11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen
|
|
- Vera Willems
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen INLEIDING Wereldwijd wordt meer en meer de gedachte omarmd dat bij beleggen in ondernemingen rekening gehouden moet worden met de gevolgen van het handelen van deze ondernemingen voor mens en milieu. Verschillende grote pensioenfondsen zijn de afgelopen jaren met duurzaamheid aan de slag gegaan en hebben dit in hun beleggingsbeleid opgenomen. Ook het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds Gasunie ( het pensioenfonds ) heeft in de afgelopen jaren nagedacht over de wijze waarop duurzaamheid kan worden opgenomen in het beleggingsbeleid. Sinds 2010 heeft het Bestuur de concrete stappen genomen om het zogeheten (Maatschappelijk) Verantwoord Beleggen vorm te gegeven en te implementeren. UITGANGSPUNT VERANTWOORD BELEGGEN Om deze doelstelling van het fonds te bereiken is het beleggingsbeleid zodanig vormgegeven dat de beleggingsresultaten van het pensioenfonds op de lange termijn zo hoog mogelijk zijn, bij een aanvaardbaar risico. De zorgvuldige afweging tussen risico en rendement staat in dienst van de doelstellingen. Momenteel wordt er grotendeels passief belegd in ondernemingen die opgenomen zijn in indices. Er wordt gespreid belegd, zowel naar beleggingscategorie als ook naar regio, in liquide fondsen en met diverse financiële instrumenten. Op deze wijze wordt naar verwachting op de lange termijn binnen de gekozen risicogrenzen een optimaal resultaat behaald. Uit het bovenstaande blijkt dat het beleggingsbeleid in de eerste plaats zorg moet dragen voor een goed en betrouwbaar pensioen voor alle betrokkenen (deelnemers, pensioengerechtigden en gewezen deelnemers) van het pensioenfonds op de lange termijn. Maatregelen op het gebied van Verantwoord Beleggen kunnen daar waar mogelijk aan bijdragen. Het Bestuur heeft zich duidelijk uitgesproken voor een duurzaam beleggingsbeleid voor zover de uitsluitingscriteria door een onafhankelijke derde vastgesteld worden.. Het Bestuur is van mening dat Verantwoord Beleggen bijdraagt aan een beter geïnformeerde besluitvorming en dit kan het risicomanagement van het pensioenfonds ten goede komen. Hierin past het aansporen van ondernemingen om rekening te houden met de gevolgen van hun handelen voor mens en milieu. Mogelijk vermindert dit de kans dat een onderneming ecologische schade aanricht of draagt dit er toe bij dat ondernemingen zich hierdoor bewuster zullen inzetten voor een beter milieu en de ontwikkeling van de maatschappij op de lange termijn. Dit alles past binnen het lange termijn beleid van het pensioenfonds om Verantwoord Beleggen op te nemen als onderdeel van zijn identiteit. December /56
2 Het Bestuur heeft het beleid voor Verantwoord Beleggen nader uitgewerkt omdat zo wellicht beter geïnformeerde beslissingen kunnen worden genomen ten aanzien van majeure milieu-, sociale en governance (ESG-)risico s in de beleggingsportefeuille. Het Bestuur wil door niet te beleggen in ondernemingen die zich blootstellen aan deze ESG-risico s reputatieschade vermijden en daarnaast geeft dit blijk van de maatschappelijke verantwoordelijkheid van het Bestuur. Het Bestuur wil echter benadrukken dat niet alle aanvullende maatregelen, die nodig zijn om een zinnige bijdrage te leveren op dit gebied, positief bijdragen aan de realisatie van de doelstellingen. Het in hoge mate actief selecteren van ondernemingen op basis van duurzaamheidscriteria past bijvoorbeeld niet binnen het huidige beleggingsbeleid van het pensioenfonds, aangezien dit meestal tot relatief hoge kosten en tot beperking van de beleggingsmogelijkheden ( het beleggingsuniversum ) leidt. Het Bestuur blijft daarnaast sturen op lage kosten om zo te streven naar een maximaal rendement tegen een aanvaardbaar risico. Samengevat is het voor het Bestuur een belangrijk aandachtspunt om bij het hanteren van duurzaamheidscriteria op gedeeltes van zijn beleggingsportefeuille een goede balans te vinden tussen de beschikbare beleggingsinstrumenten, de eventuele kosten hiervan en het effect op het beleggingsuniversum. INVULLING BELEID VERANTWOORD BELEGGEN Het pensioenfonds is sinds 2010 nadrukkelijk in dialoog gegaan met de huidige vermogensbeheerders in hoeverre binnen de grenzen van de bestaande afspraken rekening kan worden gehouden met aanvullende maatregelen op het gebied van Verantwoord Beleggen. Het Bestuur ziet ruimte voor verschillende maatregelen waarmee invulling gegeven kan worden aan Maatschappelijk Verantwoord Beleggen: Onderschrijving van duurzaamheidsprincipes door de vermogensbeheerders; Inventarisatie maatregelen bij vermogensbeheerders op het gebied van Verantwoord Beleggen; Voorkoming blootstelling aan onacceptabele ESG-risico s; Uitsluiting van de slechtst presenterende beleggingen op ESG gebied; Insluiten van de best presterende beleggingen op ESG gebied. De eerste manier waarop het Bestuur invulling geeft aan Verantwoord Beleggen is het bespreken met de vermogensbeheerders of zij zich gecommitteerd hebben aan duurzaamheidprincipes, zoals UNPRI 5 en Global Compact 6. De UNPRI heeft betrekking op het beleggingsproces van de vermogensbeheerders. De UN Global Compact heeft betrekking op de ondernemingen waarin (in)direct wordt belegd. Beide initiatieven van de Verenigde Naties (VN) bestaan uit een aantal universele principes die gebaseerd zijn op diverse, algemeen erkende verdragen. In de praktijk worden door financiële instellingen deze principes vaak als leidraad toegepast voor duurzaam beleid. 5 Zie 6 Zie December /56
3 De tweede manier waarop het Bestuur invulling geeft aan Verantwoord Beleggen is het bespreken met de vermogensbeheerders of en in welke mate zij specifieke aandacht besteden aan duurzaamheid in hun beleid. Door het uitvoeren van een dergelijke inventarisatie wordt duidelijk in welke mate de vermogensbeheerders reeds bijdragen aan de wens van het Bestuur ten aanzien van Verantwoord Beleggen. Een voorbeeld hiervan is het rekening houden met duurzaamheid in het actief stembeleid. Hoofdzakelijk wordt er namelijk niet direct in ondernemingen belegd door het pensioenfonds, maar door middel van deelnames in beleggingsfondsen. Het Bestuur kan derhalve geen gebruik maken van de mogelijkheid om direct zijn stem uit te brengen, maar kan wel het stembeleid dat wordt gevoerd door een externe vermogensbeheerder proberen te beïnvloeden. Naast deze invulling van het stembeleid zal het Bestuur proberen om samen met andere institutionele beleggers een maatschappelijke dialoog met vermogensbeheerders te voeren over het stembeleid op het gebied van duurzaamheid. Dit is één van redenen dat het pensioenfonds is aangesloten bij Stichting Eumedion. Bij het stemmen op Nederlandse aandeelhoudersvergaderingen kan op deze wijze worden samengewerkt op het gebied van duurzaamheid. De derde manier waarop het Bestuur invulling kan geven aan Verantwoord Beleggen is om in de toekomst waar mogelijk blootstelling aan onacceptabele ESG-risico s te voorkomen. Hierbij kan men verschillende stappen onderscheiden. Allereerst wordt gezocht naar een efficiënte manier om screening van de beleggingsportefeuille uit te voeren. Daarnaast dient het pensioenfonds nu en in de toekomst een eigen keuze te maken om te bepalen welke uitsluitings (screening)-criteria van belang zijn. Het uiteindelijk doel is om nu en in de toekomst mogelijk de meest controversiële ondernemingen, zogeheten worst-of-the-worst ondernemingen, uit te sluiten. En de best presterende beleggingen juist in te sluiten. Controversiële ondernemingen zijn bijvoorbeeld ondernemingen die betrokken zijn bij ernstige overtredingen van de UN Global Compact of een slechte ESG score behalen. Getracht zal worden om de ESG scoring onafhankelijk te laten vast stellen, dus zonder dat deze wordt uitgevoerd door manager of fonds. De criteria van uitsluiting kunnen zowel onafhankelijk, door manager of door pensioenfonds vastgesteld worden. In hoeverre het in- en uitsluiten in de toekomst op andere ESG-criteria op een efficiënte en onafhankelijke manier kan worden gerealiseerd binnen de grenzen van de bestaande afspraken met de vermogensbeheerders zal met hen worden besproken. Kortom, het Bestuur zal een constructieve dialoog met de vermogensbeheerders voeren om goed de mogelijkheden te inventariseren. Het Bestuur tracht hiermee uiteindelijk het Verantwoord Beleggingsbeleid op een efficiënte manier te implementeren. Het pensioenfonds is van mening dat ESG bij een (fonds)manager geïntegreerd moet zijn in het gehele beleggings proces. Dat betekent dat zowel ESG beleggingsstrategieën, engagement en ESG analyse en rapportage goed geregeld moet zijn. December /56
4 Bij het selecteren van een nieuwe vermogensbeheerder of nieuw fonds zullen ESG criteria derhalve meegewogen worden. Ze vormen echter geen hard knock out criterium. IMPLEMENTATIE VERANTWOORD BELEGGEN Aandelen Binnen de aandelenportefeuille zijn controversiële wapens uitgesloten. Het fonds hanteert een uitsluitingenlijst ten aanzien van bedrijven die wel actief zijn in controversiële wapens. Onder controversiële wapens wordt hier verstaan clusterbommen, landmijnen, verarmd uranium wapens en chemische en biologische wapens. Daarnaast zal onderzocht worden in hoeverre andere criteria via een onafhankelijke toetsing op een efficiënte manier kunnen worden geïmplementeerd. Een mogelijkheid zijn de ESG gescreende fondsen op basis van Ethix criteria ten aanzien van mensenrechten, omgeving, arbeidsstandaarden en anti-corruptie. Een belangrijk aspect is dat de uitsluitingen de diversificatie niet in gevaar brengen. Bedrijfsobligaties De bedrijfsobligatie portefeuille kent in deze hoedanigheid twee uitsluitingen te weten Controversiële wapens en kinderarbeid: Industrie die zich bezig houdt met het vervaardigen van Controversiële wapens: Controversiële wapens zijn wapens die een majeure werking hebben, leiden tot onnodige schade en niet in staat zijn onderscheid te maken tussen civiele en militaire doelen. Controversiële wapens is een dynamisch concept dat zal veranderen in de tijd. Het betreft hier meestal anti-persoonsmijnen, clustermunitie en kernwapens. Kinderarbeid. De restricties voor kinderarbeid zijn: uitsluiting van bedrijven welke geen statement hebben afgeven dat men tegen kinderarbeid is; uitsluiting van bedrijven welke eerder zijn veroordeeld vanwege kinderarbeid; uitsluiting van bedrijven waarvan meer dan tien artikelen (kinderarbeid gerelateerd) in de media is verschenen sinds het laatste gerapporteerde boekjaar. Het pensioenfonds overweegt om ook voor de bedrijfsobligaties een extra ESG screening toe te passen. Na overleg met de manager Lombard Odier wordt onderzocht hoe de combinatie van ESG en CAR (Consciousness, Action en Results) ingevoerd kan worden. Ook hier zullen efficiëntie en behoud van voldoende diversiteit belangrijke criteria zijn. December /56
5 Staats(gerelateerde) obligaties Ten aanzien van de staats(gerelateerde) obligaties zal niet belegd worden in landen waartegen ernstige sancties zijn uitgevaardigd door de Verenigde Naties. Daarnaast zal er alleen in staats(gerelateerde) obligaties van landen belegd worden die zich in de top 20% qua ESG scores bevinden. Daarnaast mag een land niet bij de slechtste 20% in een groep of in 2 groepen bij de slechtste 40% behoren voor de groepen Environment, Social, Governance en Economics. Deze lijst zal gebaseerd worden op informatie van een onafhankelijke derde en zal bij het opstellen van beleidsplan beleggingen vastgelegd worden voor het hele jaar. Voor 2017 is deze vastgesteld via de ESG country risk tool van Bloomberg. Er worden 77 Key Performance Indices gebruikt verdeeld over categorieën in de groepen Environment (Emissies, Energie, Elektriciteit, biodiversiteit en water), Social (demografie, discriminatie, werkgelegenheid, gezondheid, welvaart en defensie), Governance (economische vrijheid, effectiviteit overheid, politieke risico s corruptie, infrastructuur en innovatie) en Economics (economische activiteit, financieel risico, afhankelijkheid andere landen, staatsrisico en economisch risico). Duurzaamheidsbeleid Vastgoed Pensioenfonds Gasunie (PFGU) De vastgoedsector in Europa kan een belangrijke bijdrage leveren aan het terugdringen van emissies (aandeel CO2-uitstoot in 2016; circa 40%). Het PFGU is er dan ook van overtuigd dat het meetbaar doorvoeren van duurzaamheidsmaatregelen in combinatie met een actieve dialoog met managers van vastgoed(fondsen) bijdraagt aan een beter en meer bestendig rendement-risicoprofiel van haar vastgoedbeleggingen. Het PFGU belegt op maatschappelijk verantwoorde wijze, waarbij het duurzaamheidsbeleid voor vastgoed is gestoeld op de ESG-pijlers: Ecologisch: Minimalisatie van de ecologische voetafdruk van de vastgoed beleggingen middels energie- en waterbesparende, evenals afval- en uitstoot reducerende maatregelen. Tevens zorgdragen voor toekomstbestendige (alternatieve) aanwendbaarheid van het vastgoed. Hierbij is minimaal 75% van de portefeuille voorzien van een groen energielabel. Sociaal: Vastgoedfondsen hanteren een (eigen) ethische code, verhuren niet aan partijen die op de uitsluitingslijst van het PFGU staan, (hetgeen jaarlijks wordt gecontroleerd) en conformeren zich aan de principes voor verantwoord beleggen zoals opgesteld door de Verenigde Naties (UNPRI). Governance: Het PFGU belegt alleen in en voert hierbij een actieve dialoog met vastgoedfondsen die: Deelnemen aan de Global Real Estate Sustainability Benchmark ; GRESB en hierin de hoogste status, Green Star, dragen c.q. maatregelen hebben genomen waarmee December /56
6 deze status binnen 2 jaar kan worden behaald. Naast concrete duurzaamheidsmaatregelen meet deze benchmark opgebouwd uit 450 fondsen- ook de performance van management en beleid. Het betreffende fonds dient hiertoe jaarlijks een vragenlijst te doorlopen. Transparant en integer besturen. Het management van de vastgoedfondsen opereert hierbij op open en transparante wijze richting alle stakeholders. Naast GRESB -op het gebied van duurzaamheid- rapporteren conform INREV (niet beursgenoteerde vastgoedfondsen) en ERPA (beursgenoteerde vastgoedfondsen) standaarden. RAPPORTAGE (MAATSCHAPPELIJK) VERANTWOORD BELEGGEN Nieuwe ontwikkelingen en resultaten op het gebied van Verantwoord Beleggen zullen via de website van het pensioenfonds worden gerapporteerd. December /56
11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen
11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen INLEIDING Wereldwijd wordt meer en meer de gedachte omarmd dat bij beleggen in ondernemingen rekening gehouden moet worden met de gevolgen van het handelen
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten
9-1-2018 Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten ESG-beleid Over dit document Dit document beschrijft het ESG-beleid (Environmental, Social en Governance) van Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten
Nadere informatiebeleggen BPL pensioen belegt maatschappelijk verantwoord
beleggen BPL pensioen belegt maatschappelijk verantwoord hoe belegt BPL Pensioen Ons maatschappelijk verantwoord beleggingsbeleid BPL Pensioen wil een duurzaam en betrouwbaar pensioenfonds zijn dat de
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2018 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Stemmen 6. Engagement 7. ESG-integratie 1.
Nadere informatieBeleid Duurzaam Beleggen Bpf Bakkers
7 juli 2017 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Visie op duurzaam beleggen...... 4 3. Beleid... 5 3.1 Reikwijdte beleid 5 3.2 Uitsluitingenbeleid 5 3.3 Stembeleid 7 3.4 Selectie externe vermogensbeheerders 8 3.5
Nadere informatieFONDS SLUYTERMAN VAN LOO. Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid
FONDS SLUYTERMAN VAN LOO September 2015 Verantwoord Beleggingsbeleid Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid FONDS SLUYTERMAN VAN LOO V E R A N T W O O R D B E L E G G I N G S B E L E I D INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieDe leden van de beleggingscommissie. 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
NOTITIE Van Aan CC Datum Betreft Sjoerd Hoogterp De leden van de beleggingscommissie 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Inleiding Het pensioenfonds Werk en (re)integratie (PWRI)
Nadere informatieStichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid 1 Versie Datum Door Status Omschrijving wijziging incl. aanleiding 1.0 17-01-2018 BVC Voorlopig 2 Inhoudsopgave
Nadere informatieStichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015
Maatschappelijk verantwoord beleggen Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Beleid ten aanzien van Maatschappelijk verantwoord beleggen Inleiding BPF Houthandel draagt
Nadere informatieBeleid Verantwoord Beleggen van Pensioenfonds Vervoer versie mei eloni. Beleid Verantwoord Beleggen
eloni Beleid Verantwoord Beleggen 1 Inhoud 1. Introductie... 3 2. Opzet van het beleid Verantwoord Beleggen... 3 2.1. Doel van het beleid Verantwoord Beleggen... 3 2.2. Implementatie van het beleid...
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleid voor verantwoord beleggen
Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties Beleid voor verantwoord beleggen Inhoudsopgave 1. Doel van verantwoord beleggen... 3 2. De pijlers van het beleid voor verantwoord beleggen... 3 3. Integratie
Nadere informatieBeleid Duurzaam Beleggen. Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd
Beleid Duurzaam Beleggen Stichting Pensioenfonds Delta Lloyd 28 maart 2018 1. Inleiding Dit document beschrijft het beleid van Delta Lloyd Pensioenfonds op het gebied van duurzaam beleggen. Het fonds heeft
Nadere informatieVerantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten
Verantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten Inleiding Fysiotherapeuten heeft als eerste doelstelling zorg te dragen voor een goed en betaalbaar pensioen. Binnen deze fiduciaire
Nadere informatieJaarverslag 2017 van Pensioenfonds Vervoer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord beleggen
Jaarverslag 2017 Maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V.
DoubleDividend Management B.V. Onze visie op het uitsluiten van ondernemingen vanwege betrokkenheid bij controversiële activiteiten Amsterdam, oktober 2016 DoubleDividend Management B.V. Herengracht 320
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit document
Nadere informatieEerste halfjaarverslag 2018 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
eerste halfjaarverslag 2018 maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid op gebied
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V. Onze visie op het uitsluiten van ondernemingen vanwege betrokkenheid bij controversiële activiteiten
DoubleDividend Management B.V. Onze visie op het uitsluiten van ondernemingen vanwege betrokkenheid bij controversiële activiteiten Amsterdam, september 2017 DoubleDividend Management B.V. Herengracht
Nadere informatieBeleidsdocument Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten januari 2017
Beleidsdocument Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten januari 2017 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. MVB en de relatie met algemene beleggingsbeginselen 4 2. Uitgangspunten
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggen
Maatschappelijk Verantwoord Beleggen 1 Verantwoord beleggingsbeleid Wij vinden het belangrijk dat uw geld maatschappelijk verantwoord wordt belegd. Dit doen we op verschillende manieren: we sluiten bepaalde
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2016 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Integrale waardenanalyse 6. Stembeleid 1. Inleiding
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandel en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds
Nadere informatieJaarverslag verantwoord beleggen 2015
Jaarverslag verantwoord beleggen 2015 Ook in 2015 heeft Pensioenfonds Vervoer in het beleggingsbeleid en de uitvoering ervan weer een impuls kunnen geven aan maatschappelijke verantwoord beleggen. Nadat
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2014 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Integrale waardenanalyse 6. Stemmen 1. Inleiding
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit
Nadere informatieVerantwoord beleggen beleid
Verantwoord beleggen beleid Samenvatting Waarom verantwoord beleggen? PMT heeft als missie het zorgen voor een betaalbaar, duurzaam en waardevast pensioen voor alle deelnemers in de sector Metaal en Techniek.
Nadere informatieCode maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324
Code maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleid maatschappelijk verantwoord beleggen... 3 2.1. Maatschappelijke verantwoordelijkheid...
Nadere informatieBeleidsdocument Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten oktober 2017
Beleidsdocument Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten oktober 2017 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. MVB en de relatie met algemene beleggingsbeginselen 4 2. Uitgangspunten
Nadere informatieWelke beleggingen sluiten wij uit?
Ons verantwoord beleggingsbeleid Wij hebben de taak om het beste beleggingsresultaat te behalen in het belang van onze deelnemers. Beleggen doen wij graag verantwoord. Daarom houden wij rekening met milieu,
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid
Maatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid 8 januari 205 Inleiding In de Investment Policy Statement heeft SPT de volgende beleggingsovertuiging geformuleerd: Een pensioenfonds is een institutionele,
Nadere informatieBeleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus
Beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus Juni 2014 1. Inleiding Dit Beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen dient als leidraad en toetssteen
Nadere informatieBeleid Verantwoord Beleggen
Beleid Verantwoord Beleggen 23-10-2018 Vastgesteld 23-10-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Wat is verantwoord beleggen?... 3 3. Waarop richten wij ons in het kader van verantwoord beleggen?... 4
Nadere informatieInvestment beliefs. Uitgangspunten vermogensbeheer. bpfhibin.nl. stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen
Investment beliefs bpfhibin.nl stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in bouwmaterialen Uitgangspunten vermogensbeheer Milieu, maatschappij en corporate governance zijn belangrijk Inhoudsopgave
Nadere informatieVerklaring inzake de beleggingsbeginselen
Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfspensioenfonds AVH 1. Introductie 1.1 Inleiding Deze verklaring inzake de beleggingsbeginselen geeft beknopt de uitgangspunten weer van het
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds Achmea
Maatschappelijk verantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds Achmea Inleiding In de strategie van Stichting Pensioenfonds Achmea (SPA) is vastgelegd dat SPA wil bijdragen aan een duurzame samenleving.
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance
Maatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds SABIC, gevestigd te Sittard (het pensioenfonds
Nadere informatieBeleid verantwoord beleggen Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn
Beleid verantwoord beleggen Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn Juni 2014 Inleiding In juni 2013 heeft het bestuur van Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn, hierna te noemen PFZW of het pensioenfonds,
Nadere informatieBeleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Inleiding In de strategie van Pensioenfonds Achmea is vastgelegd dat het fonds wil bijdragen aan een duurzame samenleving. Dit is vertaald in de volgende kritische
Nadere informatieHet Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds
INTRODUCTIE Het Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds Ahold Pensioenfonds (APF) belegt op lange termijn en wereldwijd. Als belegger heeft APF de taak om het beste resultaat te behalen in
Nadere informatieViertal pijlers voor verantwoord beleggen
Achmea Beleggingsfondsen Beheer BV (Achmea Beleggingsfondsen) is beheerder van meerdere beleggingsinstellingen van Achmea en voert daarvoor een verantwoord beleggingsbeleid. In dit document wordt het Verantwoord
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Uitgave april 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland, gevestigd te Heerlen (het
Nadere informatieBeleggingsovertuigingen. Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken
Beleggingsovertuigingen Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken Beleggingsovertuigingen De missie van het Pensioenfonds Openbare Bibliotheken (POB) is een toekomstbestendig en verantwoord pensioen
Nadere informatieESG als vertrekpunt voor uw portefeuille
Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. ESG als vertrekpunt voor uw portefeuille 30 januari 2018 Annette van der Krogt Agenda 1. Algemene ontwikkelingen verantwoord beleggen 2. MVB Investment
Nadere informatieMEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT
MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 14 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Engagement... 4 Uitsluiting... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel
Nadere informatieVoorwoord. Namens alle medewerkers van WMP, Hoogachtend, w.g. B. Nienhaus Directeur
Voorwoord Na onze initiële registratie en de ondertekening van de UN Global Compact (UNGC) in 2011, doet het mij een genoegen de onderschrijving van Wealth Management Partners (WMP) aan de tien principes
Nadere informatieConsumentenbrief beleggingen van. Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer
Consumentenbrief beleggingen van Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer Introductie Een groot aantal brancheorganisaties waaronder DSI, DUFAS, NVB, VBA en VV&A hebben het initiatief genomen om Consumentenbrief
Nadere informatieverantwoord beleggen
verantwoord beleggen Verantwoord beleggen bij Delta Lloyd Delta Lloyd Groep ziet beleggen als een effectieve manier om waarde te vermeerderen, zolang dat op een verantwoorde manier gebeurt. Maar wat is
Nadere informatie1 e Halfjaarverslag 2017
1 e Halfjaarverslag 2017 Maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van
Nadere informatieMEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT
MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 28 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel bedrijven worden uitgesloten?...
Nadere informatieBELEID INZAKE MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD BELEGGEN
BELEID INZAKE MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD BELEGGEN Inleiding Om een toekomstbestendige uitvoering van de pensioenregelingen te kunnen realiseren, waarbij de koopkracht van de deelnemers zo goed mogelijk
Nadere informatieDeelnemersbijeenkomst. 21 mei 2019
Deelnemersbijeenkomst 21 mei 2019 Uitslag verkiezing 2 Agenda 1) Opening 18:30 2) Verantwoording 2018 18:35-18:45 Henk Knol 3) Vermogensbeheer 18:45-19:15 René Starmans 4) Herstelplan / Korten? 19:15-1930
Nadere informatieStichting Spoorwegpensioenfonds. Beleid voor betrokken aandeelhouderschap
Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap Algemeen Het Spoorwegpensioenfonds (SPF) belegt het pensioenvermogen van haar deelnemers. Een belangrijk onderdeel van deze beleggingen
Nadere informatieRapportage maatschappelijk verantwoord beleggen over 2017
Rapportage maatschappelijk verantwoord beleggen over 2017 1. Inleiding Onder maatschappelijk verantwoord beleggen wordt verstaan dat bij de wijze van beleggen rekening wordt gehouden met sociale, milieu-
Nadere informatieHet Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds
INTRODUCTIE Het Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds Ahold Pensioenfonds (APF) belegt op lange termijn en wereldwijd. Als belegger heeft APF de taak om het beste resultaat te behalen in
Nadere informatieInternationale verdragen: overig. + ILO-declaraties en principes. + OESO-richtlijnen. + Parijs-akkoord
+ Internationale verdragen: overig + Internationale verdragen: overig + ILO-declaraties en principes + OESO-richtlijnen + Parijs-akkoord + Sustainable Development Goals (SDG s) + UN Global Compact 02.01
Nadere informatie10 oktober 2014. Beleid Verantwoord Beleggen
10 oktober 2014 Beleid Verantwoord Beleggen Beleid Verantwoord Beleggen SPW Verantwoord beleggen is voor SPW een belangrijk onderdeel van de beleggingsfilosofie en een integraal onderdeel van de beleggingsbeginselen.
Nadere informatieRICHTLIJN FINANCIEEL BEHEER GOEDE DOELEN
RICHTLIJN FINANCIEEL BEHEER GOEDE DOELEN Deze richtlijn heeft betrekking op reserves en fondsen en het verantwoord beheer daarvan. Hierbij gaat het om alle vormen van beheer, dat wil zeggen alle spaar-
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V.
Management B.V. Best practices voor betrokken aandeelhouderschap Amsterdam, januari 2015 Management B.V. Herengracht 252 1016 BV Amsterdam Tel: +31 20 520 7660 contact@doubledividend.nl KVK nr. 30199843
Nadere informatieRichtlijn Financieel Beheer Goede Doelen Richtlijn vastgesteld op 22 juni 2017
Richtlijn Financieel Beheer Goede Doelen Richtlijn vastgesteld op 22 juni 2017 Deze richtlijn heeft betrekking op reserves en fondsen en het verantwoord beheer daarvan. Hierbij gaat het om alle vormen
Nadere informatieVoorwoord. Patrick Mol Managing partner
Voorwoord In 2011 ondertekende Wealth Management Partners (WMP) zowel de United Nations Principles for Responsible Investments (UNPRI) als de UN Global Compact (UNGC). Dit was voor ons de stimulans om
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance. Versie
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Versie 29-05-2017 Versie 29-05-2017 Maatschappelijk verantwoord Beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord
Nadere informatiePopulair beleggingsplan
Populair beleggingsplan versie oktober 2015 1 Inhoudsopgave Waarom belegt het pensioenfonds? 4 Wat is het doel van beleggen? 4 Wat levert beleggen op? 4 Er gaan toch ook risico s gepaard met beleggen?
Nadere informatieBrochure. Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance
Brochure Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord (MVB) Beleggen en
Nadere informatie1. Verantwoord beleggen bij Wealth Management Partners: van principes tot praktijk
1. Verantwoord beleggen bij Wealth Management Partners: van principes tot praktijk 1.1 Principes Bij de beleggingskeuzes die Wealth Management Partners (WMP) maakt richt zij zich primair op het realiseren
Nadere informatieHet Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds
Het Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds INTRODUCTIE Ahold Pensioenfonds (APF) belegt op lange termijn en wereldwijd. Als belegger heeft APF de taak om het beste resultaat te behalen in
Nadere informatiedocument MVB-beleid Pagina 1 van 8
document MVB-beleid Pagina 1 van 8 inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. MISSIE EN VISIE... 3 3. VERANTWOORDELIJKHEID... 3 4. UITSLUITEN... 4 5. STEMMEN EN ENGAGEMENT... 5 6. ESG INTEGRATIE BIJ ONZE EXTERNE
Nadere informatieBELEID INZAKE MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD BELEGGEN
BELEID INZAKE MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD BELEGGEN Inleiding Om een toekomstbestendige uitvoering van de pensioenregelingen te kunnen realiseren, waarbij de koopkracht van de deelnemers zo goed mogelijk
Nadere informatieJaarvergadering 2018
Jaarvergadering 2018 Agenda 1. Opening 2. Verslag beheerder over 2017 3. Organisatiestructuur 4. Vaststelling jaarrekening 2017 5. Decharge beheerder 6. Rondvraag 7. Sluiting Verslag beheerder 2017 Meesman
Nadere informatiepggm.nl PGGM Overtuigingen en Uitgangspunten ten aanzien van Verantwoord Beleggen
pggm.nl PGGM Overtuigingen en Uitgangspunten ten aanzien van Verantwoord Beleggen Mei 2014 PGGM Overtuigingen en Uitgangspunten ten aanzien van Verantwoord Beleggen Inleiding Dit document beschrijft de
Nadere informatieVerklaring beleggingsbeginselen
Verklaring beleggingsbeginselen Inleiding Het beleggingsbeleid van de Stichting Cappital Premiepensioeninstelling (Cappital) is voor zowel de zekerheid als de betaalbaarheid van het pensioen van cruciaal
Nadere informatieVoorwoord. Namens alle medewerkers van WMP, Hoogachtend, w.g. B. Nienhaus Directeur
Voorwoord Na onze initiële registratie en de ondertekening van de UN Global Compact (UNGC) in 2011, doet het mij een genoegen de onderschrijving van Wealth Management Partners (WMP) aan de tien principes
Nadere informatieVerklaring van beleggingsbeginselen
Verklaring van beleggingsbeginselen Inleiding Stichting Pensioenfonds APF (APF) voert de pensioenregeling uit voor de (voormalige) werknemers van AkzoNobel. Om de pensioenen te kunnen uitkeren, ontvangt
Nadere informatie2. Uitwerking Investment beliefs De investment beliefs zijn onderstaand als volgt uitgewerkt.
1. Inleiding Investment beliefs zijn de overtuigingen waarop Bpf MITT het beleggingsbeleid wil baseren. De investment beliefs zijn voor het pensioenfonds belangrijke uitgangspunten en dienen als kader
Nadere informatieInformatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer. 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening?
Informatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening? Welke principes vormen de basis voor het beleggingsbeleid en
Nadere informatieKENMERK: B/13/7252/HL DATUM: 25 april 2013 ONDERWERP VcTantwoord beleggen
-p ENSIOEN EDERATIE Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. de Staatssecretaris, mevrouw J. Klijnsma Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG Pensioenfederatie Prinses Margrietplantsoen 90 2595 BR
Nadere informatieVerantwoord beleggen beleid
Verantwoord beleggen beleid Samenvatting 1.1 Waarom Verantwoord Beleggen? PMT heeft als missie het zorgen voor een betaalbaar, duurzaam en waardevast pensioen voor alle deelnemers in de sector Metaal en
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen
1 / 11 Mei 201 8 > Maatschappelijk verantwoord beleggen Achmea Investment Management INHOUDSOPGAVE > Akimov Igor / Shutterstock.com MENSENRECHTEN ARBEIDSNORMEN NATUUR & MILIEU GEZONDHEID KLIMAATVERANDERING
Nadere informatiePPF APG - BELEID VERANTWOORD BELEGGEN Versie 12/04/2019
PPF APG - BELEID VERANTWOORD BELEGGEN Versie 12/04/2019 Waarom verantwoord beleggen? PPF APG ( PPF ) verzorgt een betaalbaar en waardevast pensioen voor zijn (gewezen) deelnemers en gepensioneerden ( deelnemers
Nadere informatieBest practices voor betrokken aandeelhouderschap
Management B.V. Best practices voor betrokken aandeelhouderschap Amsterdam, april 2016 Management B.V. Herengracht 320 1016 CE Amsterdam Telefoon: +31 20 5207660 contact@doubledividend. AFM reg. nr. 15000358
Nadere informatiePopulair beleggingsplan
Populair beleggingsplan versie 22 november 2013 1 Inhoudsopgave Wat belegt het pensioenfonds? 4 Wat is het doel van beleggen? 4 Wat levert beleggen op? 4 Er gaan toch ook risico s gepaard met beleggen?
Nadere informatieBrochure. Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate Governance
Brochure Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate Governance Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate Governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB) en
Nadere informatieSRD II. 1 augustus 2019 Stichting Algemeen Pensioenfonds Stap. www. stappensioen.nl
SRD II 1 augustus 2019 Stichting Algemeen Pensioenfonds Stap www. stappensioen.nl In dit document beschrijven wij hoe wij als Stap hebben geborgd dat ons strategisch beleggingsbeleid, alsmede de uitvoering
Nadere informatieVerklaring inzake beleggingsbeginselen 2015 Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken
Verklaring inzake beleggingsbeginselen 2015 Stichting Pensioenfonds Openbare Bibliotheken Datum: 2015 Versie : 1 Inhoud 1. Introductie...3 2. Uitgangspunten...3 3. Beleggingsbeginselen...5 Bijlage 1: Versiebeheer
Nadere informatieVerklaring inzake de beleggingsbeginselen
Verklaring inzake de beleggingsbeginselen 1. Inleiding Ongeveer 2.000 personen hebben pensioenaanspraken opgebouwd bij Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (in deze verklaring voortaan verder pensioenfonds
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance. Versie 14-04-2016
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Versie 14-04-2016 Versie 14-04-2016 Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord
Nadere informatieVerantwoord Beleggen. November 2013
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Informatie-, Communicatie- en Kantoortechnologiebranche Verantwoord Beleggen November 2013 Amsterdam, 19 november 2013 Laatst bijgewerkt op 19 november 2013 1
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid. Februari 2018
Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid Februari 2018 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Managementsamenvatting... 4 3. Uitgangspunten en doelstellingen MVB-beleid... 6 3.1 Doelstellingen MVB-beleid...
Nadere informatieBeleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen 1. Inleiding Het Molenaarspensioenfonds heeft een beleggingsbeleid waar Maatschappelijk Verantwoord Beleggen (MVB) nadrukkelijk onderdeel van uitmaakt. Uiteraard
Nadere informatieRabobank Pensioenfonds: beleid duurzaam beleggen
1 Rabobank Pensioenfonds: beleid duurzaam beleggen Aanleiding Het Rabobank Pensioenfonds (RPF) heeft duurzaam beleggen hoog in het vaandel staan. De ambitie is om op dit gebied een vooraanstaand fonds
Nadere informatieBeleggen met impact: voor mens, milieu én rendement
Beleggen met impact: voor mens, milieu én rendement Kunnen beleggers tegelijk financieel rendement behalen én een positieve invloed uitoefenen op milieu, mens en maatschappij? Impactbeleggen maakt dit
Nadere informatieVERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN
VERKLARING BELEGGINGSBEGINSELEN 1 januari 2018 (Enkel tekstueel gewijzigd ten opzichte van versie 1 april 2016 ) 1. Inleiding De Stichting Philips Pensioenfonds ( het Fonds ) is belast met de uitvoering
Nadere informatieDuurzaamheidsanalyse bedrijven
De inspanningen van bedrijven op het vlak van duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen worden door KBC Asset Management beoordeeld volgens een evaluatiemodel dat werd opgesteld in samenwerking
Nadere informatieKenmerk : B/09/2459/TW 21 december 2009 Onderwerp : Inventarisatie verantwoord beleggen
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. de heer mr J.P.H. Donner Postbus 90801 2509 LV DEN HAAG Kenmerk : B/09/2459/TW Onderwerp : Inventarisatie verantwoord beleggen Geachte heer Donner,
Nadere informatieVerklaring inzake de beleggingsbeginselen. Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten. Per 1 juli 2015
Bijlage IV Verklaring inzake de beleggingsbeginselen Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten Per 1 juli 2015 Tilburg, 17 juni 2015 1. Inleiding In de Verklaring inzake de beleggingsbeginselen (hierna:
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid. Februari 2017
Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid Februari 2017 1 Status document: 17-050 Versie 1 en 2 Februari 2017 Te bespreken in BCBB 7 februari 2017 J. Schoenmaker / P. de Graaf Versie 3 Februari 2017
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatie