Verslag verantwoord beleggen 2015

Transcriptie

1 Verslag verantwoord beleggen 2015

2 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Verantwoord beleggen in cijfers Activiteiten verantwoord beleggen Verslag stemmen Verslag engagement Verslag uitsluitingen Verslag ESG integratie / 12

3 1 INLEIDING Verantwoord beleggen is voor Loyalis een integraal onderdeel van onze beleggingsfilosofie en het beleggingsproces. Als lange termijn belegger is het voor ons belangrijk dat ondernemingen goed omgaan met de omgeving, de medewerkers en dat zij goed worden bestuurd. Wij zijn ervan overtuigd dat er betere beslissingen over beleggingen kunnen worden genomen door systematisch rekening te houden met milieu (Environmental), sociale (Social) en bestuurlijke (Governance) kwesties en deze mee te nemen in het beleggingsproces. Daarom is het integreren van ESG-factoren opgenomen in onze Investment Beliefs. Klanten hechten er een groeiende waarde aan dat ingelegde premies verantwoord worden belegd. Aan deze wens willen wij voldoen. In het Beleid Verantwoord Beleggen wordt uitgelegd hoe verantwoord beleggen is verankerd in het beleggingsproces van Loyalis. Recentelijk is het beleid verantwoord beleggen aanzienlijk vernieuwd en bijgewerkt. Zo is er onder andere een sectie toegevoegd die concrete items vermeld per thema (mensenrechten, milieu, corruptie etc.). Hierin staat beschreven welk beleid van toepassing is op de bedrijfsvoering van Loyalis en wat er wordt verwacht van bedrijven waarin Loyalis investeert. In het verslag verantwoord beleggen leggen we hierover verantwoording af. In dit verslag kunt u lezen hoe in 2015 verantwoord beleggen in de praktijk is toegepast en welke resultaten hierbij zijn geboekt. 3 / 12

4 2 VERANTWOORD BELEGGEN IN CIJFERS 94,4% Percentage bedrijven uit de portefeuille waar Loyalis zijn stem heeft uitgebracht op de aandeelhoudersvergadering 160 Aantal dialogen die Loyalis in 2015 met 118 bedrijven heeft gevoerd. 5,0 miljoen Investeringen in Green Bonds door Loyalis 6,9 miljoen Investeringen in zonne- en windenergie door Loyalis 6% Percentage beleggingen met een hoge duurzaamheidswaarde 1 binnen de bedrijfsobligatie portefeuille 2 Aantal uitgesloten bedrijven in Beleggingen met een hoge duurzaamheidswaarde (high sustainability investments) zijn als volgt gedefinieerd: Bedrijven of projecten waarbij het gaat het om activiteiten die bijdragen aan oplossingen voor klimaatverandering, waterschaarste, wateroverlast, vervuiling, verlies van leefgebieden of diersoorten en behoefte aan microfinanciering. 4 / 12

5 3 ACTIVITEITEN VERANTWOORD BELEGGEN Loyalis heeft bepaalde waarden waaraan de bedrijven in onze portefeuille moeten voldoen. Indien dit niet het geval is, hebben we een aantal mogelijkheden tot onze beschikking om onze invloed als aandeelhouder aan te wenden en zo te proberen het beleid en de acties van een bedrijf te veranderen. Stemmen en engagement doet Loyalis niet zelf. Dit hebben we uitbesteed aan APG Asset Management (APG AM). Zij hebben een team van specialisten in dienst die onderzoek doen naar de ESG prestaties van bedrijven, stemmen op aandeelhoudersvergaderingen en met bedrijven in gesprek gaan over ESG thema s. Loyalis heeft een belegd vermogen van ruim 3 miljard, terwijl APG AM ruim 400 miljard onder beheer heeft. Op deze manier hebben we meer invloed. Om de slagkracht nog verder te vergroten trekt APG AM vaak samen op met andere Nederlandse institutionele beleggers binnen de vereniging Eumedion. De mogelijkheden die Loyalis tot zijn beschikking heeft zijn: 1. Stemmen Als aandeelhouder hebben we stemrecht op aandeelhoudersvergaderingen. Dit recht gebruiken we graag. In principe maken we dan ook altijd gebruik van ons recht om te stemmen, door fysiek aanwezig te zijn of via stemmen op afstand. Zo kunnen we op aandeelhoudersvergaderingen over heel de wereld onze mening richting het bestuur kenbaar maken. Op deze manier hebben we in 2015 onze stem uitgebracht op aandeelhoudersvergaderingen van 94,4% van de bedrijven in onze aandelenportefeuille. 2. Engagement Naast het gebruiken van ons stemrecht gebruiken we onze invloed als aandeelhouder ook buiten de aandeelhoudersvergaderingen om. Als we constateren dat het beleid of de praktijk van een bedrijf niet in overeenstemming is met onze waarden gaan we met het bedrijf in gesprek. In 2015 is met 118 bedrijven een dialoog gevoerd over verschillende onderwerpen. 3. Uitsluiting De laatste mogelijkheid die we tot onze beschikking hebben is het uitsluiten van bedrijven uit ons investeringsspectrum. Dat heeft niet onze voorkeur. Op het moment dat we een bedrijf uitsluiten, zijn we geen aandeelhouder meer en kunnen we dus geen gesprekken meer voeren om het gevoerde beleid te veranderen. Er zijn echter bedrijven waar Loyalis niet in wil beleggen, bijvoorbeeld bedrijven die betrokken zijn bij de productie van clustermunitie, antipersoonsmijnen, chemische wapens en kernwapens buiten het non-proliferatieverdrag 2. Daarnaast willen we ook niet beleggen in bedrijven die de Global Compact richtlijnen van de Verenigde Naties schenden. Mochten we erachter komen dat een bedrijf deze richtlijnen schendt, dan geven we het bedrijf eerst de kans om zich aan te passen door ermee in gesprek te gaan. Leidt dit niet tot resultaat, dan trekken we onze investeringen terug. In de volgende paragrafen kunt u een verslag lezen over deze activiteiten verantwoord beleggen. 2 Het non-proliferatieverdrag is een verdrag dat het bezit van kernwapens beperkt. In dit verdrag is afgesproken dat kernenergie voor vreedzame toepassingen expliciet zijn toegestaan, maar dat enkel de Verenigde Staten, Rusland, Verenigd Koninkrijk, China en Frankrijk kernwapens mogen bezitten. 5 / 12

6 4 VERSLAG STEMMEN Wanneer Loyalis een aandeel in een bedrijf bezit, hebben we het recht om te stemmen op de aandeelhoudersvergadering. We proberen dit recht altijd te gebruiken, door ofwel fysiek aanwezig te zijn of op afstand onze stem uit te brengen. Stemmen doet Loyalis niet zelf, dat hebben we uitbesteed aan de specialisten van APG. In het APG Corporate Governance Raamwerk staat het beleid beschreven hoe APG stemt bij bedrijven. In 2015 heeft Loyalis zijn stem uitgebracht bij 94,4% van de bedrijven die onderdeel zijn van onze portefeuille. Bent u benieuwd hoe Loyalis heeft gestemd op aandeelhoudersvergaderingen van individuele bedrijven? Op de website hebben we een lijst met al onze beleggingen gepubliceerd. Daar kunt u zien welke bedrijven in onze aandelenportefeuille zitten. Vervolgens is het mogelijk om op de website van APG gedetailleerde informatie te vinden over het stemgedrag. Zo kunt u inzien hoe er gestemd is per bedrijf, per aandeelhoudersvergadering en zelfs per onderwerp van de agenda. 6 / 12

7 5 VERSLAG ENGAGEMENT 5.1 Overzicht engagement In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van de bedrijven waarmee APG mede namens Loyalis een dialoog mee heeft gevoerd. Het overzicht is gerangschikt naar het onderwerp waarover er gesproken is. In totaal hebben we 160 dialogen in 2015 gevoerd met 118 bedrijven. Milieu (31 ondernemingen) Anadarko Petroleum Corporation; Apache Corp; BASF SE; BP LC; British Land Co PLC/The; Chevron Corp; ConocoPhillips; Dassault Systemes; Devon Energy Corp; Digital Realty Trust Inc; E.ON SE; EDP Energias de Portugal SA; Essex Property Trust Inc; Extra Space Storage Inc; Exxon Mobil Corp; Glencore PLC; Hammerson PLC; Henkel AG & Co KGaA; Inmarsat PLC; Kimco Realty Corp; Klepierre; Koninklijke KPN NV; Li & Fung Ltd; Public Storage; Royal Dutch Shell PLC; SL Green Realty Corp; Statoil ASA; TOTAL SA; Transocean Ltd; UDR Inc; Unibail- Rodamco SE. Mensenrechten (15 ondernemingen) Anadarko Petroleum Corp; Bank Hapoalim BM; Bank Leumi Le-Israel BM; Chevron Corp; Exxon Mobil Corp; G4S PLC; Gemalto NV; Glencore PLC; Henkel AG & Co KGaA; Inmarsat PLC; Koninklijke Ahold NV; Koninklijke KPN NV; Mylan NV; Telenor ASA; Total SA. Arbeidsrechten (21 ondernemingen) Apache Corp; Bank of America Corp; BP PLC; Chevron Corp; Costco Wholesale Corp; Deutsche Telekom AG; G4S PLC; Glencore PLC; Henkel AG & Co KGaA; Hennes & Mauritz AB; Inmarsat PLC; J Sainsbury PLC; Koninklijke Ahold NV; Koninklijke KPN NV; Li & Fung Ltd; Royal Dutch Shell PLC; Telenor ASA; Total SA; Transocean Ltd; Unilever NV; Vinci SA. Tegengaan Corruptie (6 ondernemingen) Akzo Nobel NV; General Electric Co; Glencore PLC; News Corp; Nissan Motor Co Ltd; Telenor ASA. Goed bestuur (88 ondernemingen) Abbott Laboratories; Aegon NV; Amadeus IT Holding SA; American Electric Power Co Inc; Amgen Inc; Apache Corp; AT&T Inc; Banco Bilbao Vizcaya Argentaria SA; Banco Santander SA; Bank of America Corp; Bank of New York Mellon Corp/The; Barclays PLC; BNP Paribas SA; Boeing Co/The; Boston Properties Inc; CapitaLand Ltd; Cie Financiere Richemont SA; Citigroup Inc; Consolidated Edison Inc; Corning Inc; Credit Suisse Group AG; Danske Bank A/S; Dassault Systemes; Deutsche Bank AG; Deutsche Wohnen AG; Dexus Property Group; Dr Pepper Snapple Group Inc; DTE Energy Co; EI du Pont de Nemours & Co; Engie SA; Eni SpA; FUJIFILM Holdings Corp; GEA Group AG; General Electric Co; Goldman Sachs Group Inc/The; GPT Group/The; Hammerson PLC; Hennes & Mauritz AB; HSBC Holdings PLC; ING Groep NV; Inmarsat PLC; Intesa Sanpaolo SpA; JPMorgan Chase & Co; Kingfisher PLC; Klepierre; Koninklijke Ahold NV; Koninklijke KPN NV; Koninklijke Philips NV; Macerich Co/The; Nestle SA; Newmont Mining Corp; Nissan Motor Co Ltd; Nordea Bank AB; Novartis AG; Orange SA; Pfizer Inc; Prologis Inc; Prudential PLC; Public Service Enterprise Group Inc; Randgold Resources Ltd; Repsol SA; Royal Bank of Scotland Group PLC; Royal Dutch Shell PLC; Sanofi; Societe Generale SA; SoftBank Group Corp; Standard Chartered PLC; Standard Life PLC; State Street Corp; Statoil ASA; Sumitomo Realty & Development Co Ltd; Telenor ASA; Toray Industries Inc; Total SA; Toyota Motor Corp Unibail-Rodamco SE; UniCredit SpA; Unilever NV; Veolia Environnement SA; Vinci SA; Volvo AB; Vornado Realty Trust; Wells Fargo & Co; Wolters Kluwer NV; WPP PLC; WW Grainger Inc; Yamana Gold Inc. 7 / 12

8 5.2 Resultaat engagement Om een beeld te geven welke onderwerpen er worden behandeld in de dialogen met bedrijven en welke resultaten hierbij worden gehaald, zijn hieronder een aantal voorbeelden van dialogen met bedrijven opgenomen inclusief het behaalde resultaat. Milieu Van bedrijven verwachten we dat ze een goed inzicht hebben in de milieurisico s die ze lopen en een beleid over hoe ze daarmee moeten omgaan. Het grootste risico op dit moment, dat vrijwel al onze beleggingen raakt, is klimaatverandering. Met name voor energiebedrijven en bedrijven die veel koolstofdioxide (CO 2 ) uitstoten tijdens hun productieproces is het cruciaal om hier goed op in te spelen. Ook vastgoed kan een belangrijke rol spelen bij het terugdringen van de uitstoot. Op de aandeelhoudersvergadering van Shell in het voorjaar hebben we openlijk onze twijfel uitgesproken over de plannen van de Nederlands-Engelse oliemaatschappij om naar olie te gaan boren in het Noordpoolgebied. Dit gebeurde kort nadat de Amerikaanse overheid toestemming had gegeven voor proefboringen. Mede op basis van informatie van milieuorganisatie Greenpeace en deskundigen uit de oliewereld hadden we grote twijfels bij de risico s van het project, zowel voor het milieu als voor de aandeelhouders. Die twijfels werden niet weggenomen door een bezoek van een van onze medewerkers aan het gebied waar zou worden geboord. We waren dan ook tevreden met de aankondiging van Shell na de eerste proefboringen dat het zou stoppen met de activiteiten in het Arctisch gebied. Samen met andere beleggers hebben we gewerkt aan resoluties voor de aandeelhoudersvergaderingen van mijnbouwbedrijf Glencore. Wij willen dat dit bedrijf duidelijker rapporteert over hoeveelheid CO 2 uitstoot, hoe reductiedoelen worden verbonden aan het beloningsbeleid, hoe er wordt ingespeeld op mogelijke nieuwe klimaatmaatregelen van overheden en wat het bedrijf doet aan lobbyen op dit terrein. Mensenrechten De UN Global Compact, één van de grondslagen van het verantwoord beleggingsbeleid, zegt dat bedrijven niet medeplichtig mogen zijn aan mensenrechtenschendingen. Ook moeten ze voorkomen dat hun activiteiten daartoe leiden of eraan bijdragen. Nadat het Amerikaanse farmaceutisch bedrijf Mylan niet voldaan had aan ons verzoek om zeker te stellen dat zijn spierverslappers niet kunnen worden gebruikt bij het voltrekken van de doodstraf, hebben we onze Mylan aandelen verkocht. Naar aanleiding van informatie van een NGO over het gebruik van Mylans rocuronium bromide bij executies in de VS werd contact opgenomen met het bedrijf. Mylan verklaarde vervolgens op zijn website dat het niet de bedoeling is dat zijn producten bij executies worden gebruikt. Het bedrijf weigerde aan te geven welke maatregelen het nam om daadwerkelijke inzet bij executies te voorkomen en of het spierverslappers leverde aan Amerikaanse gevangenissen die ze bij het uitvoeren van doodstraffen zouden gebruiken. In een later gesprek gaf Mylan aan dat in zijn leveringscontracten een bepaling staat over het onbedoelde gebruik van zijn producten. Toezicht op het nakomen hiervan is er niet. Voor ons is dat onvoldoende. Oliebedrijf Total gaf ons een toelichting over zijn omgang met bevolkingsgroepen in de Westelijke Sahara. Deze streven naar onafhankelijkheid van Marokko, dat dit gebied ziet als zijn grondgebied. De Franse onderneming had van de Marokkaanse overheid een licentie gekregen om voor de kust van de Westelijke Sahara naar olie te zoeken. Wij wilden er zeker van zijn dat Total handelde in lijn met de internationale regelgeving voor betwiste gebieden. 8 / 12

9 Die stelt dat bij het winnen van delfstoffen de belangen van lokale gemeenschappen moeten worden gediend en dat ze moeten meeprofiteren van de opbrengsten. Total gaf ons een toelichting op de gesprekken die het met de lokale gemeenschappen had gevoerd. Er was afgesproken om eventuele toekomstige opbrengsten gelijkwaardig te verdelen. Total heeft ons een paar maanden na ons gesprek laten weten dat het zijn licenties niet heeft verlengd en niet langer actief is in de Westelijke Sahara. Arbeidsrechten Wij willen dat werknemers van de bedrijven waarin wij beleggen zich vrij kunnen verenigen in vakbonden en collectief kunnen onderhandelen over arbeidsvoorwaarden. Kinderarbeid, gedwongen arbeid en discriminatie op de werkvloer zijn niet acceptabel. Goed personeelsbeleid kan de waarde van een belegging vergroten. Op ons aanwijzen heeft kledingbedrijf H&M contact opgenomen met een fabriek in Myanmar die werk liet uitvoeren door een bedrijf dat niet voorkwam op de lijst van goedgekeurde toeleveranciers op de H&M-site. APG was de toeleverancier eind 2014 op het spoor gekomen tijdens een werkbezoek aan kledingfabrieken in Myanmar en Bangladesh. H&M, dat internationaal vooroploopt bij het informatie verstrekken over zijn fabrieken en hun toeleveranciers, heeft de interne procedures aangescherpt. Ook heeft H&M een workshop georganiseerd voor zijn fabrieken in Myanmar over waarom het zo belangrijk is om transparant te zijn over de bedrijven die betrokken zijn bij kledingproductie. Ook met het Chinese Li & Fung is gesproken over scherper toezicht op de arbeidsomstandigheden in de productieketen. Goed bestuur Wij hechten grote waarde aan een goed ondernemingsbestuur dat gevarieerd is samengesteld, een duidelijke taakverdeling kent tussen uitvoering en toezicht en voldoende aandacht heeft voor minderheidsaandeelhouders zoals pensioenfondsen. Op de aandeelhoudersvergadering van Toyota Motor stemden we tegen de introductie van nieuwe aandelen met een gegarandeerde opbrengst en stemrecht. Voor deze zogenoemde AAaandelen zouden alleen Japanse beleggers in aanmerking komen. APG was hier tegen omdat het als buitenlandse belegger werd uitgesloten en omdat het als houder van normale aandelen mogelijk in een nadelige positie zou komen. Het verzoek om dit voorstel van de agenda te halen, werd niet gehonoreerd. Metaal- en grondstoffenbedrijf Glencore publiceerde zijn beleid om corruptie tegen te gaan, ondertekende de uitgangspunten van de UN Global Compact, herzag zijn interne gedragscode en kondigde een externe bestuursevaluatie aan. Over deze en andere zaken was APG al een aantal jaren met het Zwitsers-Britse bedrijf in gesprek. 9 / 12

10 6 VERSLAG UITSLUITINGEN Loyalis belegt niet in bedrijven die betrokken zijn bij het maken van clusterwapens, antipersoons(land)mijnen, chemische en biologische wapens. Het schenden van de VN Global Compact-richtlijnen kan eveneens tot uitsluiting leiden. Elk jaar wordt door APG een selectie gemaakt van bedrijven die mogelijk de VN Global Compact-afspraken overtreden. Dit leidt doorgaans tot een engagementtraject dat meerdere jaren kan duren, met als doel om hun gedrag te verbeteren. Hierbij zijn er duidelijke eisen en tijdsgrenzen. Uitsluiting is daarbij een laatste stap die zoveel mogelijk wordt vermeden, omdat we na uitsluiting geen aandeelhouder meer zijn en daarmee niet meer met het bedrijf in gesprek kunnen gaan om het gevoerde beleid te verbeteren. Eind 2015 liepen er zeven engagements met mogelijke Global Compact-schenders. Eind 2015 is besloten om twee nieuwe bedrijven toe te voegen aan de lijst van uitgesloten ondernemingen. Het Indiase Walchandnagar Industries Ltd werd uitgesloten vanwege betrokkenheid bij het maken van kernwapens voor India. Het Zuid-Koreaanse S&T Dynamics werd uitgesloten vanwege de productie van anti-persoonsmijnen. Ultimo 2015 staan er negentien bedrijven op onze uitsluitingslijst. Zie voor de volledige en actuele lijst van uitgesloten bedrijven en landen het Beleid Verantwoord Beleggen. 10 / 12

11 7 VERSLAG ESG INTEGRATIE Onderstaand doen we verslag over ontwikkelingen van de integratie van ESG criteria in de beleggingsportefeuille binnen de verschillende beleggingscategorieën waarin Loyalis actief is. 7.1 Bedrijfsobligaties De specialisten bij onze vermogensbeheerder APG Asset Management baseren de analyse van bedrijfsobligaties niet alleen op financiële criteria, maar houden ook expliciet rekening met ESG-factoren. Gezien de regelgeving die overheden over heel de wereld introduceren om de CO 2 emissies te verminderen besteden de portfoliomanagers van APG speciale aandacht aan bedrijven die in de bedrijfsvoering sterk leunen op fossiele brandstoffen. Over het algemeen zal APG de exposure naar deze bedrijven limiteren in de portefeuille van Loyalis. Aan de andere kan wordt er ook actief geïnvesteerd in bedrijven met een hoge duurzaamheidswaarde en (op kleine schaal) in Green Bonds. We proberen onze exposure naar bedrijven met een hoge duurzaamheidswaarde en Green Bonds uit te breiden, met inachtneming van de risicoen rendementseisen. De onderstaande tabel geeft een aantal cijfers weer over de karakteristieken van de bedrijfsobligatie portefeuille. Indicator Allocatie High Sustainability Investments (% totale portefeuille bedrijfsobligaties) Allocatie Green Bonds (% totale portefeuille bedrijfsobligaties) Waarde ,02 1,43 Toelichting bij deze tabel: High Sustainability Investments: Beleggingen met een hoge duurzaamheidswaarde (high sustainability investments) zijn gedefinieerd als bedrijven of projecten waarbij het gaat het om activiteiten die bijdragen aan oplossingen voor klimaatverandering, waterschaarste, wateroverlast, vervuiling, verlies van leefgebieden of diersoorten en behoefte aan microfinanciering. Green Bonds: Dit zijn speciale obligaties die kunnen worden uitgeschreven door bedrijven of instanties waarvan de opbrengst rechtstreeks gaat naar groene projecten. Loyalis heeft bijvoorbeeld een Green Bond van de European Investment Bank (EIB) in de portefeuille. 7.2 Vastgoed Loyalis investeert in drie vastgoedfondsen: CBRE NL winkels, CBRE NL woningen en het NL woningenfonds van Vesteda. In 2015 heeft CBRE zijn resultaten met betrekking tot de Global Real Estate Sustainability Benchmark (GRESB) duidelijk overtroffen ten opzichte van Zowel het NL winkels als het NL woningen fonds heeft zijn Green Star accreditatie behouden. Daarnaast hebben beide fondsen een verbeterde score behaald. De energielabels zijn niet veranderd, maar de onderliggende scores zijn wel verbeterd. Het NL Woningen fonds van Vesteda heeft in 2015 een inhaalslag gemaakt op het gebied van duurzaamheid. Waar in 2014 de achterstand ten opzichte van CBRE nog aanzienlijk was, is het huidige verschil slechts een aantal punten, ondanks de progressie die CBRE heeft geboekt. 11 / 12

12 De onderstaande tabel geeft een aantal cijfers weer over de prestaties van de vastgoedfondsen waarin Loyalis investeert. CBRE NL Woningen Fonds CBRE NL Winkels Fonds Vesteda NL Woningen Fonds GRESB score Gemiddeld energielabel fonds Uitstoot broeikasgassen 1,35 (C) 1,39 (C) 1,48 (C) 0,99 (A) 1,00 (A) 0,98 (A) 1,52 (C) 1,53 (C) 1,57 (C) (kg CO 2 / m 2 ) 21,7 21,7 27, Totale uitstoot (ton CO 2 ) Private Equity Nieuwe private equity fondsen waarin wij beleggen, moeten structureler rapporteren over hoe alle bedrijven in hun portefeuille presteren op het gebied van duurzaamheid en goed bestuur. Speciaal hiervoor heeft APG in 2015 samen met AlpInvest (het bedrijf dat een onze private equity beleggingen beheert) en pensioenuitvoerder PGGM een rapportageraamwerk gepresenteerd. Hierin staan doelstellingen op bijvoorbeeld het gebied van gezondheid en werkveiligheid, omkoping en corruptie. Door dit nieuwe raamwerk zullen wij, als zogenoemde limited partner in private equity-fondsen (die geen direct contact hebben met de bedrijven in dat fonds), beter zicht krijgen op hoe duurzaam en verantwoord bedrijven presteren. Tot nu toe rapporteerden de beheerders van fondsen (de general partners ) vooral met losse voorbeelden. Om ervoor te zorgen dat ook andere beleggers dit raamwerk kunnen gebruiken, is het aangeboden aan de UNPRI die wereldwijd het verantwoord beleggen promoot. Om ook vooraf meer zicht te krijgen op hoe een private equity fonds presteert op duurzaamheid en goed bestuur hebben we met andere beleggers gewerkt aan een nieuwe due dilligence vragenlijst. Met ingang van 2016 gebruiken we deze lijst voordat we in een fonds beleggen. 7.4 Infrastructuur Loyalis belegt in infrastructuur via het NIBC European Infrastructure Fund (NEIF). Dit fonds investeert in onder andere de gezondheidszorg, het onderwijs, afvalverwerking en olie- en gas opslag en distributie. Daarnaast is ongeveer 22% van de waarde van dit fonds geïnvesteerd in zonne- en windenergie. Hiermee draagt Loyalis rechtstreeks bij aan het opwekken van hernieuwbare energie. 12 / 12