Schijnwerper op de medische afdeling

Transcriptie

1 Driemaandelijks tijdschrift: okt-nov-dec 2007 Afgiftekantoor 2400 Mol 1 - Erkenningsnr. P OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B Mol 1 12/17003 Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners Activiteitenkalender Schijnwerper op de medische afdeling WINTER 2007 Vrijdag 14 december (OPZ forum) lunchcauserie om 12.00u: Doortje Kal Kwartiermaken (Werken aan ruimte voor mensen met een psychiatrische achtergrond) Momenteel zijn er zeven psychiaters, één neurologe, één neuropsychiaterrevalidatiearts en vijf kinderpsychiaters werkzaam in het OPZ Geel. Voor de somatische zorg kunnen wij beroep doen op drie algemene artsen in dienstverband en twee deeltijdse artsen-consulent. Voor een specifiek project Gezinsdagbehandeling doen wij bijkomend beroep op een consulent-kinderpsychiater, dr. Sofie Michels. Patiëntenzorg in al zijn aspecten (biopsychosociaal) staat natuurlijk centraal. Kwaliteitszorg wordt beoogd en ook opgelegd van overheidswege. Wij verzorgen in het OPZ drie soorten medische wachtdiensten (psychiatrie, kinderpsychiatrie, somatiek), waarbij wij beschikbaar en bereikbaar zijn voor de verwijzers en continuïteit van zorgen garanderen. Dit vergt ook een goed bijgehouden psychiatrisch dossier en de nodige verslaggeving voor de verwijzers. Klinische paden waarbij elke fase van het patiënt zijn planmatig uitgetekend wordt volgens evidence-based medicine principes zijn aan de orde. Diverse registraties worden ons opgelegd. Er moet veel overleg zijn met medewerkers in de multidisciplinaire teams en er zijn wettelijk verplichte comités (ziekenhuishygiëne, geneesmiddelen, medisch materiaal, voeding, ethiek, medische raad, medische staf, kwaliteitszorg, beheer van veiligheid e.a.). Er wordt van de OPZ-psychiaters verwacht dat zij de meest diverse taken verrichten. De regionale noden en vragen overtreffen soms wat wij kunnen aanbieden, zeker in de kinderpsychiatrie. Een beperkte opnamecapaciteit op onze kinderpsychiatrie zorgt ervoor dat crisisinterventie (opname) problematisch kan zijn en dat er nog meer behoefte is aan ambulante poliklinische opvang, waarbij de mobiele equipe een alternatief is in een aantal gevallen. Psychiatrische thuiszorg en partiële hospitalisatie zijn ongetwijfeld van aanvullend belang en verdienen de nodige aandacht. Hoewel sommige projecten, van overheidswege opgelegd, vernieuwend kunnen zijn, zullen psychiaters selectief moeten oordelen wat bij de psychiatrie thuishoort en wat niet, en blijven artsen en artsen-psychiaters levensnoodzakelijk voor de basiszorgen die de patiënt nodig heeft. Jef Wouters Medisch Directeur Pieter Jans Administrateur-generaal OPZ Geel 2007 / 1

2 Psychiater Céline Scheerlinck Dokter Céline Scheerlinck is sinds enige weken aan de slag als gerontopsychiater in het OPZ Geel. Ze werkt bij de open opnameafdeling waar vooral ouderen met acute psychiatrische problemen worden opgevangen. Daarnaast werkt ze ook in de Dagkliniek en in de Behandeleenheid van de divisie Ouderen en in t Poorthuis, de dagkliniek voor volwassenen. Céline Scheerlinck hecht veel belang aan een goed werkend multidisciplinair team en aan een optimale verstandhouding met familie, huisartsen en andere hulpverleners. Van waar uw interesse voor de problematiek van ouderen en psychiatrie? Dr. Céline Scheerlinck: Ik heb twee jaar geleden gewerkt op de gerontopsychiatrische afdeling van het AZ Sint-Jan in Brugge onder leiding van dr. Lieve Lemey. Daar heb ik de ouderenpsychiatrie leren kennen en ook ervaren dat de complexiteit ervan vaak miskend wordt. Dat complexe betekent dat je als psychiater nauw moet samenwerken met neurologen, somatische artsen, psychologen en zo. Je kunt een correcte diagnose enkel stellen als je met een goed team samenwerkt. Ook een goede verpleegkundige, ergotherapeut en maatschappelijk werker hebben daar een belangrijke rol in. Die multidisciplinaire aanpak spreekt mij enorm aan. Wat is volgens u specifiek aan de benadering van ouderen met een psychiatrische problematiek? Dr. Céline Scheerlinck: Ik heb net al even gewezen op de complexiteit van de meeste psychiatrische problemen bij ouderen en op de noodzaak om vanuit verschillende disciplines samen te werken. Belangrijk is ook de sociale context van de patiënt. Voor een oudere die niet meer werkt, een beperkt sociaal netwerk heeft en al met verlies in zijn eigen omgeving is geconfronteerd, is familie zeer belangrijk. Je moet partner, familie, kinderen, kleinkinderen serieus nemen en betrekken om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen op de problematiek. En ten slotte speelt ook de factor tijd een grote rol wanneer je aan dergelijke complexe problematiek moet werken. Je moet echt tijd maken voor de patiënt en zijn verhaal; betrokkenheid tonen; de juiste manier van praten hanteren je mag zeker niet te directief of afstandelijk uit de hoek komen stap voor stap een goede relatie opbouwen. Hoe ziet u uw rol als psychiater in het team? Dr. Céline Scheerlinck: Ik ben absoluut een teamspeler. De psychiater mag dan wel een belangrijke eindverantwoordelijkheid hebben bij de behandeling van patiënten, maar ik zou geen goede psychiater zijn als ik niet zou kunnen rekenen op een goed team. Voor mij hebben verpleegkundige, therapeut, maatschappelijk werker en psycholoog een evenwaardige inbreng. Het therapeutisch beleid staat of valt voor een groot stuk met de kwaliteit van hun werk. Ik hecht dan ook veel belang aan het goed functioneren van de hele ploeg. Wat vindt u belangrijke elementen om kwaliteitsvol te kunnen werken? Dr. Céline Scheerlinck: Uiteraard in de eerste plaats het teamwerk: iedereen in het team moet zijn of haar rol correct opnemen en een gelijkwaardige inbreng leveren. Daarnaast vind ik tijd nemen ook belangrijk wanneer je met oudere mensen naar een resultaat toe werkt. Het gaat hier niet zo snel vooruit als met volwassenen en daar moeten we leren mee omgaan. En ik ben gewonnen voor een goede samenwerking met verwijzers, huisartsen, hulpverleners in de thuiszorg, enzovoort. Van hen kan ik veel leren over wat een patiënt in zijn of haar eigen omgeving aankan: kan zij nog koken? Lukt het om het huishouden te doen? Hoe functioneert een patiënt wanneer hij alleen thuis is? Dat is voor mij belangrijke informatie in het beoordelingsproces. En ik kan dan vanuit onder andere mijn expertise en de inbreng vanuit het team van de afdeling voor een juiste diagnose en een behandelplan zorgen. Hoe ziet u uw relatie met verwijzers en andere artsen? Dr. Céline Scheerlinck: Ik probeer er een prioriteit van te maken om snel de ontslagbrief te schrijven, al is dat in de praktijk niet altijd mogelijk vanwege het drukke werkschema. Ik zal ook gemakkelijk eens de telefoon nemen om tegen het moment van ontslag met de huisarts te overleggen wat mogelijk is en hoe we verdere zorg kunnen voorzien. Een huisarts heeft daarin een belangrijke taak. Ik hoop trouwens ter gelegenheid van symposia of avondseminaries snel huisartsen en andere confraters uit de regio persoonlijk te leren kennen. Johan Claeys 2 / OPZ Geel 2007

3 CITIZEN: integratie door kunst Kunst en psychiatrie gaan in het OPZ Geel samen in Kunsthuis Yellow Art dat zijn ateliers heeft aan de Pas 204. Een huis aan de rand van de campus waar mensen naartoe komen die artistiek begaafd zijn, maar die omwille van hun psychische stoornis al dan niet tijdelijk een aangepast kader nodig hebben om zich te ontplooien. Het huis ook waarin Jan Hoet opgroeide als zoon van een arts, verbonden aan het OPZ. Het Kunsthuis is geen therapeutisch centrum of dagactiviteitencentrum: het artistieke staat centraal. Mensen van verschillende divisies, ex-patiënten en mensen met psychische problemen uit de omgeving kunnen er terecht. Belangrijk is de steeds terugkerende samenwerking met externen: kunstenaars, stad, cultuurcentrum, academie, organisaties. waarbij reïntegratie en destigmatisering in praktijk gebracht worden. Eén van de kunstenaars waarmee Yellow Art drie jaar samenwerkte, was de Ier Brian Maguire. Hij werd in 2003 geselecteerd voor kunst in opdracht voor de nieuwbouw van de volwassenendivisie. Maguire kwam interactief door middel van workshops met de patiënten tot een artistiek voorstel en heeft dit uiteindelijk gerealiseerd onder de naam Citizen. Maguire vindt, Beuys indachtig, dat leven kunst is en kunst leven. Ieder mens is een kunstenaar. Hij ziet kunst ook als een instrument voor sociale en geestelijke verandering. Zijn maatschappelijk engagement bestaat er onder andere in outcasts te rehabiliteren en hen de plaats te geven die hen toekomt, namelijk die van gelijkwaardigheid. Hij wil hen erkennen. Eerder deed hij vergelijkbare kunstprojecten in de favela s van Sao Paulo (24e Biënnale Sao Paulo 1998) en in een vrouwengevangenis in New York (the Bayview Project 2002). Citizen bestaat uit 3 delen: Geschilderde portretten door de kunstenaar van patiënten, personeel en pleeggezinnen. Deze portretten hangen momenteel in de gebouwen van het OPZ en in een pleeggezin. Uit de portretten zelf kan je niet afleiden wie patiënt is en wie niet. Lithografieën gemaakt op basis van werken van patiënten/deelnemers aan de workshops. Brian Maguire selecteerde 12 werken uit de workshops die, gespreid over +/- 2 jaar, plaatsvonden. Hij maakte er grote kleurenlitho s van. De litho s werden samen ondertekend door de oorspronkelijke maker en door de kunstenaar. Ze hangen ook in de gebouwen van het OPZ. 2 reeksen van 12 litho s kregen echter hun bestemming in openbare gebouwen in de stad. Door deze werken op verschillende plaatsen in de stad tegen te komen, doorbreekt Citizen de grenzen tussen psychiatrie en samenleving en draagt bij tot de destigmatisering. Op deze manier brengt Citizen ook hulde aan Geel, als eeuwenoude bakermat van de psychiatrische gezinsverpleging. Het derde luik van Citizen, zijn 135 werken uit de workshops die door Brian Maguire persoonlijk werden ingekaderd en opgehangen in de patiëntenkamers van de volwassenendivisie. Door deze zelf in te kaderen en op te hangen, behandelt de kunstenaar al deze werken zoals hij zijn eigen werk behandelt. Bedoeling is dat de werken op regelmatige basis vervangen worden zodat dit een levend kunstwerk wordt. Van Citizen verscheen zopas de catalogus, te koop voor 15. Bestellen via communicatie@opzgeel.be. Voor meer info over Kunsthuis Yellow Art: info@yellowart.be website: Ria Govaerts Coördinator Kunsthuis Yellow Art OPZ Geel 2007 / 3

4 Doel Geïntegreerde zorg voor ouderen met een langdurige en complexe problematiek Hulpverleners en mantelzorgers in de thuiszorg en in de residentiële niet-psychiatrische sector ondersteunen met kennis en vaardigheden over ouderen met een chronische en complexe psychiatrische problematiek. Hulpverleners hebben veelal geen specifieke opleiding gehad voor het omgaan met ouderen met een chronische en complexe psychiatrische problematiek. Enerzijds kan dat leiden tot een vroegtijdige residentiële opname van een oudere, maar anderzijds ook tot burn-out van de hulpverlener omdat zijn taakinhoud te belastend is. Het aanbieden van een casusgerichte ondersteuning en vorming kan dat voorkomen. Door kennisoverdracht tussen de verschillende zorgvoorzieningen kan de begeleiding van de oudere en zijn omgeving op een meer kwaliteitsvolle manier uitgebouwd worden. Dat heeft zowel voor de oudere als de hulpverlener een meerwaarde. De dienstverlening is kosteloos. Doelgroep en indicaties alle ouderen boven de 60 jaar met een chronische en complexe psychiatrische problematiek; tijdens de begeleiding ervaren hulpverleners een nood aan ondersteuning qua kennis en vaardigheden om met deze ouderen verder te kunnen gaan; vanwege de chronische problematiek verlopen veranderingsprocessen zeer traag en moeilijk; het stapsgewijs uitbouwen van een behandelplan samen met de coördinator van het therapeutisch project is gewenst; de oudere gaat akkoord met de ondersteuning vanuit het therapeutisch project; enkel voor inwoners van het arrondissement Turnhout. Deze ondersteuning geldt ook voor mantelzorgers. Therapeutisch projectcoördinator De coördinator is de spilfiguur. Zij heeft kennis van psychiatrische ziektebeelden en heeft veel ervaring in het omgaan met ouderen met een chronische en complexe psychiatrische problematiek. Ze ondersteunt de hulpverleners bij casusgerichte vragen door het geven van vorming (kennisoverdracht) en het bespreken van mogelijke houdingen en vaardigheden die in het werkveld kunnen toegepast worden. De coördinator biedt deze ondersteuning aan zowel teams als individuele hulpverleners. Aanmelding De vraag tot zorgcoördinatie kan aan de projectcoördinator worden gesteld door een hulpverlener, de cliënt zelf of zijn omgeving. De projectcoördinator is ook ter beschikking voor alle vragen van verwijzers om verdere informatie. Projectcoördinator Christa Daems telefoon (GSM): (tijdens de kantooruren) Secretariaat divisie Ouderen: Partners OPZ Geel SIT/GDT Turnhout CGG Noorderkempen WZC Ter Kempen Erkenning Dit project heeft een erkenning van de federale overheid als therapeutisch project. Meer informatie over deze projecten kan U vinden via OPZ Geel 2007 / 4

5 Zorgcoördinatie Netwerk Rehabilitatie Doel De samenwerking organiseren en optimaliseren tussen verschillende instanties die elk bezig zijn met een stuk van de zorg aan volwassenen met een complexe en langdurige psychische problematiek. Deze doelgroep ervaart moeilijkheden op diverse levensdomeinen en heeft een complexe zorgvraag. Meerdere instanties bieden hen een vorm van hulp. Met dit project willen de initiatiefnemers die hulpvormen op elkaar afstemmen, een eenduidige bejegening van de patiënt nastreven en een eenvormige methodiek hanteren bij de begeleiding. Daartoe wordt cliëntoverleg georganiseerd rond elke cliënt en wordt een zorgplan op maat opgesteld. Het netwerk Rehabilitatie zal de patiënt een meer aangepaste en kwaliteitsvolle zorg bieden, hem/haar meer zekerheid en duidelijkheid geven en ervoor zorgen dat hij/zij continuïteit van zorg geniet. De dienstverlening is kosteloos. Doelgroep en indicaties Volwassen personen met ernstige en langdurige psychische moeilijkheden Leeftijdsgroep 25 tot 60 jaar Er is nood aan afstemming tussen de betrokken hulpverleners en/of inzet van bijkomende hulpverlening De cliënt is inwoner van het arrondissement Turnhout De cliënt stemt in met cliëntoverleg en zorgplan Therapeutisch projectcoördinator De projectcoördinator is de spilfiguur van het project. Zij heeft kennis van psychiatrische ziektebeelden en is vertrouwd met het zorgaanbod in onze regio voor mensen met ernstige en langdurige psychische moeilijkheden. Ze onderzoekt de aanmelding en beoordeelt de indicatie. Ze organiseert cliëntoverleg in samenwerking met zorgcoördinatoren uit de thuiszorg en bemiddelt bij hulpverleners en organisaties in de regio voor een optimale toegankelijkheid van de zorg. Projectcoördinator Diane Geerts telefoon (GSM): (elke voormiddag van 8u30 tot 12u30) Partners Beschut Wonen Kempen vzw OPZ Geel Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg PAAZ Sint-Jozef PC Sint Amedeus Mortsel PVT De Liereman Oud-Turnhout SIT/GDT Samenwerkingsinitiatief Thuisverzorging t TWIJGJE PSOIKOS Centrum Algemeen Welzijnswerk Welzijnszorg Kempen. Erkenning Dit project heeft een erkenning van de federale overheid als therapeutisch project. Meer informatie over deze projecten kan U vinden via Aanmelding De vraag tot zorgcoördinatie kan aan de projectcoördinator worden gesteld door een hulpverlener, de cliënt zelf of zijn omgeving. De projectcoördinator is ook ter beschikking voor alle vragen van verwijzers om verdere informatie. 5 / OPZ Geel 2007

6 Avondseminarie Van metalen tot dioxines: effecten van het milieu op de neuropsychologische functies bij jong en oud Sprekers: M.K. Viaene, G. Vermeir COLOFON Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Dr. Sanodreef Geel Abstract Er is een groeiend gevoel dat ontwikkelingsstoornissen bij kinderen steeds meer toenemen (o.a. impulscontroleproblemen, gedragsstoornissen, leerstoornissen, apathie en angstig-depressief gedrag ). Sommige literatuurgegevens lijken dit ook te ondersteunen, hoewel er nog maar weinig data zijn. De vraag in hoeverre omgevingsfactoren (voeding, stress, chemische stoffen ) hierin een rol spelen, keert steeds terug. Uit de geschiedenis van de laatste twee eeuwen industrialisatie weet men dat er bijna steeds eerst toxische effecten worden beschreven bij volwassenen die via hun werk hoog blootgesteld zijn aan bepaalde chemische stoffen en dat er pas veel later rapporten volgen over de effecten op de ontwikkeling van kinderen door deze stoffen die ondertussen in de loop van de tijd ook milieucontaminanten zijn geworden. Het grote tijdsverloop tussen het bewust worden van de aanwezigheid van neurotoxische effecten bij volwassenen en van de aanwezigheid van effecten bij kinderen, maakt dat we vaak al met een pandemisch probleem zitten op dit gebied voor er maatregelen kunnen getroffen worden. Het verhaal gaat ook op in Vlaanderen voor lood (Pb) en recente inzichten geven hetzelfde beeld met betrekking tot PCB s en dioxine-achtigen. Wat weinigen weten is dat het OPZ Geel, Praktische informatie Voor wie? Het avondseminarie richt zich tot huisartsen, psychiaters, neurologen, psychologen, therapeuten en andere geïnteresseerde professionals. Accreditering (2,5 CP) is goedgekeurd voor Psychiatrie. Wanneer? Donderdag, 13 december om 20.15u. naast een belangrijke speler in de psychiatrische hulpverlening, ook een expertise- en studiecentrum is ten dienste van de Vlaamse overheid. Aan de hand van eigen onderzoek zullen enkele voorbeelden gegeven worden van de mogelijke impact van ons arbeids- en omgevingsmilieu op het deel van ons waar het OPZ zich het meest over bekommert: de geestelijke gezondheid. Personalia Prof. dr. M.K. Viaene studeerde geneeskunde aan de KULeuven. Na haar specialisatie Neurologie doctoreerde ze op het Departement Maatschappelijke Gezondheidszorg op het onderwerp van de schildersziekte. Op basis van haar werk werd deze ziekte in België erkend als beroepsziekte. Sinds 1998 is zij ook verbonden aan het OPZ, waar zij haar expertise in dit overlappende domein tussen neurologie en psychiatrie verder kon uitbouwen in nauwe samenwerking met psychologen en psychiaters. Griet Vermeir, psychologe, studeerde af in Gent en is sinds 2001 werkzaam in het OPZ. Ze is actief betrokken bij het Steunpunt Milieu en Gezondheid waarvoor zij de studie over de effecten van omgevingstoxines op de ontwikkeling van het jonge kind uitvoerde. Zij doctoreert op dit ogenblik op dit thema. Waar? Forum, Dr. Sanodreef 4 (routebeschrijving), 2440 Geel Hoe inschrijven? Aanmelden kan per leen.mostmans@opzgeel.be of telefonisch op het nummer Tel +32-(0) Fax +32-(0) info@opzgeel.be Redactieleden Jef Wouters (medisch directeur), Walter Krikilion (paramedisch directeur), Mieke Mondelaers (coördinator verpleegkundig departement), Mieke Celen (psychiater), Nadine De Wachter (psychologe), Anita Van Den Plas (divisiecoördinator Ouderen), Julienne Aerts (maatschappelijk werker), Johan Claeys (communicatieadviseur) Eindredactie Johan Claeys en Jef Wouters Bladmanagement en productiebegeleiding Marina Nys, Hilde Daniels Redactieadres Bijdragen voor of reacties op dit blad kunnen gestuurd worden naar: Redactiesecretariaat Passano Cel Marketing en Communicatie Dr. Sanodreef Geel Telefoon: +32(0) johan.claeys@opzgeel.be Verantwoordelijke uitgever: Pieter Jans Dr. Sanodreef Geel 6 / OPZ Geel 2007