Verslag verantwoord beleggen 2014
|
|
- Lieven Pauwels
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Verslag verantwoord beleggen 2014
2 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Verantwoord beleggen in cijfers Activiteiten verantwoord beleggen Verslag stemmen Verslag engagement Verslag uitsluitingen Verslag ESG integratie / 13
3 1 INLEIDING Verantwoord beleggen is voor Loyalis een integraal onderdeel van onze beleggingsfilosofie en het beleggingsproces. Als lange-termijn belegger is het belangrijk voor ons dat ondernemingen goed omgaan met de omgeving, de medewerkers en dat zij goed worden bestuurd. Wij zijn ervan overtuigd dat er betere beslissingen over beleggingen kunnen worden genomen door systematisch rekening te houden met milieu (Environmental), sociale (Social) en bestuurlijke (Governance) kwesties en deze in het beleggingsproces mee te nemen. Daarom is het integreren van ESG-factoren opgenomen in onze Investment Beliefs. Klanten hechten er een groeiende waarde aan dat ingelegde premies verantwoord worden belegd. Aan deze wens willen wij recht doen. In het beleid verantwoord beleggen wordt uitgelegd hoe verantwoord beleggen is verankerd in het beleggingsproces van Loyalis. In het verslag verantwoord beleggen leggen we hierover verantwoording af. In dit verslag kunt u lezen hoe in 2014 verantwoord beleggen in de praktijk is toegepast en welke resultaten hierbij zijn geboekt. 3 / 13
4 2 VERANTWOORD BELEGGEN IN CIJFERS 95,6% Percentage bedrijven uit de portefeuille waar Loyalis zijn stem heeft uitgebracht op de aandeelhoudersvergadering 180 Aantal dialogen die Loyalis in 2014 met 120 bedrijven heeft gevoerd 5,2 miljoen Investeringen in Green Bonds door Loyails 9,3 miljoen Investeringen in zonne- en windenergie door Loyalis 5% Percentage beleggingen met een hoge duurzaamheidswaarde 1 binnen de bedrijfsobligatie portefeuille 2 Aantal uitgesloten bedrijven in Beleggingen met een hoge duurzaamheidswaarde (high sustainability investments) zijn als volgt gedefinieerd: Bedrijven of projecten waarbij het gaat het om activiteiten die bijdragen aan oplossingen voor klimaatverandering, waterschaarste, wateroverlast, vervuiling, verlies van leefgebieden of diersoorten en behoefte aan microfinanciering. 4 / 13
5 3 ACTIVITEITEN VERANTWOORD BELEGGEN Loyalis heeft bepaalde waarden waarvan we vinden dat de bedrijven in onze portefeuille aan moeten voldoen. Als dit niet het geval is, hebben we een aantal mogelijkheden tot onze beschikking om onze invloed als aandeelhouder aan te wenden en zo te proberen het beleid en de acties van een bedrijf te veranderen. Stemmen en engagement doet Loyalis niet zelf. Dit hebben we uitbesteed aan APG Asset Management (APG AM). Zij hebben een team van specialisten in dienst die onderzoek doen naar de ESG prestaties van bedrijven, stemmen op aandeelhoudersvergaderingen en met bedrijven in gesprek gaan over ESG thema s. Loyalis heeft een belegd vermogen van circa 3 miljard, terwijl APG AM ruim 400 miljard onder beheer heeft. Op deze manier hebben we meer invloed. Om de slagkracht nog verder te vergroten trekt APG AM vaak samen op met andere Nederlandse institutionele beleggers binnen de vereniging Eumedion. De mogelijkheden die Loyalis tot zijn beschikking heeft zijn: 1. Stemmen Als aandeelhouder hebben we stemrecht op aandeelhoudersvergaderingen. Dit recht gebruiken we graag. In principe maken we dan ook altijd gebruik van ons recht om te stemmen, door fysiek aanwezig te zijn of via stemmen op afstand. Zo kunnen we op aandeelhoudersvergaderingen over heel de wereld onze mening richting het bestuur kenbaar maken. Op deze manier hebben we in 2014 onze stem uitgebracht op aandeelhoudersvergaderingen van 95,6% van de bedrijven in onze aandelenportefeuille. 2. Engagement Naast het gebruiken van ons stemrecht gebruiken we onze invloed als aandeelhouder ook buiten de aandeelhoudersvergaderingen om. Als we constateren dat het beleid of de praktijk van een bedrijf niet in overeenstemming is met onze waarden gaan we met het bedrijf in gesprek. In 2014 is met 120 bedrijven een dialoog gevoerd over verschillende onderwerpen. 3. Uitsluiting De laatste mogelijkheid die we tot onze beschikking hebben is het uitsluiten van bedrijven. Dat doen we niet graag. Op het moment dat we een bedrijf uitsluiten zijn we geen aandeelhouder meer dus kunnen we niet meer met het bedrijf in gesprek om het gevoerde beleid te veranderen. Er zijn echter bedrijven waar Loyalis niet in wil beleggen, bijvoorbeeld bedrijven die betrokken zijn bij de productie van clustermunitie, anti-persoonsmijnen, chemische wapens en kernwapens buiten het non-proliferatieverdrag 2. Daarnaast willen we ook niet beleggen in bedrijven die de Global Compact richtlijnen van de Verenigde Naties schenden. Mochten we erachter komen dat een bedrijf deze richtlijnen schendt, dan geven we het bedrijf eerst de kans om zich aan te passen door ermee in gesprek te gaan. Leidt dit niet tot resultaat, dan willen we er niet meer in beleggen. In de volgende paragraven kunt u een verslag lezen over deze activiteiten verantwoord beleggen. 2 Het non-proliferatieverdrag is een verdrag dat het bezit van kernwapens beperkt. In dit verdrag is afgesproken dat kernenergie voor vreedzame toepassingen expliciet zijn toegestaan, maar dat enkel de Verenigde Staten, Rusland, Verenigd Koninkrijk, China en Frankrijk kernwapens mogen bezitten. 5 / 13
6 4 VERSLAG STEMMEN Wanneer Loyalis een aandeel in een bedrijf bezit, hebben we het recht om te stemmen op de aandeelhoudersvergadering. We proberen dit recht altijd te gebruiken, door ofwel fysiek aanwezig te zijn of op afstand onze stem uit te brengen. Stemmen doet Loyalis niet zelf, dat hebben we uitbesteed aan de specialisten van APG. In het APG Corporate Governance Raamwerk staat het beleid beschreven hoe APG stemt bij bedrijven. In 2014 heeft Loyalis zijn stem uitgebracht bij 95,6% van de bedrijven die onderdeel zijn van onze portefeuille. Bent u geïnteresseerd hoe Loyalis heeft gestemd op aandeelhoudersvergaderingen van individuele bedrijven? Op de website hebben we een lijst met al onze beleggingen gepubliceerd. Daar kun u zien welke bedrijven bij ons in de aandelenportefeuille zitten. Vervolgens is het mogelijk om op de website van APG gedetailleerde informatie te vinden over het stemgedrag. Zo kunt u zien per bedrijf inzien hoe er gestemd is, per aandeelhoudersvergadering en zelfs per onderwerp van de agenda. 6 / 13
7 5 VERSLAG ENGAGEMENT 5.1 Overzicht engagement In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van de bedrijven waarmee APG mede namens Loyalis een dialoog mee heeft gevoerd. Het overzicht is gerangschikt naar het onderwerp waarover er gesproken is. In totaal hebben we 180 dialogen in 2014 gevoerd met 120 bedrijven. Milieu (38 ondernemingen) Anadarko Petroleum Corporation; Apache; AvalonBay Communities; BHP; Boston Properties; BP; Centrica; ConocoPhillips; Deutsche Bank; Devon; EDF; Equity One; Exxon; GDF Suez; Glencore; Grainger; Hammerson; Health Care REIT; Host Hotels & Resorts; ICADE; Land Securities; Liberty Property Trust; Marathon Oil Corporation; Nestlé; Prologis; Regency Centers Corporation; Renault; Repsol; Shell; Simon Property Group; Tesla; Total; Transocean; Unibail- Rodamco; Unilever; Ventas; Volkswagen; Vornado Realty Trust. Sociale onderwerpen (57 ondernemingen) Ahold; Anglo American; Apache; AvalonBay Communities; Bank Hapoalim; Bank Leumi; Bank of America Corporation; BG Group; BHP; Boston Properties; BP; Centrica; Chevron; ConocoPhillips; Costco; Danone; Deutsche Bank; Deutsche Telekom; Devon; EDF; Equity One; Equity Residential; Exxon; First Resources; G4S; Glencore; Grainger; Great Portland Estates; Hammerson; Health Care REIT; Host Hotels & Resorts; ICADE; K+S; Kroger; Land Securities; Liberty Property Trust; Metro; Nestlé; Pacific Rubiales; Prologis; Regency Centers Corporation; Repsol; Sainsbury; Schlumberger; Shell; Siemens; Simon Property Group; Société Générale; Total; Transocean; Tullow; Unibail-Rodamco; Unilever; Ventas; Vinci; Vornado Realty Trust; Woolworths. Goed bestuur (85 ondernemingen) Abbott Laboratories; Aegon; Aeon Mall; Airbus Group; Apache; Arkema; Asahi Group Holdings; AXA; Axis Capital; Bank of America Corporation; Barclays; Barrick Gold; BG Group; BHP; BP; Centrica; Citigroup; Cobalt International Energy; ConocoPhillips; Credit Suisse; Deutsche Bank; Deutsche Wohnen; Devon; Dexus Property Group; Dr Pepper Snapple Group; DTE Energy; ENEL; ENI; Exxon; GDF Suez; GlaxoSmithKline; Glencore; GPT; Grainger; Groupe Eurotunnel; Hammerson; HSBC; IBM; ING; Inmarsat; JP Morgan; K+S; KB Financial Group; KDDI; Land Securities; Nestlé; News Corp.; Nippon Steel; Novartis; Novo Nordisk; Orange; Pepsico; Pernod Ricard; Philips; Prudential; Renault; Repsol; Roche; Sainsbury; Saipem; SAMCO; Shell; Siemens; SMC; SNC Lavalin; Société Générale; Solvay; Standard Chartered; Suzuki Motor; Swiss Life Holdings; Swiss Re; Target Corp.; Telefonica; Tesco; Time Warner; Total; Transocean; Unicredit; Ventas; Veolia Environnement; Volkswagen; Vornado Realty Trust; Western Digital; WM Morrison Supermarkets; Yahoo Japan. 5.2 Resultaat engagement Om een beeld te geven welke onderwerpen er worden behandeld in de dialogen met bedrijven en welke resultaten hierbij worden gehaald, zijn hieronder een aantal voorbeelden van dialogen met bedrijven opgenomen inclusief het behaalde resultaat. Fatsoenlijke arbeidsomstandigheden Het Amerikaanse vastgoedbedrijf AvalonBay heeft zijn arbeidsomstandighedenbeleid aangescherpt. Naar aanleiding van klachten van medewerkers over de veiligheid op bouwplaatsen, waar relatief veel ongelukken plaatsvonden, zijn we twee jaar geleden een dialoog gestart. Die leidde ertoe dat het bedrijf meerdere managers heeft aangesteld die voor meer veiligheid moeten zorgen. AvalonBay onderzoekt de mogelijkheden om bonussen toe te 7 / 13
8 kennen aan managers van locaties met weinig ongelukken. Ook ontwikkelt het een systeem dat beter zicht moet geven op de arbeidsveiligheid bij onderaannemers. Er werd geen bewijs gevonden voor de beschuldiging van een Amerikaanse vakbond dat AvalonBay een anti-vakbondsbeleid voert waarbij werknemers niet vrij kunnen kiezen om zich bij een bond aan te sluiten. AvalonBay zegt zich volledig te houden aan de wet die de verhouding tussen sociale partners regelt (National Labor Relations Act). In een brief benadrukt het bedrijf te geloven in het recht van werknemers om zich via een vakbond te organiseren. Scoren met goed personeelsbeleid Werknemers moeten zich vrij kunnen verenigen in vakbonden en collectief kunnen onderhandelen over arbeidsvoorwaarden. Dat stelt de UN Global Compact. Gedwongen arbeid mag niet, net als kinderarbeid. Goed personeelsbeleid kan de waarde van een belegging vergroten. Met verschillende bedrijven in de voedingsmiddelensector is gesproken over hoe ze hun personeelsbeleid (of elementen daaruit) inzetten voor betere bedrijfsresultaten. Unilever heeft het beloningsbeleid deels gekoppeld aan werknemerstevredenheid. Ahold kreeg beter zicht op werknemerstevredenheid door onderzoeken die inmiddels op ons verzoek- wereldwijd worden uitgevoerd. Soortgelijke gesprekken waren er ook met het Amerikaanse Kroger, het Duitse Metro en het Engelse Woolworths en Sainsbury. Bij al deze bedrijven is aangedrongen op grotere openbaarheid over hun inspanningen. Wanneer ze gegevens over bijvoorbeeld werknemerstevredenheid en personeelsverloop systematisch opnemen in hun jaarverslagen, kunnen beleggers hen beter vergelijken. Metro en Woolworths publiceren al veel van dit soort data. Sainsbury gaf aan dat in zijn volgende jaarverslag ook te willen gaan doen. Bewust belonen In september heeft APG zijn hernieuwde beloningsrichtlijnen aan zo n 100 belangrijke ondernemingen uit Europa gestuurd. Hierin wordt uitgelegd dat bonussen niet verbonden moeten zijn aan kortetermijnwinsten maar aan waardecreatie voor aandeelhouders op de lange termijn. Bedrijven moeten nadenken over een koppeling van variabele beloningen aan sociale of milieuprestaties. Ook moeten ze letten op de verhouding tussen de beloning van het management en die van overige medewerkers. We verwachten dat bedrijven hiermee rekening houden wanneer ze nieuwe beloningsvoorstellen presenteren aan hun aandeelhouders. Waar nodig worden de hernieuwde richtlijnen aan de orde gesteld tijdens de gesprekken die portefeuillemanagers met bedrijven voeren. Bij ongeveer tien bedrijven is dat eind 2014 al gebeurd. Eerder in 2014 hadden we een brief gestuurd aan ongeveer 25 banken in de Europese Unie over de nieuwe European Capital Requirements Directive. Deze richtlijn bepaalt dat bonussen die banken toekennen aan hun medewerkers niet groter mogen zijn dan het vaste inkomen. Alleen na expliciete toestemming van de aandeelhouders mogen ook bonussen tot maximaal 200 procent van het vaste inkomen worden toegekend. De brief was een waarschuwing aan de banken om de nieuwe richtlijn niet aan te grijpen voor salarisverhogingen waardoor ze hun medewerkers per saldo toch meer zouden kunnen betalen. Deutsche Bank deed dat wel maar legde dit niet voor aan zijn aandeelhouders, zoals andere banken wel deden. Door tegen de decharge van de Raad van Commissarissen te stemmen, heeft wij onze afkeuring kenbaar gemaakt. 8 / 13
9 Onduidelijke prestatiecriteria De beloningscommissie van Heineken had het voor zijn bestuursleden eenvoudiger gemaakt om in aanmerking te komen voor een bonus door achteraf de criteria te versoepelen (hercalibreren). Dit betekende dat de CFO en de CEO alsnog in aanmerking kwamen voor beloningen met een totale waarde van respectievelijk bijna 1 en 2 miljoen euro, hoewel ze de vooraf vastgestelde doelen niet hadden gehaald. Over de versoepeling zelf konden de aandeelhouders zich niet uitspreken. Door tegen de decharge van de Raad van Commissarissen te stemmen, kon alsnog het ongenoegen hierover worden duidelijk gemaakt. Het Britse energiebedrijf BG Group paste het beloningspakket voor de CEO aan. De nieuwe topman zou een speciale beloning kunnen krijgen van ruim 15 miljoen euro in aandelen voor prestaties die tot zijn normale takenpakket behoren. Nadat beleggers hun bezwaren kenbaar hadden gemaakt, haalde het bedrijf het voorstel van tafel. In de nieuwe regeling is wel een duidelijke koppeling met de ondernemingsprestaties. Ook het Franse Pernod Ricard komt in 2015 met nieuwe beloningsvoorstellen. De producent van wijn en gedestilleerde dranken kreeg op de aandeelhoudersvergadering onvoldoende steun voor zijn plannen om bestuurders te belonen met aandelenopties. Hier werd tegen gestemd omdat de prestatiecriteria onduidelijk en onvoldoende uitdagend waren. Tegengaan corruptie De UN Global Compact stelt dat bedrijven fraude en corruptie moeten tegengaan. Wij verwachten dat bedrijven hun fraude- en corruptierisico s in kaart brengen en een beleid hebben om met die risico s om te gaan. Het Zwitsers-Britse Glencore is lid geworden van het internationale samenwerkingsverband van mijnbouw- en metaalbedrijven dat probeert de verduurzaming van deze sectoren te bevorderen (ICMM). Het mijnbedrijf vergrootte de diversiteit van zijn bestuur door voor het eerst een vrouwelijke bestuurder te benoemen en kondigde formeel aan dat het zich aan de regels van de UN Global Compact zal gaan houden. Op al deze zaken was in meerdere gesprekken aangedrongen nadat het bedrijf enkele jaren geleden in verband werd gebracht met verschillende milieu- en omkopingsschandalen. Respecteren mensenrechten Volgens de UN Global Compact moeten bedrijven voorkomen dat ze door hun activiteiten bijdragen aan schendingen van mensenrechten. Bij verschillende bedrijven hebben we er in 2014 op aangedrongen om een mensenrechtenbeleid op te zetten. Pogingen om ook bij beveiligingsbedrijf G4S een duidelijk mensenrechtenbeleid van de grond te krijgen dat stevig is verankerd in de praktijk, zijn nog in volle gang. G4S, dat met ruim medewerkers tot de grootste werkgevers ter wereld behoort, zorgt onder meer voor de veiligheid in gevangenissen, vluchtelingenkampen en asielzoekerscentra. Gezien de aard van het werk en de omgeving waarin het wordt uitgevoerd, is het noodzakelijk dat het bedrijf een stevig beleid heeft dat daadwerkelijk wordt geïmplementeerd. Ook zal er een klachtenregeling moeten komen voor medewerkers en andere belanghebbenden waarop het hoofdkantoor toeziet. Dit zal het bedrijf helpen om al in een vroeg stadium te kunnen reageren op misstanden. Bij het Franse Schlumberger is eveneens aangedrongen op een krachtig mensenrechtenbeleid. De dienstverlener in de olie- en gassector vindt dit niet nodig omdat het al een gedragscode heeft. Wij vinden die code niet stevig genoeg. Een klachtenprocedure moet onderdeel zijn van het nieuwe mensenrechtenbeleid. 9 / 13
10 Het Canadese olie- en gasbedrijf Pacific Rubiales, dat vooral actief is in Zuid-Amerika, heeft zijn mensenrechtenbeleid uitgebreid en zijn klachtenregeling in Colombia geprofessionaliseerd. We zullen met dit bedrijf in gesprek blijven over de effectiviteit van de procedures en over uitbreiding ervan naar andere productielanden. 10 / 13
11 6 VERSLAG UITSLUITINGEN Loyalis belegt niet in bedrijven die betrokken zijn bij het maken van clusterwapens, antipersoons(land)mijnen, chemische en biologische wapens. Het schenden van de VN Global Compact-richtlijnen kan eveneens tot uitsluiting leiden. Elk jaar wordt door APG een selectie gemaakt van bedrijven die mogelijk de VN Global Compact-afspraken overtreden. Dit leidt doorgaans tot een engagementtraject dat meerdere jaren kan duren, met als doel om hun gedrag te verbeteren. Hierbij zijn er duidelijke eisen en tijdsgrenzen. Uitsluiting is daarbij een laatste stap die zoveel mogelijk wordt vermeden omdat we na uitsluiting geen aandeelhouder meer zijn en daarmee niet meer met het bedrijf in gesprek kunnen gaan om het gevoerde beleid te verbeteren. Eind 2014 liepen er vijf engagements met mogelijke Global Compact-schenders. Eind 2014 is besloten om twee nieuwe bedrijven toe te voegen aan de lijst van uitgesloten ondernemingen. De Russische wapenfabrikant Motovilikha Plants JSC werd uitgesloten omdat het betrokken is bij clusterwapenproductie. Het Indiase Larsen & Toubro werd uitgesloten vanwege mogelijke betrokkenheid bij de productie van kernwapens voor een land dat volgens het Non-proliferatieverdrag niet over kernwapens mag beschikken (India). Naar aanleiding van berichten hierover is het bedrijf herhaaldelijk verzocht om publiekelijk te bevestigen dat het hierbij niet was betrokken. Toen Larsen & Toubro dat weigerde, was dat voor ons aanleiding om de onderneming uit te sluiten. In beide bedrijven had Loyalis overigens geen beleggingen op het moment van uitsluiting, maar deze bedrijven zijn preventief uitgesloten uit ons investeringsuniversum. Tot slot willen we ook niet beleggen in staatsobligaties van landen waarvoor een VNwapenembargo van kracht is. Toen de VN-Veiligheidsraad in 2014 een wapenembargo afkondigde voor de Centraal-Afrikaanse Republiek, hebben wij dit land toegevoegd aan de lijst met landen waarvan we geen staatsleningen van willen hebben. Zie voor de volledige en actuele lijst van uitgesloten bedrijven en landen het beleid verantwoord beleggen. 11 / 13
12 7 VERSLAG ESG INTEGRATIE Onderstaand doen we verslag over ontwikkelingen van de integratie van ESG criteria in de beleggingsportefeuille binnen de verschillende beleggingscategorieën waarin Loyalis actief is. 7.1 Bedrijfsobligaties De specialisten bij onze vermogensbeheerder APG Asset Management baseren de analyse van bedrijfsobligaties niet alleen op financiële criteria, maar houden ook expliciet rekening met ESG-factoren. Gezien de regelgeving die overheden over heel de wereld introduceren om de CO2 emissies te verminderen besteden de portfoliomanagers van APG speciale aandacht aan bedrijven die in de bedrijfsvoering sterk leunen op fossiele brandstoffen. Over het algemeen zal APG de exposure naar deze bedrijven limiteren in de portefeuille van Loyalis. Aan de andere kan wordt er ook actief geïnvesteerd in bedrijven met een hoge duurzaamheidswaarde en (op kleine schaal) in Green Bonds. We proberen onze exposure naar bedrijven met een hoge duurzaamheidswaarde en Green Bonds uit te breiden, met inachtneming van de risicoen rendementseisen. De onderstaande tabel geeft een aantal cijfers weer over de karakteristieken van de bedrijfsobligatie portefeuille. Indicator Allocatie High Sustainability Investments (% totale portefeuille bedrijfsobligaties) Allocatie Green Bonds (% totale portefeuille bedrijfsobligaties) Waarde ,9% 0,3% Toelichting bij deze tabel: High Sustainability Investments: Beleggingen met een hoge duurzaamheidswaarde (high sustainability investments) zijn gedefinieerd als bedrijven of projecten waarbij het gaat het om activiteiten die bijdragen aan oplossingen voor klimaatverandering, waterschaarste, wateroverlast, vervuiling, verlies van leefgebieden of diersoorten en behoefte aan microfinanciering. Green Bonds: Dit zijn speciale obligaties die kunnen worden uitgeschreven door bedrijven of instanties waarvan de opbrengst rechtstreeks gaat naar groene projecten. Loyalis heeft bijvoorbeeld een Green Bond van de European Investment Bank (EIB) in de portefeuille. 7.2 Vastgoed Loyalis investeert in drie vastgoedfondsen. In 2014 zijn zowel het NL winkels als het NL woningen fonds van CBRE uitgeroepen tot Green Star door de GRESB, een internationale benchmark voor de vergelijking van MVO prestaties van vastgoedfondsen. Het NL winkels fonds heeft een score van 78% behaald en behoord daarmee tot de top 5% beste vastgoedfondsen van de wereld. Het NL woningen fonds was met een score van 65% het best presterende woningenfonds van Europa. Het NL woningenfonds van Vesteda heeft een lagere score in de GRESB index in vergelijking met het CBRE NL woningen fonds. Loyalis zou graag zien dat het Vesteda NL woningen fonds ook een Green Star wordt en gaat hierover in gesprek met het management van Vesteda. 12 / 13
13 De onderstaande tabel geeft een aantal cijfers weer over de prestaties van de vastgoedfondsen waarin Loyalis investeert. CBRE NL Woningen fonds CBRE NL Winkels fonds Vesteda NL Woningen fonds GRESB benchmark score Gemiddeld energielabel fonds Uitstoot broeikasgassen (kg CO 2 / m 2 ) 1,43 (C) 1,48 (C) 0,97 (A) 0,98 (A) 1,53 (C) 1,57 (C) 21,7 27, Private Equity We zijn het afgelopen jaar met AlpInvest in gesprek geweest over de integratie van ESGfactoren binnen de private equity portefeuille van Loyalis. AlpInvest heeft ons laten weten dat bij beleggingen van Loyalis in de secondary portefeuille (investeringen in andere private equity fondsen) fondsen worden gescreend of het verantwoord beleggen beleid compliant is met het verantwoord beleggen beleid van AlpInvest. Op deze manier weten we zeker dat we niet in bijvoorbeeld controversiële wapens investeren via de private equity portefeuille. Binnen de co-investments portefeuille gaat AlpInvest verder. Via de co-investments portefeuille wordt rechtstreeks geïnvesteerd in individuele bedrijven. Voordat het bedrijf wordt toegelaten tot de portefeuille wordt het eerst gescreend op het MVO beleid en eventuele MVO risico s. Mede op basis van deze analyse wordt beslist om in een bedrijf te investeren. Daarnaast wordt er actief met het management gesproken om het MVO beleid te versterken. Zo heeft AlpInvest ons laten weten dat bij een bedrijf uit de portefeuille van Loyalis in de olieen gasindustrie met succes is onderhandeld om een sterker anti-corruptiebeleid te implementeren. 7.4 Infrastructuur Loyalis belegt in infrastructuur via het NIBC European Infrastructure Fund (NEIF). Dit fonds investeert in onder andere de gezondheidszorg, het onderwijs, afvalverwerking en olie- en gas opslag en distributie. Daarnaast is ongeveer 30% van de waarde van dit fonds geïnvesteerd in zonne- en windenergie. Hiermee draagt Loyalis rechtstreeks bij aan het opwekken van hernieuwbare energie. 13 / 13
10 oktober 2014. Beleid Verantwoord Beleggen
10 oktober 2014 Beleid Verantwoord Beleggen Beleid Verantwoord Beleggen SPW Verantwoord beleggen is voor SPW een belangrijk onderdeel van de beleggingsfilosofie en een integraal onderdeel van de beleggingsbeginselen.
Nadere informatieVerslag verantwoord beleggen 2015
Verslag verantwoord beleggen 2015 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding... 3 2 Verantwoord beleggen in cijfers... 4 3 Activiteiten verantwoord beleggen... 5 4 Verslag stemmen... 6 5 Verslag engagement... 7 6 Verslag
Nadere informatieLoyalis Verslag Verantwoord Beleggen 2016
Loyalis Verslag Verantwoord Beleggen 2016 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding... 3 2 Verantwoord beleggen in cijfers... 4 3 Activiteiten verantwoord beleggen... 5 4 Verslag stemmen... 6 5 Verslag engagement... 7
Nadere informatieJaarverslag 2017 van Pensioenfonds Vervoer Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Jaarverslag Maatschappelijk verantwoord beleggen
Jaarverslag 2017 Maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid
Nadere informatieBeleid Verantwoord Beleggen Loyalis
6 juli 2015 Beleid Verantwoord Beleggen Loyalis 1 / 16 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding... 3 2 Wat is maatschappelijk verantwoord beleggen?... 4 3 Waarom willen wij maatschappelijk verantwoord beleggen?... 5
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties. Beleid voor verantwoord beleggen
Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties Beleid voor verantwoord beleggen Inhoudsopgave 1. Doel van verantwoord beleggen... 3 2. De pijlers van het beleid voor verantwoord beleggen... 3 3. Integratie
Nadere informatieOntwikkelingen rondom het maatschappelijk verantwoord beleggingsbeleid van Pensioenfonds Vervoer
INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid op gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen bestaat
Nadere informatieJaarverslag verantwoord beleggen 2015
Jaarverslag verantwoord beleggen 2015 Ook in 2015 heeft Pensioenfonds Vervoer in het beleggingsbeleid en de uitvoering ervan weer een impuls kunnen geven aan maatschappelijke verantwoord beleggen. Nadat
Nadere informatiebeleggen BPL pensioen belegt maatschappelijk verantwoord
beleggen BPL pensioen belegt maatschappelijk verantwoord hoe belegt BPL Pensioen Ons maatschappelijk verantwoord beleggingsbeleid BPL Pensioen wil een duurzaam en betrouwbaar pensioenfonds zijn dat de
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten
9-1-2018 Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten ESG-beleid Over dit document Dit document beschrijft het ESG-beleid (Environmental, Social en Governance) van Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten
Nadere informatieEerste halfjaarverslag 2018 Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
eerste halfjaarverslag 2018 maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van het beleid op gebied
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2016 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Integrale waardenanalyse 6. Stembeleid 1. Inleiding
Nadere informatieBeleid Duurzaam Beleggen Bpf Bakkers
7 juli 2017 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Visie op duurzaam beleggen...... 4 3. Beleid... 5 3.1 Reikwijdte beleid 5 3.2 Uitsluitingenbeleid 5 3.3 Stembeleid 7 3.4 Selectie externe vermogensbeheerders 8 3.5
Nadere informatieWelke beleggingen sluiten wij uit?
Ons verantwoord beleggingsbeleid Wij hebben de taak om het beste beleggingsresultaat te behalen in het belang van onze deelnemers. Beleggen doen wij graag verantwoord. Daarom houden wij rekening met milieu,
Nadere informatie11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen
11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen INLEIDING Wereldwijd wordt meer en meer de gedachte omarmd dat bij beleggen in ondernemingen rekening gehouden moet worden met de gevolgen van het handelen
Nadere informatieStichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015
Maatschappelijk verantwoord beleggen Stichting bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandelindustrie september 2015 Beleid ten aanzien van Maatschappelijk verantwoord beleggen Inleiding BPF Houthandel draagt
Nadere informatieStichting Spoorwegpensioenfonds. Beleid voor betrokken aandeelhouderschap
Stichting Spoorwegpensioenfonds Beleid voor betrokken aandeelhouderschap Algemeen Het Spoorwegpensioenfonds (SPF) belegt het pensioenvermogen van haar deelnemers. Een belangrijk onderdeel van deze beleggingen
Nadere informatieMEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT
MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 14 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Engagement... 4 Uitsluiting... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel
Nadere informatieStembeleid AEGON Nederland N.V.
Jaarverslag 2008 Stembeleid AEGON Nederland N.V. Inleiding AEGON is een wereldwijde organisatie. Dit stemverslag heeft uitsluitend betrekking op de beleggingen van AEGON Nederland N.V. en haar dochtermaatschappijen
Nadere informatieMEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT
MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 28 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel bedrijven worden uitgesloten?...
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2018 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Stemmen 6. Engagement 7. ESG-integratie 1.
Nadere informatieHet Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds
INTRODUCTIE Het Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds Ahold Pensioenfonds (APF) belegt op lange termijn en wereldwijd. Als belegger heeft APF de taak om het beste resultaat te behalen in
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance
Maatschappelijk Verantwoord Beleggen en Corporate Governance Uitgave mei 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds SABIC, gevestigd te Sittard (het pensioenfonds
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggen
Maatschappelijk Verantwoord Beleggen 1 Verantwoord beleggingsbeleid Wij vinden het belangrijk dat uw geld maatschappelijk verantwoord wordt belegd. Dit doen we op verschillende manieren: we sluiten bepaalde
Nadere informatieLoyalis Verslag Verantwoord Beleggen 2017
Loyalis Verslag Verantwoord Beleggen 2017 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding... 3 2 Verantwoord beleggen in cijfers... 4 3 Activiteiten verantwoord beleggen... 5 4 Verslag stemmen... 6 5 Verslag engagement... 7
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Uitgave april 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland, gevestigd te Heerlen (het
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit
Nadere informatieBeleid Verantwoord Beleggen van Pensioenfonds Vervoer versie mei eloni. Beleid Verantwoord Beleggen
eloni Beleid Verantwoord Beleggen 1 Inhoud 1. Introductie... 3 2. Opzet van het beleid Verantwoord Beleggen... 3 2.1. Doel van het beleid Verantwoord Beleggen... 3 2.2. Implementatie van het beleid...
Nadere informatiebpfbouw Maatschappelijk verantwoord beleggen
bpfbouw Maatschappelijk verantwoord beleggen INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding 3 2 Wat is maatschappelijk verantwoord beleggen? 4 3 Waarom willen wij maatschappelijk verantwoord beleggen? 6 4 Hoe willen wij maatschappelijk
Nadere informatieHet Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds
INTRODUCTIE Het Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds Ahold Pensioenfonds (APF) belegt op lange termijn en wereldwijd. Als belegger heeft APF de taak om het beste resultaat te behalen in
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandel en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds
Nadere informatieVerantwoord beleggen beleid
Verantwoord beleggen beleid Samenvatting Waarom verantwoord beleggen? PMT heeft als missie het zorgen voor een betaalbaar, duurzaam en waardevast pensioen voor alle deelnemers in de sector Metaal en Techniek.
Nadere informatiePopulair beleggingsplan
Populair beleggingsplan versie 22 november 2013 1 Inhoudsopgave Wat belegt het pensioenfonds? 4 Wat is het doel van beleggen? 4 Wat levert beleggen op? 4 Er gaan toch ook risico s gepaard met beleggen?
Nadere informatiePopulair beleggingsplan
Populair beleggingsplan versie oktober 2015 1 Inhoudsopgave Waarom belegt het pensioenfonds? 4 Wat is het doel van beleggen? 4 Wat levert beleggen op? 4 Er gaan toch ook risico s gepaard met beleggen?
Nadere informatie11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen
11. Bijlage 2: Beleidsdocument Verantwoord Beleggen INLEIDING Wereldwijd wordt meer en meer de gedachte omarmd dat bij beleggen in ondernemingen rekening gehouden moet worden met de gevolgen van het handelen
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB-beleid) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit
Nadere informatieHoe Triodos bedrijven selecteert op duurzaamheid. Presentatie voor TNM- werkgroep fondsen Ton Rennen, 25 Augustus 2015
Hoe Triodos bedrijven selecteert op duurzaamheid Presentatie voor TNM- werkgroep fondsen Ton Rennen, 25 Augustus 2015 Inhoud Selectie van bedrijven Onderzoeksproces in vogelvlucht Bedrijven met duurzame
Nadere informatie2 VERANTWOORD BELEGGEN
VER ANT WOORD BELEGGEN Samenvatting jaarverslag 2009 VERANTWOORD BEL Verantwoord beleggen loont en financieel en maatschappelijk rendement gaan heel goed samen. Verantwoord beleggen is het geheel van beleggingsactiviteiten
Nadere informatieverantwoord beleggen
verantwoord beleggen Verantwoord beleggen bij Delta Lloyd Delta Lloyd Groep ziet beleggen als een effectieve manier om waarde te vermeerderen, zolang dat op een verantwoorde manier gebeurt. Maar wat is
Nadere informatieFONDS SLUYTERMAN VAN LOO. Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid
FONDS SLUYTERMAN VAN LOO September 2015 Verantwoord Beleggingsbeleid Formulering van een verantwoord beleggingsbeleid FONDS SLUYTERMAN VAN LOO V E R A N T W O O R D B E L E G G I N G S B E L E I D INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieInhoudsopgave. Verslag verantwoord beleggen SPW 2014. Voorwoord. 1. Verantwoord beleggen in cijfers. 2. Beleid voor verantwoord beleggen
Verslag verantwoord beleggen SPW 2014 Inhoudsopgave Voorwoord 3 1. Verantwoord beleggen in cijfers 4 2. Beleid voor verantwoord beleggen 5 3. Milieu, sociaal beleid en goed bestuur als onderdeel van de
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid
SPMS en Maatschappelijk Verantwoord Beleggen In dit document wordt het Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (MVB) van Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (SPMS) uiteengezet. Dit document
Nadere informatiePersbijeenkomst Jaarverslag ABP 2011
Persbijeenkomst Jaarverslag ABP 2011 Henk Brouwer, voorzitter bestuur Amsterdam, 23 mei 2012 2011: een roerig jaar Positief: - positief rendement (8 miljard euro) - meer en beter inzicht in kosten - kostprijs
Nadere informatieBetrokkenheidsbeleid Aegon Nederland
Betrokkenheidsbeleid Aegon Nederland Betrokkenheidsbeleid Aegon Nederland 1. Reikwijdte Dit betrokkenheidsbeleid is van toepassing op Aegon Nederland N.V., Aegon Schadeverzekering N.V., Aegon Levensverzekering
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2015 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2015 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten
Verantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten Inleiding Fysiotherapeuten heeft als eerste doelstelling zorg te dragen voor een goed en betaalbaar pensioen. Binnen deze fiduciaire
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V. Stembeleid
DoubleDividend Management B.V. Stembeleid Amsterdam, 1 januari 2019 DoubleDividend Management B.V. Herengracht 320 1016 CE Amsterdam Telefoon: +31 20 5207660 contact@doubledividend.nl www.doubledividend.nl
Nadere informatieCode maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324
Code maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010 PF-B-2009 / 324 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleid maatschappelijk verantwoord beleggen... 3 2.1. Maatschappelijke verantwoordelijkheid...
Nadere informatieVerantwoord beleggen 2012
Verantwoord beleggen 2012 Verantwoord beleggen Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) is verantwoordelijk voor een goede fi nanciële uitvoering van de pensioenregeling. Tegelijkertijd hebben we een maatschappelijke
Nadere informatieEerlijke Verzekeringswijzer: samenvatting praktijkonderzoek Transparantie & Verantwoording
Eerlijke Verzekeringswijzer: samenvatting praktijkonderzoek Transparantie & Verantwoording Het doel van de Eerlijke Verzekeringswijzer is om Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) aan te moedigen
Nadere informatieVerantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds
Verantwoord beleggen bij het ABN AMRO Pensioenfonds Versie 2014 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Reikwijdte van de strategieën 4. Uitsluitingsbeleid 5. Integrale waardenanalyse 6. Stemmen 1. Inleiding
Nadere informatieHet Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds
Het Verantwoord Beleggingsbeleid van Ahold Pensioenfonds INTRODUCTIE Ahold Pensioenfonds (APF) belegt op lange termijn en wereldwijd. Als belegger heeft APF de taak om het beste resultaat te behalen in
Nadere informatie1 e Halfjaarverslag 2017
1 e Halfjaarverslag 2017 Maatschappelijk verantwoord beleggen 1 INLEIDING Pensioenfonds Vervoer vindt het belangrijk beleggen op een maatschappelijk verantwoorde manier in te richten. Het fundament van
Nadere informatieStichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid
Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de handel in Bouwmaterialen (Bpf HiBiN) ESG Beleid 1 Versie Datum Door Status Omschrijving wijziging incl. aanleiding 1.0 17-01-2018 BVC Voorlopig 2 Inhoudsopgave
Nadere informatieBeleid Verantwoord Beleggen Loyalis
10 augustus 2016 Beleid Verantwoord Beleggen Loyalis 1 / 21 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding... 3 2 Wat is maatschappelijk verantwoord beleggen?... 4 3 Waarom willen wij maatschappelijk verantwoord beleggen?...
Nadere informatieBeleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus
Beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus Juni 2014 1. Inleiding Dit Beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Beleggen dient als leidraad en toetssteen
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieBrochure. Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance
Brochure Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord (MVB) Beleggen en
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2017 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2017 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieJaarvergadering 2018
Jaarvergadering 2018 Agenda 1. Opening 2. Verslag beheerder over 2017 3. Organisatiestructuur 4. Vaststelling jaarrekening 2017 5. Decharge beheerder 6. Rondvraag 7. Sluiting Verslag beheerder 2017 Meesman
Nadere informatieBeleggingsaanbod a.s.r. Presentatie Astra Zeneca 27 oktober 2015
Beleggingsaanbod a.s.r. Presentatie Astra Zeneca 27 oktober 2015 Onderdeel van a.s.r. a.s.r. is de Nederlandse verzekeringsmaatschappij voor alle verzekeringen. Bij a.s.r. werken ruim 3.900 medewerkers
Nadere informatieToekomstbestendig Beleggen Een Centraal Beheer APF Case Study 24 januari Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in.
Toekomstbestendig Beleggen Een Centraal Beheer APF Case Study 24 januari 2017 Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. Agenda Introductie Centraal Beheer APF en rol Achmea IM Toekomstbestendige
Nadere informatieStichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten JAARVERSLAG VERANTWOORD BELEGGEN 2017
Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten JAARVERSLAG VERANTWOORD BELEGGEN 2017 2 \ Inhoudsopgave Introductie MVB beleid Screening van de beleggingen Ontwikkelingen in groene obligaties 3 \ Introductie
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance. Versie
Maatschappelijk verantwoord beleggen en Corporate governance Versie 29-05-2017 Versie 29-05-2017 Maatschappelijk verantwoord Beleggen en Corporate governance Deze brochure gaat over Maatschappelijk Verantwoord
Nadere informatieDe leden van de beleggingscommissie. 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
NOTITIE Van Aan CC Datum Betreft Sjoerd Hoogterp De leden van de beleggingscommissie 10 januari 2011 Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Inleiding Het pensioenfonds Werk en (re)integratie (PWRI)
Nadere informatieVoorwoord. Namens alle medewerkers van WMP, Hoogachtend, w.g. B. Nienhaus Directeur
Voorwoord Na onze initiële registratie en de ondertekening van de UN Global Compact (UNGC) in 2011, doet het mij een genoegen de onderschrijving van Wealth Management Partners (WMP) aan de tien principes
Nadere informatieKwartaalrapportage Duurzaam Beleggen Q2 2019
Kwartaalrapportage Duurzaam Beleggen Q2 2019 Inhoudsopgave ESG-karakteristieken aandelenportefeuille Engagement Stemmen Uitsluitingen 2 4 6 7 1 ESG-karakteristieken aandelenportefeuille ESG-scores spelen
Nadere informatieBeleidsdocument Maatschappelijk Verantwoord Beleggen. Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten januari 2017
Beleidsdocument Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten januari 2017 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. MVB en de relatie met algemene beleggingsbeginselen 4 2. Uitgangspunten
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. De Effectiviteit van Engagement Frank Wagemans Senior Engagement Specialist
Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. De Effectiviteit van Engagement Frank Wagemans Senior Engagement Specialist Agenda 1. Even voorstellen 2. Engagement; wat is het en waarom doen we het?
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2014 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2014 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2016 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2016 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatie1. Verantwoord beleggen bij Wealth Management Partners: van principes tot praktijk
1. Verantwoord beleggen bij Wealth Management Partners: van principes tot praktijk 1.1 Principes Bij de beleggingskeuzes die Wealth Management Partners (WMP) maakt richt zij zich primair op het realiseren
Nadere informatieVoorwoord. Namens alle medewerkers van WMP, Hoogachtend, w.g. B. Nienhaus Directeur
Voorwoord Na onze initiële registratie en de ondertekening van de UN Global Compact (UNGC) in 2011, doet het mij een genoegen de onderschrijving van Wealth Management Partners (WMP) aan de tien principes
Nadere informatieInleiding Goede beleggingsrendementen zijn voor ons als pensioenfonds cruciaal om onze huidige en toekomstige pensioenen te kunnen betalen. Daarbij le
Hoe gaat ABP om met... Maatschappelijke thema s binnen verantwoord beleggen Belangrijk onderdeel van ons beleid voor duurzaam en verantwoord beleggen dat we in 2015 hebben herzien, is het intensiveren
Nadere informatieInleiding Goede beleggingsrendementen zijn voor ons als pensioenfonds cruciaal om onze huidige en toekomstige pensioenen te kunnen betalen. Daarbij le
Hoe gaat ABP om met... Maatschappelijke thema s binnen verantwoord beleggen Belangrijk onderdeel van ons beleid voor duurzaam en verantwoord beleggen dat we in 2015 hebben herzien, is het intensiveren
Nadere informatieJAARVERSLAG. Stichting Depositofonds C.V. De Volharding
JAARVERSLAG Stichting Depositofonds C.V. De Volharding Inhoud Inleiding 3 Jaarverslag Stichting Depositofonds 4 C.V. De Volharding UA Toelichting jaarverslag Stichting Depositofonds 5 C.V. De Volharding
Nadere informatieSamenvatting stembeleid MN
Samenvatting stembeleid MN MN is van mening is dat actief aandeelhouderschap van groot belang is voor een verantwoorde bedrijfsvoering door de bedrijven waar zij in belegt. Daarom voert MN wereldwijd een
Nadere informatieINFORMATIE BELEGGINGSFONDSEN (NETTO) WERKNEMERS PENSIOEN
INFORMATIE BELEGGINGSFONDSEN (NETTO) WERKNEMERS PENSIOEN Informatie voor werkgevers Ingangsdatum 1 januari 2016 Als uw werknemer niet kiest voor een gegarandeerde uitkering wordt zijn premie belegd. Dit
Nadere informatieBeleid Verantwoord Beleggen
Beleid Verantwoord Beleggen 23-10-2018 Vastgesteld 23-10-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Wat is verantwoord beleggen?... 3 3. Waarop richten wij ons in het kader van verantwoord beleggen?... 4
Nadere informatieDoubleDividend Management B.V.
Management B.V. Best practices voor betrokken aandeelhouderschap Amsterdam, januari 2015 Management B.V. Herengracht 252 1016 BV Amsterdam Tel: +31 20 520 7660 contact@doubledividend.nl KVK nr. 30199843
Nadere informatieVerklaring inzake de beleggingsbeginselen
Verklaring inzake de beleggingsbeginselen van Stichting Bedrijfspensioenfonds AVH 1. Introductie 1.1 Inleiding Deze verklaring inzake de beleggingsbeginselen geeft beknopt de uitgangspunten weer van het
Nadere informatieVerslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2013
Verslag verantwoording betrokken aandeelhouderschap 2013 In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2013 2. Implementatie Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid van institutionele beleggers
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds Achmea
Maatschappelijk verantwoord beleggen beleid Stichting Pensioenfonds Achmea Inleiding In de strategie van Stichting Pensioenfonds Achmea (SPA) is vastgelegd dat SPA wil bijdragen aan een duurzame samenleving.
Nadere informatieBeleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen
Beleid Maatschappelijk Verantwoord Beleggen Inleiding In de strategie van Pensioenfonds Achmea is vastgelegd dat het fonds wil bijdragen aan een duurzame samenleving. Dit is vertaald in de volgende kritische
Nadere informatieBeleid ethisch beleggen
Beleid ethisch beleggen 1. Inleiding Ethisch of verantwoord beleggen houdt verband met maatschappelijk verantwoord ondernemen 1. Dit laatste komt erop neer dat ondernemers rekening houden met de omgeving
Nadere informatieVerslag verantwoord en betrokken aandeelhouderschap 2018 en implementatie Nederlandse Stewardship Code
Verslag verantwoord en betrokken aandeelhouderschap 2018 en implementatie Nederlandse Stewardship Code In dit verslag: 1. Stemresultaten over 2018 2. Nederlandse Corporate Governance Code Verantwoordelijkheid
Nadere informatieViertal pijlers voor verantwoord beleggen
Achmea Beleggingsfondsen Beheer BV (Achmea Beleggingsfondsen) is beheerder van meerdere beleggingsinstellingen van Achmea en voert daarvoor een verantwoord beleggingsbeleid. In dit document wordt het Verantwoord
Nadere informatiedocument MVB-beleid Pagina 1 van 8
document MVB-beleid Pagina 1 van 8 inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. MISSIE EN VISIE... 3 3. VERANTWOORDELIJKHEID... 3 4. UITSLUITEN... 4 5. STEMMEN EN ENGAGEMENT... 5 6. ESG INTEGRATIE BIJ ONZE EXTERNE
Nadere informatieNN First Class Balanced Return Fund
NN First Class Balanced Return Fund Alle Fonds onder de loep cijfers zijn per 31/03/015 Het NN First Class Balanced Return Fonds won in het eerste kwartaal 8,9% Zeer sterke performances van aandelen en
Nadere informatieSamen werken aan een mooiere wereld, nu en later.
Samen werken aan een mooiere wereld, nu en later. Puur voor later. Voor ons is het Zwitserleven Gevoel onlosmakelijk verbonden met een mooie wereld. Daar dragen wij graag aan bij met ons verantwoorde
Nadere informatieJaarverslag Governance- en Stemverslag AEGON Asset Management Nederland
Jaarverslag 2012 Governance- en Stemverslag AEGON Asset Management Nederland 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Procedure rondom stemmen 4 Aandeelhoudersvergaderingen van Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen
Nadere informatieBeleggingsupdate Allianz Pensioen
Allianz Nederland Levensverzekering N.V. Beleggingsupdate Allianz Pensioen Beleggingsupdate 2 Rendementen lifecycles Allianz Pensioen Beleggen In deze Beleggingsupdate vindt u tabellen met het 1-, 3- en
Nadere informatieDuurzaam beleggen. Een kleine positieve verandering bij een beursgenoteerde onderneming heeft een mondiale impact.
Duurzaam beleggen Een kleine positieve verandering bij een beursgenoteerde onderneming heeft een mondiale impact. Triodos Investment Management bv, dochteronderneming van Triodos Bank nv, is de beheermaatschappij
Nadere informatieOp basis van het voorgaande streeft NLFI de volgende gerelateerde doelstellingen na bij de uitoefening van haar aandeelhoudersrechten:
Beleid uitoefening aandeelhoudersrechten In overeenstemming met de Wet stichting administratiekantoor beheer financiële instellingen ( Wet NLFI ) oefent NLFI haar aandeelhoudersrechten uit op een wijze
Nadere informatieVoorwoord. Patrick Mol Managing partner
Voorwoord In 2011 ondertekende Wealth Management Partners (WMP) zowel de United Nations Principles for Responsible Investments (UNPRI) als de UN Global Compact (UNGC). Dit was voor ons de stimulans om
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid
Maatschappelijk Verantwoord beleggen Beleid 8 januari 205 Inleiding In de Investment Policy Statement heeft SPT de volgende beleggingsovertuiging geformuleerd: Een pensioenfonds is een institutionele,
Nadere informatie