Patricia Douma

Transcriptie

1 Patricia Douma uva De invloed van advergames op het eetgedrag van kinderen Begeleider: Mevr. Dr. d. anschutz 2011

2

3 De Invloed van Advergames op het Eetgedrag van Kinderen Een experimentele studie naar de effecten van het spelen van advergames Patricia Douma Scriptiebegeleider: Mevr. Dr. D. Anschütz Masterscriptie Media Entertainment & Populaire Cultuur Communicatiewetenschap, Faculteit der Maatschappij en Gedragswetenschap Universiteit van Amsterdam Juli 2011!

4 VOORWOORD Voor u ligt mijn masterscriptie van mijn studie Communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Met deze scriptie sluit ik een lange, eclectische en leerzame studententijd af. Het onderwerp van deze scriptie heeft mij vanaf het begin geïntrigeerd. Ik maak me grote zorgen over de gewichtstoename onder Nederlandse kinderen en het eetgedrag van kinderen in het bijzonder. Het schrijven van deze scriptie heeft me doen inzien dat ik wil bijdragen aan het gezonder maken van de maatschappij. Een voorwoord is vaak een dankwoord en dat zou ik bij deze dan ook graag uit willen spreken. Op de eerste plaats wil ik mijn scriptiebegeleider, dr. Doeschka Anschütz bedanken voor haar goede begeleiding. Ze was zeer betrokken en behulpzaam bij ontstaan van deze scriptie. Haar enthousiasme voor het programma SPSS werkte erg aanstekelijk. Ten tweede wil ik de medewerkers van de scholen, De Bantuin, De Woudmees en de Kindervriend bedanken voor hun medewerking aan deze scriptie en voor de gastvrijheid die ze mij geboden hebben. Ik wil Corrie van Buuren in het bijzonder bedanken voor haar inspanningen om me aan mijn respondenten te helpen, zonder haar bijzondere inzet was dit niet gelukt. Ik wil Maaike Ankum bedanken voor de hulp bij de vormgeving van deze scriptie. Tot slot wil ik mijn ouders, zus, vriendin en bedanken voor hun tomeloze geduld, liefde en vertrouwen. Patricia Douma juli

5 SAMENVATTING De doelstelling van deze studie is het onderzoeken van de invloed van het spelen van advergames op het eetgedrag van kinderen. Advergames worden bekritiseerd om hun integratie van spel en marketingelementen. Hierdoor wordt het voor kinderen moeilijker om zich weerbaar te maken tegen de persuasieve bedoeling van de makers van de advergame. Door te kijken naar de effecten van het spelen van een advergame voor een gezond product in vergelijking met de effecten van het spelen van een advergame voor een ongezond product, werd nagegaan wat de invloed van het soort game op het eetgedrag van kinderen was. Daarnaast is onderzocht wat de invloed van leeftijd en attitude op het eetgedrag was. Er is een experiment uitgevoerd op drie basisscholen met kinderen in de leeftijd van acht tot en met twaalf jaar (N=78). Daarbij speelde één groep een advergame voor een gezond product, een tweede groep speelde een advergame voor een ongezond product, een derde (controle) groep speelde een advergame waar geen voedsel in voorkwam. Er werden geen verschillen gevonden in het eetgedrag tussen de drie condities. Binnen de condities werden wel verschillen gevonden die er op wijzen dat jongere kinderen gevoeliger zijn voor de persuasieve bedoelingen van advergames. Deze verschillen werden alleen met betrekking tot de consumptie van ongezond voedsel gevonden. 444

6 INHOUD 1 INLEIDING NEDERLANDSE KINDEREN EN OVERGEWICHT MARKETING TELEVISIERECLAMES EN EETGEDRAG ADVERGAMES, EEN NIEUWE VORM VAN BRANDED ENTERTAINMENT ADVERGAMES EN EETGEDRAG THEORIE ADVERGAMES INHOUDSANALYSE ADVERGAMES EXCITATION TRANSFER THEORY LEEFTIJD EN COGNITIEVE ONTWIKKELING VAN HET KIND METHODE RESPONDENTEN STIMULUS PROCEDURE MATEN

7 4 RESULTATEN BESCHRIJVENDE STATISTIEK HOOFDANALYSES ADDITIONELE ANALYSES DISCUSSIE EFFECTEN VAN ATTITUDE EFFECTEN VAN LEEFTIJD EFFECTEN VAN ATTITUDE EN LEEFTIJD BINNEN DE CONDITIES EERDERE STUDIE BEPERKINGEN EN AANBEVELINGEN VOOR VERVOLGONDERZOEK LITERATUUR BIJLAGE A BIJLAGE B BIJLAGE C 666

8 1 INLEIDING "Do you like vegetables?" Sophie asked, hoping to steer the conversation towards a slightly less dangerous kind of food. "You is trying to change the subject," the Giant said sternly. "We is having an interesting babblement about the taste of the human bean. The human bean is not a vegetable." -Roald Dahl (The Big Friendly Giant)- 1.1 NEDERLANDSE KINDEREN EN OVERGEWICHT Sinds 1955 wordt er in Nederland een landelijke groeistudie uitgevoerd. Deze studie wordt gedaan door de Nederlandse organisatie voor toegepast wetenschappelijk onderzoek, TNO. Tijdens deze studie wordt onder andere het gewicht en de lengte van kinderen in Nederland gemeten. Met de verkregen gegevens kan worden berekend hoeveel procent van de kinderen in Nederland overgewicht of obesitas hebben. In juni 2010 werden de eerste cijfers van de Vijfde Landelijke Groeistudie gepresenteerd. Uit dit onderzoek, dat onder kinderen gehouden werd bleek dat ruim 13% van de Nederlandse kinderen overgewicht heeft en dat nog eens 2% van de Nederlandse kinderen aan obesitas, een ernstige vorm van overgewicht leidt. Uit de cijfers blijkt bovendien dat Nederlandse kinderen beduidend dikker zijn geworden in de afgelopen jaren. In 1997 betrof het aantal gevallen van overgewicht nog 10% en was in 1% van de gevallen sprake van obesitas (Voedingscentrum, 2010). Een ongezonde voedingskeuze draagt bij aan de toename van het gewicht bij kinderen. In de Verenigde Staten waar een vergelijkbaar patroon in gewichtstoename waar te nemen valt en waar maar liefst 25% van de kinderen aan overgewicht leidt, blijkt dat slechts 2% van de kinderen conform de gezondheidsrichtlijnen eet (Culp, Bell & Cassady, 2010). 777

9 1.2 MARKETING De laatste jaren wordt vaak een verband gelegd tussen het slechte voedingspatroon bij kinderen en de marketing van ongezond voedsel. Uit de wetenschappelijke literatuur komt naar voren dat kinderen een grote en aantrekkelijke doelgroep vormen voor marketeers. In de Verenigde Staten besteden voedingsconcerns jaarlijks 200 miljard dollar aan reclame-uitingen die zich richten op kinderen. Het aantal reclame-uitingen waaraan kinderen worden blootgesteld blijft stijgen (Harris, Pomeranz, Lobstein & Brownell, 2009). Naast de grote hoeveelheid reclame-uitingen waar kinderen mee worden geconfronteerd, blijken deze reclames veelal voor calorierijke, ongezonde producten te zijn (Kelly, Halford, Boyland & Chapman, 2010). In de Verenigde Staten blijkt zo n 98% van de televisiereclame voor voedingsmerken te gaan over producten die een te hoge concentratie vet, suiker en of zout bevatten (Harrison & Marske, 2005). 1.3 TELEVISIERECLAMES EN EETGEDRAG In de Verenigde Staten zien kinderen 15 voedseladvertenties per dag, dat komt neer op ongeveer 5500 advertenties per jaar (Haris et al., 2009). Onderzoek heeft aangetoond dat het kijken naar voedseladvertenties op televisie de voedselinname van kinderen op de korte termijn verhoogd (Buijzen, Schuurman & Bomhof, 2008; Harris, Pomeranz, Lobstein & Brownell, 2009; Hitchings & Moynihan, 1998; Halford, Gillespie, Brown, Pontin & Dovey, 2004). Kinderen met een hoog BMI (Body Mass Index) eten na het kijken van dergelijke advertenties significant meer dan kinderen met een laag BMI (Halford, Boyland, Hughes, Stacey, McKean & Dovey, 2007). Het blootgesteld worden aan voedselreclames op televisie wordt eveneens gerelateerd aan een verhoogde inname van ongezond voedsel terwijl men voor de televisie zit (Buijzen, Schuurman & Bomhof,

10 Vooral kinderen zouden gevoelig zijn voor televisiereclames over voedsel, omdat zij de persuasieve bedoeling achter dergelijke reclames nog niet zouden kunnen doorzien. Televisie is niet het enige medium waar voedingsconcerns hun marketingcampagnes voeren, ook op het internet en op de scholen van kinderen, wordt veel campagne gevoerd. Wat hierbij opvalt is dat de investering in televisiereclames de afgelopen jaren gelijk is gebleven, maar dat bedrijven steeds meer geld uitgaven aan andere vormen van marketing. De laatste jaren heeft een enorme toename aan interactieve marketingtechnieken laten zien (Calder, Malthouse & Schaedel, 2009). Veel van deze technieken richten zich in het bijzonder op kinderen, zoals advergames en branded websites. In 2006 besteedde de Amerikaanse reclame industrie 370 miljoen dollar aan game gerelateerde vormen van adverteren, naar verwachting zal in 2012, rond de twee miljard dollar worden gespendeerd aan deze marketingvorm. Marketing is niet alleen interactiever geworden, ook het aantal platformen waar campagne wordt gevoerd is gestegen, naast het internet hebben product placements in televisieprogramma s en films er voor gezorgd dat het marketingapparaat diep is doorgedrongen tot de media omgeving van kinderen (Calvert, 2008). Kinderen vormen voor marketeers een interessante doelgroep, omdat hun zelfstandig inkomen door de toename van zakgeld de afgelopen jaren is gegroeid. Daarnaast hebben kinderen tegenwoordig meer invloed op het koopgedrag van hun ouders (Arnas, 2006). Marketeers richten zich dan ook al vroeg op het branden van kinderen. Uit onderzoek is immers gebleken dat voedselvoorkeuren reeds vroeg in de ontwikkeling worden vastgelegd. Zo kunnen kinderen vanaf 18 maanden oud merken al herkennen en kunnen kinderen vanaf het derde levensjaardrie jaar hun merkvoorkeur laten blijken (Culp et al., 2010). 999

11 1.4 ADVERGAMES, EEN NIEUWE VORM VAN BRANDED ENTERTAINMENT Deze studie richt zich op advergames, een nieuwe, populaire en interactieve vorm van marketing. Moore geeft in 2006 de volgende definitie van advergames: Advergames are a form of branded entertainment that feature advertising messages, logos and trade character in a game format. Although advergames can refer to any game format, the use of electronic games is the most prevalent (Moore, 2006; in Lee, Choi, Quilliam & Cole, 2009). Als kruising tussen advertenties en computergames, sluiten advergames product gerelateerde items van bedrijven in. Dit gebeurt in de vorm van characters, logo s en andere spelonderdelen. Door de negatieve gevoelens die zich lijken te ontwikkelen tegenover traditionele vormen van reclame kiezen marketeers steeds vaker voor een vorm van branded entertainment (Wise, Bolls, Kim, Venkataraman & Meyer, 2008). Daarnaast is deze vorm van adverteren goedkoper en minder gereguleerd dan de traditionele vorm van adverteren op televisie (Bertrim, 2005; Calvert, 2008). Kinderen lijken een kwetsbare groep voor deze vorm van marketing, vanwege hun vermeende verminderde weerbaarheid tegen reclame uitingen, ze doorzien de persuasieve bedoelingen achter reclames niet. Daarnaast zijn ze kwetsbaar vanwege hun specifieke internet gebruik, negentig procent van de kinderen onder de twaalf jaar gebruikt het internet alleen om te gamen (Culp, Bell & Cassady, 2010)

12 1.5 ADVERGAMES EN EETGEDRAG In tegenstelling tot onderzoek naar de effecten van televisie reclames op het eetgedrag van kinderen, is er nog maar weinig onderzoek gedaan naar de effecten van het spelen van advergames op het eetgedrag van kinderen Er is slechts één studie bekend waar gekeken werd naar het effect van advergames op de voedselinname van kinderen. In deze studie werd gekeken naar de invloed van het soort product waar de advergame reclame voor maakte op het eetgedrag van kinderen. Kinderen die een advergame met een gezond product speelden, bleken in deze studie, direct na het spelen van de game meer gezond voedsel te eten, dan kinderen die een advergame met een ongezond product speelden (Pempek & Calvert, 2008). Er kan gesteld worden dat er nog weinig onderzoek is gedaan naar de effecten van branded entertainment en die van advergames in het bijzonder. Deze studie wil zich daarom richten op deze non-traditionele marketingvorm en wil kijken naar de effecten van het spelen van advergames op het eetgedrag van kinderen. De hoofdvraag van dit onderzoek luidt; RQ: Wat is de invloed van het spelen van advergames op het eetgedrag van kinderen? Een onderzoek naar de relatie tussen het spelen van advergames en het voedselgebruik van kinderen is om meerdere redenen interessant. In veel wetenschappelijke onderzoeken en populaire media wordt gewezen op de schadelijke effecten van voedselmarketing die zich richt op jonge kinderen. Kinderen zouden nog niet weerbaar zijn en de persuasieve bedoelingen achter reclames inzien. Hierdoor zouden zij geprimed worden in hun voedselvoorkeur en voedselinname, wat er weer toe zou leiden dat kinderen steeds zwaarder en dus ook ongezonder worden

13 Het Amerikaanse Institute of Medicine heeft recentelijk een oproep aan de wetenschap gedaan om onderzoek te doen dat zich richt op de marketing van gezond voedsel en om te kijken hoe advertenties voor gezond voedsel van invloed kunnen zijn op de voorkeuren en het eetgedrag van kinderen ( Harris et al., 2009). Het onderzoek dat hier gepresenteerd wordt probeert een bijdrage te leveren aan de discussie over de schadelijke invloed van reclames en die van advergames in het bijzonder, maar tracht eveneens te kijken naar de mogelijkheden die advergames bieden om kinderen gezonder te laten eten. Door te kijken naar de invloed van het spelen van een advergame voor een gezond voedselproduct en door te kijken naar het verschil in eetgedrag van kinderen die een advergame voor een gezond product spelen in vergelijking met kinderen die een advergame voor een ongezond product spelen, wordt het potentieel van dit nieuwe marketinginstrument onderzocht. De huidige studie kan hiermee in het verlengde van de studie van Pempek & Calvert (2008) worden gezien. In de huidige studie werd een experiment met 78 kinderen (8-12 jaar oud) gedaan, waarbij het effect van het spelen van advergames op het eetgedrag van kinderen werd onderzocht. Door de respondenten over drie verschillende condities te verdelen, een conditie waarbinnen een advergame rondom een als gezond beschouwd voedselproduct werd gespeeld, een tweede conditie waarbinnen een advergame rondom een als ongezond beschouwd voedselproduct werd gespeeld en een derde, controlerende conditie waarbij een advergame werd gespeeld die geen betrekking had op voedsel, werd onderzocht wat het directe effect van het spelen van deze advergames op het eetgedrag van kinderen was. 111!

14 2 THEORIE 2.1 ADVERGAMES Om een antwoord te kunnen geven op de onderzoeksvraag zal het begrip advergaming eerst ruimer verkend moeten worden. Advergaming is op dit moment een van de kleinste maar snelst groeiende segmenten van het branded entertainment apparaat. Deze explosieve groei wordt toegeschreven aan het doel van marketeers om jonge kinderen en jongeren, die interactieve media in toenemende mate boven traditionele media verkiezen, te kunnen bereiken (Wise, Bolls, Kim, Venkataraman & Meyer, 2008). Advergames moeten worden onderscheiden van andere vormen van in-game advertising (IGA). In het geval van IGA s kopen marketeers een bepaalde ruimte binnen bestaande games om hun product/merk te tonen. Advergames zijn juist games die speciaal rondom een merk gebouwd zijn. De game is de boodschap. Omdat dit onderzoek zich richt op de directe effecten van het spelen van advergames die betrekking hebben op voedsel, is gekeken naar de websites van voedselconcerns. 2.2 INHOUDSANALYSE ADVERGAMES Uit een inhoudsanalyse van websites van voedselconcerns in 2009 (Lee, Choy, Quilliam, Cole) kwam naar voren dat de helft van de producenten een link naar advergames die speciaal voor kinderen ontwikkeld waren op hun website aanboden. Merklogo s werden het meest verwerkt in de advergames, gevolgd door voedselproducten, verpakkingen en merkiconen ( Lee et al., 2009). Overeenkomstig met televisiereclames waren snoep en kauwgom (28.6%) de meest gefrequenteerde producten in de advergames, gevolgd door cereals (19,5%), frisdrank (9.5%) en hartige snacks (7.5%)

15 Van de advergames die bij het onderzoek van Lee et al. werden onderzocht bleek 83.8% voor producten met een lage voedingswaarde te zijn gemaakt. In advergames wordt het voedsel, het product, vaak geïntegreerd als actieve gamecomponent en worden kinderen veelal uitgenodigd om te spelen met ingrediënten van het product, of met het product zelf. Dit onderscheid deze vorm van marketing van reclames op de televisie, waar kinderen de boodschap passief ondergaan Voor jonge kinderen is het al moeilijk om de persuasieve bedoelingen achter traditionele reclamevormen te doorzien (Young, 2003; Valkenburg & Cantor, 2001). Door de entertainende en meeslepende natuur van advergames zou het nog moeilijker zijn om de commercialiteit achter deze vorm van marketing in te zien (Livingstone, 2009). Dit resulteert in een fijne ervaring die er voor zou kunnen zorgen dat de kinderen meer openstaan voor de reclameboodschap (Lee & Youn, 2008). Het spelen van een advergame voor een ongezond product zou dus kunnen zorgen voor een hogere waardering van dit product. 2.3 EXCITATION TRANSFER THEORY Door hun interactieve en entertainende componenten kunnen advergames leiden tot een positieve attitude bij hun spelers. Hier ligt meteen ook de kracht van advergaming, door de mogelijkheid tot interactie, door uitdagende spellen te maken en spelers te belonen voor hun inzet, kan de speler het spelen als een positieve ervaring zien (Nicovich, 2005). De excitation transfer theory stelt dat het gevoel of de mening die door een bepaald object veroorzaakt wordt kan worden overgedragen naar een ander object

16 In het geval van advergames zou dit dus inhouden dat een positieve beoordeling, een positieve attitude ten opzichte van de game kan worden toegeschreven aan componenten, producten, die in de game te zien zijn (Reijmersdal, Rozendaal & Buijzen, 2011). Onderzoek uit 2007 heeft aangetoond dat kinderen in het bijzonder gevoelig zijn voor het toeschrijven van gevoelens die worden opgewekt door bepaalde objecten aan andere objecten (Buijzen, 2007). Daarnaast heeft onderzoek naar de effecten van de attitude die kinderen ten aanzien van televisiecommercials hebben aangetoond dat de attitude die kinderen ten opzichte van de commercial hebben een belangrijke voorspeller is van de attitude ten opzichte van de geadverteerde producten. Attitude is eveneens een belangrijke voorspeller voor de wens van kinderen om een bepaald product in bezit te hebben (Derbaix & Bree, 1997). Dit leidt met betrekking op het spelen van advergames tot de volgende hypotheses; H1: Een positievere attitude bij een game met ongezond voedsel leidt tot een hogere consumptie van ongezond voedsel dan een negatievere attitude bij een game met ongezond voedsel. H2: Een positievere attitude bij een game met gezond voedsel leidt tot een hogere consumptie van gezond voedsel, dan een negatievere attitude bij een game met gezond voedsel. 2.4 LEEFTIJD EN COGNITIEVE ONTWIKKELING VAN HET KIND Kinderen lijken in vergelijking tot volwassen meer vatbaar voor het overdragen van gevoelens ten opzichte van bepaalde objecten naar andere objecten en dit maakt de invloed die reclameboodschappen op hen hebben anders dan de invloed die deze op volwassenen hebben. Kinderen zouden bovendien onvoldoende kennis van de persuasieve bedoeling van reclames hebben

17 Persuasieve kennis houdt in dat men begrijpt dat de basis van een reclameboodschap commercieel is en dat er een persuasieve bedoeling vanuit gaat. Onderzoek naar televisie reclames heeft aangetoond dat kinderen tussen de vier en zeven jaar een onderscheid kunnen maken tussen commerciële boodschappen en televisieprogramma s. Kinderen jonger dan vier jaar beschouwen reclames vooral als entertainment (Young, 2003). De meeste kinderen zijn vanaf dat ze acht jaar zijn in staat om in te zien dat een advertentie bedoeld is om mensen iets te laten kopen: The minimal requirements for understanding that advertising has an intent to persuade people to buy goods and services, that it informs and entertains but presents promotional material, are in place in most children by eight years of age. (Young, 2003). Kinderen van acht tot en met tien jaar oud begrijpen dat mensen met dezelfde informatie toch verschillende meningen en motieven kunnen hebben. Pas vanaf dat kinderen elf jaar oud zijn worden ze in staat geacht om gelijktig hun eigen mening en de mening van een ander te zien. Dit simultaan inzien van de eigen mening en die van de ander is essentieel voor het kunnen inzien van de overredingskracht. Met andere woorden de persuasieve bedoeling die anderen kunnen hebben. Pas vanaf twaalf jarige leeftijd kunnen kinderen inzien dat het gedrag van mensen voortkomt uit de sociale rol die ze hebben, of het sociale systeem waarbinnen ze opereren. De persuasieve bedoeling die achter reclames zit begrijpen kinderen dus pas ten volle vanaf twaalfjarige leeftijd. Vanaf deze leeftijd kunnen kinderen anticiperen op reclames en kunnen ze zich eventueel verdedigen tegen bepaalde reclame-uitingen (John, 1999; Rozendaal, Buijzen & Valkenburg, 2010; Young, 2003)

18 De grote kritiek op advergames is dat de commercialiteit en persuasiviteit van de reclameboodschap, door de interactieve en entertainende componenten van de games, nog moeilijker te detecteren is door jonge kinderen (Livingstone, 2009; Rozendaal, Buijzen & Valkenburg, 2009). De grenzen tussen advertentie, entertainment en informatie vervagen door de integratie van de boodschap in een spel met een hoog entertainmentgehalte (Raney, Arpan, Pashupati & Brill, 2003). Gebleken is dat zelfs wanneer kinderen de persuasieve bedoeling van de advergame doorzien, zij door het entertainment component toch moeite hebben om hun persuasieve kennis toe te passen en het persuasieve effect als zodanig tegen te gaan (Mallinckrodt & Mizerski, 2007). Samengevat ontwikkelen kinderen tussen hun achtste en twaalfde levensjaar de persuasieve kennis die hen weerbaar maakt tegen reclames. Deze ontwikkelingsfase is gebaseerd op traditionele vormen van reclame. Recent onderzoek heeft aangetoond dat kinderen het nog lastiger vinden om de persuasieve bedoelingen van non-traditionele vormen van reclames, en dus ook van advergames te doorzien. Deze kennis gekoppeld aan de excitatie transfer theorie leidt tot de volgende hypotheses. H3: Kinderen in de leeftijd van acht tot en met tien jaar nemen meer gezond voedsel in na het spelen van een game met gezond voedsel dan kinderen die ouder dan tien jaar zijn. H4: Kinderen in de leeftijd van acht tot en met tien jaar nemen meer ongezond voedsel in na het spelen van een game met ongezond voedsel dan kinderen die ouder dan tien jaar zijn

19 3 METHODE VAN ONDERZOEK 3.1 RESPONDENTEN De totale onderzoekspopulatie bestond uit 78 kinderen (groep 4-8) van drie basisscholen uit Rhenen, Elst en Gouda, 51.3% van hen waren jongens. De gemiddelde leeftijd van de kandidaten die deelnamen aan het onderzoek was 10,24 (SD = 1.43), met een minimum van 8 jaar en een maximum van 12 jaar. De gemiddelde leeftijd van de jongens was 10,20 (SD=1.41) en van de meisjes 10,29 (SD=1.49) jaar. In deze sample had 9,0% van de kinderen ondergewicht, 69,2% had een normaal gewicht, 17,9% had overgewicht en 3,8% van de kinderen had obesitas (zie de BMI classificaties beneden). Het percentage kinderen met overgewicht (21,7%) lag boven het landelijk gemiddelde van 15% (TNO, 2010). Er werden geen verschillen gevonden in BMI categorie spreiding tussen leeftijd en sexe groepen. 3.2 STIMULUS Voor dit onderzoek zijn drie verschillende advergames gebruikt. Een game rondom een ongezond voedselmerk, een game rondom een gezond voedselmerk en een controle game van een niet voedselmerk. De games die geselecteerd werden waren respectievelijk; 1) Banana Boogie Battle van het merk Chiquita, 2) De Planet Haribo Western Schiettent van het merk Haribo en 3) Buzz Lightyear Operation Alien Rescue van het merk Disney. Van deze drie games werd verondersteld dat de merknamen bij kinderen bekend zouden zijn. Alle games waren behendigheidsgames met geluid, die door één speler gespeeld konden worden en waar de merknaam duidelijk in beeld werd gebracht. De kinderen werden random aan de games toegewezen. De games werden met elkaar afgewisseld en elke onderzoeksdag werd met een andere game begonnen, om de invloed van het tijdstip op het experiment te verminderen

20 Afbeelding 1. Banana Boogie Battle Afbeelding 2. Planet Haribo Western Schiettent

21 Afbeelding 3. Buzz Lightyear Operation Alien Rescue 3.3 PROCEDURE De ethische commissie van de Faculteit der Maatschappij en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam heeft deze studie goedgekeurd. De dataverzameling vond plaats in mei Na toestemming van de deelnemende scholen ontvingen de ouders van de kinderen een brief met daarin een gedetailleerde beschrijving van het onderzoek. In de brief werd hen tevens gevraagd of hun kind mocht participeren of niet. Er werd benadrukt dat alle verzamelde gegevens vertrouwelijk behandeld zouden worden. Ongeveer 70% van de ouders gaf toestemming voor de participatie van hun kind. De kinderen die toestemming hadden gekregen werden onder schooltijd en op school getest.!000

22 Op de drie verschillende scholen werd getracht eenzelfde setting te creëren. Zo werden alle experimenten afgenomen in een besloten ruimte met hierin een computer, een tafel en drie stoelen. Bovendien werd het testvoedsel tijdens het spelen van de game buiten het zicht van de kinderen gehouden om beïnvloeding vooraf te voorkomen. De onderzoeker vertelde het kind dat het eerst een computerspelletje ging spelen, hierbij gaf de onderzoeker uitleg over de besturing van het spel. Als het spel eerder klaar was dan de 5 minuten gestelde speeltijd werd het spel opnieuw gestart. Na 5 minuten werd het spelen gestaakt en werd het kind verzocht achter de computer vandaan te komen en aan tafel komen te zitten. Op deze tafel werd het testvoedsel in 4 identieke schaaltjes gepresenteerd, hierbij werd steeds getracht om een gelijke hoeveelheid voedsel te presenteren. De inhoud van de schaaltjes werd vooraf gewogen. Er stond een schaal met gesuikerde chocolade snoepjes (M&M s; Mars, Inc, McLean, VA), een schaal met zoete fruitgoms met cola smaak (Happy Cola; Haribo) een schaal met partjes geschilde Chiquita bananen en een schaal met in parten gesneden Kanzi appels. Op de schaaltjes met de Chiquita bananen en de Kanzi appels werd tevens een merksticker geplakt, omdat deze producten in gesneden en geschilde vorm gepresenteerd werden. Tevens stond er een glas water op tafel. De proefpersonen werd verteld dat ze nu de gelegenheid kregen om te eten en dat ze mochten eten wat ze wilden ze kregen hier 5 minuten de tijd voor. Tijdens deze 5 minuten verliet de onderzoeker de testruimte om beïnvloeding te voorkomen. Na deze 5 minuten keerde de onderzoeker terug en verwijderde de schaaltjes en ging over tot het afnemen van de vragenlijst. Dit nam eveneens ongeveer 5 minuten in beslag. Tot slot werden de proefpersonen verzocht hun schoenen uit te trekken en werd hun lengte opgemeten en moesten zij op een personenweegschaal gaan staan om hun gewicht te kunnen bepalen.!111

23 De kinderen werden geïnstrueerd om niets over het onderzoek aan andere kinderen te vertellen alvorens te worden teruggebracht naar hun klaslokaal. De onderzoeker woog vervolgens de 4 schalen en noteerde hoeveel er per schaal gegeten was (in gram) en vulde waar nodig de schalen aan. Vervolgens werd het volgende kind uit de klas gehaald. 3.4 MATEN Voedselinname Omdat voedselinname kan worden beïnvloed door de mate van honger die een kind voorafgaand aan het experiment had, werd gecontroleerd op de individuele verschillen in honger door kinderen, een zogenaamde Visueel Analoge Schaal(VAS; 14cm) voor te leggen. Hierdoor konden kinderen aangeven hoeveel honger ze hadden voordat ze aan het experiment begonnen. VAS-schalen worden veel gebruikt en zijn bewezen betrouwbare en valide schalen om subjectieve ervaringen te meten die gerelateerd zijn aan de mate van honger (Flint, Raben, Blundell & Astrup, 2000). VAS en zijn in meerdere experimenten met jonge kinderen gebruikt en worden even betrouwbaar als Likert schalen bevonden bij kinderen ouder dan 6 jaar (Laerhoven Van, Loonen-Van Der Zaag & Derkx, 2004) Leeftijdsklasse Omdat een verschil in voedselinname op basis van leeftijd werd verwacht, is deze variabele eerst gesplitst, waardoor er twee leeftijdsklassen, namelijk de jonge leeftijdsklasse met kinderen 8 tot en met 10 (leeftijd tot 10) en de oude leeftijdsklasse met kinderen van 11 en 12 ontstonden. De variabele attitude werd opgesplitst, waardoor er twee attitude categorieën, namelijk laag (onder de gemiddelde attitude) en hoog (boven de gemiddelde attitude) ontstonden.!!

24 Attitude Om de attitude van de respondenten ten opzichte van de game te bepalen, werd de respondenten 6 verschillende items gepresenteerd. Per item kreeg men een 14cm-VAS gepresenteerd. De items waren 1) hoe leuk vond je dit spel Helemaal niet leuk! tot Heel erg leuk!, 2) zou je dit spel vaker willen spelen Nooit meer! tot Ja heel vaak!, 3) vond je dit spel saai Helemaal erg saai tot Ja helemaal niet saai!, 4) zou je dit spel met je vriendjes willen spelen Helemaal niet! tot Ja heel graag!, 5) vond je dit spel mooi Nee helemaal niet mooi tot Ja heel mooi!, tot 6) hoe stom vond je dit spel Heel erg stom tot Helemaal niet stom! Om het verschil in attitude te kunnen meten en de hypothesen te kunnen toetsen werden deze 6 items vervolgens gehercodeerd tot de variabele attitude, dit werd gedaan door de scores van de 6 items bij elkaar op te tellen en te delen door het aantal items. Hierdoor ontstond een score tussen de 0 (meest negatieve attitude) en 14 (meest positieve attitude) ontstond. De gemiddelde attitude van de respondenten was 8.33 (SD=3.38). Voor de kinderen in de leeftijdsgroep van 8 tot en met 10 jaar was de gemiddelde attitude 9.82 (SD=3.25) en voor de kinderen in de leeftijdsgroep 11 en 12 jaar was de gemiddelde attitude 6.90 (SD=2.86). De betrouwbaarheid van de de interne consistentie van de items uit de vragenlijst meet (Field, 2005). Hoge waarden (>.70) wijzen op een hoge betrouwbaarheid en waarden van <.50 wijzen op onvoldoende betrouwbaarheid (Kline, 1999). Voor de betrouwbaarheid van de variabele attitude geldt dat deze een en deze zodoende als betrouwbaar kan worden geacht. Omdat er een verschil in voedselinname op basis van de hoogte van de attitude werd verondersteld werd deze variabele opgesplitst in twee categorieën, waarbij categorie 1) laag, gevormd werd door kinderen lager scoorden dan de gemiddelde attitude en waarbij categorie 2) hoog, gevormd werd door kinderen die hoger scoorden dan de gemiddelde attitude.!333

25 Body Mass Index BMI, werd gemeten als gewicht (kg)/lengte 2 (m), deze index werd berekend op basis van de lengte en het gewicht van de kinderen. Kinderen werden op blote voeten gemeten en gewogen. Kinderen werden ingedeeld in 4 verschillende groepen, kinderen met ondergewicht, normaal gewicht, overgewicht en obesitas, op basis van categorieën vastgesteld door Voedingscentrum Nederland. Voedselinname De voedselinname werd gemeten door de 4 schaaltjes voorafgaand en aan het einde van het experiment te wegen op een professionele weegschaal (in gram). Het gewogen verschil werd genoteerd en vervolgens omgerekend naar aantal kilocalorieën (kcal). De voedselinname werd opgesplitst in twee categorieën waarbij categorie 1) gezond voedsel werd en categorie 2) ongezond voedsel werd. Voor categorie 1) werden het totaal aantal gegeten kilocalorieën van bananen en appels bij elkaar opgeteld en voor categorie 2) werden het totaal aantal gegeten kilocalorieën van Haribo colaflesjes en M&M s bij elkaar opgeteld. Analyses Alle analyses werden uitgevoerd met behulp van SPSS versie 17.0 (SPSS Inc., Chicago). Allereerst werd een randomisatie test gedaan met behulp van one-way ANOVA s, om na te gaan of er verschillen waren tussen de drie verschillende groepen (Haribo, Chiquita & Disney) op het gebied van BMI, geslacht, honger, leeftijd en attitude ten opzichte van de games.!444

26 In Tabel 1. worden de gemiddelden van alle variabelen per conditie gepresenteerd. Vervolgens werd gekeken naar de correlaties tussen de variabelen. De resultaten hiervan zijn weergegeven in Tabel 2. Om de vier hypotheses te onderzoeken werden variantieanalyses (MANCOVA s) gedaan, met de afhankelijke variabelen, gezond voedsel en ongezond voedsel en de onafhankelijke variabelen game en attitudeniveau en game en leeftijdsklasse. De variabelen, honger, geslacht en BMI werden als covariaten opgenomen omdat deze samenhingen met voedselinname, teneinde een zo zuiver mogelijk resultaat te krijgen.!555

27 4 RESULTATEN 4.1 BESCHRIJVENDE STATISTIEK Er werden geen significante verschillen gevonden tussen de 3 verschillende condities als gekeken werd naar geslacht, leeftijd, BMI, honger (P<.05).Dit geeft aan dat de randomisatie succesvol was. Ook werd er geen verschil gevonden in attitude ten opzichte van de games. Voor honger gaven de respondenten een gemiddelde score van 5.17 (SD=2.83). In Tabel 1. worden de gemiddelden van alle variabelen per conditie gepresenteerd. De gemiddelde attitude tegenover de drie games was 8.33 (SD=3.38) op een 14cm VAS. TABEL 1. Gemiddelden ± SD van alle variabelen gemeten per conditie Haribo (n=25) Chiquita (n=27) Disney (n=26) Leeftijd (jaren) 10.5 ± ± ± 1.2 Honger (cm op VAS) 5.3 ± ± ± 3.1 BMI, gecor. (kg/m 2 ) 2.2 ± ± ± 0.6 Attitude (cm op VAS) 8.3 ± ± ± 3.4 Voedselinname totaal (kcal) ± ± ± 70.5 Voedselinname gezond (kcal) Voedselinname ongezond (kcal) 15.6 ± ± ± ± ± ± 65.0!666

28 Tabel 2. Laat de correlaties tussen alle gemodelleerde variabelen zien. Er werd gevonden dat jongens aangaven meer honger te hebben voorafgaand aan het experiment, jongens aten meer ongezond voedsel en aten bovendien in totaal meer voedsel dan meisjes. Leeftijd correleerde met honger, attitude en ongezond voedsel. Dit geeft aan dat jongere kinderen aangaven meer honger te hebben, de spellen een hogere waardering gaven en meer ongezond voedsel aten. Het BMI correleerde met ongezond voedsel en met totaal voedsel, dit houdt in dat hoe hoger het BMI was hoe groter de totale calorieën inname van zowel het ongezonde als de totale voedsel inname was. Attitude correleerde eveneens met de inname van ongezond voedsel en de totale inname van voedsel. Dit impliceert dat hoe groter de waardering voor het spel was, hoe meer ongezond voedsel en hoe meer voedsel er in totaal gegeten werd.!777

29 Tabel 2. Pearson s correlaties tussen alle gemodelleerde variabelen (N=78) Geslacht Leeftijd Honger Game BMI Attitude Gezond voedsel Geslacht 1 Leeftijd Honger * ** 1 Game BMI Attitude ** Ongezond Voedsel Totaal voedsel Gezond voedsel Ongezond voedsel Totaal voedsel 1 * P< * ** **.301 ** *.291 ** ** ** *.276 *.279 *.977 ** 1 2 ** P< HOOFDANALYSES Omdat geslacht, honger en BMI significant gerelateerd waren aan voedselinname werden deze variabelen opgenomen als covariaten. De eerste MANCOVA testte het modererend effect van het attitudeniveau in de relatie tussen het spelen van de game en de inname van gezond en ongezond voedsel. De resultaten lieten zien dat zowel geslacht [F(1, 69)= 8.18, P=.006, als honger [F(1, 69)= 8.87, P=.004, als BMI [F(1, 69)=7.46, P=.008 een significante invloed op de inname van ongezond voedsel hebben. Honger bleek eveneens een significant effect op de inname van gezond voedsel te hebben [F(1, 69)=4.45, P=.039. Geslacht [F(1, 69)=.377, P=0.54 en BMI [F(1, 69)=1.20, P=.278 hadden geen significante invloed op de inname van gezond voedsel. Deze resultaten impliceren dat je meer ongezond voedsel eet als je een jongen bent, dat honger leidt tot een grotere inname van zowel gezond als ongezond voedsel en dat een hoger BMI leidt tot een grotere inname van ongezond voedsel.!888

30 De conditie, het soort spel dat de respondenten speelden was niet van significante invloed op de inname van gezond voedsel [F(2, 69)=.50, P=.606. Het soort speel was ook niet van invloed op de inname van ongezond voedsel [F(2, 69)=.61, P=.544. Het attitude niveau had geen significante invloed op de inname van gezond voedsel [F(1, 69)=.000, P=.986, maar wel op de inname van ongezond voedsel [F(2, 69)=.562, P=.024. Dit betekent dat indien de respondenten tot de groep met het hogere attitude niveau behoorden, zij significant meer ongezond voedsel tot zich namen. Om na te gaan of hypothese 1 en 2 bevestigd kunnen worden is gekeken naar de interactie tussen het attitude niveau en het soort game dat gespeeld werd en het effect dat dit heeft op de inname van gezond en ongezond voedsel. De interactie tussen het attitude niveau en het soort game bleek geen significante invloed te hebben op de inname van gezond voedsel [F(2, 69)=.828, P=.441. Hypothese 1 en 2 kunnen dus niet bevestigd worden. De interactie tussen het attitude niveau en het soort game bleek eveneens geen significante invloed op de inname van ongezond voedsel te hebben [F(2, 69)=.562, P=.573. Omdat Tabel 2. een sterke correlaties tussen de variabele leeftijd en de variabele ongezond voedsel laat zien en omdat hypothese 3. verondersteld dat jongere kinderen meer ongezond voedsel zullen innemen na het spelen van een game met ongezond voedsel en hypothese 4. verondersteld dat jongere kinderen die een game met gezond voedsel spelen meer gezond voedsel zullen innemen is een tweede MANCOVA uitgevoerd, ditmaal met de factoren game en leeftijd tot en met 10 jaar. Geslacht, honger en BMI werden hier eveneens als covariaat opgenomen.!999

31 De resultaten van deze tweede variantie-analyse lieten zien dat zowel geslacht [F(1, 69)=6.90, P=.011, als honger [F(1, 69)=4.63, P=.035, als BMI [F(1, 69)=5.02, P=.028 als leeftijdklasse [F(1, 69)=7.08, P=.010 een significant effect op de inname van ongezond voedsel hebben. Geslacht [F(1, 69)=.442, P=.508, honger [F(1, 69)=3.85, P=.054, BMI [F(1, 69)=1.53, P=.220 en leeftijdklasse [F(1, 69)=.238, P=.627 hebben alle vier geen invloed op de inname van gezond voedsel. Het soort game dat gespeeld werd heeft zowel geen significante invloed [F(2, 69)=.500, P=.609 op de inname van gezond voedsel als ook geen significante invloed op de inname van ongezond voedsel [F(2, 69)=.163, P=.850. Welk soort game men dus speelde had geen invloed op de inname van gezond dan wel ongezond voedsel. De interactie tussen het soort game en de leeftijdsklasse van de respondenten had geen significante invloed op de inname van ongezond voedsel [F(2, 69)=1.04, P=.360. Hypothese 3 kon hierdoor niet worden bevestigd. De relatie tussen leeftijdscategorie en het soort game dat gespeeld werd had geen significante invloed op de inname van ongezond voedsel. De interactie tussen het soort game en de leeftijdsklasse van de respondenten had geen significante invloed op de inname van gezond voedsel [F(2, 69)=.004, P=.996, hypothese 4. kon hierdoor niet bevestigd worden, de interactie tussen leeftijdscategorie en het soort game dat gespeeld werd had geen significante invloed op de hoeveelheid gezond voedsel die gegeten werd

32 4.3 ADDITIONELE ANALYSES Tabel 3. en 4. Laten de gemiddelde voedselinname per voedsel categorie per afzonderlijke game zien. Tabel 3. Laat de verschillen in voedselinname voor de verschillende attitude niveaus per game zien en Tabel 4. Laat de verschillen in voedselinname voor de verschillende leeftijdklassen per game zien. Het valt op dat er grote verschillen tussen de voedselinname binnen de drie verschillende condities zijn. Dit lijkt een indicatie dat het attitude niveau en de leeftijdsklasse van grote invloed zijn op het verschil in voedsel inname per game. Om de verschillen binnen de verschillende condities nader te onderzoeken zijn een aantal onafhankelijke T-testen uitgevoerd. Het nadeel van het uitvoeren van een T-test is dat het resultaat minder zuiver is, omdat er geen covariaten opgegeven kunnen worden, zodoende zullen de variabelen geslacht, honger en BMI invloed op de resultaten hebben. Een ander nadeel is het power verlies, door per conditie naar de invloed van het attitudeniveau en de leeftijdsklasse te kijken, ontstaan zeer kleine onderzoekspopulaties (Cohen, 1989). TABEL 3. Voedselinname in kcal per attitude niveau Gezond voedsel Ongezond voedsel Totaal Attitude laag Attitude hoog Attitude laag Attitude hoog Attitude laag Attitude hoog Haribo ± n= ± n= ± n= ± n= ± 80.1 n= ± 87.4 n=12 Chiquita 9.18 ± 8.32 n= ± 9.83 n= ± n= ± n= ± 96.6 n= ± 70.0 n=18 Disney ± n= ± 7.83 n= ± n= ± n= ± 69.7 n= ± 75.2 n=8 Totaal ± n= ± n= ± n= ± n= ± 78.6 n= ± 76.5 n=38 1 Alle waarden zijn gemiddelden ± SDs

33 TABEL 4. Voedselinname in kcal per leeftijdsklasse Gezond Voedsel Ongezond Voedsel Totaal Voedsel Jong Oud Jong Oud Jong Oud Haribo 19.3 ± 19.9 n= ± 14.5 n= ± 82.6 n= ± 72.4 n= ± 81.3 n= ± 76.7 n=15 Chiquita 12.6 ± 10.5 n= ± 7.8 n= ± 93.8 n= ± 23.4 n= ± 92.7 n= ± 26.1 n=12 Disney 18.6 ± 29.6 n= ± 11.7 n= ± 55.3 n= ± 73.2 n= ± 60.8 n= ± 78.3 n=13 Totaal 16.4 ± 20.8 n= ± 78.0 n= ± 11.7 n= ± 62.5 n= ± 78.8 n= ± 66.7 n=40 1 Alle waarden zijn gemiddelden ± SDs De T-toetsen werden allereerst gedaan met de groepsvariabele attitude niveau. Uit de T-toetsen bleek dat er met betrekking tot de inname van gezond voedsel voor de Haribo game gold dat het attitude niveau geen significante invloed op de inname van gezond voedsel had (t(23)=-.758, P=.456, dit geldt eveneens voor de Chiquita game (t(25)=-.868, P=.393 en de Disney game (t(24)=1.118, P=.275. De T-toets voor ongezond voedsel liet geen significante verschillen zien, Haribo (t(23)=-1.606, P=.122, Chiquita (t(25)=-.284, P=.779 en Disney (t(24)=-.626, P=.537. Dit impliceert dat binnen de afzonderlijke condities het attitudeniveau niet van significante invloed op de inname van ongezond voedsel is. Naast het doen van T-toetsen waarbij gekeken werd naar de invloed van het attitude niveau op de voedselinname, zijn er ook T-toetsen gedaan waarbij gekeken werd naar de invloed van leeftijdsklasse. 333!

34 Allereerst werd gekeken welke invloed het verschil in leeftijdklasse binnen elke conditie op de inname van gezond voedsel had. Deze invloed bleek voor alle 3 de condities niet significant te zijn. Haribo (t(23)=.890, P=.383, Chiquita (t(25)=.757, P=.456 en Disney (t(24)=.584, P=.564. Het maakt dus binnen de conditie geen significant verschil of een proefpersoon tot de leeftijdklasse jong (8 t/m 10 jaar), of oud (11 en 12 jaar) behoorde, wat betreft de inname van gezond voedsel. Vervolgens werd gekeken naar de invloed van het verschil in leeftijdklasse op de inname van ongezond voedsel. Voor de Haribo game gold dat dit verschil significant was (t(23)=2.406, P=.025. Dit betekent dat er een significant verschil is tussen de ongezonde voedselinname door de groep kinderen van 8 t/m 10 enerzijds en de groep kinderen 11 en 12 anderzijds, die de Haribo game gespeeld hebben. Jonge kinderen die de Haribo game speelden, aten significant meer ongezond voedsel dan oudere kinderen die de Haribo game speelden. Voor de Chiquita game werd eveneens een significant verschil aangemerkt (t(25)=2.349, P=.027. Dit betekent dat er een significant verschil is tussen de ongezonde voedselinname door de groep kinderen van 8 t/m 10 enerzijds en de groep kinderen 11 & 12 anderzijds, die de Chiquita game gespeeld hebben. Jonge kinderen die de Chiquita game speelden aten significant meer ongezond voedsel dan oudere kinderen. Binnen de Disney conditie werd geen significant verschil aangemerkt (t(24)=1.024, P=.316. Dit betekent dat er geen significant verschil is tussen de ongezonde voedselinname door de groep kinderen van 8 t/m 10 enerzijds en de groep kinderen 11 & 12 anderzijds, die de Disney game gespeeld hebben

35 5 DISCUSSIE Het doel van deze studie was het onderzoeken van de directe invloed van het spelen van advergames op het eetgedrag van kinderen tussen de 8 en 12 jaar oud. Er werd specifiek gekeken naar de verschillen in het eetgedrag tussen respondenten die een advergame voor een gezond voedsel product speelden en respondenten die een advergame voor een ongezond voedsel product speelden. De hoofdbevinding van deze studie is dat het soort advergame dat gespeeld werd niet leidde tot significante verschillen tussen het eetgedrag van de respondenten. Het spelen van een advergame voor een gezond product leidde niet tot een hogere consumptie van gezond voedsel en het spelen van een advergame voor een ongezond product leidde niet tot een hogere consumptie van ongezond voedsel. 5.1 EFFECTEN VAN ATTITUDE De interactie tussen het attitudeniveau en het soort advergame dat gespeeld werd, had geen invloed op het eetgedrag van de respondenten. Hypothese 1 en 2 voorspelden dat een positievere attitude bij een game met ongezond voedsel zou leiden tot een hogere consumptie van ongezond voedsel en dat een positievere attitude bij een game met gezond voedsel zou leiden tot een hogere consumptie van gezond voedsel. Studies naar de effecten van televisiecommercials op het eetgedrag van kinderen lieten zien dat de hoogte van de attitude tegenover een commercial een belangrijke voorspeller is van de hoogte van de attitude en het verlangen naar het geadverteerde product (Derbaix & Bree, 1997). Een mogelijke verklaring voor het uitblijven van een effect tijdens deze studie is de actieve houding die in het geval van een advergame moet worden aangenomen

36 De advergames zouden zoveel van de cognitieve capaciteiten van de respondenten vragen, dat er geen ruimte meer is voor andere cognitieve processen, zoals het koppelen van de attitude ten opzichte van het spel aan de attitude tegenover het product dat in het spel getoond wordt (Lang, 2000). 5.2 EFFECTEN VAN LEEFTIJD De interactie tussen de leeftijdsklasse en het soort advergame dat gespeeld werd, had geen invloed op het eetgedrag van de respondenten. Hypothese 3 en 4 voorspelden dat kinderen in de leeftijd van 8 tot en met 10 jaar oud meer gezond voedsel in zouden nemen na het spelen van een advergame met gezond voedsel, dan kinderen in de leeftijd van 11 en 12 jaar oud en dat kinderen van 8 tot en met 10 jaar oud meer ongezond voedsel in zouden nemen na het spelen van een advergame met ongezond voedsel. Een studie naar het ontstaan van de persuasieve kennis van kinderen toonde aan dat kinderen tot en met 10 jaar oud minder cognitieve capaciteiten hebben om de persuasieve motieven achter reclames te doorzien, dan kinderen van 11 en 12 jaar oud (Young, 2003). Een mogelijke verklaring voor het uitblijven van een effect kan worden gezocht in de vervagende grenzen tussen wat entertainment, advertentie en informatie is, zoals we dit zien bij het spelen van advergames (Raney et al., 2003). Hierdoor zouden ook de oudere kinderen moeite hebben met het doorzien van de persuasieve bedoelingen achter de advergames, zoals al werd aangegeven door Livingstone (2009) en Rozendaal, Buijzen en Valkenburg (2009), derhalve zou er geen significant verschil in eetgedrag zijn opgetreden tussen beide groepen. Een andere verklaring voor het uitblijven van significante verschillen kan worden gevonden binnen het toepassen van persuasieve kennis. Een eerdere studie van Reijmersdal, Rozendaal & Buijzen (2011) toonde aan dat zelfs wanneer kinderen de commerciële en persuasieve natuur van advergames doorzien, zij deze kennis niet toepassen om zich te beschermen tegen de effecten van de advergame

37 Voor de huidige studie betekent dit dat zelfs wanneer de respondenten de persuasieve kennis hadden, zij deze nog niet zouden toepassen. 5.3 EFFECTEN VAN ATTITUDE EN LEEFTIJD BINNEN DE CONDITIES Er bestonden wel aanwijzingen voor het bestaan van een effect van attitudeniveau en leeftijdsklasse (zie Tabel 3. & 4.). Door onafhankelijke t- toetsen uit te voeren is gekeken naar de verschillen in eetgedrag binnen de verschillende condities. De hoogte van het attitudeniveau leidde niet tot verschillen in eetgedrag. Binnen de verschillende condities werden wel significante verschillen gevonden in de consumptie van ongezond voedsel tussen de jongere en de oudere kinderen. Zowel binnen de Haribo als de Chiquita conditie aten de jonge kinderen meer ongezond voedsel dan de oude kinderen. Een mogelijke verklaring voor deze gevonden effecten moet worden gezocht in de sterke samenhang tussen de variabelen leeftijd en attitude. Deze samenhang indiceert dat jonge kinderen een positievere attitude ten opzichte van de games hebben dan oude kinderen. Deze positievere attitude zou weer kunnen leiden tot het toeschrijven van de positieve attitude die door het spelen veroorzaakt werd, aan het product dat gepresenteerd werd, zoals dit gebeurd volgens de excitation transfer theory. Het is opvallend dat er geen significante verschillen in het eetgedrag werden gevonden binnen de controlerende conditie, de Disney game. Een mogelijke verklaring hiervoor is het optreden van een zogenaamd spill-over effect. Het spill-over effect houdt in dat de invloed van een advertentie verder gaat dan effecten die betrekking hebben op de advertentie zelf. Het is mogelijk dat jonge kinderen hier gevoeliger voor zijn dan oudere kinderen. Onderzoek door Buijzen, Schuurman & Bomhof (2007), toonde aan kinderen die worden blootgesteld aan een advertentie voor een bepaald voedselmerk, niet alleen een voorkeur kunnen gaan vertonen voor dit merk, maar ook voor andere soortgelijke producten