Onderwerp: Donkeren dagen offensief overvallen politie Haaglanden Directie politie Haaglanden werkgroep aanpak overvallen Datum: 10 oktober 2010

Transcriptie

1 Haaglanden Onderwerp: Donkeren dagen offensief overvallen politie Haaglanden Aan: Directie politie Haaglanden Van: werkgroep aanpak overvallen Datum: 10 oktober Inleiding In de regio Haaglanden heeft, net als in voorgaande jaren, een fors aantal overvallen plaatsgevonden. Overvallen vormen voor slachtoffers een ingrijpende gebeurtenis waarvan de emotionele verwerking veelal langere tijd in beslag neemt. Ook op andere betrokkenen (getuigen, familieleden, omwonenden) kan een overval een grote impact hebben. De korpsleiding van Politie Haaglanden heeft in maart 2010 besloten om, naast de aanpak van veelplegers, jeugd, geweld en woninginbraken, in 2010/2011 ook de aanpak van overvallen te benoemen tot korpsprioriteit. Als eerste aanzet is medio april 2010 een regionaal overvallenteam geformeerd, het zgn. Twisterteam, en is begin oktober 2010 door Analyse & Research (A&R) een strategische probleemanalyse overvallen opgeleverd. Bekend is dat gedurende de donkere dagen het aantal overvallen toeneemt. In voorliggende brief wordt kort de trend in overvallen toegelicht, worden de belangrijkste conclusies uit de probleemanalyse overvallen gedeeld en wordt inzicht geven in het pakket aan maatregelen dat tijdens de donkere dagen probleemgericht wordt ingezet. Deze brief zal tevens worden gebruikt als leidraad bij de afstemming met partners zoals het bestuur, OM en andere veiligheidspartners, om zo te komen tot een effectief donkere dagen offensief in Haaglanden. Separaat wordt een meer uitgebreid plan van aanpak uitgewerkt. 2. Trends in overvallen De periode kenmerkte zich door een toename van het aantal overvallen, gevolgd door een dalende trend in de periode In de periode was juist weer sprake van een stijging van het aantal overvallen. In figuur 1 is de trend over de jaren goed zichtbaar. De daling van het aantal overvallen vanaf 2002, gevolgd door een stijging vanaf 2006 is ook in de rest van Nederland geconstateerd. 1 Er kan vanaf 2006 gesproken worden van een duidelijke negatieve trendbreuk. Vorig jaar was zelfs een scherpe toename van 159 overvallen in 2008 naar 193 in 2009 (+21%). In de eerste acht maanden van 2010 is er overigens weer sprake van een daling (- 7%) van het aantal overvallen ten opzichte van dezelfde periode in Figuur 1: Ontwikkeling aantal overvallen in de regio Haaglanden ( ) Bron: BRI/LORS, bewerking A&R. Donkeren dagen offensief overvallen politie Haaglanden Pagina 1 van 5

2 In de afgelopen jaren zijn in de regio Haaglanden gemiddeld 14 overvallen per maand gepleegd. Figuur 2 laat zien dat de kans op een overval hoger is in de donkere dagen tijdens de maanden oktober tot en met maart. In 2008 en 2009 is 61% van de gepleegde overvallen gepleegd tijdens de donkere dagen, waarbij een accent ligt op de maanden oktober, november en december. Figuur 2: Gemiddeld aantal overvallen per maand, Haaglanden ( ) 14,3 14,1 17,8 12,1 11,1 10,5 13,5 11,1 12,4 15,6 16,5 16,4 jan febr mrt apr mei jun jul aug sept okt nov dec Bron: IPOL/LORS, bewerking A&R Bovendien blijkt dat tijdens de donkere dagen ook relatief meer overvallen plaatsvinden in de avonduren tussen en uur en op vrijdagen. 3. Informatiepositie overvallen Bij een probleemgerichte aanpak van overvallen is het van fundamenteel belang dat goed inzicht bestaat in de aard, omvang en geografische spreiding van de problematiek. Criminaliteitsproblemen zijn nooit gelijk verspreid over geografische gebieden en locaties en doen zich ook nooit in gelijke mate voor onder categorieën slachtoffers en daders. Altijd is er sprake van probleemconcentraties, waarbij een terugkerend fenomeen is dat een relatief klein deel van de oorzaken zorgt voor een relatief groot deel van het probleem: de zogenoemde hot spots, hot areas, hot targets, hot shots en hot groups. Daarbij is voor een effectieve aanpak van overvallen een actuele informatiepositie uiteraard van buitengewoon belang. Probleemanalyse overvallen De strategische probleemanalyse overvallen vormt de eerste stap om te komen tot een probleemgerichte, integrale aanpak van de meest ernstige soorten van overvallen. De analyse is gericht op object, dader, slachtoffer, delict en de dwarsverbanden tussen deze vier. De analyse levert een belangrijke bijdrage aan de inzet van probleemgerichte interventiestrategieën. Een aantal belangrijke conclusies: Naast woningen zijn de hot targets die in Haaglanden met name in de donkere dagen een verhoogd risico lopen te worden overvallen: supermarkten (waaronder avondwinkels), maaltijdbezorgers (hoofdzakelijk pizzakoeriers), taxichauffeurs en benzinestations. De overvallen concentreren zich in gebieden waar ook sprake is van meerdere problematieken. Bijna de helft van de overvallen vindt plaats in vijf bureaugebieden: Zuiderpark, Delft, Segbroek, Zoetermeer en de Heemstraat. Bovendien blijkt dat in de afgelopen twee jaar vier van de tien overvallen in Haaglanden plaatsvonden in een winkelgebied. Zeven van de 130 winkelgebieden kunnen beschouwd worden als een hot area. 1 IPOL, Landelijke analyse overvallen Donkeren dagen offensief overvallen politie Haaglanden Pagina 2 van 5

3 De meeste overvallers worden gepleegd door meer dan één dader en het geweldgebruik bij overvallen neemt sinds 2007 toe. De meeste (opgehelderde) overvallen in de regio Haaglanden zijn gepleegd door een dader woonachtig in de regio. Bij ongeveer 23% van de overvallen is een dader betrokken die buiten Haaglanden woont, onder meer uit de regio Rotterdam Rijnmond. Overvallers zijn hoofdzakelijk mannen en de meeste verdachten van overvallen, ruim 70%, zijn tussen de 18 en 34 jaar. Opvallend is dat ruim 68% van de overvallers minderjarig was (12-17 jaar) toen zij hun eerste politieantecedent hebben gekregen. Ruim 40 procent is te typeren als een zogenaamde nieuwe veelpleger 2, of veelpleger 3 die vooral, in groepsverband, diefstallen plegen uit geldelijk gewin. De meeste overvallers zijn te typeren als generalisten en plegen meerder strafbare feiten zoals straatroof, winkeldiefstal, diefstal uit woning, diefstal van (brom)fiets. Tot slot hangt een deel van de overvallenproblematiek samen met problematiek van criminele jeugdgroepen. Actueel informatiebeeld Binnen de RIO van Haaglanden ligt de nadruk op het continu beschikken over een betrouwbaar en actueel beeld van de overvalcriminaliteit. Overvallen is benoemd als prioriteit 1 in de regionale intelligence agenda en daardoor onderdeel van het tweemaandelijkse Tactisch criminaliteitsbeeld. Dit is een informatieproduct binnen het Nationaal Intelligence Model (NIM) dat gemaakt wordt om de bureaus te ondersteunen in de sturing. In dit beeld wordt beschreven waar en wanneer de overvallen gepleegd zijn, welke daders en/of dadergroepen bekend zijn en welke modus operandi opvallend zijn. De cijfermatige ontwikkeling wordt tweewekelijks gepresenteerd in het operationele criminaliteitsbeeld. Dit maakt het mogelijk om te sturen op basis van actuele informatie. Alle overvallen worden op het intranet van Politie Haaglanden geplaatst, evenals alle vanuit de registratiesystemen bekende overvallers. Op deze wijze hebben alle executieve medewerkers dagelijks een actueel overzicht van de overvallen die zijn gepleegd in Haaglanden en wie daar mogelijk voor verantwoordelijk kunnen zijn. Wanneer er sprake is van beelden van (onbekende) verdachten worden deze op de operationele site van Bureau Regionale Informatie (BRI) geplaatst. 4. Donkere dagen offensief (DDO) Vanuit het gegeven dat het aantal overvallen weer zal toenemen en vanuit de ervaringen die zijn opgedaan in voorgaande jaren zal een donkere dagen offensief worden gestart. Dit offensief wordt gekenmerkt door preventieve, pro-actieve en repressieve elementen met aandacht voor de dader, het slachtoffer, hottargets, concentratiegebieden en het delict. De uitvoering hiervan zal het resultaat zijn van een samenwerking tussen politie, gemeente(n), OM en andere relevante partners zoals ondernemers, brancheorganisaties en het regionaal platform criminaliteitsbeheersing (RPC). De strategische probleemanalyse overvallen van A&R en het regionale criminaliteitsbeeld vanuit de Regionale Informatie Organisatie (RIO) vormen de basis voor de uitvoering van een probleemgerichte aanpak en de uitvoering van de (maatwerk) maatregelen. Het DDO maakt onderdeel uit van een bredere strategie die het korps, samen met partners, inzet op de korpsprioriteiten (nieuwe) veelplegers, woninginbraken, overvallen (samen VWO), jeugd en geweld. Daar waar sprake is van een lokale probleemconcentratie heeft de gemeente de regie. Het OM heeft de regio op de opsporingsonderzoeken. De sturing binnen de politie op de aanpak van overvallen vindt plaats vanuit de lijn. De sturing op het thema in de volle breedte is belegd bij de stuurgroep VWO en er is een regionaal portefeuillehouder overvallen benoemd die regionaal in de volle breedte de aanpak van overvallen coördineert en de kwaliteit van het proces moniort. Voor elke korpsprioriteit VWO is voor de uitvoering een deelprojectleider benoemd om korpsbreed de ontwikkeling en coördinatie op het thema te waarborgen. 2 nieuwe veelpleger, dat wil zeggen niet-verslaafde, veelal jongvolwassen doorstromers met 3 tot 10 politieantecedenten, 3 Veelpleger: 11 of meer politieantecedenten. Donkeren dagen offensief overvallen politie Haaglanden Pagina 3 van 5

4 Binnen de RIO coördineert de regionaal coördinator overvallen de informatie rondom het thema en de tactisch en operationele analyses. De strategische (probleem)analyses worden uitgevoerd door een senior onderzoeken van A&R. Doelstelling DDO Het offensief is geslaagd als de dalende trend over de eerste helft van 2010 minimaal kan worden vastgehouden tot het einde van de donkere dagen (maart 2011) en minimaal 40 procent van de overvallen wordt opgelost. 5. Maatregelen DDO Specifiek voor de DDO wordt een aantal preventieve en repressieve maatregelen ingezet. Hieronder worden de belangrijkste maatregelen weergegeven. Zoals gezegd is een verder uitgewerkt pakket aan maatregelen straks terug te vinden in het plan van aanpak overvallen. De ingezet is gericht op de aanpak van overvallers, hot-area s en delictvormen, op basis van de probleemanalyse en een actuele informatiepositie. In samenwerking met partners zullen - op basis van maatwerk - gerichte interventiestrategieën worden ingezet. Uitgangspunt hierbij is het versterken van de samenhang met de aanpak van andere en overlappende probleemgebieden zoals jeugdproblematiek, (nieuwe) veelplegers en woninginbraken, maar ook veilig ondernemen. Regionaal en binnen de wijkbureaus heeft het voorkomen van overvallen en het op- en aanpakken van (potentiële) daders een topprioriteit. Er is zichtbare en niet-zichtbare politie op tijden en plaatsen die er toe doen. Vanuit de tactische analyse is inzichtelijk per wijkbureau welke targets en locaties hiervoor in aanmerking komen en op welke tijdstippen. De politie zoekt hierbij actief de samenwerking met externe partners vanuit de gedachte dat overvallen niet alleen een probleem voor de politie is. Bij ieder incident zal door politie Haaglanden nazorg worden verleend aan het betreffende slachtoffer. De RIO ondersteunt actief de preventieve en repressieve acties. Overvallen en overvallers worden continue geanalyseerd. Aan de hand van tactische probleem- en dader(groep)analyses kunnen bijvoorbeeld interventiestrategieën tijdig worden aangepast. Bovendien wordt nagegaan of overvallen, overvallers en daarmee rechercheonderzoeken eventueel aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Aan de hand van ontwikkelde verdachtenprofielen zal een top van potentiële overvallers worden samengesteld. Op basis hiervan wordt een persoonsgerichte aanpak opgesteld en ingezet met als doel het voorkomen en stoppen van overvallen. Een aantal overvallers is ook bovenregionaal actief. Voor de analyse van deze overvallers en de aanpak ervan wordt samengewerkt met o.a. het korps Hollands Midden en binnen G5 verband, een samenwerkingsverband tussen het KLPD/IPOL en de korpsen Rotterdam Rijnmond, Amsterdam Amstelland, Utrecht en Haaglanden. Uiteraard wordt ook samengewerkt met de landelijk overvalcoördinator en wordt aangesloten bij de initiatieven van de landelijke Taskforce overvallen. Top 10 DDO-maatregelen 1. Een regionaal overvallenteam is ingesteld, bestaande uit zo n 20 rechercheurs. Het Twisterteam richt zich op de repressieve aanpak van (gekwalificeerde) overvallen en ondersteunt de aanpak bij de wijkbureaus. Hierbij wordt onder andere ingezet op het verhogen van het oplossingspercentage. 2. Er wordt een eenduidige procesbeschrijving ontwikkeld voor de incidentgerichte afhandeling en de aanpak van overvallen, inclusief een aanscherping van de intake en het PD-management. Tevens wordt voor de meldkamer een uitvraagprotocol ontwikkeld en hulpmiddelen zoals een signalementenkaart en kaartmateriaal met uitvalwegen t.b.v. de aansturing van eenheden na een overvalmelding. 3. De heterdaadkracht rond probleemlocaties (hot spots) wordt vergroot. Zichtbare en niet-zichtbare politie zal op plaatsen en tijden aanwezig zijn die er toe doen. Vanuit de tactische analyse is inzichtelijk per wijkbureau welke targets en locaties hiervoor in aanmerking komen en op welke tijdstippen. De politie zoekt hierbij actief de samenwerking met externe partners vanuit de gedachte dat overvallen niet alleen een probleem voor de politie is. Ook burgers zullen meer Donkeren dagen offensief overvallen politie Haaglanden Pagina 4 van 5

5 betrokken worden bij het voorkomen en bestrijden van overvallen en het opsporen van overvallers, door de inzet van onder meer Burgernet, SMS Alert, buurtonderzoeken, getuigenoproepen, het vertonen beelden van overvallers op tv, internet en billboards en de tiplijn Meld Misdaad Anoniem. Ook winkeliers, andere ondernemers en bezorgdiensten in de concentratiegebieden, wordt gevraagd extra alert te zijn. Zij zullen actief worden bezocht en gevraagd worden alert te zijn op verdachte situaties en deze direct aan de politie te melden. 4. De informatiepositie wordt versterkt door de inzet van de CIE en een continue analyse van dader, slachtoffer en delict. 5. Op basis van de strategische probleemanalyse overvallen en het tactisch criminaliteitsbeeld wordt een top x aan overvallers en mogelijke dadergroepen in Haaglanden samengesteld. De top x van personen wordt besproken in het veiligheidshuis Den Haag en/of lokale veiligheidsoverleggen, waar een integrale persoonsgerichte aanpak wordt afgesproken, waaronder een patseraanpak. 6. Criminele jeugdgroepen worden met voorrang aangepakt, waar nieuwe veelplegers deel van uitmaken en die zich (naast woningen bedrijfsinbraken ook) schuldig maken aan overvallen, met ondersteuning van bureau regionale recherche danwel bureau bovenregionale recherche. Ook deze jongvolwassenen zullen worden besproken in het veiligheidshuis Den Haag en/of lokale veiligheidsoverleggen, om een integrale persoonsgerichte aanpak af te spreken. 7. Alle in de regio wonende overvallers worden gecontroleerd op zaken als bezit, waaronder bijv. voertuigen en openstaande vonnissen. 8. Ondernemers, met name in de zeven winkelgebieden waar veel overvallen plaatsvinden, worden voorgelicht, georganiseerd vanuit de gemeente in samenwerking met brancheorganisaties, KvK en politie. Met name voor die branches die tijdens de donkere dagen gevoeliger zijn voor overvallen. Ondernemers zullen worden gestimuleerd om een pinautomaat te nemen en maatregelen te treffen zoals het instaleren van een DNA spray, een beveiligingscamera, een overvaltraining en een buren- en belsystemen. De zogenaamde VKB regeling van Economische zaken gaat daarbij helpen; een subsidie van max incl. kosten van een veiligheidsscan. Tevens wordt deelname aan het Keurmerk Veilig Ondernemen gestimuleerd. 9. Extra aandacht gaat uit naar goede opvang van en nazorg voor de slachtoffers van overvallen. 10. In samenwerking met de partners wordt een probleemgericht mediaoffensief ingezet met behulp van radio, televisie, kranten en internet. De communicatieactiviteiten worden gericht op de genoemde probleemconcentraties (hot spots, hot areas, hot targets en hot shots), waarmee het onbedoeld aanwakkeren van onveiligheidsgevoelens zoveel als mogelijk wordt voorkomen. Tevens worden (potentiële) daders ontmoedigd en afgeschrikt door de kernboodschap af te geven dat het plegen van een overval een laffe daad is, de buit gering en de pakkans hoog. Donkeren dagen offensief overvallen politie Haaglanden Pagina 5 van 5