Jongeren in psychiatrische gezinsverpleging

Transcriptie

1 Driemaandelijks tijdschrift: oktober-november-december 2009 Afgiftekantoor 2400 Mol 1 - Erkenningsnr. P OPZ Geel, Dr. Sanodreef 4, 2440 Geel België-Belgique P.B Mol 1 12/17003 Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum PASSANO Nieuwsbrief voor professionele partners WINTER 2009 Jongeren in psychiatrische gezinsverpleging Sinds een aantal maanden werkt OPZ Geel op vraag van de Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin aan een proefproject voor kinderen en jongeren in psychiatrische gezinsverpleging. In het project brengt het OPZ Geel zijn unieke expertise in de gezinsverpleging samen met de ervaring die het zorgcentrum de jongste jaren opbouwde in kinder- en jeugdpsychiatrie. Na de eerste voorbereidende stappen is het team alvast van start gegaan met de screening van een aantal pleeggezinnen en werden ook enkele aanmeldingen onder de loep genomen. De eerste begeleidingen zijn lopende. Het doelpubliek bestaat uit minderjarigen met een meervoudige en langdurige zorgvraag waarbij geen sprake is van een acuut psychiatrisch beeld. De kinderen en jongeren uit de doelgroep hebben dus voor langere tijd aangepaste zorg nodig, maar hebben moeite om zich in groep te handhaven. Vaak vinden we hen in MPI s (Medisch Pedagogisch Instituut) en OBC s (Observatieen behandelingscentrum), afgewisseld met korte en/of langere verblijven op een K- dienst (Kinderpsychiatrische afdeling). De leefomstandigheden in groep zorgen echter voor overprikkelende situaties voor deze jongeren. Zij hebben meer groeikansen in een gezin, omdat een gezin rust, geborgenheid, structuur en duidelijkheid biedt. Dit proefproject moet jongeren de kans geven om met behulp van een pleeggezin een plaats en een rol te verwerven in de samenleving en zich daar te handhaven. Het accent ligt op de mogelijkheden van de jongeren, niet op de ziekte. OPZ Geel wil ook voor deze jongeren maximale ontwikkelingskansen bieden door een zorgomgeving te creëren die aansluit bij hun zorgvraag. Ook intern biedt het project een meerwaarde. Het kinderpsychiatrische team en het team gezinsverpleging doen intensief aan kennisdeling en smeedden samen een sterk team. Ze vergroten hun knowhow en stellen die kennis op hun beurt ter beschikking van geïnteresseerden. Beide equipes innoveren ook. Ze experimenteren met deze nieuwe zorgvorm en exploreren of psychiatrische gezinsverpleging ook nog voor andere doelgroepen toegankelijk kan worden gemaakt. In dit nummer kunt u over dit project meer lezen. We stellen u ook onze vernieuwde dienstverlening in de leefeenheid Structurerende Zorg voor. Dr. Joke Joossens Kinder- en Jeugdpsychiater Dr. Tom Geuens Hoofdgeneesheer OPZ Geel 2009 / 1

2 Behandeleenheid Structurerende Zorg Leefeenheid Structurerende Zorg behoort tot de divisie Volwassenen van het OPZ Geel. Het is een relatief jonge leefeenheid, opgericht in 2005, die na een aantal jaren van verkennen nu met een duidelijke visie en werking naar buiten treedt. Dokter Liesbeth Jaspers, psychiater, en Veerle Daniels, psycholoog, geven tekst en uitleg. Wie komt in aanmerking voor deze leefeenheid? Liesbeth: Structurerende zorg richt zich naar mensen die naast een psychiatrische problematiek ook emotionele of sociale beperkingen hebben, al dan niet in combinatie met een mentale achterstand. Meestal gaat het over personen die reeds langdurig in een zorgtraject zitten, maar die na hun behandeling wel nog in een (aangepaste) woonvorm terecht kunnen. Veerle: We proberen ons aanbod te richten naar mensen die specifieke doelstellingen en een gerichte hulpvraag hebben. Die basismotivatie is nodig om samen met hen op pad te kunnen gaan. Naast voldoende motivatie is het verder ook belangrijk dat de patiënt nog voldoende leermogelijkheden en groeipotentieel heeft. Waarin verschilt Structurerende zorg van andere behandeleenheden? Veerle: Een groot deel van ons therapieaanbod is gelijkaardig aan dat van de andere behandeleenheden. Het verschil ligt niet zozeer in het aanbod, maar vooral in de manier waarop de therapieën aangebracht worden. Structurerende Zorg staat niet zozeer voor begrenzing, maar wel voor veiligheid en duidelijkheid. Het tempo waarop binnen de therapieën gewerkt wordt, ligt daarom lager in vergelijking met de meeste andere behandeleenheden. Ons doelpubliek vraagt om een rustig tempo met veel herhaling en visualisering. Hoewel de meeste therapieën in groep gegeven worden, hebben we ook oog voor individuele noden en vragen en proberen we hier aan tegemoet te komen. Ten slotte wordt er naast de behandeling van een bepaalde problematiek ook gewerkt rond het aanleren van een aantal communicatieve basisvaardigheden, zoals het leggen van contacten, een praatje voeren met iemand en het formuleren van een mening of kritiek, alsook rond het aanleren van een aantal complexere vaardigheden, zoals het kunnen uiten en omgaan met negatieve gevoelens en het kunnen opsporen en bijsturen van denkfouten. Kan je de werking concreet toelichten? Veerle: Om de drempel zo laag mogelijk te houden, wordt gewerkt vanuit de individuele mogelijkheden en doelstellingen van elke patiënt. Gezien de grote diversiteit binnen de leefgroep is onze werking ingedeeld in vier therapeutische groepen: De Kruin richt zich op patiënten die als doelstelling hebben meer inzicht te krijgen in hun eigen denken en hoe hun denken hun gedrag en voelen beïnvloedt. De therapieën uit de Kruin zijn dan ook voornamelijk gericht op het verwerven van nieuwe inzichten in (de oorzaken en de gevolgen van) de patiënt zijn gedrag en hoe zij deze kennis stapsgewijs, op hun eigen tempo en in verhouding tot hun eigen mogelijkheden kunnen toepassen in praktijksituaties. De Stam richt zich meer op patiënten die in hoofdzaak praktische, doe-gerichte doelstellingen hebben. Patiënten uit de Stam werken vooral rond een aantal resocialisatie-doelstellingen op vlak van werk, woonst, vrije tijd en zelfzorg. De Oase leert mensen stapsgewijs omgaan met vrijheden gaande van lichamelijke zorg voor zichzelf en budgetbeheer, tot het invullen van vrije tijd. De Oase vormt vaak een overgangsfase voor de structuur terug los te laten in afwachting van een doorverwijzing naar een beschermde woonvorm zoals PVT of Beschut Wonen (individueel of in groep). De Balans richt zich hoofdzakelijk op het onderhouden van reeds verworven vaardigheden. De mensen die dit programma volgen, hebben blijvend ondersteuning nodig en kunnen niet meer zelfstandig wonen. Zij worden doorverwezen naar een beschermde woonvorm. Wat houdt jullie aanpak precies in? Liesbeth: We werken op onze afdeling zowel systeemgericht, als gedragstherapeutisch. Deze laatste benadering houdt in dat we doelgericht de patiënt in een leerproces betrekken, waarin wij zelf als voorbeeldfunctie dienen. Een gedragstherapeutische benadering is niet alleen gericht op vermindering van ongewenst gedrag (o.a. door bestraffen, negeren of afleiden), maar ook én vooral op de ontwikkeling van gedragingen die in de plaats van het ongewenste gedrag moeten komen (o.a. door belonen, shapen = geleidelijk vormgeven door alternatieven aan te bieden, en door te bekrachtigen). Naast omschrijven welk gedrag niet getolereerd wordt, bieden we de patiënten ook alternatieven. Veerle: Onze systeemgerichte aanpak houdt onder meer in dat we naast de patiënt ook het systeem zoveel mogelijk betrekken 2 / OPZ Geel 2009

3 bij de behandeling. Via systeemgesprekken met de maatschappelijk werker, psycholoog of psychiater worden de omgeving en de verwijzer actief betrokken bij de behandeling. Verder houdt onze systeemgerichte aanpak ook in dat we trachten plaats te maken voor de persoonlijke waarden, normen en ideeën van de patiënt en dat we deze ook steeds trachten mee te integreren in het individuele behandelplan van de patiënt. Tenslotte betekent het ook dat we de fysieke en sociale omgeving van de patiënt op zo n manier gaan organiseren of aanpassen dat de gezonde (rest)capaciteiten van de patiënt ten volle aangesproken worden. Hoe verloopt de intakeprocedure? Liesbeth: Patiënten komen op Structurerende zorg terecht, ofwel via interne doorverwijzing van een andere leefeenheid, ofwel via een externe aanmelding. Eerst wordt er een afspraak gemaakt voor een intakegesprek. Tijdens dit gesprek krijgt de patiënt informatie over de afdeling en wordt er gepeild naar de verwachtingen bij de patiënt over de opname en de behandeling. Daarna wordt de informatie uit het intakegesprek teruggekoppeld tijdens de eerstvolgende teamvergadering. Bij een positief advies volgt zo snel mogelijk een opname. Is het advies voor opname negatief dan wordt er samen met de verwijzer gezocht naar een aangepast alternatief. Exclusiecriteria kunnen zijn: antisociale persoonlijkheid, te grote mentale achterstand Hoe bereiden jullie patiënten voor op hun ontslag? Veerle: Patiënten worden via ontslagmanagement tijdig voorbereid op hun ontslag. Al tijdens hun verblijf proberen we de ontslagfase stapsgewijs voor te bereiden. We doen dit door patiënten met een verhoogd risico op te sporen, de noden en de mogelijkheden van de patiënt te beoordelen, een ontslagplan op te stellen en dit plan te implementeren, te bewaken en regelmatig te herevalueren. Daarnaast werken we nauw samen met een aantal diensten zoals de verschillende ateliers op het domein (oa. het fietsenatelier, de hofploeg ), het observatiehuis, het Kunsthuis, vrijwilligerswerking, semi-industriële werkplaats om patiënten stapsgewijs voor te bereiden op hun terugkeer in de maatschappij. Kernteam dr. Liesbeth Jaspers Psychiater Chris De Bie Teamcoördinator Veerle Daniels Psycholoog Joke Lemmens Maatschappelijk werker Contact Aanmeldingen gebeuren schriftelijk t.a.v. de psychiater of de teamcoördinator. OPZ Geel Divisie Volwassenen - Structurerende zorg Dr. Sanodreef Geel tel: fax: volwassenen.structurerende.zorg@opzgeel.be OPZ Geel 2009 / 3

4 Gezinsverpleging voor kinderen Gezinsverpleging voor kinderen en jongeren krijgt opnieuw vorm in een proefproject. Dokter Joke Joossens (kinder- en jeugdpsychiater) en Paul De Win (orthopedagoog) maken deel uit van het begeleidend team. Ze geven meer uitleg. Waar gaat het precies over? Joke Joossens: Sinds een aantal maanden werken we op vraag van de Vlaams Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin binnen het OPZ Geel aan een proefproject voor kinderen en jongeren in psychiatrische gezinsverpleging. Het projectvoorstel werd ter beoordeling aan de Minister overgemaakt. De bespre-kingen zijn lopende, maar we zijn niet bij de pakken blijven zitten. We hebben het concept verder uitgewerkt in een projectteam waarbij de divisies Jongeren en Rehabilitatie nauw samenwerken. Ondertussen zijn enkele jongeren al in een pleeggezin geplaatst. Is het een verlengstuk van het vorige proefproject in 2002? Joke: Neen, wij maken liever de vergelijking met de eeuwenlange geschiedenis van de gezinsverpleging. Zwakbegaafde kinderen werden vroeger ook opgevangen in de gezinsverpleging, maar door een toename van alternatieve opvangmogelijkheden vanaf de jaren 1950 verdwenen de kinderen langzamerhand uit de gezinsverpleging. In 2002 is er het proefproject met zorggezinnen geweest, maar daar richtte men zich vooral tot kinderen met hechtingsstoornissen, terwijl we nu dus teruggrijpen naar de oorspronkelijke doelgroep: de zwakbegaafde kinderen met ontwikkelingsproblemen. Waarom is gezinsverpleging juist voor deze doelgroep aangewezen? Paul De Win: De kinderen en jongeren uit onze doelgroep hebben chronische zorg nodig, maar hebben moeite om zich in groep te handhaven. Vaak vinden we hen in MPI s (Medisch Pedagogisch Instituut) en OBC s (Observatie- en behandelingscentrum), afgewisseld met korte en/of langere verblijven in het psychiatrisch ziekenhuis. De leefomstandigheden in groep zorgen echter voor overprikkelende situaties voor deze jongeren. Zij hebben meer groeikansen in een gezin, omdat een gezin rust, geborgenheid, structuur en duidelijkheid biedt. Naar welke gezinnen zijn jullie op zoek? Joke: In principe zijn alle gezinnen welkom. Het is vooral belangrijk dat het gezin er voor openstaat om een zwakbegaafd kind met ontwikkelingsproblemen in huis te nemen en het een stabiele omgeving kan aanbieden. Paul: We zijn niet per definitie op zoek naar permanente pleeggezinnen die dag in dag uit voor een kind zorgen. Dat kan natuurlijk maar het is geen voorwaarde. We zijn vooral op zoek naar steungezinnen. Het kan gebeuren dat een kind door de week in een MPI verblijft en tijdens het weekend naar een pleeggezin gaat, maar ook af en toe bij het natuurlijke gezin gaat logeren. Alles hangt af van kind tot kind en van gezin tot gezin. Wij zoeken oplossingen op maat. Wat mogen de gezinnen verwachten? Joke: We ondersteunen de gezinnen zoveel mogelijk. Er komt regelmatig een wijkverpleegkundige op bezoek. Gezinnen kunnen deze wijkverpleegkundige ook permanent bereiken. We nodigen de gezinnen ook geregeld uit op consultatie waarbij we advies geven over de aanpak van bepaalde situaties. We verwachten niet dat de gezinnen kennis hebben van ontwikkelingsproblematieken, maar via dat advies proberen we hen te helpen bij eventuele problemen. Het gezond verstand zal meestal voldoende zijn om een kind op te vangen. Gezinnen krijgen uiteraard ook een financiële vergoeding. Hoe gebeurt de plaatsing in een gezin? Paul: De aanmeldings- en plaatsings-procedure is grotendeels gelijkaardig aan die van gezinsverpleging voor volwassenen waarbij wij het juiste gezin zoeken dat past bij de zorgvraag van een kind. Het grote verschil is dat we geen observatiehuis hebben waar we de kinderen een tijdlang kunnen observeren om hun profiel in kaart te brengen. Wij observeren de kinderen in hun vertrouwde omgeving en nemen contact met het oorspronkelijke gezin of de leefgroepleiding om de nodige bijkomende informatie te krijgen. Hilde Daniels OPZ Geel 2009 / 4

5 Taakverdeling psychiaters OPZ Geel Zopas traden twee nieuwe psychiaters in dienst bij het OPZ Geel: dr. Liesbeth Jaspers en dr. Roel Van Roy. Ook namen vier psychiaters de functie van adjunct-hoofdgeneesheer in een divisie op. De taakverdeling van de psychiaters binnen het OPZ Geel ziet er nu als volgt uit. Hoofdgeneesheer: dr. Tom Geuens Divisie jongeren dr. Caroline Debruyne Forensische K + CGG Geel: dr. Caroline Debruyne Reguliere K + Mobiel Team + supervisie raadplegingen GSO s: dr. Joke Joossens Divisie ouderen dr. Céline Scheerlinck Gesloten opnameafdeling: dr. Steven Van den Bosch, dr. Céline Scheerlinck Open opnameafdeling: dr. Céline Scheerlinck Dagkliniek: dr. Céline Scheerlinck Divisie volwassenen dr. Mieke Celen Gesloten opnameafdeling: dr. Mieke Celen, dr. Tom Geuens, dr. Liesbeth Jaspers Open opnameafdeling: dr. Mieke Opgenhaffen, dr. Steven Van den Bosch Psychosezorg: dr. Sandra Geys Structurerende zorg: dr. Liesbeth Jaspers Angst en depressie: dr. Roel Van Roy Dagkliniek volwassenen 't Poorthuis: dr. Mieke Celen Dagkliniek volwassenen De Bron: dr. Lode Weyns Divisie rehabilitatie Behandeleenheid: dr. Roland Malfroid Somatische eenheid + verblijfseenheid: dr. Lode Weyns dr. Roland Malfroid Intramurale zorg: dr. Roland Malfroid Wijkcentra Larum: dr. Mineke Viaene De Statie: dr. Eric de Smet Campus: dr. Lode Weyns DAC Hoekhuis: dr. Eric de Smet DAC psychotici: dr. Sandra Geys PVT Salto: dr. Tom Geuens 5 / OPZ Geel 2009

6 Belangstelling voor gerenoveerde gebouwen Zondag 13 september trok een constante stroom belangstellende bezoekers over de campus Rehabilitatie van het OPZ Geel. Meer dan 2000 mensen vonden hun weg naar onze instelling voor de opendeurdag en openmonumentendag. Bijna unaniem hadden ze lof voor het schitterende renovatieproject dat we konden tonen. COLOFON Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum Geel Dr. Sanodreef Geel Tel +32-(0) Fax +32-(0) Modern wooncomfort in een historisch jasje Het vroegere centrale ziekenhuis dat dateert van het midden van de negentiende eeuw is grondig gerenoveerd met respect voor de architectonische eigenheid van het gebouw. De historisch waardevolle gevels en dakstructuren zijn in hun oorspronkelijke vorm hersteld, terwijl binnenin mooie en comfortabele woongelegenheden zijn ondergebracht voor dertig patiënten uit de Geelse gezinsverpleging. Bij de renovatie is gebruik gemaakt van de modernste en meest ecologische technieken voor nutsvoorzieningen, isolatie, verwarming en dergelijke meer. Het oorspronkelijke ontwerp met tuinen, binnenplaatsen en gaanderijen die gebouwen en tuinen met elkaar verbinden, is in ere hersteld. Dat concept is zelfs verder versterkt door het snoeien van grote groenmassieven, het bouwen van buitenkamers en de aanleg van een zomertuin en een stille tuin die aansluiten bij de leefruimtes. Naast die binnentuinen liggen twee boomgaarden met een meer publiek karakter. Hier zullen ondermeer appels, peren en kersen groeien, een oogst voor de bewoners en de toevallige Geelse voorbijganger. Voor de paviljoenen komt nog een moestuin, dicht bij de therapiekeuken, en een bloementuin. Bij de binneninrichting is gekozen voor een huiselijke sfeer met parket, lambrisering, behangpapier en dergelijke, allemaal met warme, lichte kleuren. Nog dit najaar nemen de cliënten van Intramurale Zorg er hun intrek en krijgen ondersteunende diensten en ateliers een plaats in de twee naastgelegen paviljoenen. info@opzgeel.be Redactieleden Walter Krikilion (stafmedewerker Patiëntenzorg), Mieke Mondelaers (verpleegkundig directeur), Mieke Celen (psychiater), Nadine De Wachter (psychologe), Anita Van Den Plas (afdelingshoofd Volwassenen-Ouderen), Julienne Aerts (maatschappelijk werker), Johan Claeys (communicatieadviseur) Eindredactie Johan Claeys Bladmanagement en productiebegeleiding Marina Nys, Hilde Daniels Redactieadres Bijdragen voor of reacties op dit blad kunnen gestuurd worden naar: Redactiesecretariaat Passano Cel Marketing en Communicatie Dr. Sanodreef Geel Telefoon: +32(0) johan.claeys@opzgeel.be Verantwoordelijke uitgever: Pieter Jans Dr. Sanodreef Geel 6 / OPZ Geel 2009