Groen-inventarisatie. Groen Goed Al Goed Groenonderhoud gemeente Borger-Odoorn. P. Hurkmans W. Haak J. de Vries

Transcriptie

1 Groen-inventarisatie Groen Goed Al Goed Groenonderhoud gemeente Borger-Odoorn P. Hurkmans W. Haak J. de Vries 1 oktober 2003

2 Groen-inventarisatie Groen Goed Al Goed Groenonderhoud gemeente Borger-Odoorn P. Hurkmans W. Haak J. de Vries 1 oktober

3 Groenonderhoud gemeente Borger Odoorn Inhoudsopgave 1. Inleiding Automatisering Groenbeheer Algemeen Groenbeheerprogramma Inventarisatie groen Werkpakket groen Planning groenbeheer Boombeheerprogramma Inventarisatie bomen Inspectie bomen Planning boombeheer Kwantiteit Algemeen Openbaar groen Per dorp Kwaliteit Algemeen Groenklachten Aard van de klachten Beschrijving klachten per hoofdkern/kleine dorpen en buitengebied Borger Nieuw Buinen Valthermond e Exloërmond Odoorn Exloo Kleine kernen Buitengebied Beoordeling kwaliteit groen/renovatiebehoeftigheid Uren groenonderhoud Algemeen Binnendienst Buitendienst Dorpsploegen Werkwijze dorpsploegen Transport Klachtenregeling Uitbesteed werk

4 5.6 Planning groenbeheer Uren per dorpsploeg Uren vergelijk per sectie Kosten groenonderhoud Gemeentebegroting Totaal groenonderhoudskosten Gemiddelde groenonderhoudskosten per m2 per kern Samenvatting Bijlagen 1. Groentypen 2. Werkpakket gazon intensief 3. Voorbeeld planning 4. Groen per sectie 5. Inventarisatie kernen 6. Openbaar groen per dorp in m2 7. Groenklachten 8. Enquête dorpsploegen 4

5 1. Inleiding Gemeente Borger-Odoorn is een groene plattelandsgemeente met 25 dorpen en een groot buitengebied. De afdeling Openbare Werken en Groen is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het openbaar groen. Om meer inzicht te krijgen in de te beheren hoeveelheden groen en het benodigd aantal uren groenonderhoud, is in 2000 een groenbeheerprogramma aangeschaft en het groen geïnventariseerd. Deze nota is een interpretatie van de beschikbare gegevens uit het groenbeheerprogramma, de praktijk en de begroting. Zij beschrijft de hoedanigheid van het groen en het huidige groenonderhoud in de gemeente Borger-Odoorn en vormt daarmee de basis voor het opstellen van groenbeleid en groenbeheer. Behandeld wordt de te beheren oppervlakte groen, en slechts zijdelings wordt stilgestaan bij de bomen. Op een later tijdstip zal het boomonderhoud verder worden uitgewerkt. Het vervolg op deze groen-inventarisatie is een startnotitie groenbeleid, waarin wordt aangegeven hoe en wanneer het beheer en het beleid verder gestalte kan krijgen. In deze groen-inventarisatie wordt achtereenvolgens de werking van het groenbeheerprogramma, de inventarisatie van de oppervlakte groen, de kwaliteit van het groen, de organisatie en de benodigde uren van het groenonderhoud en de kosten van het groenonderhoud nader uitgewerkt en toegelicht. In het laatste hoofdstuk worden de aandachtspunten met betrekking tot deze materie in het kort weergegeven. 5

6 2. Automatisering Groenbeheer 2.1 Algemeen In 2000 is een groenbeheerprogramma aangeschaft. Het groenareaal van de gemeente is geïnventariseerd en ingevoerd in het groenbeheerprogramma. Hierdoor is inzicht verkregen in de te beheren hoeveelheid openbaar groen. Door haperingen in het omzetten van de inventarisatiegegevens van de toenmalige software naar het groenbeheerprogramma van Groenestein & Borst diende een aanvullende inventarisatie plaats te vinden. Mede hierdoor, personeelswisseling en opstartproblemen met de planning van het programma maakte dat uiteindelijk pas nu resultaten zichtbaar gemaakt kunnen worden. Omdat inventarisatiegegevens aan verandering onderhevig zijn, zijn wel steeds de destijds geïnventariseerde gegevensbestanden bijgewerkt; zowel voor de verkoop en in gebruik gegeven gronden als voor de verleende kapvergunningen van gemeentebomen. Dit is een doorlopend proces. Nog niet alle groenobjecten zijn geïnventariseerd. Over het algemeen ontbreken delen van begraafplaatsen, de dorpshuizen en een aantal bos- en natuurgebieden uit het buitengebied. Hiervan zijn geen duidelijke digitale ondergronden aanwezig en dienen daardoor te worden ingemeten. Er is jaarlijks beperkt budget om deze objecten in te meten, zodat langzamerhand gewerkt kan worden aan het compleet maken van de groeninventarisatie. Het groenbeheerprogramma is een basis en een rekeninstrument om bij vaststellen van nieuw beleid op een redelijk eenvoudige wijze de consequenties hiervan door te rekenen. De werking van het groenbeheerprogramma is schematisch weergegeven in figuur 1. Naast het groenbeheerprogramma voor de groenvakken draait voor de bomen een boombeheerprogramma. Hieronder worden beide programma s beknopt toegelicht. INVENTARISATIE WERKPAKKET PLANNING wijken groentype werkpakket: vraag/aanbod personeel beheernivo normen (bewerkingstijd) vraag/aanbod machines straten/objecten aantal m2 benodigd personeel eenheidsprijzen groentypen jaartal machinegebruik meerjarenplanning groenvakken wijkploeg frequentie tijdstip van uitvoer rapporten rapporten rapporten tekeningen tekeningen Figuur 1: Groenbeheerprogramma 6

7 2.2 Groenbeheerprogramma Inventarisatie groen De gemeente is voor de inventarisatie ingedeeld in wijken, straten (objecten) en elementen (groenvakken). Van elk element is het groentype, de oppervlakte, het aantal strekkende meters of aantal stuks vastgelegd. Het criterium voor het onderscheiden van groentypen is, of er eenzelfde pakket onderhoudswerkzaamheden aan uitgevoerd wordt. Voorbeelden van groentypen zijn heesters, bos, gras intensief, gras extensief enz. (zie bijlage 1: Groentypen). Per element wordt de leeftijd vastgelegd en de dorpsploeg die het onderhoudt. De plantsoenelementen zijn zowel op tekening aangegeven als in een database. De gegevens uit de database en de digitale kaart (tekening) zijn gekoppeld. Hierdoor loopt de informatie uit de database en digitale kaart in het beheersysteem synchroon. Uit de groeninventarisatie kunnen zowel cijfermatige rapporten als tekeningen worden geprint (zie figuur 2). Figuur 2: Themakaart Werkpakket groen In het programma zijn werkpakketten opgesteld met arbeidsnormen en tarieven van personeel, materieel en materiaal. Hierdoor kunnen met behulp van de gegevens uit de groeninventarisatie ramingen van benodigde uren en kosten voor het groenonderhoud worden gemaakt. De werkpakketten zijn eenvoudig van opzet en een gemiddelde van de werkwijze van alle dorpsploegen. Van de opgestelde werkpakketten kunnen rapporten worden geprint (zie bijlage 2: Werkpakket gazon intensief) Planning groenbeheer Door het doorrekenen van de groeninventarisatie met de werkpakketten per groentype wordt het aantal benodigde uren voor groenonderhoud bekend. Hiervan kan in een rapport een planning per maand, eenheidsprijzen per groentype en een meerjarenplanning worden geprint (zie bijlage 3: Voorbeeld planning). 7

8 2.3 Boombeheerprogramma Inventarisatie bomen Ook voor de boombeheerinventarisatie is de gemeente ingedeeld in wijken, straten (objecten) en elementen. Een element is in boombeheer een boom of een groep bomen van dezelfde soort, hoogte en leeftijd. Bij de boominventarisatie zijn de plaats en de soortnaam van de bomen vastgelegd op tekening en zijn de inspectiegegevens opgenomen in de database. Zodoende is het mogelijk om informatie te krijgen over het beheer op korte en lange termijn en over zorgplicht van bomen Inspectie bomen De invoering van het Nieuw Burgerlijk Wetboek legt een zorgplicht op aan de beheerder van beplantingen. Dit houdt in, dat in geval van schade (veroorzaakt door een beplanting en met name bomen) de beheerder aan moet kunnen tonen alle redelijke inspanningen te hebben geleverd om de schade te voorkomen. In de praktijk en op dit moment voldoet de beheerder aan de zorgplicht als hij schriftelijk kan aantonen een controle te hebben uitgevoerd waaruit de goede staat van de beplanting blijkt. Indien bij de controle gebreken zijn geconstateerd, moet uiteraard ook schriftelijk aantoonbaar zijn wanneer en welke maatregelen zijn genomen. De zogenaamde risicobomen in het kader van de boomveiligheid zijn altijd als apart element in de inventarisatie van het boombeheerprogramma opgenomen. Dit in verband met de zorgplichtcontrole en de vastlegging van de gegevens hiervan. De bomen zijn gedeeltelijk in 2000 en 2001 geïnventariseerd en geïnspecteerd. Voor de boomcontrole dient de gemeente een duidelijk en inzichtelijk systeem op te zetten. Dit moet nog nader worden ontwikkeld Planning boombeheer De planning van boombeheer wordt niet opgebouwd uit werkpakketten, maar is gebaseerd op een bij het programma horend snoeimodel. Dit is een vrij ingewikkeld systeem waarbij de verhouding tussen takdikte en boomhoogte de basis vormen voor de benodigde uren boomonderhoud. Theoretisch een goed systeem, maar in de praktijk blijkt dat het bijhouden hiervan administratief erg arbeidsintensief is. Voor deze opzet van de planning van het boombeheer is reeds in de voormalige gemeente Borger gekozen en is doorgezet voor de hele gemeente Borger-Odoorn. In dit rapport wordt niet nader ingegaan op de planning van de uren ten behoeve van het boomonderhoud. 8

9 3. Kwantiteit 3.2 Algemeen De gemeente Borger Odoorn is een groene plattelands gemeente. De totale hoeveelheid openbaar groen is meer dan 660 hectare. Hiervan is 279 hectare openbaar groen binnen de bebouwde kom, 300 hectare openbaar groen in het buitengebied, 60 hectare op sportparken, rond sporthallen en op zwembaden, 9 hectare op begraafplaatsen, 6 hectare rond scholen, 8 hectare overig groen en 19 hectare door bewoners in gebruik. Zie bijlage 4: Groen per sectie. De hoeveelheden groen zijn een momentopname; regelmatig worden wijzigingen in de aard en hoedanigheid van het groen aangebracht. De inventarisatie van het buitengebied, de begraafplaatsen, het overig groen en het groen door bewoners in gebruik zijn (nog) niet helemaal compleet. Onder overig groen wordt het groen bij de dorpshuizen, op de gemeentewerkplaatsen, gemeentehuis, bibliotheek, brandweerkazerne, ijsbanen, picknickplaatsen en volkstuinen gerekend. In figuur 3 is de verdeling van de oppervlakte in percentages van het openbaar groengebied aangegeven. Het merendeel van het openbaar groen ligt in het buitengebied. Aan deze inventarisatie moet nog een aantal bos- en natuurterreinen worden toegevoegd. De groenoppervlakte binnen de bebouwde kom is in Borger Odoorn hoger (279 ha) dan in sporthallen/-velden 8% zw embaden 1% buitengebied 45% begraafplaatsen 1% scholen 1% overig groen 1% door bew oners in gebruik 3% Figuur 3: Verdeling oppervlakte groen openbaar groen dorpen 40% plaatsen met een vergelijkbare omvang. Gemiddeld in Nederland is de oppervlakte openbaar groen binnen de bebouwde kom bij gemeenten kleiner dan inwoners 105 hectare (bron:alterra, Databank Gemeentelijk Groenbeheer, Rapportage 2001). In bijlage 5 is per kern en per object in het kort een overzicht gegeven van de kwantiteit en de kwaliteit van het groen. De kwaliteit wordt in hoofdstuk 4 besproken. In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op het openbaar groen binnen de bebouwde kom. 9

10 3.2 Openbaar groen Per dorp In bijlage 6 wordt de oppervlakte van de groentypen van het openbaar groen per dorp weergegeven. Figuur 4 geeft dit samengevat in een grafiek weer. De kernen Nieuw Buinen, Borger, Valthermond en Drouwenermond hebben het grootste oppervlak openbaar groen binnen de bebouwde kom. De eerste drie genoemden zijn in deze gemeente de grootste kernen met de meeste inwoners en de laatst genoemde heeft het grootste oppervlak bos. In alle dorpen bestaat het grootste deel van het openbaar groen uit gras. In Borger en Nieuw Buinen is de hoeveelheid heesters het grootst (resp. 5 en 4,5 ha). Uit het groenbeheerprogramma blijkt dat de heestervakken in Borger bestaan uit veel kleine vakjes (< 50m2). Hoe kleiner de oppervlakte van een groenvak, des te groter wordt de randlengte in verhouding tot de oppervlakte. Randen van de groenvakken moeten worden geschoffeld, gesnoeid (heesters) of gestoken (gras). Dit kost veel tijd. In Borger, Nieuw Buinen en Valthermond is de hoeveelheid groen in gebruik door bewoners het grootst (resp. 3, 4 en 3,5 ha). Het groen dat door bewoners wordt gebruikt kost de gemeente niets, onderhoud van gras en bos(plantsoen) is relatief goedkoop; onderhoud van heesters (kleine vakjes!) is het meest arbeidsintensief en duur. In totaal bestaat het groen binnen de bebouwde kom voor 62% uit gras, 28% uit bos(plantsoen), 4% uit heesters en is 6% door bewoners in gebruik m2 groen borger exloo ees odoorn odoornerveen nieuw buinen klijndijk valthe buinen buinerveen drouwen drouwenerveen drouwenermond 1e exloermond valthermond 2e exloermond dorpen bos(plantsoen) heesters gras grond in gebruik Figuur 4: Openbaar groen per groentype per dorp binnen bebouwde kom in m2. 10

11 Om de dorpen qua groenoppervlak onderling te vergelijken is een grafiek gemaakt met de gemiddelde hoeveelheid m2 groen afgezet per inwoner binnen de bebouwde kom (zie figuur 5). Het landelijk gemiddelde openbaar groen per inwoner in 2001 is 41 m2 (bron:alterra, Databank Gemeentelijk Groenbeheer, Rapportage 2001); het gemeentelijk gemiddelde van Borger Odoorn in 2003 is 103 m2 binnen de bebouwde kom. Hiervan heeft Klijndijk de kleinste hoeveelheid openbaar groen per inwoner, namelijk 42 m2 en Drouwenermond de grootste, namelijk 560 m2 (veel bos!). Van de grootste kernen van de gemeente Borger Odoorn, met name Borger, Nieuw Buinen, Valthermond en 2 e Exloërmond zijn de gemiddelde hoeveelheden groen per inwoner nagenoeg even hoog, namelijk respectievelijk 83 m2, 94 m2, 93 m2 en 78 m2 per inwoner. De hoeveelheden per inwoner zeggen iets over de kwantiteit, maar niets over de functionaliteit en de kwaliteit van het aanwezige groen m2 groen borger exloo ees odoorn odoornerveen nieuw buinen klijndijk valthe buinen buinerveen drouwen drouwenerveen drouwenermond 1e exloermond valthermond 2e exloermond dorpen m2/ inwoner Landelijk gemiddelde Gemeentelijk gemiddelde Figuur 5: Gemiddelde hoeveelheid openbaar groen per inwoner binnen bebouwde kom in m2. 11

12 4. Kwaliteit 4.1 Algemeen Kwaliteit van groen is op verschillende manieren te meten. Indien het onderhoud of de inrichting van het groen te wensen overlaat, wordt dat door bewoners gemeld, zowel schriftelijk als telefonisch. Het aantal klachten is dus een graadmeter voor de kwaliteit van het groen. Daarnaast is de onderhoudstoestand van het groen bepaald door inventarisatie door eigen medewerkers. Het is op de afdeling Openbare Werken en Groen bekend welke woonwijken of groenelementen niet meer aan hun functie voldoen. In dit hoofdstuk wordt nader op de groenklachten en de bevindingen van de medewerkers van de afdeling groen ingegaan. 4.2 Groenklachten 2003 In bijlage 7 zijn alle groenklachten van 2003 tot en met juni in een schema gezet. Dit betreft alle geregistreerde klachten over het groen, zowel telefonisch als schriftelijk ontvangen. De klachten zijn gerubriceerd naar de aard van de klacht. In figuur 6 staat een totaaltelling van de groenklachten 2003 afgezet tegen inwoneraantal. Indien de klachten van half 2003 maatgevend zouden zijn voor een heel jaar, klaagt ongeveer 2,5% van de inwoners per jaar over het groen. Uit Borger komen de meeste klachten. Nieuw Buinen is qua opzet van de beplanting vergelijkbaar met Borger. Veel heestervakken en redelijk veel bomen. Het aantal klachten in Nieuw Buinen is de helft minder als in Borger. Visueel is Nieuw Buinen qua groenonderhoud niet netter als Borger; dat komt redelijk overeen. Wat daarnaast opvalt is dat uit kleine kernen verhoudingsgewijs meer klachten komen dan uit grote kernen. Waarschijnlijk is de betrokkenheid van de bewoners met hun omgeving in kleine kernen zoals Ees, Bronneger, Westdorp en Zandberg groter dan in grotere kernen. De verhouding tussen aantal klachten en inwoners is in een klein dorp snel uit verband. Dorp Klachten Inwoners Klacht per inw Hoofdkernen aantal aantal percentage/jaar Borger ,2% Nieuw Buinen ,7% Valthermond ,1% 2e Exloërmond ,6% Odoorn ,6% Exloo ,5% Kleine kernen 1e Exloërmond ,5% Buinen ,3% Buinerveen ,5% Drouwen ,0% Drouwenermond ,0% Drouwenerveen ,9% Ees ,5% Klijndijk ,1% Odoornerveen ,0% Valthe ,8% Buitengebied 2e Valthermond ,9% Bronneger ,0% Bronnegerveen ,2% Eesergroen ,7% Eeserveen ,0% Ellertshaar ,0% Exloërveen ,0% Westdorp ,8% Zandberg ,2% totaal ,5% Figuur 6: Klachten tot en met juni

13 4.3 Aard van de klachten De meeste klachten gaan over hinderlijk groen. Dit betreft zowel groen dat hinderlijk is voor de verkeersveiligheid als overhangend groen bij tuinen, bij woningen (wegnemen van het licht) en langs voet- en fietspaden. Bewoners bellen niet alleen om te klagen, maar hebben ook vaak vragen. En niet alle klachten zijn terecht. Vaak is het beleid van de gemeente niet bekend of onduidelijk. Bovendien is het inzicht van vaktechnische groenmedewerkers vaak anders dan van bewoners, die van het openbaar groen graag een kleinschalig tuintje willen maken. Er wordt vaak over het legen van bladbakken geklaagd. Bewoners moeten lang wachten voordat deze worden geleegd. In Week in Week uit wordt gemeld dat de bladbakken tot eind februari worden geleegd. Na het legen worden deze direct opgeruimd (in verband met bijstorten ander groenafval). Toch zijn er bewoners die tot eind april over het legen van de bladbak bellen. Voor sommige klachten wordt vaker dan een keer gebeld. Dit kan verschillende redenen hebben. De klacht is van minder belang en wacht tot hij met regulier werk meegenomen kan worden, de klacht is vergeten of niet goed begrepen, de klacht behoort typisch tot zomer- of winterwerk (bv. snoeien van bomen), de klacht is niet terecht of de klacht wordt niet correct en snel afgehandeld. Het frezen van stobben na het kappen van bomen duurt blijkbaar lang; hier zijn heel veel telefoontjes over binnengekomen. Ook veel telefoontjes zijn ontvangen nadat er plantsoentjes worden omgevormd naar gras. Ondanks dat bewoners een brief met informatie ontvangen over wat er in de omgeving gaat veranderen en waarom, blijven er altijd verzoeken, vragen en frustraties bestaan. Na werkzaamheden aan de weg, of het leggen en of reparaties van kabels en leidingen wordt nogal eens gebeld over slecht afgewerkte bermen of over nazakkingen van de bermen. Dit dient dan door de desbetreffende aannemer te worden verholpen. Vaak wordt dit toch door de dorpsploegen zelf opgelost. 13

14 4.4 Beschrijving klachten per hoofdkern/kleine dorpen en buitengebied Borger Uit Hunzedal, Marslanden, Bargakkers en Daalkampen komen de meeste klachten van slecht onderhoud van de groenvakken en een slechte inrichting en aanplant van de groenvakken. Bewoners van Daalkampen en Bargakkers hebben herhaaldelijk telefonisch en schriftelijke verzoeken gedaan om de onderhouds- en inrichtingssituatie te verbeteren. Tevens wordt het groenafval in deze wijken na een onderhoudsbeurt op een hoop gegooid en duurt het lang voordat het wordt opgehaald. Bewoners gaan er afval bijstorten. Over dit probleem wordt herhaaldelijk gebeld Nieuw Buinen De meeste klachten komen uit de Bloemenbuurt en dan specifiek uit de Parklaan en de Linnaeuslaan. Geklaagd wordt over teveel aan bomen en hinderlijke takken, waardoor het veelal te donker is in de woonkamers of de zon uit de tuin wordt gehouden. Inmiddels zijn er een aantal bomen weggehaald. Het frezen van de stobben van de bomen duurde weer erg lang. Hier werd weer een aantal keren over gebeld. Ook in Nieuw Buinen doet het probleem zich voor dat het groenafval te lang blijft liggen, waardoor bewoners er afval bijstorten. Hier is regelmatig over gebeld Valthermond Vanuit Valthermond wordt veel gebeld over overhangende beplanting. Daarnaast over het opruimen van snoei-, frees en bladafval e Exloërmond Klachten komen niet uit specifieke straten of buurten en gaan voornamelijk over te weelderig groeiend groen en matig onderhoud. Over bermen zijn drie klachten, waarvan twee veroorzaakt zijn door derden, het Waterleiding bedrijf en de Woningstichting Odoorn Uit Odoorn komen veel telefoontjes over snoeiwerk en hinderlijke takken. Er zijn geen wijken waaruit meer klachten komen. Er is vaak gebeld over het leeghalen van bladbakken Exloo De klachten uit Exloo bestaan voornamelijk uit loshangende, lage en hinderlijke takken van bomen Kleine kernen Voor de overige dorpen komt een wisselend aantal klachten binnen. De meeste gaan over hinderlijk groen, daarna over de onderhoudstoestand van heesters, gras en bermen, het afvoeren van blad- en ander groenafval en een klein aantal klachten over gevaarlijke bomen Buitengebied Door bewoners van het buitengebied wordt gebeld over bermen met kuilen en wat laaghangende bomen c.q. singels langs landbouwgrond. Verder zijn er weinig bijzonderheden. 14

15 4.5 Beoordeling kwaliteit groen/renovatiebehoeftigheid In bijlage 5 is per kern en per object in het kort een overzicht gegeven van de kwantiteit en de kwaliteit van het groen. De kwantiteit is in het vorige hoofdstuk besproken. De kwaliteit is beoordeeld door de medewerkers groen. Gekeken is naar de inrichting en opbouw van het groen. Voldoet de inrichting aan de functie die het groen moet vervullen. Zorgt het groen voor een positieve bijdrage aan de openbare ruimte. Zijn de bomen of is de beplanting slecht en aan vervanging toe. Aan de hand van deze inventarisatie is de beoordeling van de inrichting van het groen per kern kort weergegeven: goed, matig of slecht. Op dezelfde wijze is ook de onderhoudstoestand van het groen beoordeeld. De oudste wijken (25 á 30 jaar oud) van Borger en Nieuw Buinen zijn dringend aan herinrichting c.q. renovatie toe. Niet alleen het groen is daar aan vervanging toe, de inrichting is veelal achterhaald, straatmeubilair versleten en bomen zijn zo groot uitgegroeid dat ze overlast veroorzaken. De wijken maken een verpauperde indruk. Dit geldt in Borger bij Bargakkers, Hunzedal en Dingspil. In Nieuw Buinen is dit het geval bij de Sportlaan, en omgeving Floralaan, Parklaan en Linnaeuslaan. De aanwezige parkjes in Borger (Sassenbergen, rond vijver, Torenlaan) hebben een face-lift nodig om de gebruiks- en esthetische waarde te verhogen. In de overige kernen zijn er bepaalde elementen of straten die een opknapbeurt nodig hebben, zoals rotondes, begraafplaatsen, en delen van het openbaar groen. Bomenrijen en groepen zijn zo groot geworden, dat zij overlast bezorgen en gedund moeten worden. Bovendien zijn rijen oude bomen aan vervanging toe. Oude grote bomen laten veel dood hout vallen, zijn dan gevaarlijk en hebben vaker een snoeibeurt nodig. Dit kost veel tijd en dus veel geld. Normen voor het vervangen en renoveren van beplantingen zijn dat 2 tot 5% van de totale hoeveelheid jaarlijks vervangen dient te worden. In het budget voor het plantsoenonderhoud in de gemeente Borger-Odoorn wordt hiermee geen rekening gehouden. 15

16 5. Uren groenonderhoud 5.1 Algemeen Om het openbaar groen blijvend te laten voldoen aan de functies die het heeft, moet het groen goed beheerd en onderhouden worden. Het beheer beslaat een langere termijn (visie over een aantal jaren), waarin het einddoel en eindbeeld van beplantingen wordt vastgelegd en de wijze waarop dat door bepaald onderhoud wordt bereikt of behouden. De binnendienst is verantwoordelijk voor het groenbeleid en het daaruit voortvloeiende beheer. Het dagelijks onderhoud (netjes, schoon en veilig) wordt uitgevoerd door de buitendienst. Binnen- en buitendienst vallen onder de verantwoordelijkheid van het afdelingshoofd Openbare werken en Groen. In dit hoofdstuk wordt de organisatie en het benodigd aantal uren van het groenonderhoud beschreven. 5.2 Binnendienst In de binnendienst zijn drie medewerkers, twee ten behoeve van beleid en een administratief technisch medewerker. Binnen wordt het groenbeheerprogramma administratief bijgewerkt, kapvergunningen beoordeeld, groen in gebruik gegeven, bestemmingsplannnen ontworpen, advies gegeven, beheervoorstellen gemaakt, begroot etc. Deze nota groen-inventarisatie is door de binnendienst opgesteld. Hierop volgend zal een startnotitie groenbeleid worden gemaakt om duidelijk te maken hoe en wanneer het groenbeleid wordt uitgewerkt De binnendienst medewerkers vallen direct onder het afdelingshoofd. Zij dienen de buitendienst te benaderen als een aannemer. Een aandachtspunt is de communicatie tussen binnen- en buitendienst. 5.3 Buitendienst De buitendienst is de gemeentelijke aannemer en is opgedeeld in dorpsploegen en een facilitaire dienst. De dorpsploegen (37 medewerkers) zijn verantwoordelijk voor een vast gebiedsdeel, waaronder naast het openbaar groen ook bestratingen, straatmeubilair en andere zaken vallen. Zij werken volgens het principe van buurtbeheer. De facilitaire dienst (23 medewerkers) werkt gemeentebreed en heeft naast vele grijze ook groene hoofdtaken: het afvoeren van plantsoenafval (bermgras, takken, slootvuil, blad), aan- en afvoeren van grond en het maaien en opruimen van bermen en sloten. Het groenonderhoud in de gemeente Borger-Odoorn is opgesplitst in tien verschillende gebieden (zie figuur 7). Acht gebieden worden door eigen dorpsploegen onderhouden. De overige twee door de werkvoorzieningsschappen Wedeka en de Emco. Elke gemeentelijke dorpsploeg heeft een aanspreekpunt (1 e medewerker). Deze coördineert het werk binnen de ploeg, werkt zelf mee en is het aanspreekpunt voor bewoners met klachten. Een dorpsploeg bestaat uit drie tot zes personen. In een aantal ploegen werken banenpoolers mee. Naast de gebiedsgerichte dorpsploegen zijn er twee bovenwijkse ploegen, die gebiedsoverschrijdend werk uitvoeren en ondersteunend werk verrichten voor de dorpsploegen. De dorpsploegen worden begeleid en aangestuurd door twee buurtbeheerders, die het overkoepelende werk organiseren, materialen bestellen, budget bewaken, klachten aannemen en oplossen, controle uitoefenen op de Emco en Wedeka en overige aannemers. Er is een buurtbeheerder voor de cluster Odoorn en een voor de cluster Borger. De facilitaire dienst wordt aangestuurd door de opzichter facilitair. De buurtbeheerders en de opzichter facilitair vallen qua verantwoordelijkheid direct onder het afdelingshoofd Openbare Werken en Groen, die tevens eindverantwoordelijk is voor de buitendienst. 16

17 Figuur 7: Indeling dorpsploegen Dorpsploegen Elke dorpsploeg heeft zijn eigen gebied. De indeling naar dorpsploegen is hetzelfde gebleven als voor de herindeling. Op figuur 7 is te zien dat de cluster Borger een andere indeling van de dorpsploegen heeft als de cluster Odoorn. Dorpsploegen in de cluster Borger onderhouden een gebied binnen de bebouwde kom of een gebied buiten de bebouwde kom. In de cluster Odoorn heeft een dorpsploeg een kern met eromheen een deel buitengebied. Een tweede verschil tussen de clusters is dat de Emco in cluster Odoorn hetzelfde werkt als een dorpsploeg. In hun dorp voeren zij al het groenonderhoud uit. De Wedeka in Borger en in Nieuw Buinen (cluster Borger) onderhouden in de toegewezen wijk slechts een deel van het groen, namelijk het heesteronderhoud, het bijmaaien van obstakels in het gras en grasranden en het snoeien van de jonge bomen tot tien jaar. Het maaien van het gras en het onderhoud van de bomen ouder dan tien jaar wordt door de eigen dienst gedaan. Dit geeft in de praktijk nogal eens onduidelijkheid over de verantwoordelijkheid van de kwaliteit van het groenonderhoud in de desbetreffende wijk. Het is te overwegen dit te wijzigen. 17

18 De inzet van banenpoolers was ook in beide voormalige gemeenten afwijkend. In de cluster Odoorn worden de begraafplaats Odoorn, de omgeving van de sporthal en dorpshuis de Badde en de school in 1 e Exloërmond volledig door banenpoolers onderhouden. Bovendien worden de banenpoolers ingezet als flexibele ploeg voor alles waar de dorpsploegen niet aan toekomen. Bijvoorbeeld waterlot van bomen wegknippen, maaien rond obstakels, zwerfvuil opruimen, renovatie begraafplaats 2 e Exloërmond, sloten ontdoen van opslag en vliegende keep voor achterstallig onderhoud. In de cluster Borger is de inzet van de banenpoolers anders. Er zijn twee banenpoolers werkzaam bij de fietsenkelder en in de tuin rond het ontmoetingscentrum. Twee banenpoolers draaien mee in de dorpsploegen van Nieuw Buinen en Nieuw Buinen buitengebied. In figuur 8 zijn de hoeveelheden groen weergegeven die per dorpsploeg worden onderhouden. Hierbij valt op dat zowel de Wedeka in Borger als in Nieuw Buinen en de Emco in Valthermond de meeste heesters dienen te onderhouden. Het overzicht geeft niet de juiste hoeveelheden voor het gras voor dorpsploeg Borger Dorp en Nieuw Buinen omdat de dorpsploegen het gras in de Wedeka wijken maaien. Dit is niet in deze grafiek meegenomen. Banenpoolers onderhouden weinig groenoppervlak maar voeren specifieke werkzaamheden van het groenonderhoud uit. Openbaar groen per wijkploeg in m oppervlakte Bor ger dorp Borger buitengebied Nieuw Buinen Exloo Odoorn Valthe Veen buitengebied Wedeka Borger Wedeka Nieuw Buinen Emco Klijndijk Emco Valthermond Banenpool wijkploegen bos(plantsoen) heesters gras Figuur 8: Openbaar groen per wijkploeg in m2. 18

19 5.3.2 Werkwijze dorpsploegen De dorpsploegen zijn en voelen zich verantwoordelijk voor hun eigen deel van de openbare ruimte van de gemeente (zie bijlage 8: Enquête dorpsploegen). Op dit moment onderhouden de ploegen het groen naar eigen inzicht, beschikken over grote vakbekwaamheid en hebben veel vrijheid in het onderhouden van hun gebied. Elke ploeg heeft bepaalde plaatsen waarvan ze zelf vinden dat het netter moet zijn dan normaal; bijvoorbeeld rond scholen, openbare gebouwen, begraafplaatsen, dorpshuizen en het centrum. In voormalig Odoorn was dit groenbeheerbeleid op papier gezet; in voormalig Borger niet. Door de dorpsploegen wordt het groen netter gemaakt op een bepaald tijdstip: bijvoorbeeld rond oorlogsmonumenten voor 4 en 5 mei en het hele dorp indien er dorpsfeesten worden georganiseerd, bijvoorbeeld voordat het Sivo in Odoorn, het schaapscheerderfeest in Exloo of Oostermoer in Borger wordt georganiseerd. Omdat groenbeleid tussen de voormalige gemeenten nog niet op elkaar afgestemd is en elke dorpsploeg het groen naar eigen inzicht onderhoudt zijn in de praktijk nog steeds verschillen waar te nemen in de kwaliteit van het groenonderhoud van de verschillende kernen. Gestreefd zal moeten worden naar een op elkaar afgestemd groenonderhoud. In het kader van buurtbeheer wordt naast het groenonderhoud werkzaamheden verricht aan het grijze vakgebied, namelijk klein straatwerk, verkeersborden schoonmaken en rechtzetten, paaltjes rechtzetten, zwerfvuil rapen, papierbakken legen, hoekjes handmatig vegen, vegen rond de glasbakken, handmatig putjes scheppen, chemische onkruidbestrijding op bestrating, enz. De uren die de dorpsploegen hieraan werken komen op het boeknummer van plantsoenen in de begroting terecht. Dit vraagt om bijstelling. Werkzaamheden worden ook verricht in het kader van gladheidsbestrijding, assistentie bij rioleringswerk, volksfeesten, fietspaden, onderhoud gereedschap, machines en schaftwagens. Niet duidelijk is of deze uren in de begroting op het juiste boeknummer terecht komen Transport In een gemeente als Borger-Odoorn met een groot buitengebied zijn de transporturen een grote kostenpost. Door de grote afstanden van de werkplaatsen naar de werkzaamheden in het buitengebied gaat veel tijd verloren. In de meeste gevallen wordt dan ook gebruik gemaakt van een schaftwagen. Nadeel is dat goed gepland moet worden welk gereedschap nodig is. Gaat er wat materieel of gereedschap stuk zijn de ploegen genoodzaakt naar Borger of Exloo te gaan voor reparatie hiervan. De bovenwijkse medewerkers verzorgen een groot deel van het transport voor het rondbrengen van nieuw klein gereedschap, benodigd materiaal, ophalen van defect gereedschap c.q. machines, het verplaatsen van kleinere machines tussen de ploegen en het verplaatsen van de schaftwagens. Gestreefd moet worden naar het terugdringen van de transporturen. 5.4 Klachtenregeling Voor klachten kunnen bewoners bellen van maandag tot en met vrijdag tussen en uur op het speciale telefoonnummer van buurtbeheer. Hier komen de meeste klachten (ongeveer 90%) binnen over het dagelijks onderhoud van het groen. Daarnaast wordt tijdens gewone kantooruren regelmatig gebeld, komen af en toe bewoners op kantoor of bij de dorpsploegen langs om wat te vragen en worden klachten schriftelijk gemeld. De buurtbeheer telefoon wordt bemand door de buurtbeheerders zelf. Zij zijn verantwoordelijk voor de afhandeling van de klachten door de diverse dorpsploegen van de buitendienst. De klachten worden geregistreerd en de datum en de wijze van afhandeling genoteerd. 19

20 5.5. Uitbesteed werk Het groenonderhoud wordt in een aantal wijken in Borger en Nieuw Buinen uitbesteed aan de Wedeka. Het maaiwerk wordt door de eigen dienst uitgevoerd. In Klijndijk en Valthermond wordt het groenonderhoud uitbesteed aan de Emco. Daarnaast worden op dit moment nog een aantal werkzaamheden uitbesteed, namelijk chemische onkruidbestrijding op bestratingen, het groot onderhoud van de sportvelden, het schoonmaken en maaien van bermsloten en bermen. 5.6 Planning groenbeheer De planning in het groenbeheerprogramma geeft een overzicht van het aantal benodigde uren voor het groenonderhoud. De normen en frequenties, gebruikt in het groenbeheerprogramma zijn gemiddelden voor alle dorpsploegen. Zoals boven omschreven werkt iedere dorpsploeg naar eigen inzicht. Met verschillen in onderhoudsfrequentie, kwaliteit van het groenonderhoud, vaktechnisch inzicht, arbeidsomstandigheden of leeftijd van groenmedewerkers is in de berekening geen rekening gehouden. Eveneens geven ontbrekende hoeveelheden in de inventarisatie een vertekend beeld in de urenberekening (begraafplaatsen, bos- en natuurgebieden en dorpshuizen). Het aantal uren wat het groenbeheerprogramma uitrekent is een globale benadering van de werkelijkheid. Er is rekening gehouden met een uur transport per werkdag. In figuur 9 staat een totaal urenoverzicht per beheergroep. Deze gegevens moeten gezien worden als een eerste opzet. Indien het benodigd aantal uren in het groenbeheerprogramma wordt uitgerekend blijkt dat vooral heesters en gazon een groot gedeelte van de uren voor onderhoud uitmaken. Maatregelen ter verbetering van het onderhoud hebben vooral nut bij deze groentypes. In verhouding op het totaal groenareaal is de oppervlakte gras 72% en heesters 3%. Voor relatief weinig oppervlak heesters zijn heel veel uren groenonderhoud nodig. Beheergroep 005 BOS Aantal uren SINGELS HOUTWAL BOSPLANTSOEN HEESTERS BODEMBEDEKKERS BLOKHAGEN HAGEN GROTE HAGEN VASTE PLANTEN BLOEMBAKKEN GRAS SPORTVELDEN GAZON INTENSIEF (26X) GAZON EXTENSIEF (13X) RUWGRAS ECOGRAS BERMEN ECOBERM GRAS TALUD OVERIG Totaal over dit rapport : Figuur 9: Totaal urenoverzicht per beheergroep 20

21 5.6.1 Uren per dorpsploeg In de gemeentebegroting zijn per dorp de uren geraamd. Geraamde uren zouden ervaringscijfers van voorgaande jaren moeten zijn. Dit is niet zo. Geraamde uren werden steeds overgenomen van eerdere begrotingen. Voor 2004 is sinds lange tijd weer geraamd op basis van werkelijke uren. Door de afdeling Openbare Werken en Groen worden de uren geregistreerd. Tot voor kort werd er weinig aandacht aan de juistheid van de boekingen en de urenbriefjes geschonken (verbetertraject is gestart). Hierdoor zijn de plantsoenposten meer buurtbeheerposten geworden waar zowel de uren van groenonderhoud als het grijze onderhoud van het openbaar gebied (bestrating, borden, paaltjes, zwerfvuil, papierbakken e.d.) op worden geschreven. Over het algemeen worden door de dorpsploegen meer uren op de plantsoenposten geboekt als in de begroting was geraamd. Het is niet bekend hoe de verdeling van de uren tussen het grijs- en het groenonderhoud is. In figuur 10 zijn de te vergelijken uren (nl. plantsoen, sport, begraafplaatsen, zwembaden e. d.) uit de gemeentebegroting naast de berekende uren van het groenbeheerprogramma gezet. Dit schema moet worden gezien als een eerste opzet van de urenberekening met het groenbeheerprogramma. In verloop van de tijd zullen de berekeningen zich verfijnen en verbreden en dus meer naar werkelijkheid kunnen worden ingevuld. Eveneens zal meer inzicht moeten worden verkregen in de werkelijk gemaakte uren van de buitendienst. Uren Onderhoudsploeg groen G&B Verschil Begroot uren groen % *1000 *1000 Exloo 3,9 3,7 4 Odoorn 4,6 5,0-9 Valthe Emco Klijndijk 3,6 1,1 3,5 1, en 2 Exloermond 3,4 6,8-50 Emco Valthermond Borger Wedeka Borger Buitengebied Zand Nieuw Buinen Wedeka Nieuw Buinen Buitengebied Veen Totaal 9,8 7,4 10,1 3,7 5,7 7,1 2,1 62,5 9,1 5,6 8,6 7,1 5,8 6,3 4,9 67, Bij 50 % WSW productiviteit 48,4 67,7-29 Figuur 10: Vergelijk uren gemeentebegroting/groenbeheerprogramma per onderhoudsploeg In totaal zijn er 8 % minder uren begroot dan nodig zijn voor het uitvoeren van degelijk groenonderhoud. Het lijkt erop dat het groenonderhoud niet volgens het huidige werkpakket uitgevoerd kan worden of dat er te weinig uren in de begroting zijn opgenomen. Opvallend zijn de grote verschillen bij de dorpsploegen die het buitengebied onderhouden, 48 % bij dorpsploeg Buitengebied Zand, 56 % bij dorpsploeg Buitengebied Veen en 50% bij 1 e / 2 e Exloërmond. Uit dit vergelijk lijkt het dat dorpsploeg Borger 31% uren teveel toebedeeld heeft gekregen in de begroting. 21

22 Bij de buitengebied ploegen kan de oorzaak van het grote verschil zijn dat een groot deel van het standaard werkpakket niet wordt uitgevoerd, werk wat blijft liggen of incidenteel wordt uitbesteed (bijvoorbeeld snoeien van singels) of een foutieve beheertype of werkpakket voor bijvoorbeeld grasonderhoud in het buitengebied. Dit dient nog nader onderzocht te worden. Bij dorpsploeg Borger kan het verschil komen door de extra werkzaamheden in de winkelkern, zoals extra zwerfvuil verwijderen en frequenter knippen van hagen, meer schoffelen van heestervakken, het versnipperde en verpauperde karakter van de groenvakken. Dit dient nog nader te worden onderzocht. Indien er rekening wordt gehouden dat de werkvoorzieningsschappen Wedeka en Emco 50% productiviteit leveren dan neemt het tekort van het aantal uren toe tot 29 %. Op de plantsoenposten boeken de dorpsploegen in werkelijkheid meer uren dan begroot. Dit komt overeen met bovenstaand urenoverzicht. Er zijn in de gemeente diverse woonwijkuitbreidingen geweest waarbij het groenareaal toenam. Hier zijn geen extra uren van het buitendienstpersoneel tegenover gezet. 22

23 5.6.3 Uren vergelijk per sectie In figuur 11 per sectie zijn de uren in de begroting 2003 per onderdeel, namelijk plantsoen, sport, scholen e.d. vergeleken met de uren uit het groenbeheersysteem. Het valt op dat voor een aantal onderdelen te weinig uren in de begroting zijn opgenomen. Bij de scholen is in de begroting ongeveer 200 uur opgenomen. Volgens het groenbeheerprogramma is er ongeveer 3000 uur werk. Dat zijn bijna drie manjaren (fte). De uren, die worden besteed aan dit onderhoud moeten uit andere groenwerkzaamheden worden onttrokken. Het groen op en rond de schoolpleinen wordt door de dorpsploegen onderhouden. De uren worden geboekt op de plantsoenposten. Dit is een afspraak uit het verleden. De uren voor het onderhoud van het groen in de begroting van 2003 komen vrijwel overeen met de uren die het groenbeheerprogramma berekent. Het betreft hier wel een vergelijking van het totaal aantal uur met een niet geheel complete inventarisatie van de oppervlakte van het groen van begraafplaatsen en plantsoen buitengebied. Uren in begroting 2003 Uren *100 Uren volgens G&B Uren *100 Verschil in % Boeknummers Scholen Sportvelden Zwembad Plantsoen Begraafplaatsen Overig Totaal Figuur 11: Vergelijk uren gemeentebegroting /groenbeheerprogramma per sectie 23

24 6. Kosten groenonderhoud 6.1 Gemeentebegroting In dit hoofdstuk wordt een zo goed mogelijk overzicht gegeven van de kosten van het groenonderhoud. Zo goed mogelijk omdat voor de kostenberekening en vergelijkingen, aannames zijn gedaan en veel rekenwerk is uitgevoerd. De kosten van het groenonderhoud zijn in de huidige gemeentebegroting namelijk over een groot aantal grootboeknummers verdeeld. Door bepaalde grootboeknummers naar rato te verrekenen (bijvoorbeeld bermen en bomenonderhoud), kunnen bij benadering kosten worden weergegeven per sectie en eenheidsprijzen per dorp worden berekend. In dit hoofdstuk wordt het kostenplaatje nader toegelicht. 6.2 Totaal groenonderhoudskosten Het onderhoud voor het openbaar groen in 2003 kost inclusief het boomonderhoud binnen de bebouwde kom , buiten de bebouwde kom , op sportterreinen en rond sporthallen , op zwembaden , begraafplaatsen , scholen en overig groen (dorpshuizen, werkplaatsen e.d.). In totaal De kosten (uren) van groenonderho ud rond scho len zijn grotendeels opgenomen in het groenonderhoud binnen de bebouwde kom. In figuur 12, verdeling groen kosten zijn deze cijfers in verhouding weergegeven. In vergelijk met figuur 3, verdeling oppervlakte groen uit het hoofdstuk kwantiteit wordt de verhouding in oppervlakte en kosten duidelijk. Het buitengebied is dan relatief gezien het goedkoopst in onderhoud. Het openbaar gr oen in de dorpen en begraafplaatsen zijn in verhouding het duurst. Door bewoners is 3% openbaar grondgebied in gebruik. Dit kost de gemeente geen groenonderhoud skosten (wel administratiekosten). overig groen 2% scholen 0% begraafplaatsen 8% zw embaden 2% door bew oners in gebruik 0% sporthallen/-velden 9% openbaar groen dorpen 51% buitengebied 28% Figuur 12: Verdeling groenkosten 24

25 6.3 Gemiddelde groenonderhoudskosten per m2 per kern Het berekenen van een gemiddelde per m2 groenonderhoud is erg lastig met de huidige opbouw van de begroting. Per dorpsploeg is het mogelijk een gemiddelde uit te rekenen. Deze cijfers zijn niet reëel om de ploegen onderling te vergelijken omdat de eenheidsprijs van het te onderhouden groen in het buitengebied veel lager is dan die van het groen binnen de bebouwde kom. Alleen de dorpsploegen buitengebied Zand en buitengebied Veen van cluster Borger werken geheel in het buitengebied. De overige ploegen werken deels binnen en buiten de bebouwde kom. Deze eenheidsprijzen zijn daarom niet vergelijkbaar. Landelijk zijn de gemiddelde cijfers van een groot aantal gemeenten met betrekking tot het groenonderhoud verzameld en bewerkt door Alterra, Databank Gemeentelijk Groenbeheer (rapportage 2001). Deze databank benadert de samenstelling van het groen en vergelijkt gemeenten van een bepaalde grootte met hoeveelheden en eenheidsprijzen. Op dit moment worden alleen eenheidsprijzen vergeleken van het groenonderhoud binnen de bebouwde kom; er wordt niet gekeken naar de kwaliteit van het groenonderhoud. In de gemeente Borger - Odoorn is in de plantsoen grootboeknummers geen onderscheid tussen binnen en buiten de bebouwde kom. Aan de hand van de inventarisatiegegevens en de eenheidsprijzen van de buitengebiedploegen Zand en Veen (aanname dat deze prijzen ook gelden voor het overige buitengebied) zijn per kern de gemiddelde groenonderhoudskosten per m2 berekend binnen de bebouwde kom. De gemiddelde kosten zijn weergegeven in figuur 13 en zijn exclusief boomonderhoud. Tevens is hier het landelijk gemiddelde vermeld. In figuur 13 valt op dat het landelijk gemiddelde ( 1,21) boven alle eenheidsprijzen uitsteekt, daarna komt Borger ( 1,02), Nieuw Buinen ( 0,67) en Exloo ( 0,63). In de dorpen in het buitengebied is het groenonderhoud het goedkoopst, namelijk 0,21 per m2. 1,40 1,20 1,00 1,02 1,21 euro per m2 0,80 0,60 0,63 0,54 0,67 0,54 0,54 0,51 0,40 0,32 0,32 0,20 0,21 0,21 0,21 0,21 0,21 0,21 0,21 - Borger Exloo Ees Odoorn Odoornerveen Nieuw-Buinen Klijndijk Valthe Buinen Buinerveen Drouwen Drouwenerveen Drouwenermond 1e Exloermond Valthermond 2e Exloermond landelijk gemiddelde kernen euro per m2 Figuur 13: Gemiddelde groenonderhoudskosten per m2 binnen bebouwde kom 25

26 Indien men bovenstaande cijfers bekijkt lijkt het er dus op dat het groen in de gemeente Borger Odoorn voor een redelijke kostprijs wordt onderhouden. Dit zou kunnen omdat deze gemeente veel meer gras onderhoudt dan landelijk gemiddeld. Binnen de bebouwde kom is het aandeel gras in Borger Odoorn 62% en landelijk 45%. Borger steekt er in deze gemeente met de kostprijs bovenuit. In dit dorp is de oppervlakte heesters en het aantal kleine groenvakjes het grootst. Dit kost extra arbeidsuren en dus een hogere eenheidsprijs. Daarnaast is het groen in een aantal wijken van Borger aan vervanging toe. Renovatiebehoeftig groen, kleine vakjes, slecht ingerichte, rommelige hoekjes kosten extra tijd en geld om te onderhouden. Bovendien komen er meer klachten van bewoners van dat kleinschalig groen. Bij het kostenvergelijk dient rekening te worden gehouden dat de opzet van de begroting van 2003 is gebruikt. In deze begroting zijn weinig uren van de binnendienst doorgerekend naar de plantsoenposten (dit is in 2004 verbeterd) en zijn de kosten voor uitbreidingen van het groenareaal door bestemmingsplannen wegbezuinigd. Daarnaast toont hoofdstuk 5, figuur 10, dat er meer uren van de buitendienst nodig zijn om het groen te onderhouden. Het kan dus zo zijn dat in werkelijkheid de eenheidsprijzen hoger zijn. In het hoofdstuk 5 is naar voren gekomen dat er weinig groenonderhoudswerk wordt uitbesteed. Dit betekent dat arbeidskosten van eigen dienst bepalend zijn voor het grootste gedeelte van de kosten. Door de uren van zowel de binnendienst als de buitendienst beter te administreren en de begroting beter in te delen kan meer duidelijkheid en inzicht worden verkregen in de kosten van het groenonderhoud. Hier zal in de komende jaren aan worden gewerkt, zodat steeds zuiverdere gegevens beschikbaar komen. 26

27 7. Samenvatting Deze groen-inventarisatie maakt de beschikbare gegevens van het groenbeheerprogramma, de begroting en de praktijk inzichtelijk. In het kort volgen hier de belangrijkste items en aandachtspunten uit de voorgaande hoofdstukken: Het groenbeheerprogramma is een rekeninstrument om met behulp van de inventarisatie groen en normen benodigde uren voor het groenonderhoud te berekenen De groeninventarisatie dient in de komende jaren nog verder compleet te worden gemaakt en mutaties dienen te worden bijgehouden. De wijze van boomcontrole en de opbouw van het boombeheerprogramma dient kritisch te worden bekeken en eventueel gewijzigd. De totale hoeveelheid openbaar groen is 660 ha. Binnen de bebouwde kom (279 ha) bestaat het openbaar groen voor 62% uit gras, 28% uit (bos)plantsoen, 4% uit heesters en is 6% door bewoners in gebruik. Gemiddeld is er in Borger-Odoorn veel openbaar groen binnen de bebouwde kom: namelijk 103 m2 per inwoner, landelijk is dat 41 m2 per inwoner. Borger en Nieuw Buinen hebben de grootste oppervlakte heesters. In Borger zijn de meeste kleine groenvakjes. Heesteronderhoud en kleine vakken vragen veel onderhoudsuren. Jaarlijks klaagt ongeveer 2,5% van de inwoners over het groen. Uit Borger komen in verhouding de meeste klachten. In Borger is ook het meest kleinschalig groen en zijn de wijken Kampakkers, Hunzedal en Dingspil aan renovatie toe. Jaarlijks dient 2 tot 5% van het totale groen gerenoveerd te worden. In de gemeentebegroting wordt hiermee geen rekening gehouden. Het opstellen van het groenbeleid en daaruit volgend beheer is een taak van de binnendienst Openbare Werken en Groen. Op deze groen-inventarisatie volgt een startnotitie over de wijze waarop het groenbeleid gestalte krijgt. Het groenonderhoud is verdeeld over tien gebieden. Het groen wordt door acht dorpsploegen en twee werkvoorzieningsschappen naar eigen inzicht en vakbekwaamheid uitgevoerd. Hierdoor ontstaan tussen kernen verschillen in de kwaliteit van het onderhoud van het groen. Gestreefd zal moeten worden naar een op elkaar afgestemd groenonderhoud. Het werkvoorzieningsschap Wedeka onderhoudt nu slechts een deel van het groen. Voor de duidelijkheid is het te overwegen om de Wedeka een afgebakend gebied toe te wijzen, met daarin het totaal groenonderhoud. Transporturen hebben een groot aandeel in de groenonderhoudsuren. Hier moet kritisch naar worden gekeken. De Emco en Wedeka onderhouden de meeste heesters. Het onderhoud van heesters en gras kosten de meeste uren uren voor heesteronderhoud en uren voor grasonderhoud. Heesters beslaan maar 4% van het groenoppervlak. Voor meer inzicht in het werkelijk besteedde aantal uren voor groenonderhoud dienen de urenboekingen van binnen- en buitendienst meer aandacht te krijgen. Er zijn in de gemeente diverse woonwijkuitbreidingen geweest waarbij het groenareaal toenam. Hier zijn geen extra uren van het buitendienstpersoneel tegenover gezet. De totaalkosten van het groenonderhoud zijn Landelijk gemiddeld zijn de onderhoudskosten voor het groen binnen de bebouwde kom per m2 1,21; Borger is voor het groenonderhoud in onze gemeente de duurste kern, namelijk 1,02. In de berekende eenheidsprijzen zijn waarschijnlijk niet alle kosten opgenomen. Door de gemeentebegroting anders op te zetten voor het groenonderhoud kunnen betere en eenvoudiger kostenvergelijkingen worden gemaakt. In de gemeentebegroting dient geld opgenomen te worden voor renovaties van groen en voor uitbreidingen van het groenareaal door bestemmingsplannen. 27