Stichting Pensioenfonds De Fracties

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds De Fracties Stichting Pensioenfonds De Fracties Hogeweg 1, 1521 AZ Wormerveer Postbus 4, 1520 AA Wormerveer Telefoon: Telefax: Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel Amsterdam onder nummer Verslag over het boekjaar t/m

2 2

3 Inhoud Pagina Karakteristieken van het pensioenfonds 5 Bestuur en organisatie 7 Meerjarenoverzicht 11 Bestuursverslag Algemene ontwikkelingen 13 Fondsspecifieke ontwikkelingen 16 Goed Pensioenfondsbestuur 18 Pensioenparagraaf 21 Beleggingsparagraaf 29 Risicoparagraaf 32 Verantwoordingsorgaan Verslag van het Verantwoordingsorgaan 39 Reactie bestuur op het oordeel van het verantwoordingsorgaan 40 Jaarrekening Balans per 31 december 42 Staat van baten en lasten 44 Kasstroomoverzicht 46 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 47 Toelichting op de balans per 31 december 52 Toelichting op de staat van baten en lasten 58 Risicoparagraaf 63 Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum 71 Resultaatbestemming 72 Actuariële verklaring 73 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 75 Stichting Pensioenfonds De Fracties Jaarverslag

4 Pagina Bijlagen Aangesloten ondernemingen per 31 december 77 Begrippenlijst 77 4

5 Karakteristieken van het pensioenfonds Algemeen Inleiding Het pensioenfonds is een ondernemingspensioenfonds verbonden aan de onderneming Loders Croklaan B.V. en de aan haar gelieerde ondernemingen. Het pensioenfonds is een stichting die statutair gevestigd is in Zaanstad. Overeenkomstig artikel 9 van de statuten wordt hierbij verslag uitgebracht over boekjaar De in het verslag vermelde bedragen zijn op basis van duizenden euro s opgenomen, tenzij anders is aangegeven. Doelstelling Stichting Pensioenfonds De Fracties stelt zich tot doel het verlenen van pensioenaanspraken aan werknemers in dienst van de werkgever en het doen van pensioenuitkeringen aan pensioengerechtigden, een en ander overeenkomstig de bepalingen van het pensioenreglement. Om dit doel te bereiken brengt Stichting Pensioenfonds De Fracties de daartoe benodigde middelen bijeen en is tevens verantwoordelijk voor het beheer van deze middelen. Missie, visie en strategie Stichting Pensioenfonds De Fracties wil een zo goed mogelijke invulling geven aan de pensioenovereenkomsten die de werkgever heeft afgesloten met haar (gewezen) werknemers. De uitvoering van de overeenkomst dient correct, maatschappelijk verantwoord en zo (kosten)efficiënt mogelijk te geschieden. De ambitie is een duurzaam en betrouwbaar pensioenfonds te zijn dat zijn financiële verplichtingen en ambities nu en in de toekomst waar kan maken. De pensioensector staan ingrijpende veranderingen te wachten die zorgen voor onzekerheid. De uitdaging daarbij is om te voldoen aan de verwachtingen van belanghebbenden. Zowel binnen de huidige als de komende wettelijke kaders streeft de Stichting Pensioenfonds De Fracties naar een goede pensioenvoorziening door de koopkracht van de rechten van deelnemers zowel nu als in de toekomst zo goed als mogelijk in stand te houden. Communicatie en transparantie acht het pensioenfonds van groot belang ten einde betrokkenheid te realiseren alsook pensioenbewustzijn en verwachtingen te managen. Ten einde de missie te kunnen uitvoeren en hoge kwaliteit te leveren, is sprake van een robuust beleidskader, goed pensioenfondsbestuur en wordt goed samengewerkt met de werkgever (sponsor), adviseurs en uitvoerende partijen op het gebied van vermogensbeheer en de pensioenuitvoering. De missie en visie zijn belangrijke uitgangspunten geweest voor de ALM studie die eind 2014 heeft plaatsgevonden. Financiering De afspraken met betrekking tot de financiering en de uitvoering van de pensioenregeling zijn vastgelegd in een uitvoeringsovereenkomst tussen Stichting Pensioenfonds De Fracties en de onderneming. De bestaande uitvoeringsovereenkomst met de werkgever is op een paar niet inhoudelijke punten aangepast en vervolgens op 13 december 2013 ondertekend. Stichting Pensioenfonds De Fracties Jaarverslag

6 ABTN Stichting Pensioenfonds De Fracties heeft een actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) opgesteld waarin gemotiveerd is omschreven welk beleid wordt gevoerd om de doelstelling van het pensioenfonds te kunnen nakomen. In de ABTN (ook wel bedrijfsplan genoemd) wordt nader ingegaan op de organisatie van het pensioenfonds, de inhoud van de pensioenregeling (pensioenovereenkomst), de financiële opzet (grondslagen en het beleidskader en sturingsmiddelen), hoofdlijnen van het interne beheersingssysteem en de opzet van de administratieve organisatie en interne controle alsmede de hoofdlijnen van de uitvoeringsovereenkomst. De actuariële en bedrijfstechnische nota beschrijft de situatie per 1 januari 2014 en is vastgesteld op 16 oktober Statuten De statuten zijn in 2014 laatstelijk herzien naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen en de Code Pensioenfondsen. Bij notariële akte d.d. 30 juni 2014 zijn de gewijzigde statuten formeel vastgesteld. 6

7 Bestuur en organisatie Bestuur Het bestuur van Stichting Pensioenfonds De Fracties bestaat uit drie leden die zijn benoemd door de werkgever en drie leden die zijn benoemd door de ondernemingsraad uit de deelnemers en de gewezen deelnemers. Voor de bestuurders, alsook de leden van het verantwoordingsorgaan zijn functieprofielen opgesteld, waarin de vereisten voor de geschiktheid en benodigde competenties zijn opgenomen. Indien de kandidaat bestuurder niet in het profiel past, kan de kandidaat bestuurder door het bestuur geweigerd worden. De bestuurders worden als zodanig niet bezoldigd. Het bestuur is in 2014 als volgt samengesteld: Namens werkgever: Mevr. E. van Dijk Dhr. H.M. Omvlee Dhr. V.M. Geerts voorzitter plv. voorzitter Namens deelnemers: Dhr. R.J.T. Imming Dhr. J.H.M. van Ree Dhr. H.D. Koning secretaris plv. secretaris Management Assistent Pensioenfondsbestuur Het bestuur heeft sinds 1 september 2012 mevrouw S. Bertram als Management Assistent Pensioenfondsbestuur aangesteld. Zij is belast met de beleidsadvisering, alsmede de juridische ondersteuning van het pensioenfonds. Tevens is zij belast met de uitvoering van de dagelijkse werkzaamheden ten behoeve van het bestuur. Hierbij kan gedacht worden aan: het voeren van correspondentie met diverse externe partijen namens het bestuur, het bewaken van de afhandeling van de door het bestuur geformuleerde actiepunten en besluiten, het monitoren van de uitbestede activiteiten, het voorbereiden van notities ten behoeve van bestuursvergaderingen, alsmede de notulering van de bestuursvergaderingen. Beleggingscommissie Het bestuur heeft sinds 2012 een beleggingscommissie ingesteld, bestaande uit: minimaal één afgevaardigde namens de werkgever en één afgevaardigde namens de werknemers. De beleggingscommissie informeert en adviseert het bestuur over het gevoerde beleggingsbeleid. De beleggingscommissie houdt toezicht op een goede uitvoering van het (uitbestede) vermogensbeheer en houdt de performance van de vermogensbeheerder nauwlettend in de gaten. De beleggingscommissie rapporteert haar bevindingen aan het bestuur. Stichting Pensioenfonds De Fracties Jaarverslag

8 De beleggingscommissie is in 2014 als volgt samengesteld: 1. De heer R.J.T. Imming (voorzitter); 2. De heer J.H.M van Ree (plaatsvervangend voorzitter); 3. De heer V.M. Geerts; 4. De heer H.D. Koning. Verantwoordingsorgaan Het pensioenfonds kent sinds 2008 een Verantwoordingsorgaan. Als gevolg van de inwerkingtreding Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen per 1 juli 2014 is het Verantwoordingsorgaan op grond van onderlinge getalsverhouding vertegenwoordigd. Tevens maakt de werkgever onderdeel uit van het Verantwoordingsorgaan. De belangrijkste taken zijn het toetsen van het door het bestuur gevoerde beleid en het geven van gevraagde en ongevraagde adviezen. Een en ander is uitgewerkt in het Reglement Verantwoordingsorgaan. De leden van het Verantwoordingsorgaan worden als zodanig niet bezoldigd. Het Verantwoordingsorgaan is als volgt samengesteld: Namens werkgever: Dhr. T.L.F. Favre Namens werknemers: Dhr. W. Dekker Dhr. M. Huijbens Dhr. G. Bouman Dhr. A. van der Voorden Dhr. H. Slager Mevr. I. Klok Dhr. T. Isherwood Namens gepensioneerden: Mevr. J. ten Wolde Diversiteitsbeleid bestuur en verantwoordingsorgaan Diversiteit binnen het pensioenfonds wordt nadrukkelijk nagestreefd vanuit het besef dat het de horizon van het bestuur en het verantwoordingsorgaan verbreedt en daardoor een beter bestuur respectievelijk een betere verantwoordingsfunctie met zich meebrengt. Bij de samenstelling en de opvolging van het bestuur en het verantwoordingsorgaan wordt naast de vereiste deskundigheid, competenties en professioneel gedrag, rekening gehouden met diversiteit zoals beschreven in de Code Pensioenfondsen van de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid, die op 1 januari 2014 in werking is getreden. Voor de bezetting en opvolging van het bestuur en het verantwoordingsorgaan wordt gestreefd naar: verscheidenheid aan vaardigheden, culturen en zienswijzen, waarbij de leden van het bestuur en het verantwoordingsorgaan een redelijke afspiegeling vormen van de belanghebbenden een goede mix van mannen en vrouwen ten minste één lid onder en ten minste één lid boven de veertig jaar 8

9 Een andere dimensie van diversiteit is complementariteit; het elkaar aanvullen vanuit een diversiteit aan deskundigheid en competenties. Dit leidt tot een completer bestuur (met daarbinnen een effectief intern toezicht) en verantwoordingsfunctie. In de profielschetsen voor kandidaat-leden voor het bestuur zijn bovengenoemde vereisten voor diversiteit opgenomen. Hetzelfde geldt voor de competentievisie van het verantwoordingsorgaan. Het bestuur toetst voorgedragen kandidaten mede aan de hand van de diversiteitsdoelstellingen. Intern toezicht Het bestuur heeft het intern toezicht ingericht door middel van een visitatiecommissie. De visitatiecommissie bestaat uit drie onafhankelijke leden die allen deskundig zijn en die verder geen relatie met Stichting Pensioenfonds De Fracties hebben. Het bestuur heeft daartoe een externe marktpartij als visitatiecommissie geselecteerd, die voor het eerst in 2010 en daarna tevens in 2013 een visitatie heeft uitgevoerd. In 2015 zal de visitatiecommissie wederom een visitatie uitvoeren. Compliance Officer Het bestuur heeft met ingang van 1 januari 2012 mevrouw D.S. Pang-Atjok benoemd tot Compliance Officer. Deze onafhankelijke toezichthouder heeft een signalerende en adviserende/corrigerende functie. De compliance officer bewaakt dat het pensioenfonds voldoet aan de voor het pensioenfonds van toepassing zijnde actuele wet- en regelgeving op het gebied van compliance. De compliance officer heeft verslag uitgebracht aan de voorzitter van het bestuur. De rapportage bevat de volgende elementen: 1. Beoordeling van inrichting en werking van compliance binnen Stichting Pensioenfonds De Fracties; 2. Rapportage incidenten; 3. Nevenfuncties van de bestuurders van Stichting Pensioenfonds De Fracties en de naleving van gedragscode; 4. Rapportage omtrent relatiegeschenken; 5. Rapportage omtrent privé transacties; Er zijn bij de compliance officer geen incidenten gemeld. De nevenfuncties van de verbonden personen geven geen aanleiding tot nader onderzoek. Er zijn geen relatiegeschenken ontvangen. De verbonden personen hebben de naleving van de gedragscode ondertekend en aan de compliance officer is niets gebleken waaruit deze afleidt dat gehandeld is in strijd met deze gedragscode. Uitvoeringsorganisaties Het bestuur van het pensioenfonds heeft de dagelijkse uitvoering van de werkzaamheden uitbesteed aan diverse uitvoeringsorganisaties. Het bestuur blijft, conform de eisen van de Pensioenwet, verantwoordelijk voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken. Monitoring hiervan geschiedt onder meer op basis van rapportages van de administrateur op het vlak van de administratieve uitvoering en de overeengekomen dienstverleningsniveaus (Service Level Agreements) alsmede rapportages van de vermogensbeheerder. Stichting Pensioenfonds De Fracties Jaarverslag

10 Het betreft de volgende uitvoeringsorganisaties: AZL N.V. te Heerlen verzorgt de administratie en de jaarverslaglegging. AZL Vermogensbeheer B.V. te Heerlen treedt op als Fiduciair Beheerder. NN Investment Partners (tot 1 april 2015 bekend als ING Investment Management) te Den Haag verzorgt het vermogensbeheer. NN Investment Partners te Den Haag verzorgt de uitvoering van de DC-regeling. Delta Lloyd Levensverzekering N.V., te Amsterdam verzorgt de herverzekering op het risico van overlijden en arbeidsongeschiktheid. Note: AZL N.V. en NN Investment Partners verstrekken jaarlijks een ISAE3402 rapportage(type II). Naast de bovenstaande uitvoeringsorganisaties zijn betrokken: KPMG Accountants N.V. te Utrecht is de accountant. Sprenkels & Verschuren B.V. te Amsterdam verzorgt de actuariële advisering. Triple A Risk Finance te Amsterdam verzorgt de actuariële certificering. Uitbestedingsbeleid Het pensioenfonds heeft delen van haar bedrijfsprocessen uitbesteed aan andere partijen. Aan uitbesteding is voor het fonds een aantal risico s verbonden. Het bestuur van het fonds heeft daarom beleid vastgesteld met betrekking tot de beheersing van risico s die samenhangen met uitbesteding van (delen van) bedrijfsprocessen. Het bestuur van het fonds is en blijft te allen tijde verantwoordelijk voor de beheersing van het door het fonds te voeren beleid, ook voor het gedeelte van de werkzaamheden dat is uitbesteed. Het uitbestedingsbeleid zoals dit in 2013 tot stand is gekomen, is in overeenstemming met de Beleidsregel Uitbesteding van De Nederlandsche Bank (verder: DNB). Voorgenomen nieuwe of gewijzigde uitbestedingen komen volgens dit beleid tot stand. In dit beleid zijn o.a. adequate maatregelen opgenomen indien de dienstverlener of een door hem ingeschakelde derde onvoldoende presteert, de overeenkomst niet naleeft of schade veroorzaakt door handelen of nalaten. Periodieke evaluatie Het bestuur draagt er zorg voor dat externe partijen (accountant, actuaris, uitvoeringsorganisatie) ten minste eenmaal per vier jaar worden geëvalueerd. De uitkomsten van deze evaluatie bespreekt het bestuur met de betreffende partij. Ook stelt het bestuur het intern toezicht en het verantwoordingsorgaan van de uitkomsten op de hoogte. 10

11 Meerjarenoverzicht Aantallen Actieve deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden Totaal Financiële gegevens (in duizenden euro) Beleggingen voor risico pensioenfonds Belegd vermogen 1) Beleggingsopbrengsten Rendement op basis van total return 18,3% 2,8% 10,1% 8,6% 8,7% Reserves Algemene reserve Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds 2) Voorziening herverzekering Totaal technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen voor risico deelnemers Premiebijdragen van werkgevers en werknemers ) Hierin zijn de beleggingen voor risico pensioenfonds opgenomen. 2) Tot en met verslagjaar 2010 was er een splitsing tussen de VPV voor risico fonds en de voorziening pluspensioen en spaarjaren. Omdat deze laatste onderdeel is van de technische voorziening voor risico fonds, is besloten deze niet meer als aparte voorziening weer te geven. Stichting Pensioenfonds De Fracties Jaarverslag

12 Pensioenuitkeringen (inclusief afkoop) Dekkingsgraad Aanwezige dekkingsgraad 105,7% 112,2% 104,5% 102,4% 113,2% Vereiste dekkingsgraad 116,0% 119,3% 117,5% 118,1% 120,0% 12

13 Bestuursverslag Algemene ontwikkelingen Nieuw Financieel Toetsingskader eindelijk gerealiseerd De invoering van een nieuw financieel toetsingskader (FTK) heeft het gehele boekjaar beheerst. Door de aanvaarding van het betreffende wetsvoorstel aan het einde van het jaar kwam definitief een einde aan een lange discussie over de herziening van het pensioenstelsel, die in de afgelopen vier jaar veel maatschappelijke onrust teweeg heeft gebracht. Een generatieconflict bleef evenwel uit. Aangezien de invoering van een ander type pensioencontract, de zogeheten reële ambitie-overeenkomst, als alternatief voor en naast het nominale pensioencontract, maatschappelijk en politiek onvoldoende steun kreeg, bleven de wettelijke voorstellen van staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dichter bij huis. De herziening van het FTK is gaandeweg de totstandkoming door het kabinet getypeerd als noodzakelijk onderhoud om de weerbaarheid van pensioenfondsen tegen financiële schokken (crises!) en de stijgende levensverwachting te vergroten. Daarentegen werd in het boekjaar door de staatssecretaris een veel fundamentelere discussie aangekondigd over de grondbeginselen en uitgangspunten van het aanvullende pensioenstelsel, te voeren in de vorm van een Nationale Pensioendialoog. Er zijn demografische, economische, arbeidsmarkt gerelateerde en sociaal-culturele ontwikkelingen die volgens haar in het komende boekjaar om een hernieuwde blik op het stelsel vragen. In dat verband zullen de collectiviteit, solidariteit, verplichtstelling en de doorsneepremiesystematiek, ruimte voor maatwerk, mate van individuele keuzevrijheden e.d. aan de orde komen. In het hoofdstuk over de fondsspecifieke ontwikkelingen wordt nader ingegaan op de financiële effecten van de nieuwe regelgeving en de wijze waarop sociale partners en fondsbesturen met de nieuwe FTK-voorschriften omgaan in die gevallen, waarin beleidskeuzes kunnen of moeten worden gemaakt. Daarbij wordt nog wel aangetekend dat zij tot 1 juli 2015 de tijd hebben om de diverse fondsdocumenten aan te passen. In de eerste plaats zullen de actuariële en bedrijfstechnische nota (abtn) en de uitvoeringsovereenkomst moeten worden herzien. Maar ook de pensioenreglementen behoeven aanpassing. Wat betreft de implementatie moet overigens worden opgemerkt dat nog niet alle uitvoeringsbesluiten, behorend bij de wetswijziging, bekend zijn. Inperking fiscale ondersteuning pensioenopbouw in twee stappen Op grond van wijziging van de fiscale wetgeving in 2013 gold voor een groot aantal pensioenfondsen dat de aanvullende pensioenopbouw in het onderhavige boekjaar door middel van lagere opbouwpercentages moest worden ingeperkt. Daarmee bleek die inperking nog niet te zijn voltooid. In 2014 werden verdergaande wettelijke voorstellen ontwikkeld, zodat het fiscale (Witteveen) kader met ingang van 1 januari 2015 opnieuw wordt verkleind. Niet alleen de opbouwpercentages moeten worden verlaagd, ook het pensioengevend salaris. Voortaan kan in de tweede pensioenpijler ofwel binnen de arbeidsrelatie geen pensioen worden opgebouwd over salarissen boven Overigens wordt niet elk pensioenfonds door deze aftopping getroffen. Ter mitigering van laatstgenoemde maatregel bood de wetgever de mogelijkheid om bij het eigen fonds een vrijwillige netto pensioen spaarfaciliteit onder te brengen. Het bestuur heeft besloten van deze mogelijkheid geen gebruik te maken. En passant werd de BTW-vrijstelling voor koepelfondsen afgeschaft omdat deze concurrentieverstoring in de hand zou werken. Stichting Pensioenfonds De Fracties Jaarverslag

14 De politiek heeft de verwachting uitgesproken dat het kleinere fiscale kader zou worden vertaald in lagere pensioenpremies, die vervolgens leiden tot een hoger besteedbaar inkomen, hetgeen weer gunstig is voor de kwakkelende economie. Dit effect treedt echter niet automatisch op. De fondsbesturen van meerdere pensioenfondsen hebben aangegeven het bestaande premieniveau te willen handhaven en daarmee de financiële positie van het fonds noodzakelijkerwijs te verbeteren. Deze reactie is voor De Nederlandsche Bank (DNB) aanleiding geweest om nadere, procedurele waarborgen te verlangen. Alle fondsbesturen zijn met een enquête benaderd, waarin om informatie is gevraagd over het premiebesluit De toezichthouder heeft hiermee willen benadrukken dat dit besluit moet kunnen worden gemotiveerd met toepassing van het beginsel van evenwichtige belangenafweging. In het hoofdstuk over de fondsspecifieke ontwikkelingen zal hierop nader worden ingegaan. Implementatie Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen en andere governance-aangelegenheden Versterking van bestuur en intern toezicht Met ingang van 1 juli 2014 moesten alle pensioenfondsen de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen (WVBP) hebben geïmplementeerd. De uitleg van de wet ging gepaard met een ongekend aantal Q & A s van DNB. De betreffende voorbereidingen werden deels reeds in het vorige boekjaar getroffen. Feitelijk dienden de fondsbesturen reeds aan het einde van het eerste kwartaal van 2014 met de aanpassing van hun fondsdocumenten gereed te zijn en kon gedurende het tweede kwartaal een dialoog met DNB over deze aanpassingen plaatsvinden. Terwijl de aanpassing van de fondsdocumenten in de regel kon rekenen op goedkeuring door de toezichthouder, zat het venijn in de staart, te weten de uiteindelijke benoeming van (nieuwe) bestuurders en/of interne toezichthouders. Er vond een zwaardere toetsing op geschiktheid plaats dan voorheen. Code Pensioenfondsen In september 2013 hebben de Pensioenfederatie en de Stichting van de Arbeid (STAR) gezamenlijk de Code Pensioenfondsen vastgesteld. Deze code komt in de plaats van de uit 2005 daterende STAR-principes voor goed pensioenfondsbestuur. Kort gezegd, heeft de code tot doel het functioneren van de besturen van pensioenfondsen verder te verbeteren en inzichtelijker te maken. Belanghebbenden moeten zodoende er vertrouwen in hebben dat het aan de fondsbesturen toevertrouwde geld goed wordt beheerd en de belangen van alle betrokkenen evenwichtig worden afgewogen. De code heeft bij de hiervoor genoemde WVBP een wettelijke grondslag gekregen. De fondsbesturen dienen over de naleving van de code verantwoording af te leggen en wel vanaf het onderhavige boekjaar. In het algemeen geldt het principe pas toe of leg uit (waarom niet). Dit betekent dat een pensioenfonds de normen van de code toepast of in het jaarverslag motiveert waarom een norm niet (volledig) wordt toegepast. Afwijking van de norm is mogelijk als daar een goede reden voor is. In dit jaarverslag wordt in een afzonderlijk hoofdstuk hierop nader ingegaan. Handreiking geschikt pensioenfondsbestuur De Pensioenfederatie heeft in het boekjaar een Handreiking geschikt pensioenfondsbestuur uitgebracht, die in de plaats komt van de Aanbevelingen deskundig en competent bestuur uit Deze aanbevelingen waren in verband met de WVBP niet meer actueel. De handreiking ondersteunt de fondsbesturen in het proces van zelftoetsing, van toewerken naar en bewaken van hun geschiktheid. Diverse toezichtmaatregelen en toenemende toezichtkosten DNB heeft te kennen gegeven zich zorgen te maken over de houdbaarheid van het bedrijfsmodel van de pensioenfondsen. De besturen worden geconfronteerd met een ongunstige kostenstructuur, beperkte premieruimte, ingrijpende ontwikkelingen in de wet- en regelgeving en een afnemend deelnemersbestand door de vergrijzing. Daarom heeft de toezichthouder enige toezichtthema s bekend gemaakt die in dit jaar extra aandacht hebben gekregen. Toekomstbestendigheid, herstel van financiële buffers en beter risicobeheer stonden centraal. 14

15 Door diverse onderzoeken wilde de toezichthouder bewerkstelligen dat de fondsbesturen voldoende zicht hielden op de risico s van de voornoemde ontwikkelingen en op tijd maatregelen konden nemen om de financiële opzet te versterken. Zo moesten de pensioenfondsen een self assessment invullen over het risico van belangenverstrengeling en de beheersing hiervan. Het betreffende onderzoek werd mede ingegeven door de diverse personele wijzigingen in de diverse fondsorganen in verband met de WVBP. Voorts publiceerde DNB een guidance over de beheersing van uitbestede bedrijfsprocessen. In het bijzonder werd een dertigtal fondsen onderzocht of er voldoende controle bestond op het betalingsproces c.q. op de toegang tot de betaalrekeningen. Tenslotte bracht DNB een guidance uit ten behoeve van die pensioenfondsen die zich in een liquidatieproces bevinden. In het boekjaar behandelde de Tweede Kamer een wijziging van de Wet bekostiging financieel toezicht De wijziging betrof de afschaffing van de overheidsbijdrage voor het door DNB en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) uit te oefenen toezicht. Deze afschaffing vloeide voort uit het regeerakkoord Rutte-II. De kosten voor pensioenfondsen zullen in het komende boekjaar hierdoor oplopen. Dankzij een aangenomen amendement wordt een onbeperkte stijging van de toezichtkosten aan banden gelegd. Geregeld wordt dat de huidige totale toezichtkosten in principe alleen met de inflatiecorrectie mogen stijgen. In bijzondere omstandigheden heeft de regering de vrijheid om hogere kostenstijgingen goed te keuren. Een dergelijk besluit dient evenwel vooraf aan de Tweede Kamer te worden voorgelegd. Andere communicatie over aanvullend pensioen is wenselijk In het begin van het onderhavige boekjaar publiceerde staatssecretaris Klijnsma een consultatiedocument over verbeteringen van de communicatie op het aanvullende pensioenterrein. Na diverse maatschappelijke reacties hierop te hebben ontvangen, volgde in de loop van dit jaar de indiening van een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer. Thans vindt de parlementaire behandeling plaats die naar verwachting in de eerste helft van 2015 zal worden afgerond. De voorstellen worden op hoofdlijnen als onomstreden beschouwd. Reden voor deze wetgeving is dat de bestaande wettelijke informatieverplichtingen onvoldoende begrijpelijk zijn, de terminologie en het taalgebruik te lastig en de hoeveelheid informatie te omvangrijk en weinig doelgericht. Bovendien wordt een te rooskleurig beeld over de hoogte van het pensioen gegeven en ontbreekt inzicht in de risico s. De verbetering van de communicatie moet het gedaalde vertrouwen onder deelnemers en gepensioneerden herstellen. Het kabinet baseert zijn voorstellen op diverse onderzoeken die op dit terrein zijn gedaan, waaronder met name het rapport Pensioen in duidelijke taal genoemd kan worden. Het bestuur wacht de definitieve wettelijke voorstellen af. In de op fondsniveau te treffen, voorlichtende maatregelen zal tevens moeten worden ingegaan op de gevolgen van het nieuwe FTK voor de deelnemers en gepensioneerden. Algemeen pensioenfonds: alternatieve uitvoeringsvorm Vlak voor het einde van het boekjaar heeft staatssecretaris Klijnsma een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer gestuurd, waarin de mogelijkheid wordt geboden om een zogenaamd algemeen pensioenfonds (APF) op te richten. Hiermee is het idee van de algemene pensioeninstelling (API) voorgoed van de baan. Aan het wetsvoorstel is eveneens een periode voorafgegaan van consultatie van de pensioen- en verzekeringssector aan de hand van een voorontwerp van wet. Het wetsvoorstel speelt in op de behoefte van pensioenfondsen om met elkaar effectiever en tegen lagere uitvoeringskosten te kunnen samenwerken. Een en ander in combinatie met behoud van eigen identiteit en solidariteitskring. Het door het kabinet aangeboden uitvoeringsvehikel kent geen domeinafbakening, zodat fondsen kunnen kiezen voor een gezamenlijke uitvoering, zonder dat ze qua bedrijfsactiviteiten een binding met elkaar hebben. Evaluatie PPI en optimalisering van de beschikbare premieregeling Uit een door het kabinet in 2014 uitgevoerde evaluatie van de drie jaar geleden geïntroduceerde premiepensioeninstelling (PPI) wordt geconcludeerd dat de PPI daadwerkelijk heeft bijgedragen aan meer marktwerking tussen aanbieders van beschikbare Stichting Pensioenfonds De Fracties Jaarverslag

16 premieregelingen. Een en ander ging gepaard met een betere prijsstelling op basis van lagere uitvoeringskosten (zonder dat dit leidde tot versobering van de dienstverlening), met betere beleggingen en communicatie naar de deelnemers en meer transparantie. De beëindiging van de kapitaalopbouw op de pensioeningangsdatum en overgang naar de uitkeringsfase werd als een knelpunt ervaren. Hierop inspelend, heeft staatssecretaris Klijnsma aan het einde van het boekjaar een hoofdlijnennota naar de Tweede Kamer gestuurd, waarin ze voorstellen doet om de premieovereenkomst te optimaliseren. Ze wil het mogelijk maken dat in de uitkeringsfase een deel van het opgebouwde kapitaal wordt doorbelegd uit een verkenning onder enkele pensioenfondsen is gebleken dat hierdoor betere pensioenresultaten kunnen worden gerealiseerd. De optimalisering neemt de plaats in van de ideeën omtrent het reële pensioencontract, die in het kader van de totstandkoming van het nieuwe FTK geen doorgang vonden. Europese pensioenontwikkelingen Al geruime tijd wordt door de Europese Commissie gewerkt aan een herziening van de IORP- of Pensioenfondsenrichtlijn. Onderwerpen van de herziening zijn een goede governance, inclusief risicomanagement, en adequate informatievoorziening richting de deelnemers. In dit kader komt ook herhaaldelijk het beleidsvoorstel ter sprake om de solvabiliteitseisen die aan verzekeraars (zullen) worden opgelegd, tevens op pensioenfondsen toe te passen. Vanwege het sterk ontwikkelde, aanvullende pensioenstelsel hier te lande, wordt Nederland steeds in de rol gedrongen om dit alom geprezen stelsel te behoeden voor niet-passende voorstellen vanuit Brussel. Zo ook in het onderhavige dossier. De Europese Commissie is in het onderhavige boekjaar naar het oordeel van het kabinet in ruime mate tegemoet gekomen aan de Nederlandse bezwaren tegen onder meer voorstellen met betrekking tot het beloningsbeleid en de evaluatie van risico s. Naar verwachting zal in het komende boekjaar de wijziging van de richtlijn door de Europese Raad van Ministers worden vastgesteld. Het is vervolgens aan de nationale wetgevingsautoriteiten om de richtlijn uiterlijk eind 2016 in de eigen pensioenwetgeving te verwerken. Fondsspecifieke ontwikkelingen Financiële en andere effecten van het nieuwe FTK Premiebesluit 2015 Het bestuur heeft besloten om de feitelijke premie voor 2015 niet in gelijke mate aan de versobering van de pensioenregeling te verlagen. Reden hiervoor is dat uit het jaarverslag 2013 is gebleken dat de ruimte tussen de kostendekkende premie en de feitelijke premie minimaal is. De kostendekkende premie bedroeg in 2013 terwijl de feitelijke premie (inclusief premies pensioensparen) bedroeg (tekst uit jaarverslag 2013). De minimale ruimte tussen de feitelijke en de kostendekkende premie draagt bij tot herstel van het pensioenfonds. De verwachting is dat de ruimte tussen de kostendekkende en de feitelijke premie in 2014 alsook de komende jaren niet zal toenemen (eerder afnemen), mede door de inwerkingtreding van het FTK en de lage rentestand. Dit is tevens gebleken uit een recent uitgevoerde ALM-studie. Evenwichtige belangenafweging Bij het zorgvuldig afwegen van de diverse belangen hanteert het bestuur een aantal toetsingscriteria. Deze criteria worden steeds in samenhang met elkaar bekeken. Op basis hiervan maakt het bestuur een kwalitatieve afweging. De toetsingscriteria zijn: Effectiviteit Dit criterium houdt in dat het besluit omtrent het al dan niet verlagen van de pensioenpremie een substantieel effect moet hebben op het herstel van dekkingsgraad. 16

17 Proportionaliteit Dit criterium houdt in dat er voldoende evenwicht moet zijn tussen de gevolgen voor de diverse doelgroepen en het besluit. Solidariteit Bij dit criterium gaat het erom dat de bijdragen van en de gevolgen voor de verschillende doelgroepen evenwichtig verdeeld moeten zijn. Dit betekent onder andere dat mogelijke herstelmaatregelen niet alleen op hun eigen verdiensten zullen worden beoordeeld, maar ook in samenhang met andere (eerder) genomen maatregelen. Continuïteit Dit criterium houdt in dat het besluit gerechtvaardigd moeten zijn tegen de achtergrond van verwachte toekomstige ontwikkelingen, zoals een nieuw pensioencontract. Op basis van de huidige situatie zou het doorvoeren van een verlaging van de gemaximeerde doorsnee pensioenpremie strijdig zijn met de hiervoor genoemde toetsingscriteria. Een verlaging van de pensioenpremie druist in tegen het huidige herstelplan. Bovendien draagt de minimale ruimte tussen de feitelijke en kostendekkende premie op dit moment bij aan het herstel van het pensioenfonds, wat ertoe leidt dat daarmee de indexatiekans weer toeneemt. Dit is, zoals hiervoor reeds aangegeven, expliciet ook reeds gebleken uit de recent uitgevoerde ALM-studie. Het toenemen van de indexatiekans is van belang voor zowel de actieven, gewezen deelnemers als gepensioneerden. Het pensioenfonds heeft jegens deze belanghebbenden een inspanningsverplichting om aan hun gecommuniceerde indexatie ambitie te voldoen. Ook gelet op de stand van de dekkingsgraad (op dat moment: 106,7%), de lage rentestand en de komst van het FTK is een verlaging van de gemaximeerde pensioenpremie onverstandig, omdat het de huidige verwachting is dat de dekkingsgraad in de komende periode nog meer onder druk komt te staan. Het pensioenfonds heeft juist extra kapitaalbuffers nodig. Daarnaast heeft de werkgever tot doel om budgetneutraal de pensioenregeling te wijzigen. Een verlaging van de gemaximeerde pensioenpremie is daarmee niet in overeenstemming met dit doel, en dient derhalve tevens niet het belang van de werkgever. Een verlaging van de gemaximeerde pensioenpremie zal hierop gelet niet het belang dienen van de actieven alsmede de gewezen deelnemers, gepensioneerden en de werkgever. Effecten FTK Door middel van de ALM studie zoals deze in het najaar van 2014 heeft plaatsgevonden, heeft het bestuur inzicht gekregen in de gevolgen van de nieuwe wetgeving en de veranderde economische omstandigheden. Echter zijn de analyses tot nu toe in de ALM studie op basis van nieuwe UFR geweest. Bij deze methodiek wordt de UFR rente gebaseerd op 10-jaars historie. Aanvankelijk is de rente nog relatief hoog, maar daalt naar verloop van tijd doordat de relatief hoge rentes van 2007 en eerder buiten de analyse vallen. Inmiddels is duidelijk dat de nieuwe UFR methodiek niet is geïmplementeerd per 1 januari Er wordt gekozen voor de zogenoemde voorlopige UFR methodiek. Deze is gelijk aan de huidige UFR methodiek maar dan zonder 3-maandsmiddeling. Deze voorlopige UFR heeft echter een tijdelijk karakter totdat definitieve besluitvorming over UFR methodiek heeft plaatsgevonden. Dat betekent dat er nog geen definitieve conclusies kunnen worden getrokken met betrekking tot de uitkomsten van de haalbaarheidstoets. Tevens is de exacte invulling van de haalbaarheidstoets niet volledig duidelijk in het FTK. Dit dient in lagere wetgeving nog nader te worden gespecifieerd en vastgelegd. Om deze reden zal het bestuur de haalbaarheid van het beleid opnieuw toetsen zodra daarvoor nadere wetgeving bekend is. Effecten van de nieuwe AG-prognosetafel Door het Koninklijk Actuarieel Genootschap is op 9 september 2014 een nieuwe Prognosetafel gepubliceerd, de Prognosetafel AG2014. Deze tafel is niet alleen een update als gevolg van nieuwe door het CBS gepubliceerde overlevingskansen, maar er is ook een nieuwe schattingssystematiek geïntroduceerd voor de ontwikkeling van de overlevingskansen naar de toekomst toe. Stichting Pensioenfonds De Fracties Jaarverslag

18 De belangrijkste effecten van de nieuwe Prognosetafel AG2014 kunnen als volgt worden omschreven: De effecten van de nieuwe overlevingstafel op de voorziening pensioenverplichtingen zijn beperkt. De kostendekkende premie neemt naar verwachting toe door de introductie van de nieuwe overlevingstafel. De ervaringssterfte wijzigt in beginsel niet. Uiteraard heeft het bestuur getoetst of de waargenomen ontwikkelingen binnen het pensioenfonds nog aansluiten bij de inschattingen op basis van de ervaringssterfte die tot dusver zijn gehanteerd. Toepassing Code Pensioenfondsen Het bestuur heeft de normen zoals neergelegd in de Code Pensioenfondsen in 2014 doorgenomen en beoordeeld in hoeverre al dan niet reeds aan de norm was voldaan. Het bestuur heeft vervolgens actie ondernomen, indien de betreffende norm vooralsnog niet was nageleefd. De enige norm die niet is nageleefd, is de norm met betrekking tot het communicatiebeleid. Zodra het wetsvoorstel pensioencommunicatie van kracht is geworden (naar verwachting in 2015), zal deze norm alsnog worden toegepast en zal het communicatiebeleid en daarmee het communicatieplan hierop worden aangepast. Naar aanleiding van de Code Pensioenfondsen heeft het bestuur nader invulling gegeven aan het beloningsbeleid en het diversiteitsbeleid (zie meer over het diversiteitsbeleid op pagina 8). Voorts heeft het bestuur zorg gedragen voor een klokkenluidersregeling, incidentenregeling, integriteitsregeling, alsook een noodprocedure om in spoedeisende situaties te kunnen handelen. Tevens is een adequate interne klachten- en geschillenprocedure van kracht die voor belanghebbenden eenvoudig toegankelijk is. In 2014 hebben zich geen incidenten voorgedaan. Goed Pensioenfondsbestuur Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen Elk pensioenfonds, en derhalve ook Stichting Pensioenfonds De Fracties, dient zorg te dragen dat gevolg wordt gegeven aan de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen (verder: WVBP) zoals deze per 1 juli 2014 van kracht is geworden. Op grond van deze wet heeft het bestuur gekozen voor het zogenaamde paritair bestuursmodel. Als gevolg hiervan is de inrichting van de governance gewijzigd en zijn de fondsdocumenten aangepast. Het beleid van het pensioenfonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in het beheersen van bedrijfsprocessen en -risico s, integriteit, soliditeit van het fonds en het beheersen van de financiële positie over de langere termijn door periodieke opmaak van een continuïteitsanalyse (eenmaal per drie jaar). Intern toezicht en verantwoordingsorgaan Het bestuur van het pensioenfonds besteedt conform de Pensioenwet, alsmede de Code Pensioenfondsen, veel aandacht aan de opzet en inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheersing. Reglementair is bepaald hoe het bestuur omgaat met de rol als bestuur en invulling geeft aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en intern toezicht. Naar aanleiding van de Pensioenwet heeft het bestuur met ingang van 2008 een verantwoordingsorgaan ingesteld. Vanaf 1 juli 2014 zitten de deelnemers en de gepensioneerden op basis van onderlinge getalsverhoudingen in het verantwoordingsorgaan. De werkgever kan deel uitmaken van het verantwoordingsorgaan indien de werkgever of deelnemers en gepensioneerden dit wensen. Voor de samenstelling van het verantwoordingsorgaan zoals deze vanaf 1 juli 2014 eruit ziet, wordt verwezen naar pagina 8. 18

19 Het bestuur legt jaarlijks verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan. Jaarlijks doet het verantwoordingsorgaan in het jaarverslag verslag van haar bevindingen ten aanzien van het door het bestuur gevoerde beleid. De bevindingen ten aanzien van het in 2014 gevoerde beleid zijn terug te vinden op pagina 39. De reactie van het bestuur op deze bevindingen is eveneens opgenomen op pagina 39. Pensioenfondsen dienen ook zorg te dragen voor een adequaat intern toezicht. Er zijn verschillende manieren waarop dit interne toezicht vorm kan worden gegeven. Het bestuur heeft besloten het interne toezicht in te vullen door middel van een zogenoemde Visitatiecommissie, die tot 1 juli 2014 eens per drie jaar de beleids- en bestuursprocedures en -processen, de checks and balances, de wijze waarop de uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico s op de langere termijn voor (de dekkingsgraad van) het pensioenfonds beoordeelt. In 2010 heeft er voor het eerst een visitatie door de Visitatiecommissie plaatsgevonden. In 2013 heeft de vervolg visitatie plaatsgevonden. In de tweede helft van 2015 zal er wederom een visitatie plaatsvinden. Compliance Officer De compliance officer bewaakt dat het pensioenfonds voldoet aan de voor het pensioenfonds van toepassing zijnde actuele weten regelgeving op het gebied van compliance. De taken en bevoegdheden van de Compliance Officer zijn nader uitgewerkt in de gedragscode van het fonds. Met ingang van 1 januari 2012 is mevrouw D.S. Pang-Atjok benoemd tot Compliance Officer. Gedurende het verslagjaar zijn er door de Compliance Officer geen bijzonderheden gemeld. Zelfevaluatie bestuur Overeenkomstig de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur heeft het bestuur in zijn statuten een procedure opgenomen teneinde zijn eigen functioneren, zowel van het bestuur als geheel als van de individuele bestuurders, periodiek te evalueren. Het bestuur organiseert een dergelijke zelfevaluatie eenmaal in de twee jaar, of vaker indien het daartoe aanleiding ziet. Eind 2014 heeft een externe zelfevaluatie plaatsgevonden. Geschiktheidsbevordering Het bestuur heeft in 2014 actief aandacht besteed aan de geschiktheidsbevordering van bestuurders. Het bestuur heeft, uitgaande van de eisen die zijn vastgelegd in de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen, de Code Pensioenfondsen, alsmede de Handreiking geschikt pensioenfondsbestuur van de Pensioenfederatie (versie februari 2014) het deskundigheidsplan bewerkt tot een geschiktheidsplan. Dit geschiktheidsplan bevat tevens het opleidingsplan voor bestuurders en de leden van het verantwoordingsorgaan. De eind 2014 gehouden zelfevaluatie zoals deze door een externe partij is uitgevoerd, zal nog in het geschiktheidsplan worden verwerkt. Het voltallige bestuur heeft verder op 2 september 2014 een zogenoemde heidag / studiedag georganiseerd waarbij diverse pensioenonderwerpen aan bod zijn gekomen. Deze vinden onder andere plaats om in de geschiktheidsbevordering van het bestuur te voorzien. Daarnaast heeft het bestuur gedurende 2014 deelgenomen aan diverse opleidingen en seminars. Naleving wet- en regelgeving Overtredingen van wet- en regelgeving zijn het bestuur niet bekend. Het afgelopen jaar is aan het pensioenfonds geen dwangsom of boete opgelegd. Verder zijn er geen aanwijzingen door DNB aan het pensioenfonds gegeven. Daarnaast is er geen bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van organen van het pensioenfonds gebonden aan toestemming van de toezichthouder. Gedragscode Jaarlijks wordt door de bestuurders bevestigd dat zij de gedragscode nageleefd hebben. Ook dit jaar heeft dit plaatsgevonden. Het bestuur heeft de bestaande gedragscode in 2012 geactualiseerd. In de herziene versie van de gedragscode is een uitvoerigere beschrijving van de taken en bevoegdheden van de compliance officer opgenomen. Naar aanleiding van enkele recente ontwikkelingen, waaronder de nieuwe Code pensioenfondsen heeft de Pensioenfederatie de modelgedragscode begin 2015 aangepast. Het bestuur zal in de loop van 2015 de gedragscode met inachtneming van deze modelgedragscode herzien. Stichting Pensioenfonds De Fracties Jaarverslag

20 Communicatie In het boekjaar is wederom aandacht besteed aan communicatie. Het bestuur doet dit onder andere aan de hand van een daartoe opgesteld communicatieplan. Hierin staat uitvoerig beschreven hoe het pensioenfonds invulling geeft aan de informatieverplichtingen conform de eisen van de Pensioenwet. Het bevorderen van het pensioenbewustzijn bij de deelnemers is een specifiek doel in het communicatiebeleid. Zo heeft het pensioenfonds deelgenomen aan de landelijke Pensioen-3-daagse. Verder beschikt het pensioenfonds over een website. Het pensioenfonds stelt de deelnemers via de website gedurende het jaar regelmatig op de hoogte omtrent diverse pensioenonderwerpen, alsmede de financiële positie van het pensioenfonds en de ontwikkeling van de dekkingsgraad. Ook wordt in het personeelsblad 4 keer per jaar actuele pensioeninformatie gegeven. Zodra het wetsvoorstel pensioencommunicatie van kracht is geworden (1 juli 2015), zal het huidige communicatiebeleid, alsook het communicatieplan hierop worden aangepast. Uitvoeringskosten In november 2011 heeft de Pensioenfederatie de Aanbevelingen uitvoeringskosten gepresenteerd. Hierin worden alle pensioenfondsen opgeroepen om de kosten van het pensioenbeheer, vermogensbeheer en transactiekosten te publiceren. De aanbevelingen luiden als volgt: Rapporteer de kosten van pensioenbeheer in euro per deelnemer. Rapporteer de kosten van het vermogensbeheer in % van het gemiddeld belegd vermogen. Rapporteer separaat (eventueel geschatte) transactiekosten in % van het gemiddeld belegd vermogen. Vanaf 2015 is er een wettelijke verplichting om deze kosten in het jaarverslag op te nemen. Het transparant maken van alle kosten en mogelijk afzetten tegen een benchmark is daarbij een middel om de kosten verder te beheersen. Met onderstaand overzicht geeft het fonds inzicht in de kosten. Kostenoverzicht Pensioenbeheer Reguliere kosten in euro per deelnemer Incidentele kosten in euro per deelnemer Vermogensbeheer Kosten in % van het gemiddeld belegd vermogen (A+B) 0,36% 0,34% Transactiekosten in % van het gemiddeld belegd vermogen (C) 0,01% 0,10% In bovenstaande kostenoverzicht bestaan de kosten van het pensioenbeheer uit de kosten van uitbesteding, bestuurskosten en de kosten van toezicht. De totale kosten bedragen (2013: ). Om de kosten per deelnemer te berekenen is conform de aanbeveling van de Pensioenfederatie het aantal deelnemers gedefinieerd als de som van het aantal actieve deelnemers en pensioengerechtigden. Gewezen deelnemers tellen in deze berekening dus niet mee. Dit in tegenstelling tot de methode normdeelnemer waarbij elk type deelnemer een weging krijgt in het totale aantal deelnemers. Een pensioengerechtigde en gewezen deelnemer kosten immers minder dan een actieve deelnemer. 20