklasse valt daarmee onder het amateur voetbal van de KNVB. Centraal in mijn scriptie staat de probleemstelling: Welke arbeidsrechtelijke knelpunten kunnen er ontstaan door de invoering van de topklasse? Per natuurlijk persoon of rechtspersoon zijn de partijen aan een diversiteit aan wetten en regels onderworpen. Door de mogelijkheid tot het contracteren van spelers op basis van een arbeidsovereenkomst in het amateurvoetbal, waaronder de topklasse, in te voeren, zullen inherent hieraan, mede doordat er de CAO niet van toepassing is, mijns inziens een aantal knelpunten ontstaan. Allereerst is er de situatie waarin een aantal spelers hetzelfde werk doen. De ene speler zal dit werk verrichten onder de noemer van een arbeidsovereenkomst, een ander doet het zelfde werk, maar verdient geen loon. Wanneer er echter wel betaald wordt, bijvoorbeeld onder de noemer van wedstrijdpremies, kan er een arbeidsovereenkomst ontstaan. Er zal dan wel moeten worden voldaan aan de elementen van de arbeidsovereenkomst, te weten, persoonlijke arbeid, gezagsverhouding en loon. Daarnaast is het van belang wat de partijen ten tijden van het sluiten van de overeenkomst voor ogen stond. Of een speler een arbeidsovereenkomst heeft zal van geval tot geval moeten worden bepaald, maar valt niet uit te sluiten. Het tweede knelpunt is dat de CAO zich niet richt tot alle contractspelers. De CAO geldt niet voor de topklasse, daarom is de ketenregeling, waarbij een werknemer na 3 contracten voor bepaalde tijd een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd krijgt, niet uitgesloten. Dit brengt een bepaald risico mee voor de werkgever, waardoor de werkgever goed moet nadenken over de noemer waaronder de werkgever de wedstrijdpremies wil betalen. Er is een groot belang om veelvuldig gebruik te maken bepaalde tijd contracten, omdat op deze manier het transfersysteem van voor het arrest Bosman, weliswaar verkapt, instant gehouden kan worden. Hierdoor zullen de amateurclubs op zoek moeten gaan naar een oplossing zoals het invoeren van een eigen CAO of uitbreiding van de CAO voor betaald voetbal. Daarnaast kan het voorkomen dat spelers van promoverende clubs buiten de reikwijdte van de CAO vallen omdat zij de CAO expliciet van de hand wijzen. Het derde knelpunt reikt zich aan wanneer een club degradeert. De loonkosten voor een club zijn de grootste kostenpost. Wanneer een club degradeert zal de club te maken krijgen met een kleiner budget. Om de begroting rond te krijgen, zal de club moeten reorganiseren. De club is door de degradatie niet meer gebonden aan de verplichting om 16 contractspelers in dienst te hebben, waardoor het reduceren van de loonkosten de meest effectieve reorganisatie is. De goedkoopste manier is om contracten van rechtswege af te laten lopen. Daarom is het belangrijk om bij het aangaan van het contract al rekening te houden met een eventuele degradatie. Contracten kunnen 3

3 dan voor een korte periode gelden met eventueel een optie beding. Wanneer er gekozen wordt voor een langer periode kan er gekozen worden voor een beding met een voorwaardelijke ontbinding. 4

4 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Lijst van afkortingen... 7 Hoofdstuk 1: Inleiding... 8 Hoofdstuk 2: Analyse van de partijen Inleiding De rechtspositie van de contractspeler Rechtspositie van de amateurvoetballer De rechtspositie van de bvo De rechtspositie van de amateurvereniging Conclusie Hoofdstuk 3: De individuele arbeidsovereenkomst Inleiding De elementen van de arbeidsovereenkomst Arbeid Loon Gezagsverhouding Wanneer is er sprake van een arbeidsovereenkomst? Is het wenselijk om een arbeidsovereenkomst te hebben? Welke mogelijkheden heeft de amateurvereniging? Conclusie Hoofdstuk 4: Collectieve Arbeidsovereenkomst Inleiding De CAO partijen en reikwijdte Transfersom Buiten de reikwijdte van de CAO Incorporatiebeding Algemeen Verbindend Verklaren Uitbreiding reikwijdte CAO Sociale dialoog Nawerking van horizontale bepalingen Conclusie

5 Hoofdstuk 5: Einde van de arbeidsovereenkomst Inleiding CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland Beëindigingsgronden Rechtswege Ontbindende voorwaarde Optiebeding Ontbinding Beëindiging door overeenkomst Conclusie Hoofdstuk 6: Conclusie en overzicht van de aanbevelingen Overzichtstabel knelpunten en aanbevelingen in het kort Bijlage: Literatuurlijst

6 Lijst van afkortingen BBA Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen bvo Betaald voetbal organisatie BW Burgerlijk wetboek CAO CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland FBO Federatie Betaald voetbal Organisaties FIFA Fédération Internationale de Football Association KNVB Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond r.o. Rechtsoverweging UEFA Union of European Football Associations VVCS Vereniging van Contract Spelers WCAO Wet op de Collectieve Arbeidsovereenkomst Wet AVV Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten WMM Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag 7

7 Hoofdstuk 1: Inleiding Sinds het voetbalseizoen is de topklasse ingevoerd. Daarmee is een einde gekomen aan het tot dan toe gehanteerde gesloten systeem in het betaald voetbal in Nederland. In een gesloten systeem is het voor een amateur club niet mogelijk om te promoveren naar het betaald voetbal. Althans, niet op basis van een kampioenschappen in het amateur voetbal of via andere sportieve gronden. Omniworld was de meest recente club die via andere dan sportieve gronden is toegelaten tot het betaald voetbal. Tegenover het gesloten systeem staat het zogenaamde open systeem. In Europa is dit laatste systeem eerder regel dan uitzondering. In dit systeem kan in principe elke club door middel van sportieve prestaties op het hoogste platform spelen. 1 De topklasse is de hoogste klasse op amateur niveau die is gecreëerd om aansluiting te bieden tussen enerzijds de hoofdklassen en anderzijds het betaald voetbal. De topklasse valt daarmee onder het amateur voetbal van de KNVB. Er zijn twee topklassen competities, de zaterdag topklasse en de zondag topklasse. Beide topklassencompetities brengen een kampioen voort, welke, aansluitend op de competitie, tegen elkaar zullen strijden om de titel algeheel amateurkampioen. 2 De club die wil promoveren naar het betaald voetbal zal dit voor 1 februari van het lopende seizoen kenbaar moeten maken. 3 Er is dus geen promotieplicht, mocht de Algeheel Amateurkampioen niet kenbaar gemaakt hebben te willen promoveren, dan gaat het recht om te promoveren naar de verliezend finalist. Wanneer ook deze niet van dit recht gebruik heeft gemaakt, dan zal er geen promotie plaats vinden. Of er een club degradeert uit de eerste divisie naar de topklasse, hangt af van het gebruik van het promotierecht van de finalisten. Wanneer er een topklasseclub promoveert, dan degradeert in principe de hekkensluiter van de eerste divisie. Promoveert er geen club naar de eerste divisie, dan degradeert er ook geen club naar de topklasse. 4 Zoals gezegd, opent de invoering van de topklasse een brug tussen het betaald voetbal en het amateurvoetbal. Deze opening vind ik sportief gezien mooi aansluiten bij mijn sportbeleving. Een soort jongensboek scenario kan geboren worden, zoals het ook al het geval is bij de KNVB beker. Juridisch gezien is de invoering interessant te noemen. Voor de invoering van de topklasse was er een redelijk harde scheiding tussen het betaald voetbal en het amateur voetbal. Nu deze harde scheiding verdwijnt, kan men zich afvragen in hoeverre dat invloed heeft op onder andere de arbeidsovereenkomsten van eerste divisie en topklasse spelers en in het bijzonder die van gepromoveerde en gedegradeerde clubs. Dat brengt mij bij de probleemstelling van mijn scriptie. Probleemstelling: 1 Wikipedia 2011, Topklasse (Nederlands amateurvoetbal). 2 KNVB Promotie en degradatieregeling betaald voetbal seizoen 2010/ Art. 9 KNVB uitvoerings/wijzigingsbesluit topklasse en contractspelers in het amateurvoetbal. 4 KNVB Promotie en degradatieregeling betaald voetbal seizoen 2010/ 11. 8

8 Welke arbeidsrechtelijke knelpunten kunnen er ontstaan door de invoering van de topklasse? Mijn scriptie is opgebouwd uit allereerst deze inleiding, vervolgens kom ik toe aan een analyse van de partijen om meer duidelijkheid te verschaffen over de verschillende partijen en tot welke regelgeving zij gebonden zijn. Aansluitend op de analyse van de partijen behandel ik de hoofstukken over de knelpunten. Tot slot zal ik een conclusie schrijven. Ik heb zo veel mogelijk getracht de meest recente regelgeving te gebruiken. Echter is de regelgeving van de KNVB erg dynamisch en verschilt dit van seizoen tot seizoen. Een voorbeeld hiervan is het uitvoeringsbesluit topklasse en contractspelers in het amateurvoetbal, dat gedurende mijn scriptie zijn geldigheid verliest. Uit het oogpunt van mijn scriptie, ga ik er vanuit dat deze regelgeving nog steeds van kracht is. Daarnaast is de KNVB niet geheel transparant, er zijn een aantal documenten waartoe ik geen inzage heb kunnen krijgen, een voorbeeld hiervan is het licentie reglement om toegelaten te worden tot het betaald voetbal. Hier heb ik, waar nodig, beredeneerd. 9

9 Hoofdstuk 2: Analyse van de partijen Inleiding In de literatuur wordt volgens Van den Hout algemeen erkent dat de relatie tussen een BVO en een contractspeler wel een bijzondere te noemen valt. 5 Op dergelijke arbeidsovereenkomsten is naast het Nederlandse en Europese (arbeids)recht, het reglement van de KNVB 6 en de FIFA 7 van toepassing. In dit hoofdstuk zal ik uiteenzetten welke regelgeving invloed heeft op de arbeidsovereenkomst voor de contractspeler. De rechtspositie van een amateurspeler is uiteraard een andere als die van de contractspeler. Daarom zal ik ook deze rechtspositie behandelen. Daarnaast zal ik de rechtspositie van de clubs, enerzijds de bvo, anderzijds de amateurvereniging, behandelen. De rechtspositie van de contractspeler De contractspeler heeft een arbeidsovereenkomst met de bvo, of met een aan de bvo gelieerde stichting. Doordat de contractspeler een arbeidsovereenkomst ex art. 7:610 BW heeft, is op deze speler het Nederlandse en Europese (arbeids)recht van toepassing. Uiteraard zijn dit de bepalingen uit het BW 8, maar bijvoorbeeld ook het BBA 9 en de WMM 10. Op de contractspeler is de CAO 11 van toepassing door lidmaatschap van zijn werkgever bij de werkgeverspartij FBO. Door getrapt lidmaatschap van een bvo is de speler gebonden aan de regels van de KNVB, de UEFA en de FIFA. Rechtspositie van de amateurvoetballer Door het uitvoerings/wijzigingsbesluit topklasse en contractspelers in het amateurvoetbal is er een onderscheid te maken tussen een eigenlijke amateurvoetballer en een contractspeler in het amateurvoetbal. Zolang de eigenlijke amateurvoetballer niet een arbeidsovereenkomst met de amateurvereniging of een aan de amateurvereniging gelieerde stichting heeft, is het arbeidsrecht niet van toepassing. De eigenlijke amateurvoetballer is wel gebonden aan de statuten en reglementen van de KNVB, de UEFA en de FIFA. De contractspeler in het amateurvoetbal is op dezelfde wijze gebonden aan de reglementen van de KNVB, de UEFA en de FIFA, als de eigenlijke amateurvoetballer, maar is door zijn 5 Van den Hout 2008, p Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond. 7 Fédération Internationale de Football Association. 8 Burgerlijk Wetboek. 9 Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen. 10 Wet Minimumloon en Minimumvakantiebijslag. 11 CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland

10 arbeidsovereenkomst eveneens onderworpen aan het Nederlandse en Europese (arbeids)recht zoals de contractspeler. In tegenstelling tot de contractspeler, is de CAO niet op hem van toepassing. De rechtspositie van de bvo De bvo is onderworpen aan de reglementen van de FIFA, UEFA en KNVB door getrapt lidmaatschap aan de KNVB. Daarnaast is de bvo gebonden aan het Nederlandse en Europese (arbeids)recht, met name ten aanzien van de spelers met wie een arbeidsovereenkomst is gesloten. De rechtspositie van de amateurvereniging De amateurvereniging is onderworpen aan de reglementen van de FIFA, UEFA en KNVB door getrapt lidmaatscha aan de KNVB. Daarnaast is de bvo gebonden aan het Nederlandse en Europese (arbeids)recht, met name ten aanzien van de spelers met wie een arbeidsovereenkomst is gesloten. Conclusie Per natuurlijk persoon of rechtspersoon zijn de partijen aan een diversiteit aan wetten en regels onderworpen. Door de mogelijkheid tot het contracteren van spelers op basis van een arbeidsovereenkomst in het amateurvoetbal, waaronder de topklasse, in te voeren, zullen inherent hieraan, mede doordat er de CAO niet van toepassing is, mijns inziens een aantal knelpunten ontstaan. Allereerst is er de situatie waarin een aantal spelers hetzelfde werk doen, de ene speler zal dit werk verrichten onder de noemer van een arbeidsovereenkomst, een ander doet het zelfde werk, maar verdient geen loon. Hierop zal ik in het komende hoofdstuk ingaan. Vervolgens is er de situatie dat de CAO al dan niet van toepassing is op de degraderende of promoverende club. Dit kan onwenselijke situaties meebrengen waarbij bijvoorbeeld de ketenregeling conform de wet van toepassing is. Dit zal ik behandelen in het hoofdstuk Collectieve Arbeidsovereenkomst. Het laatste knelpunt doet zich voor wanneer een bvo degradeert. Deze bvo zal minder inkomsten verwerven na de degradatie. Hierdoor is het van belang om de loonkosten te reduceren. Dit zal ik behandelen in het hoofdstuk Einde van de arbeidsovereenkomst. 11

11 Hoofdstuk 3: De individuele arbeidsovereenkomst Inleiding In dit hoofdstuk staat de individuele arbeidsovereenkomst centraal. In het vorige hoofdstuk heb ik al aangegeven dat behalve de arbeidsovereenkomst, ook de statuten en reglementen van de voetbalbonden invloed hebben op de rechtspositie van de contractspeler en contractspeler in het amateur voetbal. In het betaald voetbal is er in 1967 geoordeeld dat de relatie tussen een speler en een club gekwalificeerd kan worden als arbeidsovereenkomst. 12 Met de invoering van de topklasse, heeft de KNVB ook de mogelijkheid geopend om arbeidsovereenkomsten te sluiten door de amateurvereniging of een aan de amateurvereniging gelieerde stichting die uit komt in de topklasse. 13 In het betaald voetbal was er al sprake van dat er een deel van de spelers op grond van een arbeidsovereenkomst aan het werk is en een ander deel van de selectie op grond van lidmaatschap van de KNVB topsport bedrijft. Daarnaast is het in amateurvoetbal niet ongebruikelijk dat er spelers onkosten vergoedingen of wedstrijdpremies ontvangen. In dit hoofdstuk ga ik uitzoeken in hoeverre de invoering van de topklasse een knelpunt is ten opzichte van spelers in het amateur voetbal die geen expliciete arbeidsovereenkomst hebben. Met een expliciete arbeidsovereenkomst bedoel ik dat er geen misverstanden over de aanwezigheid van de arbeidsovereenkomst bestaan. Om die vraag te kunnen beantwoorden zal ik allereerst de elementen van de arbeidsovereenkomst beschrijven en de vraag wanneer er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Vervolgens zal ik bespreken of deze situatie wenselijk is en uiteindelijk kom ik toe aan de conclusie. De elementen van de arbeidsovereenkomst. De arbeidsovereenkomst is een bijzondere overeenkomst dat geregeld is in titel 10 van boek 7 van het Burgerlijk Wetboek (hierna BW). De arbeidsovereenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding 14. Art. 7:610 lid 1 BW geeft de definitie van de arbeidsovereenkomst. Deze luidt: De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten. De elementen die men hieruit kan afleiden zijn arbeid, loon, in dienst en een zekere tijd. Hoewel een zekere tijd in het artikel als element is opgenomen, zal hier verder niet op ingegaan worden omdat elke arbeidsovereenkomst een korte of lange tijd duurt. De eerste drie elementen zijn essentieel om te kunnen spreken van een arbeidsovereenkomst. De bepalingen uit een algemener deel van het BW zijn van toepassing, tenzij een specifieke wet dit onderwerp geregeld heeft. 15 Een overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding. Dit zijn twee rechtshandelingen. Een rechtshandeling is een op een rechtsgevolg gerichte wil die zich door een verklaring heeft geopenbaard 16. Tenzij anders is bepaalt, kunnen verklaringen, met inbegrip van mededeling, in iedere vorm geschieden, en kunnen zij in een of meer gedragingen besloten liggen. 17 Omdat het arbeidsrecht geen vormvoorschrift heeft 12 Ktr. Rotterdam 5 april 1967, NJ 1967, 418 (Laseroms). 13 Art. 3 KNVB uitvoerings/wijzigingsbesluit topklasse en contractspelers in het amateurvoetbal. 14 Art. 6:217 BW 15 Zie ook: Beltzer 2004, p Art. 3:33 BW 17 Art. 3:37 lid 1 BW 12

12 voor het aangaan van een arbeidsovereenkomst, kan de totstandkoming dus in iedere vorm geschieden. Hier dient opgemerkt te worden dat er wel bij CAO afwijkende afspraken over de vorm gemaakt kunnen worden. In de CAO is opgenomen dat een arbeidsovereenkomst altijd schriftelijk dient te worden aangegaan. 18 Een beding in strijd met de CAO is weliswaar nietig, 19 maar doordat de clubs uit de topklasse geen lid van de werkgeverspartij FBO zijn, zijn zij niet gebonden aan de CAO. Dat betekent dat er bij een amateurclub vorm vrij een arbeidsovereenkomst gesloten kan worden. Wanneer men eenmaal een arbeidsovereenkomst bezit, geniet men van het hele arbeidsrecht, zoals de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag en de ontslagbescherming. Een arbeidsovereenkomst kan expliciet tot stand komen, doordat partijen willens en wetens een arbeidsovereenkomst overeenkomen en dit onmiskenbaar aan elkaar duidelijk maken door dit af te spreken en zich hierna te gedragen. Het is daarentegen ook mogelijk dat twee partijen weliswaar niet expliciet een arbeidsovereenkomst hebben afgesproken, maar zij zich feitelijk wel gedragen naar de elementen van een arbeidsovereenkomst. Om te bezien wanneer hier sprake van is en vervolgens of dit een knelpunt in de topklasse zou kunnen vormen, zal ik de drie elementen arbeid, loon en gezagsverhouding achtereenvolgens behandelen. Arbeid Om te voldoen aan het element arbeid, zal de werknemer volgens Van der Grinten 20 verplicht moeten zijn de arbeid te verrichten 21. Tevens zal de arbeid van waarde moeten zijn voor de tegenpartij, waardoor de arbeidsovereenkomst zich onderscheid van een stage overeenkomst dan wel een leerovereenkomst. En als laatste zal het de werknemer niet volledig vrij mogen staan de werkzaamheden door een ander te doen verrichten 22. Daarom wordt dit element ook wel persoonlijke arbeid genoemd. Van spelers die dezelfde arbeid doen als andere spelers die deze arbeid verrichten op basis van een arbeidsovereenkomst neem ik gemakshalve aan dat voor beide spelers geldt dat zij voldoen aan het element arbeid in de zin van artikel 7:610 BW. Loon Uit artikel 7:610 lid 1 BW valt op te maken dat loon de verplichting is die de werkgever toe komt. Hierdoor is loon de contraprestatie van de geleverde arbeid. Art. 7:617 geeft weliswaar een limitatieve opsomming van de vormen waarin loon verstrekt mag worden, maar een a contrario beredenering waarbij een arbeidsovereenkomst wordt uitgesloten indien niet aan het vormvereiste is voldaan, is niet toegestaan. Er kan dus een arbeidsovereenkomst ontstaan met een vorm van loon die niet in de lijst van art. 7:617 BW voorkomt, in dit geval heeft de werknemer wel het recht om alsnog het niet voldane loon (met verhoging 23 en wettelijke rente 24 ) te vorderen Art. 4 lid 2 CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland Art. 12 Wet op de CAO 20 Bouwens & Duk 2008, p HR 10 oktober 2003, JAR 2003/263 (Van der Male/Den Hoedt); Ktr. s Gravenhage 26 maart 2003, JAR 2003/ HR 13 december 1957, NJ 1958, 35 (Zwarthoofd/Parool). 23 Art. 7:625 lid 1 BW. 24 Art. 6:119 lid 1 BW. 25 Art. 7:621 BW 13

13 Daarnaast vermelden de wetsartikelen 26 die loon regelen nergens hoe hoog het loon moet zijn om als loon aangemerkt te worden. Het is dus niet zo dat er een minimum aan loon betaald moet worden om te voldoen aan het element loon. Mocht het betaalde loon onder het wettelijk minimum of onder het CAO loon zitten, dan kan de werknemer ook hier het te weinig betaalde loon (met verhoging en wettelijke rente) vorderen. Hierbij geld een verjaringstermijn van 5 jaar 27. Het gebeurd regelmatig dat er wedstrijdpremies worden betaald in het amateurvoetbal. Dit blijkt onder meer uit een uitspraak van de rechtbank Roermond op Hierin staat in de feiten (r.o. 2.3) vermeldt dat in de overeenkomst tussen een speler en een aan de vereniging gelieerde stichting opgenomen is dat de speler 450 euro onkostenvergoeding per maand krijgt en per deelname aan een wedstrijd 450, 275 of 100 euro ontvang bij respectievelijk winst, gelijkspel of verlies. Er was in dit geval sprake van een voorovereenkomst, welke, volgens de rechtbank, in strijd was met de goede zeden en de openbare orde. Of er sprake was van een arbeidsovereenkomst werd niet gesteld. Hier valt wel uit op te maken dat er bedragen, naast de onkostenvergoeding, worden betaald die inherent zijn aan de bedongen arbeid. Per competitiewedstrijd ontvangt de speler dus tussen de 100 en 450 euro. In een goede maand, kan dit dus oplopen tot 1800 euro. In dit geval lijkt mij het loonelement geen discussie meer. Wanneer er over mindere bedragen wordt gesproken lijkt me ook al snel voldaan te zijn aan het loon element. Het zal wellicht niet voldoen aan de normen uit de Wet Minimumloon en Minimumvakantiebijslag, maar dit lijkt mij over het algemeen geen probleem om te voldoen aan het loonbegrip uit art. 7:610 BW. Gezagsverhouding Het derde element in dienst impliceert een gezagsverhouding tussen de twee partijen. Hierbij moet door de werkgever tenminste op enigerlei wijze zeggenschap zijn bedongen over de wijze waarop de werknemer de werkzaamheden diende te verrichten. 28 In de Laseroms uitspraak 29 heeft rechtbank aangegeven dat er twee arresten relevant zijn in vergelijking met het aannemen van de gezagsverhouding in het voetbal. Als eerste is dat de zaak van de actrice 30 waarin de gezagsverhouding aangenomen werd omdat de actrice zich heeft te gedragen naar de leiding, de aanwijzingen en het toezicht van de andere partij. De rechtbank vond dit een vergelijkbare casus als die van Laseroms. Als tweede werd de casus vergeleken met de uitspraak van de Hoge Raad in de stripteasedanseres zaak 31. Hierin werd de gezagsverhouding niet aangenomen, omdat in deze zaak feitelijk was vastgesteld dat de stripteasedanseres haar werkzaamheden naar eigen inzicht en zonder regie van haar wederpartij mocht verrichten en dat die wederpartij geen enkele zeggenschap had over de wijze waarop dit geschiedde. Om sprake te zijn van gezagsverhouding zal de ene partij zich feitelijk moeten gedragen naar de leiding, de aanwijzingen en het toezicht van de andere partij. In de Laseroms uitspraak 32 oordeelde de rechtbank dat dit het geval was. De rechtbank richtte zich met name op een aantal bedingen in de arbeidsovereenkomst. De belangrijkste waren twee bedingen waarin contractueel werd vastgelegd 26 Art. 7:616 t/m 7:633 BW 27 Art. 3:308 BW. 28 HR 8 mei 1998, JAR 1998, Ktr. Rotterdam 5 april 1967, NJ 1967, 418 (Laseroms). 30 HR 11 november 1949, NJ 1950, 140 (actrice). 31 HR 1 december 1961, NJ 1962, 79 (Striptease danseres). 32 Ktr. Rotterdam 5 april 1967, NJ 1967, 418 (Laseroms). 14

14 dat de werknemer verplicht was te spelen als hij werd opgesteld en zich te houden aan de instructies van de club en discipline op het veld als daarbuiten te tonen. Verder valt op dat de overwogen bedingen met regelmaat een boeteclausule bevatten. Om geen sprake te zijn van gezagsverhouding moet er dus sprake zijn van een gelijkwaardige situatie zoals geschetst in de stripteasedanseres zaak 33. Wanneer dit wordt vergeleken met de overwegingen van de rechtbank in de laseroms zaak kom ik tot de conclusie dat een speler dus volledig zelf moet kunnen beslissen of hij een wedstrijd wil spelen en in hoeverre hij zich moet gedragen naar de instructies van de club. Natuurlijk lijkt er op amateurbasis pur sang geen sprake van gezagsverhouding, maar wanneer het niveau van hoofdklasse, topklasse en hoger wordt bereikt, mag er ook meer worden verwacht van de speler. In het amateurvoetbal zijn er regelmatig gebruikelijke sancties wanneer een speler zich niet aan de discipline in of buiten het veld houdt, of zich niet aan de instructies van de club houdt. Deze sancties zijn bijvoorbeeld het op de bank beginnen als je niet hebt getraind en misschien zelfs een gebruikelijke vorm van boeteclausule (niet zelden in de vorm van een biertje). In dit geval heb ik het nog over sancties op recreatief niveau. Deze speler zal nog wel zelf mogen beslissen of hij een wedstrijd speelt maar hoe hoger een speler speelt, hoe gebruikelijker en formeler dergelijke afspraken worden. Dan zal er eerder verwacht worden dat de speler op komt dagen op de wedstrijd dagen en alleen met een goede reden er niet is, wellicht met een boetebeding. Helemaal nu er collega spelers zijn die in het zelfde elftal spelen en wel een arbeidsovereenkomst hebben. Dan is een gezagsverhouding mijns inziens niet meer uitgesloten. Wanneer is er sprake van een arbeidsovereenkomst? De Hoge Raad heeft in de uitspraak van Groen/ Schoevers 34 vaste jurisprudentie ontwikkeld met betrekking tot de vraag of er een arbeidsovereenkomst is ontstaan. Er is volgens de Hoge Raad niet één enkel kenmerk beslissend op deze vraag, maar de verschillende rechtsgevolgen die partijen aan hun verhoudingen hebben verbonden zullen in hun onderling verband moeten worden gezien. Tevens heeft de Hoge Raad geoordeeld dat partijen die een overeenkomst sluiten die strekt tot het verrichten van werk tegen betaling, deze overeenkomst op verschillende wijzen kunnen inrichten, en dat wat tussen hen heeft te gelden wordt bepaald door hetgeen hun bij het sluiten van de overeenkomst voor ogen stond, mede in aanmerking genomen de wijze waarop zij feitelijk aan de overeenkomst uitvoering hebben gegeven en aldus daaraan inhoud hebben gegeven. 35 Het feit dat er wedstrijdpremies worden verstrekt, kan mijns inziens worden beoordeeld als dat er wordt betaald voor arbeid. Vervolgens zal er moeten worden gekeken naar wat partijen bij het sluiten van de overeenkomst voor ogen stond. Dit zal door de betalende partij hoogst waarschijnlijk geen arbeidsovereenkomst zijn. De Hoge Raad vervolgt dat er mede in aanmerking moet worden genomen, de wijze waarop zij feitelijk aan de overeenkomst uitvoering hebben gegeven en aldus aan de overeenkomst inhoud hebben gegeven. Er zou dus sprake kunnen zijn van een andere overeenkomst dan een arbeidsovereenkomst. Of er sprake is van een andere overeenkomst zal dan voornamelijk afhangen van de gezagsverhouding. Zoals ik hiervoor al heb beredeneerd, is deze gezagsverhouding niet te elimineren en zal er dus wel degelijk rekening gehouden moeten worden met de mogelijkheid dat er een arbeidsovereenkomst is gesloten tussen een amateurvereniging en 33 HR 1 december 1961, NJ 1962, 79 (Striptease danseres). 34 HR 14 november 1997, JAR 1997, 263 (Groen/ Schoevers). 35 HR 14 november 1997, JAR 1997, 263 (Groen/ Schoevers). 15

15 een amateurspeler. Nu de belangen steeds groter worden, de clubs op een hoger niveau acteren, speelt geld ook een belangrijkere rol om mee te kunnen doen op het hoogste amateur niveau. Is het wenselijk om een arbeidsovereenkomst te hebben? Er zal geen speler zijn die in eerste instantie een arbeidsovereenkomst vervelend zal vinden. Er zijn situaties denkbaar waarin een speler de arbeidsovereenkomst kan ervaren als beperking in zijn ontwikkeling, zoals wanneer hij graag een overstap wil maken naar een hoger niveau, maar hij nog voor bepaalde tijd verplichtingen heeft jegens zijn huidige werkgever. Daarnaast is het denkbaar dat er ook spelers zijn die een arbeidsovereenkomst willen afdwingen, juist omdat zij verwachten niet beter te zullen presteren, vanwege hun niveau, leeftijd of andere redenen. Wanneer er sprake is van een speler die van meerwaarde is voor de amateurvereniging, is een arbeidsovereenkomst, met de achterliggende gedachte om een transfersom te bewerkstelligen, een uitkomst. In dit geval moet er wel sprake zijn van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, zonder de mogelijkheid om tussentijds op te zeggen. Wanneer een amateurvereniging een speler heeft die geen toegevoegde waarde heeft, zal een arbeidsovereenkomst eerder een last dan een lust zijn voor de amateurvereniging. Erger wordt het in het geval wanneer een amateurvereniging, schijnbaar, een arbeidsovereenkomst is overeengekomen met de amateurspeler welke voor onbepaalde tijd is aangegaan. In dit geval wordt de speler beschermd door de ontslagbescherming van het arbeidsrecht waaronder het BBA, waardoor een amateurvereniging de overeenkomst niet zonder toestemming van het UWV werkbedrijven kan opzeggen. Wanneer een club in het amateurvoetbal een arbeidsovereenkomst sluit met een amateurspeler in het seizoen waarin de speler maximaal 22 jaar is geworden, dan zal een opleidingsvergoeding van 500 per opleidingsjaar moeten worden betaald. 36 Dit bedrag spreekt uiteraard op het eerste oog niet in het voordeel om arbeidsovereenkomst te sluiten. De KNVB gaat in het uitvoeringsbesluit uit van een gedifferentieerd opleidingsbedrag per opleidingsjaar, bepalend is in welke sectie de te betalen club uitkomt. Voor het betaald voetbal geldt een bedrag van In dit geval lijkt het wel te lonen om een arbeidsovereenkomst aan te gaan wanneer de amateurvereniging mogelijkheden ziet om te promoveren naar het betaald voetbal. Welke mogelijkheden heeft de amateurvereniging? Een speler kan een arbeidsovereenkomst stellen door zich te beroepen op art. 7:610a BW. Wanneer een amateurspeler gedurende drie maanden, wekelijks, tegen beloning arbeid verricht, wordt een arbeidsovereenkomst vermoed. 37 Het gaat in dit geval om een rechtsvermoeden. De amateurvereniging heeft vervolgens te weerleggen dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst, oftewel er is sprake van omgekeerde bewijslast. Mijns inziens kunnen amateurverenigingen die gebruik maken van vergoedingen die de onkosten te boven gaan het beste een arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd sluiten. Hiermee wordt aan alle onzekerheid een einde gemaakt. Arbeidsovereenkomsten hoeven vervolgens niet direct fulltime te worden aangeboden. Wanneer men uit gaat van het minimumloon (voor volwassenen) en de 36 Art. 5 aanhef en onder e aanhef en onder tweede streepje 9 KNVB uitvoerings/wijzigingsbesluit topklasse en contractspelers in het amateurvoetbal. 37 Naast het wekelijkse criterium, wordt is er ook sprake van dit rechtsvermoede wanneer er maandelijks minimaal 20 uur arbeid wordt verricht. 16

16 minimale werkweek van 12 uur conform de KNVB 38 komt men uit op ca 137 aan totale loonkosten per week inclusief werkgeverslasten. De premies voor gelijkspel en winst kunnen vervolgens als bonussen worden geïmplementeerd. 39 Om te voorkomen dat men te maken krijgt met de ketenregeling uit art. 7:668a BW kan men het beste een CAO aangaan, dan wel de huidige CAO voor betaald voetbal, uitbreiden naar amateurvoetbal. In deze CAO zal men bepalingen over de vorm en afwijking van art. 7:668a BW moeten implementeren die vergelijkbaar zijn aan de huidige CAO voor betaald voetbal. 40 Conclusie Met de invoering van de topklasse zal er nog meer sprake zijn van situaties waarin de ene speler wel op basis van een arbeidsovereenkomst staat te voetballen en de ander niet. Daarbij komt het regelmatig voor dat naast de vaste onkostenvergoedingen, er ook wedstrijdpremies worden uitgekeerd. Hoewel het de club niet snel de bedoeling zal hebben een arbeidsovereenkomst aan te gaan wanneer dit niet expliciet overeengekomen is, lijkt mij verdedigbaar dat de scheidslijn tussen een contractspeler en een amateurspeler die wedstrijdpremies ontvangt erg dun wordt. Het lijkt mij dat er niet te lichtzinnig gedaan moet worden over het al dan niet sprake zijn van een arbeidsovereenkomst. Al met al kan ik concluderen dat er weinig duidelijkheid bestaat over het aannemen van een gezagsverhouding bij spelers. Het invoeren van de topklasse zal de scheiding tussen beroepsspelers en amateurs wat betreft de gezagsverhouding nog lastiger maken. Ik ben van mening dat de huidige clubs waar gewerkt wordt met hoge wedstrijdpremies, dus minstens de topklasse en hoofdklasse, er goed aan doen om een werknemers op basis van een arbeidsovereenkomst te laten voetballen. De tweede stap is om vervolgens collectieve afspraken te maken. Het grootste voordeel is dat dit duidelijkheid brengt, daarnaast zullen belastingtechnische misstanden verdwijnen en zal het amateurvoetbal een eerlijker imago krijgen (in plaats van een zwartgeld imago). 38 Art. 4 KNVB uitvoerings/wijzigingsbesluit topklasse en contractspelers in het amateurvoetbal. 39 Minimumweekloon is per ,20 (art. 8 lid 1 aanhef en onder b WMM) Uitgaande van een werkweek van 36 uur is dit 9,20 per uur. De totale loonkosten per jaar komen volgens een berekening op uit op waarvan het brutoloon is. Globaal zullen de werkgeverslasten 25 % op het brutoloon zijn. 40 Vgl. art. 4 lid 2 en art. 6 lid 2 CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland

17 Hoofdstuk 4: Collectieve Arbeidsovereenkomst Inleiding In dit hoofdstuk ga ik in op de collectieve arbeidsovereenkomst. Sinds een aantal uitspraken van het HvJ EG (waarin het Bosman arrest 41 veruit de belangrijkste was) en de invoering van de flexwet 42, zijn collectieve arbeidsovereenkomsten belangrijker dan ooit. Door de collectieve afspraken is het namelijk mogelijk om af te zien van de ketenregeling 43, waardoor er een verkapt transfersysteem ontstaat door gebruik te maken van lange contracten voor bepaalde tijd zonder opzegbeding. Daarnaast bepaalt de CAO ook dat een bvo zich verplicht om minimaal 16 spelers op basis van een arbeidsovereenkomst te laten spelen. 44 Hieruit blijkt al snel de waarde van een CAO. Op dit moment is de organisatiegraad van werkgevers in het betaald voetbal 100%. Maar met de invoering van de topklasse, zullen er zich situaties voordoen waarbij spelers wel onder contract staan, maar niet onder de CAO vallen. Er zijn twee situaties denkbaar waarbij de reikwijdte van de huidige CAO te beperkt is. De eerste situatie heeft betrekking op de promoverende club. Door de invoering van de topklasse en de bijbehorende promotie en degradatie ten opzichte van het betaald voetbal, is het mogelijk dat voetbalclubs toetreden die (nog) geen lid zijn van de werkgeversorganisatie FBO. Daarnaast is er in het amateurvoetbal (nog) geen sprake van een specifieke CAO. Ten tweede is er de club die degradeert. Door degradatie voldoet de club niet meer aan de omschrijving als werkgever in de CAO, waardoor hij niet meer binnen de reikwijdte van de CAO valt. Er zal vervolgens sprake zijn van nawerking. In dit hoofdstuk zal ik ingaan op de reikwijdte van de CAO. Als eerste zal ik kort uitleggen hoe de partijen aan de CAO gebonden (kunnen) zijn. Vervolgens zal ik de constructie tussen de bepaalde tijd contracten en het verkapte transfersysteem uitleggen, waarin het belang van een CAO eens te meer duidelijk wordt. Daarna zal ik uitleggen in welke situatie een club buiten de reikwijdte van de CAO valt en geef ik mogelijke oplossingen. Tot slot behandel ik de nawerking van de CAO. De CAO partijen en reikwijdte In Nederland is tussen de werkgeversorganisatie FBO 45 en de werknemersorganisaties VVCS 46 en ProProf de CAO tot stand gekomen. De CAO is van toepassing op werkgevers en werknemers die uitkomen in de sectie betaald voetbal van de KNVB 47. De CAO is dus niet van toepassing op contractspelers uit de eerste divisie. Er zijn verschillende manieren waardoor de CAO toegepast kan worden. Ten eerste kan de CAO toegepast worden door gebondenheid van de werkgever. De werkgever kan gebonden zijn door lidmaatschap aan een CAO partij, of zelf als CAO partij optreden. 41 HvJ EG 15 december 1995, nr. C 415/93 (Bosman). 42 O.a. art. 7:668a BW. 43 Art. 7:668a lid 5 BW. 44 Art. 8 lid 3 aanhef en onder b CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland Federatie van Betaald Voetbal Organisaties. 46 Vereniging van Contract Spelers 47 Art. 2 jo art. 1 aanhef en onder 1 en 2 CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland

18 In het geval van het betaald voetbal is er sprake van een bedrijfstak CAO, 48 waarbij alle betaald voetbal organisaties lid zijn van de werkgeversvereniging FBO. 49 Een andere manier om de CAO toegepast te laten worden, is door de bepalingen uit een CAO algemeen verbindend te laten verklaren door de minister. Op dit moment zijn de bepalingen uit de CAO niet algemeen verbindend verklaard. Een derde manier is om een incorporatiebeding in de individuele arbeidsovereenkomst op te nemen waarin de huidige en toekomstige CAO s worden toegepast. Hier wordt wel gebruik van gemaakt. De CAO verplicht de werkgevers namelijk om in elke arbeidsovereenkomst de inhoud van het standaardspelerscontract op te nemen 50. In dit standaardspelerscontract is het incorporatiebeding te vinden. 51 Naast de voorgenoemde CAO is er ook een CAO sport. Ook deze CAO is niet algemeen verbindend verklaard. Het grootste verschil ten opzichte van de CAO voor het betaald voetbal is dat de CAO sport geen afwijkende regeling kent t.o.v. de ketenregeling en geen bepaling waarin contracten enkel voor bepaalde tijd worden aangegaan. Omdat dit de belangrijkste bepalingen zijn om een verkapt transfersysteem in werking te houden, zal ik niet verder in gaan op de CAO sport. Transfersom Het belang van de CAO is inmiddels duidelijk. Omdat de afwijking van de ketenregeling een van de belangrijkste bepalingen uit de CAO is, zal ik deze bepaling nader uitleggen. In bepaalde wetten is de mogelijkheid opgenomen om bij CAO afwijkende afspraken te maken. Dit wordt driekwart dwingend recht genoemd. In de CAO is op een aantal punten afgeweken van de wettelijke rechtspositie van de werknemer door gebruik te maken van het driekwart dwingend recht dat het Nederlandse arbeidsrecht biedt. Het belangrijkste voorbeeld hiervan is afwijking van de ketenregeling in art. 7:668a BW. In de CAO is in art. 6 lid 1 bepaalt dat de arbeidsovereenkomst is aangegaan voor bepaalde tijd en dient te eindigen op 30 juni van enig jaar. Lid 2 voegt daar het volgende aan toe: In afwijking van het bepaalde in artikel 7: 668a BW blijven alle tussen dezelfde partijen aangegane arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd steeds gelden als aangegaan voor bepaalde tijd. Het bepaalde in dit lid geldt bij arbeidsovereenkomsten die elkaar opvolgen met tussenpozen van maximaal drie maanden, ongeacht de duur van de arbeidsverhouding die door de opeenvolging van arbeidsovereenkomsten ontstaat en ongeacht het aantal opeenvolgende arbeidsovereenkomsten waaruit de arbeidsverhouding is samengesteld. De belangrijkste mogelijkheid voor een club om een speler aan zich te binden, zonder dat hij tussentijds van werkgever kan wisselen, is dus via een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd zonder tussentijds opzegbeding. Het aantal overeenkomsten dat voor bepaalde tijd mag worden gesloten is bij wet 52 beperkt tot drie stuks. 53 Doordat de club een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd sluit, is het niet mogelijk om tussentijds op te zeggen 54. Wanneer er na de derde arbeidsovereenkomst (of wanneer de duur van 36 maanden is verstreken) binnen 3 maanden een nieuwe arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd is overeengekomen, zal dit automatisch een 48 Art. 9 lid 1 Wet op de CAO. 49 Gepubliceerd op 50 Art. 53 KNVB Reglement Betaald Voetbal jo. bijlage I CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland Bijlage 1 Art. 2 lid 1 Bijlage 1 CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland Artikel 7:668a BW 53 Wanneer voldaan is aan de eisen van art. 7:668a lid 6 BW zijn dit er Artikel 7:667 lid 1 jo lid 3 BW 19

19 arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd worden. 55 Het nadeel voor de werkgever van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd is dat de werknemer met in achtneming van de opzegtermijn, de arbeidsovereenkomst kan beëindigen en dat de werkgever de arbeidsovereenkomst slechts kan opzeggen na toestemming van de UWV werkbedrijven. 56 In het voetbal staan veel arbeidsrechtelijke belangen op het spel. Hierbij valt te denken aan de werkgever die voor een speler die van waarde is geworden, een transfersom wil ontvangen. Deze transfersom komt tot stand doordat de speler graag weg wil, bijvoorbeeld doordat hij een betere werkplek kan vinden op basis van arbeidsvoorwaarden en sportiviteit, maar niet weg kan omdat hij gebonden is aan zijn arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. De werkgever en werknemer kunnen dan samen overeenkomen dat de arbeidsovereenkomst wordt beëindigd, waarbij een transfersom gemoeid is. Deze transfersom wordt dan door de nieuwe werkgever betaald. Door deze constructie wordt het transfersysteem (verkapt) in werking gehouden. Indien de speler een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd heeft, dan kan hij zijn arbeidsovereenkomst opzeggen en is hij na een relatief korte periode 57 beschikbaar voor zijn nieuwe werkgever. Buiten de reikwijdte van de CAO Zoals gezegd zijn er twee situaties denkbaar dat een speler onder contract staat, maar niet gebonden is aan de CAO. De eerste situatie heeft betrekking op spelers die een contract hebben in het amateurvoetbal. De KNVB heeft met de invoering van de topklasse de mogelijkheid geboden om contractspelers in het amateurvoetbal toe te staan. 58 Deze spelers, die uitkomen in de topklasse, vallen niet binnen de reikwijdte van de CAO, omdat de werkgever en werknemer niet aan respectievelijk het werkgeversbegrip en werknemersbegrip volgens de CAO voldoet. 59 Het gaat in dit geval dus ook om spelers die degraderen vanuit de eerste divisie. De tweede situatie is iets gecompliceerder. Het betreft hier de situatie waarin de bvo en contractspeler uitkomen in het betaald voetbal. Uit het uitvoeringsbesluit valt op te maken dat er voor maximaal 3 jaar dispensatie wordt verleend om aan de voorwaarden van het licentiereglement te voldoen. 60 In de het licentiereglement staat bij het overzicht licentie eisen dat het aantal contractspelers en schriftelijke contracten een van de eisen is om een licentie te verkrijgen. 61 Het licentiereglement is helaas niet gepubliceerd, maar ik zal wel verder gaan op welke consequentie deze dispensatie tot gevolg kan hebben. Wanneer een club toegelaten wordt tot het betaald voetbal met de voorgenoemde dispensatie regeling, is de bvo noch door lidmaatschap van de KNVB, noch van rechtswege 62 gebonden aan de CAO. Dat betekent dat tot stand gekomen arbeidsovereenkomsten geschied door de wet en de invulling van de persoonlijke arbeidsovereenkomst. Dit betekent tevens dat, in tegenstelling tot wat in de CAO is geregeld, arbeidsovereenkomsten aangegaan kunnen worden voor onbepaalde tijd. Dit 55 Art. 7:668a lid 1 BW 56 Art. 7:667 lid 6 jo 7:672 BW 57 Namelijk de opzegperiode conform art. 7:667 lid 6 jo 7:672 BW 58 Art. 3 KNVB uitvoerings/wijzigingsbesluit topklasse en contractspelers in het amateurvoetbal. 59 Art. 1 aanhef en onder 1 en 2 CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland Art. 9 KNVB uitvoerings/wijzigingsbesluit topklasse en contractspelers in het amateurvoetbal. 61 KNVB Reglementen betaald voetbal, Licentiereglement, Overzicht licentie eisen per 1 juni Op grond van algemeen verbindend verklaring. 20

20 levert voor de bvo een onwenselijke situatie op. De speler kan, zoals gezegd, namelijk met inachtneming van een opzegtermijn, relatief gemakkelijk opzeggen zonder dat er sprake is van een transfersom. Daarnaast zal de club niet zo gemakkelijk kunnen opzeggen, door de ontslagbescherming die inherent is aan een arbeidsovereenkomst, ook niet in het geval de speler niet het gewenste niveau haalt. Daar komt nog bij dat de hoofdregel is dat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd aangegaan wordt, dit blijkt uit het feit dat wanneer een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd is aangegaan, dit overeengekomen moet worden 63. Wanneer een arbeidsovereenkomst niet expliciet is overeengekomen, maar tot stand kwam doordat aan de elementen van art. 7:610 is voldaan, is er dus sprake van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Een contract aangaan voor onbepaalde tijd is niet mogelijk wanneer de CAO van toepassing is, maar zoals eerder geconcludeerd, is de CAO noch van rechtswege, noch door lidmaatschap van de KNVB van toepassing. Om de CAO van toepassing te laten zijn kan de bvo lid worden van de FBO, de werkgeversorganisatie, dit is de eenvoudigste mogelijkheid. 64 Voor de gebondenheid aan de CAO door de contractspeler zijn er twee mogelijkheden. De contractspeler gebonden is aan de CAO door zelf lid te zijn van een werknemersverenging 65. In dat geval geldt de CAO voor beide partijen. Het kan ook zijn dat de contractspeler niet lid is van een werknemerspartij. In dat geval moet de bvo de CAO alsnog toepassen op de werknemer op basis van art. 14 Wet op de CAO. Hiervoor is beschreven dat lid worden van de werkgeverspartij weliswaar de eenvoudigste mogelijkheid is, maar dit is zeker niet de volledigste mogelijkheid. De werkgever zal de CAO moeten toepassen op ongebonden werknemers 66, maar dat geldt niet per definitie voor drie kwart dwingende bepalingen die nadeliger zijn voor de werknemer dan bij wet geregeld is. 67 Over de geldigheid van CAO bepalingen die voor de werknemer nadelig afwijken van driekwart dwingende bepalingen t.o.v. ongebonden werknemers is vooralsnog geen uitspraak geweest, wat dus een zeker risico vormt voor de werkgever, met name voor wat betreft het uitsluiten van de ketenregeling. 68 In het geval van een ongebonden werknemer doet de werkgever op basis van artikel 14 Wet op de CAO een totaal aanbod van de CAO. De werknemer hoeft de CAO niet te accepteren, maar als hij de CAO accepteert, dan zal hij hem in zijn geheel dienen te accepteren 69. Het kan zijn dat de arbeidsovereenkomst niets zegt over de CAO, in dat geval is er sprake van stilzwijgende toepassing 70 van de CAO. Wanneer in dit geval de werknemer enkele bepalingen van die CAO niet expliciet van de hand wijst, zoals vormen van beloning, heeft de werknemer impliciet de hele CAO geaccepteerd Art. 7:667 lid 1 BW. 64 Art. 9 lid 1 Wet op de CAO 65 Art. 9 lid 1 Wet op de CAO 66 Art 14 Wet op de CAO 67 De Wolff P Art. 6 CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland Fase en Van Drongelen 2004, p , p Fase en Van Drongelen 2004, p Fase en Van Drongelen 2004, p

21 De ongebonden werknemer hoeft de CAO dus niet te accepteren. Hier vormt zich een mogelijk knelpunt, want in dit geval betekent dat dus dat een werknemer in bepaalde gevallen een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd kan vorderen en tevens in de rechtsgang naar de burgerrechter ontvankelijk is, nu het arbitragebeding 72 geen toepassing vind. Hoewel bovenstaande zich voor kan doen bij clubs die tot het betaald voetbal toetreden, kan dit ook ogen als een mogelijke maas bij de reeds bestaande ongebonden werknemers. Dat dit niet het geval is zal in de volgende paragraaf duidelijk worden. Incorporatiebeding Er zijn een aantal oplossingen denkbaar om ongebonden contractspelers tegen te gaan. Als eerste is er de mogelijkheid om de CAO te incorporeren. Voor wat betreft een incorporatiebeding heeft de Hoge Raad bepaalt dat wanneer sprake is van een incorporatiebeding waarin de CAO van toepassing wordt verklaard, ook de bepalingen waarbij voor de ongebonden werknemer nadelig wordt afgeweken van de drie kwart dwingende wettelijke bepalingen, geldig zijn. 73 De Hoge Raad overweegt dat aangenomen moet dan worden dat in de bescherming van de werknemer, die is beoogd met het dwingendrechtelijke karakter van de desbetreffende wetsbepaling, is voorzien doordat de vakorganisaties bij de totstandkoming van de CAO betrokken zijn geweest. 74 Bij de huidige contracten in het betaald voetbal is een incorporatiebeding voorzien 75 en daarom is dit ook geen probleem voor de reeds bestaande contractspelers. Voor de toetredende bvo s is dit een mogelijke oplossing om mogelijke problemen rondom de CAO te voorkomen, maar zoals gezegd vormt dit een zeker risico omdat de vraag nog open ligt of het incorporeren van CAO bepalingen die afwijken van driekwartdwingende recht en nadelig zijn voor de werknemer, wel rechtsgeldig zijn. Algemeen Verbindend Verklaren Een andere oplossing is om de bedingen uit de CAO door de minister algemeen verbindend te laten verklaren. Dit kan op basis van artikel 2 lid 1 van de Wet AVV. 76 Uit dit artikel vallen wel een aantal vereisten op te maken, waaronder dat de CAO bepalingen niet in strijd mogen zijn met het algemeen belang en dat de CAO voor een belangrijke meerderheid moet gelden. Zonder daar verder op in te gaan lijkt mij dat bepalingen uit de huidige CAO aan de vereisten om algemeen verbindend verklaard te worden voldoet. Mede gezien het feit dat dit in het verleden ook regelmatig is gebeurd. 77 Uitbreiding reikwijdte CAO Een derde oplossing is om de CAO uit te breiden naar het amateurvoetbal. Doordat er een CAO komt die ziet op alle contracten in het voetbal, zal er niets veranderen wanneer een amateurvereniging promoveert of een bvo degradeert. Nu de KNVB de zet heeft genomen om contractspelers in het amateurvoetbal toe te staan, lijkt de bal nu bij de clubs te liggen om tot een collectief akkoord te komen. 72 Art. 4 lid 5 CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland jo Art. 9 lid 2 Bijlage I CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland HR 20 december 2002, JAR 2003, 19, r.o HR 20 december 2002, JAR 2003, 19, r.o Art. 4 lid 5 CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland jo Art. 9 lid 2 Bijlage I CAO voor contractspelers betaald voetbal Nederland Voluit: Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten. 77 Stcrt. 2003,