Stichting Spoorwegpensioenfonds. Beleid voor betrokken aandeelhouderschap
|
|
- Johan de Winter
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap
2 Algemeen Het Spoorwegpensioenfonds (SPF) belegt het pensioenvermogen van haar deelnemers. Een belangrijk onderdeel van deze beleggingen bestaat uit aandelen en fondsen die aandelenbelangen houden (ruim 30%). Het beleggingsbeleid is gericht op het behalen van een optimaal rendement bij een verantwoord risico. Maatschappelijk verantwoord beleggen is een geïntegreerd onderdeel van ons totale beleggingsbeleid. Uitgangspunten Een belangrijke insteek van het beleggingsbeleid van SPF is om te beleggen voor de lange termijn. Dit past goed bij de aard van de verplichtingen van een pensioenfonds. Een groot deel van het aandelenvermogen (60%) is belegd in de Strategische Aandelenportefeuille. Dit is een actieve portefeuille, gebaseerd op de kwaliteit van individuele ondernemingen in plaats van een benchmark. Met een fundamentele analyse naar de sterktes en zwaktes van de onderneming, de kapitaalsstructuur, het milieu- en sociale beleid en de governance, wordt gekeken welke ondernemingen voor de lange termijn aantrekkelijk zijn. Onze lange-termijn benadering wordt ondersteund door onze tien beleggingsbeginselen. Verantwoord beleggen is één van deze beginselen. SPF is zich bewust van de maatschappelijke rol die het fonds vervult. Alleen al door de omvang van het door ons beheerde vermogen is de potentiële impact van onze keuzes groot. Bij het selecteren van onze beleggingen kijken we daarom niet alleen naar het verwachte rendement en de risico s van een belegging, maar wegen ook milieu- en sociale kwesties mee en kijken naar goed ondernemingsbestuur (ESG). Wij zijn ervan overtuigd dat het integraal meewegen van ESG-factoren samen gaat met een vermindering van de risico s en daarmee het behalen van goede rendementen. Dit effect uit zich voornamelijk op de lange termijn. Een belangrijke manier om invulling te geven aan verantwoord beleggen is door ons op te stellen als actieve aandeelhouder. Als aandeelhouder is het fonds mede-eigenaar van een onderneming. Dat betekent dat we invloed kunnen uitoefenen op het doen en laten van die onderneming. Een belangrijk recht van een aandeelhouder is het spreek- en stemrecht op aandeelhoudersvergaderingen. Ook kan het fonds in gesprek gaan met ondernemingen. Wij zien het als onze plicht om op een geïnformeerde manier gebruik te maken van deze rechten. Hoe we dit doen staat beschreven in dit beleidsstuk. Context In dit beleidsstuk is vastgelegd hoe SPF invulling geeft aan haar rol als actieve aandeelhouder. Het beleid sluit aan bij de belangrijkste internationale afspraken zoals die zijn vastgelegd door de Verenigde Naties (VN). De Principes van Verantwoord Beleggen (PRI) van de VN zijn hiervan een belangrijk voorbeeld. Van ondernemingen verwachten wij dat ze de tien principes van de VN Global Compact naleven. Daarnaast zijn nationale en internationale corporate governance principes, zoals de Code Tabaksblat, een belangrijke leidraad geweest in het bepalen van onze strategie omtrent actief aandeelhouderschap. Het fonds is bovendien aangesloten bij Eumedion. Het beleid van SPF voldoet aan de Eumedion Best Practices voor betrokken aandeelhouderschap en de Dutch Stewardship Code (alleen van toepassing op Nederlandse Beursvennootschappen). Reikwijdte SPF heeft het beheer van het vermogen ondergebracht bij verschillende asset managers. Iedere manager stemt en voert engagement op het eigen deel van de portefeuille. Hierbij houden zij rekening met het beleid van SPF zoals beschreven in dit beleidsstuk. Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap 2
3 Transparantie SPF legt verantwoording af over de invulling van deze code. Een korte omschrijving van hoe wij onze rechten en plichten als aandeelhouder invullen is beschikbaar op de website van het fonds. Ook het stembeleid wordt hier gepubliceerd. Op kwartaalbasis publiceert SPF op de website een overzicht van de stemposities. Het fonds heeft ervoor gekozen om alleen de stemposities van de Strategische Aandelenportefeuille te publiceren. Vanwege de geconcentreerde aard van de Strategische Aandelenportefeuille heeft het fonds per onderneming een relatief grote positie, en daarmee veel zeggenschap. Bovendien investeert SPF voor de lange termijn in deze ondernemingen. De stemposities op andere portefeuilles kunnen naar wens en op aanvraag gedeeld worden met belanghebbenden. In het jaarverslag rapporteert het fonds over de uitgevoerde stemmen en de gevoerde dialoog- en engagementprocedures. Om de hierboven genoemde redenen is ook deze verantwoording gericht op de Strategische Aandelenportefeuille. Procedures op overige portefeuilles kunnen naar wens en op aanvraag gedeeld worden met belanghebbenden. Wat betreft inhoudelijke informatie over dialogen stelt het fonds zich in de externe communicatie terughoudend op. Vanwege het vertrouwelijke karakter van de gesprekken met onderneming, waarin vaak gevoelige informatie wordt gedeeld, deelt SPF liever geen namen van ondernemingen en/of specifieke onderwerpen. Dit is volgens ons in het belang van het uiteindelijke resultaat van de dialoogprocedure. Belangenconflicten De kans dat er een belangenconflict optreedt bij het uitvoeren van de rechten en plichten die aan het aandeelhouderschap verbonden zitten is klein. In bepaalde gevallen kan echter toch een belangenconflict ontstaan. Een voorbeeld is dat het fonds investeert in een onderneming waarvan het ook klant is. Met dit soort situaties wordt uiterst zorgvuldig omgegaan. De manier waarop wij onze rechten en plichten als aandeelhouder uitoefenen is vastgelegd in dit document in combinatie met het stembeleid. Ook in geval van tegenstrijdige belangen worden deze beleidsstukken gevolgd. Het aandeelhoudersbelang, en daarmee een goed rendement voor de pensioenfondsdeelnemers, staat daardoor altijd voorop. Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap 3
4 Stemmen Stemrecht op aandeelhoudersvergaderingen is een van de belangrijkste rechten van aandeelhouders. De ambitie van SPF is om op alle aandeelhoudersvergaderingen van ondernemingen in de portefeuille te stemmen, ook als we maar een klein deel van de aandelen hebben. In het merendeel van de gevallen lukt dit. In sommige gevallen wegen praktische beperkingen, zoals de kosten van het stemmen, niet op tegen de invloed die we op een onderneming uit kunnen oefenen. In dit geval kan de asset manager besluiten om niet te stemmen op de aandeelhoudersvergadering van die specifieke onderneming. Stembeleid Stemmen vindt plaats via het stembeleid van SPF. Indien specifieke items niet voorkomen in het stembeleid van het fonds, dan worden deze besluiten per individueel geval beoordeeld. Dit oordeel wordt gebaseerd op informatie die de onderneming beschikbaar stelt, het advies van een stemadviesbureau en/of eventuele andere informatie zoals het jaarverslag van de onderneming. Bij het bepalen van het stemgedrag houdt SPF bovendien rekening met de specifieke context en de markt waarbinnen een onderneming acteert. Omdat het vermogen uitbesteed is aan verschillende externe vermogensbeheerders is het niet altijd praktisch om volgens het eigen beleid te stemmen. In bepaalde gevallen zou dit aanzienlijke extra kosten met zich mee brengen. In dit geval beoordeelt onze uitvoeringsorganisatie, SPF Beheer, het stembeleid van de externe manager. Als dit beleid voldoende overeenkomt met het stembeleid van SPF krijgt de manager het mandaat om te stemmen uit onze naam. Stemprocedure Bij de meeste ondernemingen stemt de manager op afstand via een elektronisch platform (proxy voting). De exacte procedure verschilt per manager. Alle managers maken gebruik van een stemadviesbureau. Deze adviseur heeft het stembeleid van het fonds en/of de manager ter beschikking en geeft instructies aan de hand van dit beleid. Per stempunt levert de adviseur ook extra informatie en een algemeen stemadvies. Onze asset managers beoordelen vervolgens de ingevoerde instructies op basis van het stembeleid van het fonds en/of de manager, het algemene advies van het stemadviesbureau en eventuele extra informatie. Waar nodig voeren zij een eigen analyse uit en/of wordt informatie verkregen uit gesprekken met ondernemingen toegevoegd. De asset manager heeft de mogelijkheid om op basis van zijn eigen beoordeling de gegeven instructies aan te passen. De al dan niet aangepaste instructies worden door het stemadviesbureau doorgezet naar de onderneming. In bepaalde gevallen zijn managers uit naam van het fonds bij de aandeelhoudersvergadering aanwezig. Vanwege de Nederlandse oorsprong van SPF, is dit vooral bij vergaderingen van Nederlandse ondernemingen. Delen van stemgedrag Het fonds maakt niet automatisch alle stemposities bekend aan ondernemingen. Wel is het fonds bereid om op aanvraag stemposities inclusief de achterliggende redenatie te delen. Aandeelhoudersvoorstellen Naast stemrecht hebben aandeelhouders ook het recht om aandeelhoudersvoorstellen in te dienen of een extra aandeelhoudersvergadering te beleggen. SPF en de door haar geselecteerde managers gaan terughoudend om met dit recht. Activistische praktijken waarbij een onderneming een bepaalde richting op wordt gedwongen geven wij weinig kans van slagen. Eventuele verschillen van Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap 4
5 mening met de onderneming lossen wij daarom liever op door met de onderneming in gesprek te gaan. De procedures rondom dialoog en engagement worden in het volgende hoofdstuk beschreven. Wel wordt er gestemd op aandeelhoudersvoorstellen die door anderen zijn ingediend. Hierbij weegt de portefeuillemanager het belang van de onderneming af tegen het belang van de aandeelhouder en eventuele andere belanghebbenden. Als input wordt informatie van de onderneming, de argumentatie van de aandeelhouder die het voorstel indient en het advies van het stemadviesbureau gebruikt. Uitlenen van aandelen In de praktijk kan het voorkomen dat niet met het volledige aantal aandelen kan worden gestemd doordat een gedeelte van de aandelen is uitgeleend aan andere partijen. Om toch invloed uit te kunnen oefenen houden wij altijd een bepaalde buffer aan en behouden managers zich het recht om aandelen terug te roepen als er controversiële punten op de agenda staan. De noodzaak hiervan wordt per individueel geval beoordeeld. SPF leent geen aandelen van anderen. Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap 5
6 Dialoog en engagement Uit naam van SPF treden managers regelmatig in gesprek met de ondernemingen in de portefeuille. Enerzijds doen zij dit om zelf op de hoogte te blijven van het doen en laten van de onderneming. Anderzijds voorzien zij een onderneming van input en advies, zonder hierbij de rol van de raad van bestuur van de onderneming over te nemen. SPF is van mening dat deze betrokkenheid positief bijdraagt aan zowel de financiële prestaties als ook de maatschappelijke prestaties van een onderneming. SPF maakt onderscheid tussen dialoog en engagement. Dialoog is regelmatig contact met de ondernemingen uit de portefeuille over verschillende onderwerpen. De onderneming presteert in dit geval al goed, maar kan nog verder verbeteren. Engagement gaat een stap verder. Aan een dergelijke procedure gaat slecht ondernemerschap, een ongeluk of een andersoortige misstand vooraf. Het fonds, ofwel de manager, voelt zich in dit geval genoodzaakt om een verandering in gedrag van de onderneming te eisen. Dialoog Uit naam van het fonds spreken managers regelmatig met ondernemingen. Vaak gaan deze gesprekken over een combinatie van financiële en maatschappelijke onderwerpen. Indien de omstandigheden dit vereisen kan een dialoog ook puur op maatschappelijke onderwerpen worden ingestoken. Vervolgstappen, zoals uitsluiting, zijn een optie maar zeker geen automatisch gevolg van dialoogprocedures. Engagement Als het vermoeden bestaat dat een onderneming uit de portefeuille niet (langer) voldoet aan de minimale vereisten van het MVB-beleid kan een engagementtraject worden gestart. Het grootste verschil met een regulier dialoogtraject is dat een engagement direct voortkomt uit een vermoeden, of zelfs bewijs, dat de onderneming het MVB-beleid van het fonds schendt. De onderneming wordt hierop aangesproken en krijgt een tijdsframe waarbinnen verandering te zien moet zijn. In deze periode zal nauw contact worden onderhouden met de onderneming door middel van (schriftelijke) communicatie en engagement meetings. Indien de onderneming niet meewerkt of onvoldoende vooruitgang laat zien zal het fonds vervolgstappen nemen. Wellicht zijn er in dit geval mogelijkheden om de krachten te bundelen met andere beleggers en gezamenlijk de druk op de onderneming op te voeren. Ook het uitsluiten van beleggingen is een van de mogelijkheden. Dit wordt gezien als laatste redmiddel. Engagements worden in principe gevoerd door de managers van de verschillende portefeuilles uit naam van SPF. In uitzonderlijke gevallen behoudt onze uitvoeringsorganisatie SPF Beheer zich het recht om uit naam van het fonds ook engagement voeren op een onderneming die in de portefeuille zit van een andere manager die door het fonds is aangesteld. Samenwerking met externe partijen SPF is van mening dat het in bepaalde omstandigheden nuttig kan zijn om samen te werken met andere partijen. Verschillende partijen hebben ervaring, expertise en/of capaciteit op uiteenlopende onderwerpen. Door samen te werken kun je deze middelen op een zo efficiënt mogelijke manier inzetten. Ook de toename in schaalgrootte kan een dialoog kracht bijzetten. Twee vaste samenwerkingsverbanden waarin onze uitvoeringsorganisatie SPF Beheer, uit naam van SPF, participeert zijn de VN PRI en Eumedion. De VN PRI is een verband waarbinnen internationale beleggers collectief engagement voeren. SPF Beheer neemt deel aan een engagement als (1) het Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap 6
7 onderwerp aansluit bij het MVB beleid van SPF, en (2) een aanzienlijk deel van de aangesproken ondernemingen bij het fonds in de portefeuille zit. SPF Beheer werkt ook samen met Eumedion. Eumedion is een samenwerkingsverband waarin met name Nederlandse investeerders het gesprek aangaan met Nederlandse ondernemingen. Deelname in andere samenwerkingsverbanden wordt op een ad-hoc basis, afhankelijk van het onderwerp en de verwachte effectiviteit, beoordeeld. Andere belanghebbenden Samen met haar uitvoeringsorganisatie en managers doet SPF haar uiterste best om een zo geïnformeerd mogelijk oordeel te vellen over de beleggingen in portefeuille. Indien de omstandigheden dit van ons verlangen treden de managers, uit naam van het fonds, daarom in gesprek met externe belanghebbenden zoals vakbonden, ondernemingsraden en/of NGO s. Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap 7
DoubleDividend Management B.V.
Management B.V. Best practices voor betrokken aandeelhouderschap Amsterdam, januari 2015 Management B.V. Herengracht 252 1016 BV Amsterdam Tel: +31 20 520 7660 contact@doubledividend.nl KVK nr. 30199843
Nadere informatieBest practices voor betrokken aandeelhouderschap
Management B.V. Best practices voor betrokken aandeelhouderschap Amsterdam, april 2016 Management B.V. Herengracht 320 1016 CE Amsterdam Telefoon: +31 20 5207660 contact@doubledividend. AFM reg. nr. 15000358
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2013
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2013 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2013 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2015 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2012
Achmea Pensioen- en Levensverzekering inzake gesepareerd beleggingsdepot Stichting Pensioenfonds Achmea Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2012 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2012
Nadere informatieBetrokkenheidsbeleid Aegon Nederland
Betrokkenheidsbeleid Aegon Nederland Betrokkenheidsbeleid Aegon Nederland 1. Reikwijdte Dit betrokkenheidsbeleid is van toepassing op Aegon Nederland N.V., Aegon Schadeverzekering N.V., Aegon Levensverzekering
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V. Stembeleid
DoubleDividend Management B.V. Stembeleid Amsterdam, 1 januari 2019 DoubleDividend Management B.V. Herengracht 320 1016 CE Amsterdam Telefoon: +31 20 5207660 contact@doubledividend.nl www.doubledividend.nl
Nadere informatieCONSULTATIEDOCUMENT BEST PRACTICES VOOR BETROKKEN AANDEELHOUDERSCHAP BESTEMD VOOR EUMEDION-DEELNEMERS
CONSULTATIEDOCUMENT BEST PRACTICES VOOR BETROKKEN AANDEELHOUDERSCHAP BESTEMD VOOR EUMEDION-DEELNEMERS 1.0 Inleiding 1.1 Eumedion-deelnemers vinden dat het op verantwoorde wijze uitoefenen van de aan de
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoord en betrokken aandeelhouderschap 2018 en implementatie Nederlandse Stewardship Code
Verslag verantwoord en betrokken aandeelhouderschap 2018 en implementatie Nederlandse Stewardship Code In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2018 2. Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandel en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds
Nadere informatieBEST PRACTICES VOOR BETROKKEN AANDEELHOUDERSCHAP BESTEMD VOOR EUMEDION-DEELNEMERS VASTGESTELD OP 30 JUNI 2011
BEST PRACTICES VOOR BETROKKEN AANDEELHOUDERSCHAP BESTEMD VOOR EUMEDION-DEELNEMERS VASTGESTELD OP 30 JUNI 2011 1.0 Inleiding 1.1 Eumedion-deelnemers vinden dat het op verantwoorde wijze uitoefenen van de
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2017 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten
9-1-2018 Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten ESG-beleid Over dit document Dit document beschrijft het ESG-beleid (Environmental, Social en Governance) van Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit
Nadere informatieBeleid Duurzaam Beleggen. Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd
Beleid Duurzaam Beleggen Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd 28 maart 2018 1. Inleiding Dit document beschrijft het beleid van Delta Lloyd Pensioenfonds op het gebied van duurzaam beleggen. Het fonds heeft
Nadere informatieStichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015
Maatschappelijk verantwoord beleggen Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Beleid ten aanzien van Maatschappelijk verantwoord beleggen Inleiding BPF Houthandel draagt
Nadere informatieDe leden van de beleggingscommissie. 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
NOTITIE Van Aan CC Datum Betreft Sjoerd Hoogterp De leden van de beleggingscommissie 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Inleiding Het pensioenfonds Werk en (re)integratie (PWRI)
Nadere informatieOp basis van het voorgaande streeft NLFI de volgende gerelateerde doelstellingen na bij de uitoefening van haar aandeelhoudersrechten:
Beleid uitoefening aandeelhoudersrechten In overeenstemming met de Wet stichting administratiekantoor beheer financiële instellingen ( Wet NLFI ) oefent NLFI haar aandeelhoudersrechten uit op een wijze
Nadere informatieStichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid 1 Versie Datum Door Status Omschrijving wijziging incl. aanleiding 1.0 17-01-2018 BVC Voorlopig 2 Inhoudsopgave
Nadere informatieJaarverslag verantwoord beleggen 2015
Jaarverslag verantwoord beleggen 2015 Ook in 2015 heeft Pensioenfonds Vervoer in het beleggingsbeleid en de uitvoering ervan weer een impuls kunnen geven aan maatschappelijke verantwoord beleggen. Nadat
Nadere informatieJaarverslag 2017 van Pensioenfonds Vervoer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord beleggen
Jaarverslag 2017 Maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid
Nadere informatie11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen
11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen INLEIDING Wereldwijd wordt meer en meer de gedachte omarmd dat bij beleggen in ondernemingen rekening gehouden moet worden met de gevolgen van het handelen
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit
Nadere informatieWat is Eumedion? Missie van Eumedion. Invulling aan de missie best practices
Wat is Eumedion? Eumedion is een stichting die de belangen behartigt van de bij haar aangesloten institutionele beleggers op het gebied van corporate governance en duurzaamheid. Doel van de pensioenfondsen,
Nadere informatieSamenvatting stembeleid MN
Samenvatting stembeleid MN MN is van mening is dat actief aandeelhouderschap van groot belang is voor een verantwoorde bedrijfsvoering door de bedrijven waar zij in belegt. Daarom voert MN wereldwijd een
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2017 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieNederlandse Stewardship Code. Achmea Investment Management
Nederlandse Stewardship Code Achmea Investment Management 9 november 2018 Inleiding Het maatschappelijk aanzien van aandeelhouders en ondernemingen brokkelt af Aanhoudende kritiek op korte termijn geneigdheid
Nadere informatieCode maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324
Code maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleid maatschappelijk verantwoord beleggen... 3 2.1. Maatschappelijke verantwoordelijkheid...
Nadere informatieMonitoring rapportage 2014. betreffende de toepassing van. Eumedion Best Practices. Betrokken Aandeelhouderschap
Monitoring rapportage 2014 betreffende de toepassing van Eumedion Best Practices Betrokken Aandeelhouderschap 18 december 2014 1 1. Samenvatting en conclusie De Eumedion best practices worden door steeds
Nadere informatie1/5. Stembeleid BNG Vermogensbeheer B.V. februari 2009
Stembeleid BNG Vermogensbeheer B.V. februari 2009 Inleiding In hoofdstuk 5.6 van de Wet op het financieel toezicht (Wft) zijn de bepalingen uit de Nederlandse corporate governance code (Code Tabaksblat)
Nadere informatiePas toe of leg uit regel voor institutionele beleggers. Rients Abma Directeur Eumedion 22 november 2006
Pas toe of leg uit regel voor institutionele beleggers Rients Abma Directeur Eumedion 22 november 2006 Agenda Achtergrond verantwoordelijkheden institutionele beleggers Code Tabaksblat Wettelijke verankering
Nadere informatieBrochure. Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance
Brochure Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord (MVB) Beleggen en
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance. Versie
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Versie 29-05-2017 Versie 29-05-2017 Maatschappelijk verantwoord Beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleid voor verantwoord beleggen
Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties Beleid voor verantwoord beleggen Inhoudsopgave 1. Doel van verantwoord beleggen... 3 2. De pijlers van het beleid voor verantwoord beleggen... 3 3. Integratie
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit document
Nadere informatieEerste halfjaarverslag 2018 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
eerste halfjaarverslag 2018 maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid op gebied
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance
Maatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds SABIC, gevestigd te Sittard (het pensioenfonds
Nadere informatieSeminar 'Aandeelhouderschap op de schop'
Seminar 'Aandeelhouderschap op de schop' Case study collectief engagement 11 februari 2013 Ger Fehrenbach Senior Advisor Responsible Investment Stelling Institutionele beleggers dragen een grotere verantwoordelijkheid
Nadere informatieVerklaring inzake de beleggingsbeginselen
Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfspensioenfonds AVH 1. Introductie 1.1 Inleiding Deze verklaring inzake de beleggingsbeginselen geeft beknopt de uitgangspunten weer van het
Nadere informatieBeleid Duurzaam Beleggen Bpf Bakkers
7 juli 2017 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Visie op duurzaam beleggen...... 4 3. Beleid... 5 3.1 Reikwijdte beleid 5 3.2 Uitsluitingenbeleid 5 3.3 Stembeleid 7 3.4 Selectie externe vermogensbeheerders 8 3.5
Nadere informatieEumedion Best Practices voor. Betrokken Aandeelhouderschap. Monitoring rapportage 2016
Eumedion Best Practices voor Betrokken Aandeelhouderschap Monitoring rapportage 2016 19 december 2016 1 1. Samenvatting en conclusie Alle deelnemers van Eumedion rapporteren op hun website, via een apart
Nadere informatieStembeleid AEGON Nederland N.V.
Jaarverslag 2008 Stembeleid AEGON Nederland N.V. Inleiding AEGON is een wereldwijde organisatie. Dit stemverslag heeft uitsluitend betrekking op de beleggingen van AEGON Nederland N.V. en haar dochtermaatschappijen
Nadere informatieStewardshipbeleid. (Beleid inzake betrokken aandeelhouderschap) Inhoudsopgave
Stewardshipbeleid (Beleid inzake betrokken aandeelhouderschap) Inhoudsopgave Amsterdam, januari 2019 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2. Beleggingsfilosofie DoubleDividend 3. Nederlandse Stewardship Code een
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance. Versie 14-04-2016
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Versie 14-04-2016 Versie 14-04-2016 Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Uitgave april 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland, gevestigd te Heerlen (het
Nadere informatieFONDS SLUYTERMAN VAN LOO. Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid
FONDS SLUYTERMAN VAN LOO September 2015 Verantwoord Beleggingsbeleid Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid FONDS SLUYTERMAN VAN LOO V E R A N T W O O R D B E L E G G I N G S B E L E I D INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieBeleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus
Beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus Juni 2014 1. Inleiding Dit Beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen dient als leidraad en toetssteen
Nadere informatieBeleid Verantwoord Beleggen
Beleid Verantwoord Beleggen 23-10-2018 Vastgesteld 23-10-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Wat is verantwoord beleggen?... 3 3. Waarop richten wij ons in het kader van verantwoord beleggen?... 4
Nadere informatieBrochure. Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate Governance
Brochure Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate Governance Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate Governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB) en
Nadere informatieStrategisch Pensioenmanagement
Strategisch Pensioenmanagement Strategisch Pensioenmanagement is samenbrengen. Strategisch Pensioenmanagement De belangrijkste taak van Strategisch Pensioenmanagement is ervoor te zorgen dat u in control
Nadere informatieStembeleid ASR Nederland
Stembeleid ASR Nederland Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Nadere toelichting op het stembeleid van ASR Nederland 2.1. Algemene uitgangspunten van het stembeleid 2.1.1. Socially Responsible Investments (SRI)
Nadere informatie10 oktober 2014. Beleid Verantwoord Beleggen
10 oktober 2014 Beleid Verantwoord Beleggen Beleid Verantwoord Beleggen SPW Verantwoord beleggen is voor SPW een belangrijk onderdeel van de beleggingsfilosofie en een integraal onderdeel van de beleggingsbeginselen.
Nadere informatieJaarvergadering 2018
Jaarvergadering 2018 Agenda 1. Opening 2. Verslag beheerder over 2017 3. Organisatiestructuur 4. Vaststelling jaarrekening 2017 5. Decharge beheerder 6. Rondvraag 7. Sluiting Verslag beheerder 2017 Meesman
Nadere informatieVerklaring van beleggingsbeginselen
Verklaring van beleggingsbeginselen Inleiding Stichting Pensioenfonds APF (APF) voert de pensioenregeling uit voor de (voormalige) werknemers van AkzoNobel. Om de pensioenen te kunnen uitkeren, ontvangt
Nadere informatieMonitoring rapportage betreffende de toepassing van. Eumedion Best Practices. Betrokken Aandeelhouderschap
Monitoring rapportage 2012 betreffende de toepassing van Eumedion Best Practices Betrokken Aandeelhouderschap 18 december 2012 1 1. Samenvatting en conclusie In 2011 heeft Eumedion voor haar deelnemers
Nadere informatieWelke beleggingen sluiten wij uit?
Ons verantwoord beleggingsbeleid Wij hebben de taak om het beste beleggingsresultaat te behalen in het belang van onze deelnemers. Beleggen doen wij graag verantwoord. Daarom houden wij rekening met milieu,
Nadere informatiedocument MVB-beleid Pagina 1 van 8
document MVB-beleid Pagina 1 van 8 inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. MISSIE EN VISIE... 3 3. VERANTWOORDELIJKHEID... 3 4. UITSLUITEN... 4 5. STEMMEN EN ENGAGEMENT... 5 6. ESG INTEGRATIE BIJ ONZE EXTERNE
Nadere informatieFUND GOVERNANCE CODE VAN DELTA LLOYD ASSET MANAGEMENT N.V.
FUND GOVERNANCE CODE VAN DELTA LLOYD ASSET MANAGEMENT N.V. I. INLEIDING Doel Delta Lloyd Asset Management N.V. (DLAM) wenst de DUFAS Principles of Fund Governance na te leven. De onderhavige code heeft
Nadere informatieBeleid Verantwoord Beleggen van Pensioenfonds Vervoer versie mei eloni. Beleid Verantwoord Beleggen
eloni Beleid Verantwoord Beleggen 1 Inhoud 1. Introductie... 3 2. Opzet van het beleid Verantwoord Beleggen... 3 2.1. Doel van het beleid Verantwoord Beleggen... 3 2.2. Implementatie van het beleid...
Nadere informatieOntwikkelingen rondom het maatschappelijk verantwoord beleggingsbeleid van Pensioenfonds Vervoer
INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid op gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen bestaat
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2016 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Integrale waardenanalyse 6. Stembeleid 1. Inleiding
Nadere informatiePopulair beleggingsplan
Populair beleggingsplan versie oktober 2015 1 Inhoudsopgave Waarom belegt het pensioenfonds? 4 Wat is het doel van beleggen? 4 Wat levert beleggen op? 4 Er gaan toch ook risico s gepaard met beleggen?
Nadere informatieMonitoring rapportage 2013. betreffende de toepassing van. Eumedion Best Practices. Betrokken Aandeelhouderschap
Monitoring rapportage 2013 betreffende de toepassing van Eumedion Best Practices Betrokken Aandeelhouderschap 17 december 2013 1 1. Samenvatting en conclusie In 2011 heeft Eumedion voor haar deelnemers
Nadere informatieInhoudsopgave. Duurzaam en verantwoord beleggen. Inleiding
Inhoudsopgave Inleiding 2 Duurzaam en verantwoord beleggen 2 Stewardship 4 Stemmen 4 Monitoren 5 Engagement 6 Samenwerking en markt engagement 7 Inleiding Stichting Pensioenfonds 1 () is het sectorbrede
Nadere informatieBeleid verantwoord beleggen Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn
Beleid verantwoord beleggen Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn Juni 2014 Inleiding In juni 2013 heeft het bestuur van Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn, hierna te noemen PFZW of het pensioenfonds,
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2018 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Stemmen 6. Engagement 7. ESG-integratie 1.
Nadere informatieInvestment beliefs. Uitgangspunten vermogensbeheer. bpfhibin.nl. stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen
Investment beliefs bpfhibin.nl stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen Uitgangspunten vermogensbeheer Milieu, maatschappij en corporate governance zijn belangrijk Inhoudsopgave
Nadere informatieStembeleid AEGON Nederland N.V.
AEGON prductnaam Stembeleid AEGON Nederland N.V. Onderstaand stembeleid is het stembeleid van AEGON Nederland N.V. (AEGON Nederland) met betrekking tot de beleggingen die worden beheerd door AEGON Investment
Nadere informatie2. Uitwerking Investment beliefs De investment beliefs zijn onderstaand als volgt uitgewerkt.
1. Inleiding Investment beliefs zijn de overtuigingen waarop Bpf MITT het beleggingsbeleid wil baseren. De investment beliefs zijn voor het pensioenfonds belangrijke uitgangspunten en dienen als kader
Nadere informatieESG als vertrekpunt voor uw portefeuille
Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille 30 januari 2018 Annette van der Krogt Agenda 1. Algemene ontwikkelingen verantwoord beleggen 2. MVB Investment
Nadere informatieVerantwoord beleggen beleid
Verantwoord beleggen beleid Samenvatting Waarom verantwoord beleggen? PMT heeft als missie het zorgen voor een betaalbaar, duurzaam en waardevast pensioen voor alle deelnemers in de sector Metaal en Techniek.
Nadere informatie2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico.
Beleggingsbeginselen Spoorwegpensioenfonds 1. Rendement wordt behaald door het nemen van risico. Om de ambitie van SPF waar te maken is rendement op het belegd vermogen nodig. Sparen levert onvoldoende
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggen
Maatschappelijk Verantwoord Beleggen 1 Verantwoord beleggingsbeleid Wij vinden het belangrijk dat uw geld maatschappelijk verantwoord wordt belegd. Dit doen we op verschillende manieren: we sluiten bepaalde
Nadere informatieHet Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds
INTRODUCTIE Het Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds Ahold Pensioenfonds (APF) belegt op lange termijn en wereldwijd. Als belegger heeft APF de taak om het beste resultaat te behalen in
Nadere informatieGEDRAGSCODE FUND GOVERNANCE
GEDRAGSCODE FUND GOVERNANCE ACHMEA BELEGGINGSFONDSEN BEHEER B.V. Inleiding, statutair gevestigd te s-gravenhage (KvK nr. 8062738), beschikt over een vergunning als beheerder van beleggingsinstellingen,
Nadere informatieIORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R
IORP II-proof vanuit een ESG perspectief 2 7 S E P T E M B E R 2 0 1 8 Introductie Werkzaam bij Kempen, onderdeel van Van Lanschot Kempen Fiduciair manager van NL pensioenfondsen Lid ESG council Kempen
Nadere informatieHet Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds
Het Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds INTRODUCTIE Ahold Pensioenfonds (APF) belegt op lange termijn en wereldwijd. Als belegger heeft APF de taak om het beste resultaat te behalen in
Nadere informatieServicedocument. verantwoord en betrokken aandeelhouderschap
Servicedocument verantwoord en betrokken aandeelhouderschap December 2018 Pensioenfederatie De Pensioenfederatie is de overkoepelende belangenbehartiger van bijna alle Nederlandse pensioenfondsen. Zij
Nadere informatieFund Governance. Achmea Investment Management. Versie 3.0, november 2018
Fund Governance Achmea Investment Management Versie 3.0, november 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Specifieke maatregelen fund governance structuur 3 2.1 Periodieke controle 3 2.2 Rapportage 3 2.3
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2014 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Integrale waardenanalyse 6. Stemmen 1. Inleiding
Nadere informatieVerklaring inzake beleggingsbeginselen 2015 Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken
Verklaring inzake beleggingsbeginselen 2015 Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken Datum: 2015 Versie : 1 Inhoud 1. Introductie...3 2. Uitgangspunten...3 3. Beleggingsbeginselen...5 Bijlage 1: Versiebeheer
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid
Maatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid 8 januari 205 Inleiding In de Investment Policy Statement heeft SPT de volgende beleggingsovertuiging geformuleerd: Een pensioenfonds is een institutionele,
Nadere informatiebeleggen BPL pensioen belegt maatschappelijk verantwoord
beleggen BPL pensioen belegt maatschappelijk verantwoord hoe belegt BPL Pensioen Ons maatschappelijk verantwoord beleggingsbeleid BPL Pensioen wil een duurzaam en betrouwbaar pensioenfonds zijn dat de
Nadere informatie2 VERANTWOORD BELEGGEN
VER ANT WOORD BELEGGEN Samenvatting jaarverslag 2009 VERANTWOORD BEL Verantwoord beleggen loont en financieel en maatschappelijk rendement gaan heel goed samen. Verantwoord beleggen is het geheel van beleggingsactiviteiten
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieVerantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten
Verantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten Inleiding Fysiotherapeuten heeft als eerste doelstelling zorg te dragen voor een goed en betaalbaar pensioen. Binnen deze fiduciaire
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds Achmea
Maatschappelijk verantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds Achmea Inleiding In de strategie van Stichting Pensioenfonds Achmea (SPA) is vastgelegd dat SPA wil bijdragen aan een duurzame samenleving.
Nadere informatieHet Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds
INTRODUCTIE Het Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds Ahold Pensioenfonds (APF) belegt op lange termijn en wereldwijd. Als belegger heeft APF de taak om het beste resultaat te behalen in
Nadere informatieVerklaring inzake beleggingsbeginselen
STICHTING PENSIOENFONDS RECREATIE Mei 2011 INHOUDSOPGAVE 0. Introductie 3 1. Doelstelling van het beleggingsbeleid 4 2. Organisatie en risicobeheerprocedures 5 3. Beleggingsbeginselen 7 Mei 2011 Pagina
Nadere informatieBeleggingsbeleid Ardanta Risicobewustzijn Doelstellingen Beleggingsbeleid
Beleggingsbeleid Ardanta Het beleggingsbeleid van Ardanta is uitbesteed aan de afdeling Financial Markets van ASR Nederland. Jaarlijks stellen wij het beleid in samenspraak met deze afdeling vast, waarna
Nadere informatieSamen werken aan een mooiere wereld, nu en later.
Samen werken aan een mooiere wereld, nu en later. Puur voor later. Voor ons is het Zwitserleven Gevoel onlosmakelijk verbonden met een mooie wereld. Daar dragen wij graag aan bij met ons verantwoorde
Nadere informatieAandeelhouder doorstaat toets Tabaksblat nog niet
Aandeelhouder doorstaat toets Tabaksblat nog niet 7 oktober 2005 - Goed bestuur zoals dat wordt beschreven in de code- Tabaksblat moet van twee kanten komen. De bedrijfsbestuurders moeten hun organisatie
Nadere informatieCorporate governance en verantwoord beleggen bij SBZ Pensioen
Corporate governance en verantwoord beleggen bij SBZ Pensioen Corporate Governance Het bestuur heeft begin 2004 beleid geformuleerd met betrekking tot Corporate Governance. Hiermee gaf het bestuur gehoor
Nadere informatieBeleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Inleiding In de strategie van Pensioenfonds Achmea is vastgelegd dat het fonds wil bijdragen aan een duurzame samenleving. Dit is vertaald in de volgende kritische
Nadere informatie