Stichting Mind-Spring. Postjeskade 183hs 1058 DS Amsterdam 0031(0)

Transcriptie

1 De inhoud

2 Stichting Mind-Spring Postjeskade 183hs 1058 DS Amsterdam 0031(0) KvK nr: IBANnr: NL 85 TRIO Samenvatting Het programma Mind-Spring heeft een preventief karakter en maakt gebruikt van bestaande en beproefde preventieve methoden (o.a. psycho-educatie, verbeteren van coping), die zowel inhoudelijk als qua vorm zijn aangepast aan de behoeften van de doelgroep. De inzet van vluchtelingtrainers die de vertaalslag in taal en cultuur maken is hierin een belangrijk werkzaam element. Samenvatting onderbouwing Asielzoekers en vluchtelingen hebben te maken met de gevolgen van traumatisering, migratie, acculturatie, en sociale marginalisatie waardoor ze een risicogroep zijn voor het ontwikkelen van psychische problemen. Tegelijkertijd ervaren ze een hoge drempel naar de professionele hulpverlening. Mind-Spring beoogt om psychische problemen bij deze groep te verminderen en/of te voorkomen door middel van bestaande en beproefde preventieve methoden en theoretische principes zoals Psycho-educatie, RET, Stress reductie en Empowerment. Naast de inhoud, is de vorm waarin de interventie wordt aangeboden een belangrijk element. Dit gebeurt door de inzet van peer educators die de vertaalslag in taal en cultuur maken. De naam Mind-Spring is bedacht in Sierra-Leone. Doel is middels de naam vernieuwing en veerkracht uit te stralen. 1. Spring the season of renewal. 2. A spring where water comes naturally to start a river 3. To move forward quickly (like a cat catching something) 4. A mechanism to release tension or energy (like a clock) or absorb energy (like a shock absorber). mind = mind = mind = mind = mind = mind = mind = mind = gadeslaan geest intellect observeren toekijken toezien verstand waarnemen spring = Bron spring = Drijfveer spring = Wel (Put) spring = Lente spring = Ontspringen spring = Opborrelen spring = Opwellen spring = Springveer spring = Voorjaar spring = Voortkomen

3 Het auteurs rechtelijk eigendom van de Mind-Spring programma s is ondergebracht bij de stichting Mind-Spring. De stichting heeft ten doel: - het (doen) ontwikkelen en uitvoeren van programma's ter bevordering van de geestelijke gezondheidszorg en het maatschappelijk welbevinden van vluchtelingen en asielzoekers, vrijwilligers en professionals die met deze doelgroep werken;- het beschermen van het intellectueel eigendom van de Mind-Spring programma's ontwikkeld door drs. P.A.M. Sterk, welke programma's met toestemming door de stichting worden gebruikt. De stichting tracht dit doel onder meer te bereiken door: - het (doen) organiseren van activiteiten en/of bijeenkomsten;- zowel nationaal als internationaal - al datgene te doen of te laten verrichten wat naar het oordeel van haar bestuur noodzakelijk, nuttig en/of gewenst is. De stichting beoogt niet het maken van winst, en heeft een ANBI status. Over Mind-Spring Mind-Spring is door Paul Sterk ontwikkeld in samenwerking met een aantal asielzoekers en de Medische Opvang Asielzoekers (MOA is voorloper van GCA). Mind-Spring is een psycho-educatie en opvoeding ondersteuning programma in de eigen taal en cultuur ontwikkeld voor en door asielzoekers en vluchtelingen. Speciaal opgeleide vluchtelingen en asielzoekers geven psycho-educatie en psychosociale ondersteuning aan mede asielzoekers of vluchtelingen. Deze groepsbijeenkomsten hebben het karakter van een training waarin specifieke problemen van asielzoekers en vluchtelingen behandeld worden. De asielzoekers en vluchtelingen worden geïnformeerd over problemen die kunnen spelen op het gebied van stress, depressie en lusteloosheid, trauma, rouw en schuldgevoelens, ontheemding en acculturatie, verlies van verworvenheden in eigen land en de dagelijkse beslommeringen op een asielzoekerscentrum). Verder wordt aandacht besteed aan waarom men deze problemen kan hebben en wat men er zelf aan kan doen. Bij meer ernstige problematiek wordt door verwezen naar meer professionele hulp. Sinds 2015 is er ook een module voor kinderen op het AZC: Mind-Spring Junior. Gegeven volgens het zelfde concept peer educators (Trainers eigen taal en cultuur) in samenwerking met GGZ professionals. De ontwikkeling van deze modules is mogelijk gemaakt door Kinderpostzegels Nederland. Het programma Mind-Spring wordt aangeboden aan asielzoekers op diverse asielzoekerscentra in Nederland. Ook wordt het programma aangeboden aan vluchtelingen (statushouders) buiten de centra. Voor deze landelijke aanpak werkt Mind-Spring samen met diverse instellingen uit de Geestelijke Gezondheidszorg, de GCA en GGD, het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers, VluchtelingenWerk groepen en diverse organisaties in het werkveld van asielzoekers en vluchtelingen. (.nl) is het Nederlands coördinatie en opleidingscentrum welk nu door I-Psy (interculturele GGZ)in Almere wordt beheerd. Sulaiman Shinwary is de coördinator. Menzis is belangrijkste financier. Mind-Spring is een psycho educatie en opvoedingsondersteuning programma voor en door asielzoekers, vluchtelingen, migranten samen met GGZ intermediairs die met deze doelgroep werken. Uitvoer van veel groepen is in handen van diverse GGZ instellingen in het land. I-psy door de coordinatie van hun uitvoer in samenspraak met Menzis zorgverzekeraar.

4

5 Log-Frame van het programma: Sociaal einddoel Verbeteren van het algeheel functioneren ten behoeve van integratie Preventief einddoel Verbeteren van de mentale gezondheid en psychosociale vaardigheden teneinde het ontstaan of verergeren van psychische en psychiatrische klachten te voorkomen Tussendoel 3 De deelnemers hernemen de controle en het initiatief over hun leven Tussendoel 2 De deelnemers zetten gezonde coping mechanismen (sociale steun, RET, ontspanningsoefeningen) in bij het omgaan met moeilijke of stressvolle omstandigheden Tussendoel 1 De deelnemers verwerven kennis en inzicht in de relatie tussen de vluchtelingsituatie met de daarbij behorende gebeurtenissen en met het ontstaan van psychische en psychosociale klachten Mind-Spring interventie Voorwaarde scheppende doelen Peer educators - De peer educators hebben de Mind-Spring training gevolgd en zijn bekend met de doelen op het niveau van de asielzoekers en vluchtelingen - De peer educators leren trainersvaardigheden aan, die hen in staat stellen de Mind-Spring interventie uit te voeren - De peer educators zijn zich bewust van hun functie als rolmodel en dragen deze uit - De peer educators leren wanneer normale reacties overgaan in pathologische ontwikkeling en zijn in staat dit te signaleren bij deelnemers - De peer educators zetten cultuureigen leeraspecten in en maken de vertaalslag van westerse concepten naar de einddoelgroep Voorwaarde scheppende doelen Verwijzers - Hulpverleners zijn bekend op welke manier de einddoelgroep kan worden bereikt middels laagdrempelig aanbod in eigen taal - Hulpverleners verwijzen de einddoelgroep naar specialistische hulp in de GGZ wanneer geïndiceerd Doel van het Mind-Spring psycho educatie programma: Asielzoekers en vluchtelingen inzicht geven in het ontstaan van psychosociale problemen en hen te leren wat zij er zélf aan kunnen doen, om sociale problemen en psychische klachten te voorkomen. Subdoelen: - een positieve, nieuwe identiteit leren vinden - empowerment van vluchtelingen en asielzoekers zodat ze zelf of met hun gemeenschap hun problemen zoveel mogelijk kunnen oplossen. Empowerment wil hier zeggen dat men zich weer sterk en toegerust voelt om zelf problemen weer op te lossen en een toekomst op te bouwen. Men zoekt (vrijwilligers) werk of start zo mogelijk een

6 studie. Deelnemers participeren meer binnen de Nederlandse samenleving of zijn beter in staat de levensomstandigheden binnen het AZC het hoofd te bieden, bv. middels onderlinge sociale steun. Doelgroep Asielzoekers die in een opvang locatie verblijven en Vluchtelingen met status, die zelfstandig in een gemeente wonen Aanpak Mind-Spring is een preventief interventie programma voor en door asielzoekers en vluchtelingen. Hoogopgeleide vluchtelingen worden geschoold in het geven van psycho educatie aan asielzoekers en vluchtelingen. Mind-Spring maakt gebruik van de ervaringen van lotgenoten, van eigen taal en cultuur en het vertrouwen dat vluchtelingentrainers in de eigen gemeenschap genieten. De methodiek en inhoud zijn samen met de doelgroep asielzoekers en vluchtelingen ontwikkeld. De psycho educatie cursussen worden uitgevoerd volgens het handboek Mind-Spring. Er wordt gebruik gemaakt van veel beeldende inzicht gevende oefeningen en voorbeelden in eigen taal en cultuur. Het programma bevat veel cognitieve en gedragstherapeutische (RET) elementen. De cursussen psycho educatie worden in AZC s of in regio s uitgevoerd door een Mind-Spring trainer, altijd samen met een GGZ professional (sociaal psychiatrisch verpleegkundige, psycholoog, preventiewerker). Vluchtelingen en asielzoekers met psychosociale klachten zijn moeilijk te bereiken. Deelnemers aan deze groepen worden geworven door de opgeleide vluchtelingen zelf, in samenwerking met buurthuizen, vluchtelingenwerk groepen, migrantenorganisaties en de medische opvang op asielzoekerscentra. Inhoud van de interventie Asielzoekers en vluchtelingen worden geïnformeerd over problemen die kunnen spelen op het gebied van stress, depressie en lusteloosheid, trauma, rouw, schuldgevoelens, ontheemding en acculturatie, verlies van verworvenheden in eigen land en de dagelijkse beslommeringen op een asielzoekerscentrum. Dit wordt concreet uitgewerkt in de acht bijeenkomsten van het programma waarin de volgende thema s aan bod komen: 1. Normale reactie op abnormale gebeurtenissen 2. Stress en stressreductie, psychosomatische klachten 3. Positiebepaling Hoe gaat het met je? 4. Rouw en rouwverwerking 5. Identiteit en veranderde identiteit 6. Omgaan met eigen emoties (RET) 7. Voorlichting over misbruik van middelen en verslaving 8. Energiebronnen en balans houden Mind-Spring probeert zo beeldend mogelijk met deelnemers te werken. Het programma maakt veel gebruik van inzicht gevende oefeningen steeds met het doel deelnemers bewust te maken van eigen processen en te leren hoe ze weer zelf controle over het leven kunnen krijgen. Voorbeeld van bijeenkomst: Stress en stressreductie, psychosomatische klachten Doelstelling Vergroten van inzicht in stress (positieve en negatieve) en stress situaties. Ook wat de reacties per individu kunnen zijn. Wat is de plaats van het onderdeel in het geheel? - Stress en stressreductie zijn een belangrijk onderdeel van de cursus. De meeste mensen hebben

7 stressklachten zoals slapeloosheid, onrust, lichamelijke spanningsklachten etc. - Men kan leren minder last te hebben van stress symptomen. Stress kan een normale reactie op een abnormale situatie zijn, stress is niet altijd negatief stress kan een beschermende factor zijn in crisis situatie - Stress kan ook een extra stimulus zijn om je door een situatie heen te helpen. 1. Opening en welkom( terugkomen op vorige keer en vertellen wat er deze bijeenkomst gebeurt) 2. Informatieverstrekking over stress, inventariseren van stressfactoren bij de deelnemers 3. Oefening: inventariseren in welke situatie je welke stressreactie hebt (lichamelijk, emotioneel, gedrag ) 4. Oefening inventariseren van stressreacties en met elkaar zoeken naar mogelijkheden hoe je stress kan hanteren. Hierin worden ook de cultuurspecifieke reacties benoemd. 5. Hierna wordt het onderscheid verduidelijkt tussen effectieve en niet effectieve reacties op stress. 6. Somatiseren; Er wordt gekeken naar een situatie en welke lichamelijke klachten daar het gevolg van kunnen zijn. Vervolgens kan men oorzaak en gevolg omdraaien. Men kijkt naar lichamelijke klachten en welke situatie daar bij kan horen. Buikpijn heb ik wanneer ik een brief van mijn advocaat ontvang of hoofdpijn heb ik als er een hele dag ruzie is geweest met mijn echtgenoot/ kinderen". 7. Ontspanningsoefening waarbij wordt geleerd om stressreacties te verminderen. 8. Afsluiting Samenwerking en taakverdeling tussen GGZ professionals en Mind-Spring peer educators Over het algemeen relateert de Mind-Spring peer educator de thema s en theorie aan de ervaringen van de deelnemers, onder andere door te refereren aan gemeenschappelijke ervaringen en eigen voorbeelden te gebruiken. Hierdoor wordt interactie in de groep aangemoedigd, en inbreng van de deelnemers gestimuleerd. Themaleider (Mind Spring peer educator) - Behandelt de theoretische stof en begeleidt de oefeningen, veelal in eigen taal. - Gebruikt eigen voorbeelden om thema s te illustreren. - Probeert ook de verschillende deelnemers erbij te betrekken. De GGZ medewerker bewaakt dit proces en brengt zo nodig verdieping aan in de besproken theoretische concepten. Ook vragen vanuit de groep over GGZ-specifieke onderwerpen of de structuur van het zorgsysteem kunnen door de GGZ medewerker worden beantwoord. De ontspanningsoefeningen worden veelal door de GGZ trainer begeleid, daarbij vaak ondersteund door meer cultuurspecifieke ontspanningsmethoden die de Mind-Spring peer educator inbrengt. Procesbewaker (GGZ) (zo nodig ondersteund door tolk) - Bewaakt de inhoud van het programma. Komen de theorie en de oefeningen goed over? Zijn er mensen die het (nog) niet kunnen volgen? Worden bepaalde discussies of vragen overgeslagen? Etc - Verduidelijkt zo nodig de theorie of oefening nogmaals - Last op het juiste moment een ontspannende oefening in of besluit wanneer pauzes (nodig) zijn. Samen - Voorbereiding en evaluatie van de bijeenkomst en plannen volgende bijeenkomst. - Bespreken van signalen en probleem situaties. Eventueel consult vragen of verwijzing realiseren. - Bepalen wat de belangrijkste thematiek van de groep of individuen in de groep is. Kijken of hier tijdens de volgende bijeenkomst op in kan worden gegaan of dat dit kan worden geïntegreerd in de voorbeelden

8 - Logboek bijhouden o Aanmerkingen op het draaiboek (veranderingen, aanvullingen) o Vondsten of voorbeelden die de stof verduidelijken (tbv andere trainers, website) o Cultuur specifieke voorbeelden, veranderingen of belevingen waar anderen van kunnen leren (tbv website) In de samenwerking tussen Mind-Spring peer educator en GGZ medewerker heeft de laatste de inhoudelijke eindverantwoordelijkheid. Vangnet Wanneer wordt gesignaleerd dat onder de deelnemers mensen zijn die dusdanig last hebben van psychische klachten waarbij psycho-educatie niet voldoet (bv. aanwijzingen zijn voor depressieve stoornis, angst stoornis, post traumatische stress stoornis) wordt verwezen naar meer specialistische hulp. De GGZ medewerker beslist of verdere verwijzing nodig is en draagt hier ook zorg voor. Deze persoon heeft de professionele verantwoordelijkheid om onder de deelnemers preventie overstijgende psychische problematiek te onderkennen. Wanneer de aanwezige problematiek dusdanig is dat functioneren in een groep lastig is (psychotische kenmerken, ernstige verslaving), dan wordt de deelnemer niet in de groep toegelaten. Door de GGZ medewerker en met behulp van de intermediaire trainer wordt de voor de deelnemer adequate hulp in de tweede lijn gezocht. Hiermee wordt tevens de drempel richting GGZ, veelal ervaren door asielzoekers en vluchtelingen, verlaagd. Materialen: Het draaiboek psycho educatie versie 5.1 (maart 2015 vastgesteld) (in ontwikkeling: vertaling in Engels; Deens;) DVD voorlichting voor deelnemers in 6 talen ondertiteling Folders in 10 talen voor zowel trainers opleiding als deelname aan cursus. Veel materiaal zoals folders en publicaties in veel talen is ook te downloaden via de website:

9 Verantwoording: doelgroep, doelen en aanpak Probleemanalyse De gezondheid en geestelijke gezondheid van vluchtelingen en migranten blijkt vaak slechter te zijn in vergelijking met de populatie van het gastland (Fox & Tang, 2000). In recent onderzoek in Nederland worden tekenen van traumatisering vaak gevonden bij vluchtelingen (Gernaat e.a., 2002; Laban e.a., 2002). Asielzoekers en vluchtelingen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van onder meer depressieve stoornissen, angststoornissen, posttraumatische klachten, somatoforme stoornissen en verslavingsproblematiek (Fazel, et al., 2005; Gerritsen et al., 2006; Laban et al., 2004; 2005; Roodenrijs, Scherpenzeel, & de Jong, 1998). Velen kampen met stressklachten, spanningen en psychosociale problematiek als gevolg van de huidige leefsituatie (AZC, integratie in Nederlandse samenleving). Verschillende pre- en postmigratiefactoren blijken van significante invloed op de prevalentie van symptomatologie en psychische stoornissen (van Willigen, 2010). Deze factoren zijn vooral te vinden op psychologisch gebied en komen voort uit de specifieke omstandigheden van de vluchteling. Rohlof (2001) vat deze omstandigheden samen onder de noemers traumatisering, migratie, acculturatie, en sociale marginalisatie: Gezondheid en zorgbehoefte Bij asielzoekers en vluchtelingen komen veel gezondheidsproblemen voor, zowel bij volwassenen als bij kinderen. De jarenlange onzekerheid, de vele gedwongen verhuizingen en een bestaan in illegaliteit kunnen deze problemen versterkt hebben. De psychische en psychiatrische problemen staan vaak op de voorgrond en worden bevestigd door onderzoek onder asielzoekers en vluchtelingen (Gerritsen et al. 2006). Van de asielzoekers uit deze groep heeft 68% angst- of depressieve klachten en 28% PTSS symptomen. Bij vluchtelingenjeugd worden meer stress gerelateerde klachten en PTSS gezien dan bij hun Nederlandse leeftijdgenoten (Bean 2004, Tuk e.a. 2006). De psychische problemen kunnen leiden tot wanhoopsdaden en suïcide(pogingen). Het aantal zelfdodingen onder asielzoekers blijkt bijna twee maal zo hoog te liggen dan bij de totale Nederlandse bevolking (GGD Nederland 2007). Pharos factsheet pardonregeling en gezondheid oktober 2007 Uit Factsheet Pharos: (2007) Zorggebruik Opvallend is dat het zorggebruik van veel asielzoekers veel minder is dan op basis van de problematiek zou worden verwacht (grafiek 1). Uit onderzoek naar de huisartsenzorg aan asielzoekers blijkt dat, ondanks de forse gezondheidsproblemen, de contactfrequentie van asielzoekers bij de huisarts vergelijkbaar is met dat van de autochtone bevolking (Van Oort et al. 2003). Asielzoekers en vluchtelingen worden wel iets vaker opgenomen in het ziekenhuis dan niet-westerse migranten en autochtonen. Ook hebben asielzoekers meer contact met de GGZ dan niet-westerse migranten of autochtonen. Gezien de omvang van de klachten is het zorggebruik echter laag te noemen. Bekend is dat verwerking van psychische klachten geleidelijk plaatsvindt en dat vaak voor psychische klachten geen hulp gevraagd wordt of pas als de klachten ernstig zijn. De asielzoekers die GGZ zorg krijgen lijken een zwaardere zorgvraag te hebben (GGZ Nederland 2005). Het gebruik van psychofarmaca is onder asielzoekers drie maal hoger dan dat van het totale Nederlandse verzekerdenbestand. Er blijkt een sterke samenhang tussen gebruik van GGZ-voorzieningen en duur van verblijf in de opvang (Laban ea. 2005).

10 Grafiek 1: Gezondheidsklachten en zorggebruik (uit factsheet Pharos 2007) Naar: Gerritsen et al In een onderzoek onder Gepardonneerden werd geconcludeerd dat 30% van deze populatie, mannen 32,7 % en vrouwen 44,4 % behoefte heeft aan psychische ondersteuning (Brink 2007 regioplan). Zie onderstaand schema. Uit onderzoek van LaBan e.a. (2007) bleek dat 54% van asielzoekers behoefte heeft aan psychische steun. Afgezet tegen het gehanteerde percentage van 10% verwachte zorgvraag onder de algemene bevolking, betekent dit dat de GGZ- zorgvraag onder deze groepen zeker driemaal zo hoog is. Uit onderstaand schema blijkt, dat een derde deel van de manlijk Traumatisering Vluchtelingen zijn vaak blootgesteld aan een aanzienlijke hoeveelheid traumatische ervaringen in hun land van herkomst. Dit zijn onder andere geweldsconflicten en onthouding van onderdak, eten, water, een thuis en een gevoel van veiligheid. Daarnaast ook confrontatie(s) met de dood, het getuige zijn van massadoding, het verliezen van familieleden of vrienden, aanhoudend en onvoorspelbaar geweld, verkrachting, marteling en gevangenschap (Raphael et al., 2008). Deze traumatische ervaringen kunnen invloed hebben op verschillende aspecten van gezondheid en ontwikkeling. Veel asielzoekers worstelen met hun gevoel van eigenwaarde door de dingen die hen zijn overkomen. Dit kan het gevolg zijn van vernedering, verkrachting en andere situaties waarin mensen gedwongen worden iets te doen of ondergaan wat ze niet willen. Veelal hebben mensen schuld en schaamtegevoelens. Hoewel bij sommigen dit een reden voor therapeutische verwijzing is, zijn er ook veel asielzoekers en vluchtelingen die wel worstelen met een dergelijk verleden, maar voldoende veerkracht hebben om zelf (met enige steun) hier mee verder te komen en weer een gezond zelfbeeld te krijgen (Rohlof, 2001). Migratie Naast de gevolgen van traumatische ervaringen in hun thuisland, is (gedwongen) migratie een grote bron van psychische klachten bij vluchtelingen (Hermansson, Timpka & Thyberg, 2003). Meer dan drie jaar leven binnen een AZC is een grotere predictor voor het ontwikkelen van psychische problemen dan de traumatische ervaring van een vluchtgeschiedenis (Laban et al., 2005). De grootste psychische problemen van een asielzoeker komen voort uit een aantal factoren: de stress van alle dag, angst terug gestuurd te worden, onzekerheid over het verkrijgen van een status maar vooral ook dat men weinig mag als bewoner van een AZC woont (niets te doen, vervelingen en geldtekort).

11 Acculturatie Bij migratie hoort ook aanpassing aan een nieuwe cultuur. Met cultuur wordt hier bedoeld: het geheel aan betekenissen, waarden en gedragingen die aangeleerd worden in een gemeenschap en in haar sociale groepen (Miller et al., 2006). Onderzoek heeft aangetoond dat het acculturatie proces verschillende aspecten van de geestelijke gezondheid beïnvloedt en geassocieerd is met een verhoogd niveau van stress (Haasen, Demiralay, & Reimer, 2008). Verschillende studies (Ayers, et al., 2009; Miller, et al., 2006; Sundquist et al., 2000) laten zien dat individuen die beter zijn geïntegreerd minder stress ervaren en een betere geestelijke gezondheid hebben. Uit onderzoek is tevens gebleken dat 50% van de vluchtelingen met status nog slecht geïntegreerd zijn (CBS, 2009). Een vluchtelingensituatie betekent vaak het verlies van status en verworvenheden die men had opgebouwd in het land van herkomst. Men had verwacht juist alle vrijheid te hervinden door te vluchten uit eigen land. De nieuwe situatie waarin men bijna niets meer heeft en bijna niets meer mag, geeft veelal een identiteitsonzekerheid of crisis. Men voelt zich slachtoffer en afhankelijk van de beslissingen van anderen en raakt (ten dele) apathisch met het risico depressief en of gestrest te worden (Knipscheer & Kleber, 2007). Een gevolg kan ook zijn dat men een laag gevoel van eigenwaarde krijgt en een afhankelijke rol aanneemt. De meeste vluchtelingen krijgen een tijdelijke status en volgen vervolgens het inburgeringprogramma. Deze onzekerheid over zowel de situatie in Nederland als eventuele terugkeer werken cumulatief bij de al aanwezige problematiek (Laban, 2010). Sociale marginalisatie Met het verkrijgen van een verblijfsvergunning zijn de sociale en psychische problemen van een vluchteling nog niet verdwenen. Problemen rond depressie, alcohol en drugsmisbruik, opvoeding kinderen, gezinshereniging en sociale isolatie worden niet in het AZC achtergelaten. De ervaring leert tevens dat wanneer vluchtelingen een verblijfsvergunning en daarmee een veiligere basis om te leven krijgen, zij dan pas toekomen aan de verwerking van eventuele trauma s, verlies of ander groot leed. Veel vluchtelingen geven aan dat ze nadat ze een verblijf status krijgen verwachten dat alles dan goed gaat. De realiteit is echter anders, men raakt in een dip, gaat piekeren en terug denken aan de dingen die gebeurd zijn. Dit is te verklaren uit het model van een rouwproces. Pas op dit moment, wanneer de onzekerheid over het wel of niet verkrijgen van een verblijfsstatus voorbij is, laten mensen het toe om te rouwen en te verwerken. De spreiding van landgenoten en families over het gehele land maakt naast minder mogelijkheden tot reizen de sociale isolatie groter (Rohlof, 2003). Bij navragen blijkt dat de sociale netwerken van vluchtelingen heel beperkt zijn. Dat is des te nijpender omdat sociale steun een van de belangrijkste beschermingsmechanismen tegen het effect van psychotrauma s is (Joseph, 1999). Problemen met acculturatie, sociale marginalisatie, gevoelens van schuld, sociale passiviteit en ideologische vervreemding veroorzaken een veranderde identiteit en verlaagd gevoel van controle, welke de kwetsbaarheid voor psychologische stress en lichamelijke ziektes verder vergroot (Groenenberg, 1999; Sundquist et al., 2000). Het ontstaan van psychische problematiek kan hierbij vanuit een stresskwetsbaarheid perspectief verklaard worden (Rohlof, 2003). Stressoren zijn ten eerste te vinden in de traumatische gebeurtenissen vóór de migratie; ervaren spanningen in land van herkomst of tijdens de vlucht ten gevolge van geweld, oorlog en de wijze waarop vluchtelingen een heenkomen moesten zoeken, blijvende situatie van geweld en onlusten in land van herkomst bij aankomst in Nederland. Daarnaast hebben vluchtelingen en asielzoekers te maken met diverse stressoren die een negatieve invloed kunnen hebben op hun geestelijke gezondheid, zoals spanningen door ondoorzichtige asielprocedure, leefsituatie in de opvang en bij uitplaatsing in gemeenten om isolatie en integratieproblemen (Rohlof & Jasperse, 1996; Hofstede, 1991). Voor die personen die onvoldoende coping vaardigheden hebben kan het moeilijker zijn om de trauma en dagelijkse beslommeringen een plaats te geven. Ook gebrek aan sociale steun (zowel professionele steun, maar ook uit informele netwerken) kan bijdragen aan psychische problematiek (Joseph, 1999). Veelal blijken de asielzoekers door de spanningen en gevoelens van onmacht die de huidige leefsituatie met zich mee brengen een passieve leefstijl te hebben ontwikkeld (van Willigen, 2010).

12 Beperkte hulpverlening Daarnaast is psychische hulp niet makkelijk toegankelijk. Vluchtelingen vinden moeilijk of niet de weg naar de reguliere hulpverlening. Culturele en religieuze verschillen, taalbarrières, onbekendheid en het ontbreken van vertrouwen spelen daarbij een grote rol (Pharos, 2009). Beïnvloedbare factoren Niet alle aspecten van de genoemde pre- en postmigratie factoren zijn te beïnvloeden, bijvoorbeeld de meegemaakte traumatische ervaringen of het leven in een asielzoekers centrum. Het is echter wel mogelijk om binnen de aangegeven factoren een aantal beïnvloedbare determinanten aan te wijzen: Traumatisering Gebrek aan kennis en informatie over psychische klachten: mensen weten niet hoe ze hun psychische klachten als gevolg van trauma moeten plaatsen. Ze zijn bang om gek te zijn, en hebben moeite om met de psychische klachten om te gaan. Gevoelens van machteloosheid, onrust, frustratie, eenzaamheid Verminderd zelfvertrouwen Migratie Negatieve gedachten, piekeren over ervaringen en omstandigheden Gevoelens van spanning, stress Gebrek aan adequate coping vaardigheden/inzetten van ongezonde coping vaardigheden (zoals verslaving) om met deze stressklachten om te gaan Acculturatie Aanpassingsproblemen, niet thuis voelen, ontheemd voelen Negatieve identiteit (slachtofferidentiteit) Gebrek aan controle over het eigen leven Sociale marginalisatie Gebrek aan kennis en informatie over proces van rouw na verlies Gebrek aan sociale steun, sociaal netwerk Beperkte hulpverlening Gevoel niet begrepen te worden/taalbarrière Wantrouwen richting hulpverleners/instellingspersoneel Onbekendheid met het systeem van de geestelijke gezondheidszorg in Nederland Verbinding probleemanalyse, doel, doelgroep en aanpak De Mind-Spring cursus heeft aandacht voor de weerslag van de vluchteling situatie op het zelfbeeld en gevoel van controle, welke in combinatie met gebrekkige coping vaardigheden bijdragen aan het ontwikkelen van gezondheidsproblemen. Aanpak en werkingsmechanismen van Mind-Spring Mind-Spring heeft een preventief karakter en maakt gebruikt van bestaande en beproefde preventieve methoden en theoretische principes zoals Psycho-educatie, RET, Stress reductie en Empowerment. Naast de inhoud, is de vorm waarin de interventie wordt aangeboden een belangrijk element. Dit gebeurt door de inzet van vluchtelingtrainers die de vertaalslag in taal en cultuur maken

13 Peer educatie en rolmodel Mind-Spring werkte deze, bij NGO s gebruikelijke methodiek, uit om toe te passen in de Nederlandse asielzoekers centra. Mind-Spring trainers zijn ervaringsdeskundigen en kunnen een rolmodel zijn en zodoende het culturele aspect toevoegen aan de standaard modulen die het trainingspakket bevat. Als mede lotgenoten zijn zij een goede gesprekspartner en peer-educator in de fase dat her- en erkenning van problemen belangrijk zijn. Cultuur eigen komt beter over: Wij hebben ervaren in het eerste jaar van dit programma, dat het uitvoeren van psycho-educatie door lotgenoten en tevens afkomstig uit de eigen cultuur, voor mensen die dezelfde situatie hebben meegemaakt een zeer belangrijke toevoeging is aan de ondersteuning. Een groep Farsi sprekende Afghanen benader je nu eenmaal heel anders dan een groep Sierra-Leonese mannen. Ze laten zich ook makkelijker aanspreken door een landgenoot. Ook in de uitvoering van onderdelen van de psycho educatie brengen de trainers zelf veel cultuureigen onderdelen in. Een ontspanningsoefening met West- Afrikanen is veel uitbundiger dan een ontspanningsoefening met Afghaanse asielzoekers. Ervaring leert dat mensen vooralsnog wantrouwend zijn. Doordat een trainer Mind-Spring zelf uit dezelfde cultuur komt, onderkent hij/zij makkelijker de voorbehouden en reden van wantrouwen. Trainers kunnen makkelijker op deze processen ingaan dan westerse hulpverleners. De meest werkzame factoren in het programma zijn: De functie van her- en erkenning die je bereikt door een coherente groep, dit zijn mensen met dezelfde culturele achtergrond, bij elkaar te brengen. (zowel trainers als deelnemers) De informatie over de normale reactie op een abnormale situatie. De bijbehorende psychisch normale verwerking processen. Het inzicht gevende element over hoe je ondanks alle ellende en verlies, toch een positieve nieuwe identiteit kan opbouwen. Maar ook dat je dat zelf alleen kan doen, en eventueel hulp moet zoeken als dat even nodig is. Het leren omgaan met stress en eigen angsten. Peer educatie en rolmodel van de trainers is een van de belangrijkste ingrediënten, zij hebben hetzelfde meegemaakt en hebben een manier gevonden om daar boven uit te stijgen. Mind-Spring is een programma vóór en dóór vluchtelingen en asielzoekers. Het werkt als een nieuwe verbondenheid, een nieuw vertrouwen (welk ze eigenlijk kwijt waren) en hoop voor de toekomst. (er is licht aan het einde van de tunnel) Een oriëntatie op de verschillen tussen eigen en Nederlandse cultuur. Vooral bewustwording dat die soms wel heel groot kunnen zijn, maar niet zo beangstigend hoeven te zijn als je er meer over weet en ze begrijpt Psycho-educatie Psycho-educatie als generale methodiek is een bewezen en internationaal geaccepteerde methodiek om mensen met een trauma te ondersteunen en de gevolgen van een trauma positief te beïnvloeden (Springer, 2006; van de Stel, 2004). De inhoud van de psycho-educatie is beproefd door NGO s zoals Artsen Zonder Grenzen, War Child en HealthNet TPO (Berliner and Mikkelsen, 2006). Van der Stel (2004) beschrijft dat in een flink aantal systematische literatuuronderzoekingen gunstige effecten van psycho-educatie zijn aangetoond, waaronder verbeterd sociaal functioneren, en een verlichting van de ervaren draaglast bij de direct betrokkenen, alsmede verhoogde self-efficacy bij de verwanten (psycho-educatie familieleden). Daarnaast zijn er ook aanwijzingen voor een veronderstelde kosteneffectiviteit van psycho-educatie (Barton, 1999). Psycho-educatieve onderwerpen die in de Mind-Spring interventie aan de orde komen zijn informatie en kennis over: Hoe de vluchteling situatie kan bijdragen aan het ontstaan van psychische en psychosociale problematiek en wat het verschil is tussen normale en pathologische ontwikkeling van klachten wat de invloed is van stress en overmatige stress op lichaam en geest, en op welke manier dit

14 kan leiden tot veel voorkomende klachten als depressie, angst, psycho somatische klachten het belang van sociale steun en gezonde coping technieken bij het voorkomen van psychische problematiek het systeem van de geestelijke gezondheidszorg in Nederland en wanneer inschakelen van externe hulp nodig is Naast aandacht voor mentale en psychosociale problemen van vluchtelingen en asielzoekers, besteedt Mind-Spring ook aandacht aan de theorie van rouwverwerking. Hoewel uitingsvormen per cultuur kunnen verschillen, verlopen in alle culturen de fases van rouwverwerking hetzelfde. In Mind- Spring wordt onder andere uitgegaan van het zogeheten rouwtaken model van de Amerikaanse psychiater W. Worden. Deelnemers krijgen inzicht in hoe een rouwproces als gevolg van het ervaren van verlies (land, familie, positie) eruit ziet en leren hun klachten te begrijpen als gevolg van verlies en het doorwerken van een rouwproces. De psycho-educatie is tot slot ook gericht op acculturatie en de negatieve identiteit (slachtofferidentiteit) die vluchtelingen vaak aannemen als nieuwe sociale identiteit in Nederland. Deelnemers worden bewust gemaakt van het gevaar een negatieve identiteit te kiezen. Rationeel Emotieve Training (RET) Spanning en stress hebben maar voor een deel te maken met invloeden van buitenaf. Vluchtelingen hebben naar aanleiding van de migratie vaak negatieve gedachten, ze piekeren over ervaringen en omstandigheden. De manier van denken bepaalt uiteindelijk de emoties en het gedrag. Deelnemers van Mind-Spring leren een gezonde manier van coping bij het omgaan met moeilijke of stressvolle omstandigheden door het inzetten van RET. Middels deze techniek verkrijgen deelnemers inzicht in onproductieve emoties en gedachten processen en leren ze middels de ABC-methode om hun gedachten op realiteit te testen en generalisatie te voorkomen. Deze techniek wordt ook ingezet om een negatief zelfbeeld /identiteit om te buigen naar een positief zelfbeeld. Stress reductie Naast psycho-educatie over gezonde en ongezonde coping reacties en het gebruik van RET als een gezonde coping strategie, werken de deelnemers ook aan stress reductie door het inzetten van ontspanningsoefeningen. De deelnemers leren om ontspanningsoefeningen toe te passen in hun dagelijks leven. Empowerment Mind-Spring heeft naast de elementen voorlichting, her- en erkenning ook Empowerment toegevoegd. Empowerment betekent letterlijk: het verlenen van kracht of macht of eigenmachtig maken. Kracht wordt opgevat als het regie voeren over het eigen leven. Onder macht verstaan we het beschikken over hulpbronnen die daarvoor nodig zijn, zoals kennis, vaardigheden en sociale contacten (Penninx & Scholten, 2005). Door empowerment begrijpen de deelnemers beter de eigen reacties/emoties op hun situatie. Ze zetten hun energie effectiever in, waardoor ze meer controle hebben over hun mogelijkheden/situatie. De volgende vormen van Empowerment, zoals omschreven door Penninx en Scholten (2005), komen aan bod in het Mind-Spring programma: Helpen bij het behoud van de regie over het eigen leven binnen de mogelijkheden die de situatie biedt Trainen van sociale vaardigheden Aanbieden van lotgenoten contacten; bespreken van ervaringen, herkenning bieden, stimuleren van onderlinge steun en contacten (sociale steun/voorkomen van isolement) Maatschappelijke participatie stimuleren Eigen initiatieven van cliënten ondersteunen

15 Counseling door peer educatie en rolmodeling Peer educatie en rolmodel van de trainers is een belangrijk ingrediënt, zij hebben hetzelfde meegemaakt en hebben een manier gevonden om daar boven uit te stijgen (Finn, 1991). Peer counseling is een proces van wederzijdse steun, waarbij zowel deelnemers als counselors profiteren van de geboden steun (Salem-Pickartz, 2007; Verschoor et al., 2010). Belangrijk is dat de counselors een culturele vertaalslag kunnen maken van de gehanteerde Westerse begrippen betreffende stress, trauma en coping naar de doelgroep vluchtelingen uit verschillende niet-westerse culturen (Salem-Pickartz, 2007). NGO s in post-war landen werken al langer met het opleiden van lokale intermediairs in het geven van psycho-educatie en of (groeps) counseling. Zo werd een draaiboek ontwikkeld bij Artsen Zonder Grenzen in Sierra-Leone om lokale intermediairs op te leiden tot counselor. Lokale artsen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers en belangrijke ouderen uit de gemeenschap kregen een training in het geven van psycho-educatieve trainingen en het voeren van ondersteunende gesprekken met mensen uit de eigen gemeenschap die mental-health problemen hebben. Hierin staat ook het her- en erkennen van psychosociale problemen en psychische problemen centraal, evenals het (her) vinden en inzetten van eigen (cultuurspecifieke) coping strategieën. Ook werden de toekomstige trainers gesprekstechnieken en trainersvaardigheden geleerd op grassrootlevel. Na het volgen van de training, waren deze counselors in staat zelf gespreksgroepen te leiden (onder supervisie) of konden ze individuele gesprekken voeren met hulpzoekende asielzoekers. Deze bij NGO s gebruikelijke methodiek, is door Mind-Spring uitgewerkt voor toepassing in de Nederlandse asielzoekerscentra. Hierbij is de benadering, voorbeelden en thematiek uitgebreid en aangepast aan de situatie van enerzijds het wonen in een AZC (voor asielzoekers), en anderzijds aan het zoeken naar een nieuwe (positieve) identiteit als men een verblijfsstatus krijgt (vluchtelingen). Het programma Mind-Spring onderscheidt zich door de aandacht voor het zoeken naar een positieve nieuwe identiteit en een accent op de specifieke situatie in Nederland. Mind-Spring peer educators zijn ervaringsdeskundigen en zodoende het culturele aspect toevoegen aan de standaard modulen die het trainingspakket bevat. Als mede-lotgenoten zijn zij een goede gesprekspartner en peer-educators in de fase dat her- en erkenning van problemen belangrijk zijn. Verder kunnen de peer-educators een rolmodel zijn voor deelnemers voor de ontwikkeling mogelijkheden in Nederland; deelnemers zien dat het mogelijk is controle te nemen over hun eigen leven. Samenvatting onderbouwing Asielzoekers en vluchtelingen hebben te maken met de gevolgen van traumatisering, migratie, acculturatie, en sociale marginalisatie waardoor ze een risicogroep zijn voor het ontwikkelen van psychische problemen. Tegelijkertijd ervaren ze een hoge drempel naar de professionele hulpverlening. Mind-Spring beoogt om psychische problemen bij deze groep te verminderen en/of te voorkomen door middel van bestaande en beproefde preventieve methoden en theoretische principes zoals Psycho-educatie, RET, Stress reductie en Empowerment. Naast de inhoud, is de vorm waarin de interventie wordt aangeboden een belangrijk element. Dit gebeurt door de inzet van peer educators die de vertaalslag in taal en cultuur maken.

16 Randvoorwaarden voor uitvoering en kwaliteitsbewaking Eisen ten aanzien van opleiding GGZ medewerkers, die samen met de Mind-Spring peer educators de groepen uitvoeren, volgen gedurende een dag een opleiding in de methodiek. Onderdeel van deze opleiding is attitudevorming en kennis over de leefwereld van asielzoekers en vluchtelingen. Ook wordt er aandacht besteed aan het werken met Mind-Spring peer educators. Mind-Spring peer educators hebben veelal een (para) medische, sociale of onderwijskundige opleiding gehad in land van herkomst. Zij krijgen een theoretische opleiding van 8 volle dagen, waarin veel oefenmomenten en opdrachten zijn verwerkt. Dit wordt gevolgd door het gesuperviseerd uitvoeren van twee cursussen Mind-Spring, in de vorm van een stage (zie ook paragraaf 4.1) Er zijn drie beoordeling momenten: 1. direct na afronding theoretische opleiding 2. na afronding eerste stage 3. na afronding tweede stage Hierna behalen zij het certificaat Qualified Mind-Spring trainer om samen met een GGZ-medewerker cursussen uitvoeren. Wanneer de Mind-Spring peer educators een ook in Nederland erkende opleiding als psycholoog of maatschappelijk werker hebben, of na het geven van 10 trainingen, kunnen ze erkend worden als senior trainer Mind-Spring. In deze functie kan men de training meer zelfstandig uitvoeren (onder supervisie GGZ) Na evaluatie en uitvoer van meerdere trainingen, kunnen mind-spring trainers de status Senior trainers behalen.

17 Eisen ten aanzien van overdracht en implementatie Inbedding van Mind-Spring psycho-educatie in de GGZ Het doel is om het Mind-Spring programma te implementeren als regulier GGZ aanbod in Nederland. De coördinatie is erin geslaagd om de uitvoering van de psycho-educatie cursussen door Mind-Spring peer educators onder te brengen bij diverse GGZ instellingen. GGZ instellingen hebben de voordelen van een samenwerking met Mind-Spring gezien en zijn bereid te investeren in Mind-Spring door inzet van personeel. Dit houdt concreet in dat zij een (preventie) medewerker inzetten als coach cq. co-trainer met wie de Mind-Spring peer educator een cursus geeft in de regio. Momenteel zijn 11 GGZ instellingen betrokken bij de uitvoering van Mind-Spring cursussen. De Mind-Spring cursus is bij een aantal instellingen inmiddels een onderdeel van het reguliere aanbod. Overdraagbaarheid internationaal: De Mind-Spring methodiek geniet groeiende internationale bekendheid. De afgelopen jaren zijn op uitnodiging lezingen gehouden in bijvoorbeeld Opatia, Wenen, Kopenhagen en Athene en Brussel. Het internationale rode kruis heeft momenteel een aanvraag bij EU ingediend om Mind- Spring in België (opleiding al gestart), Denemarken (gestart), Cyprus, Oostenrijk, Ierland en Zweden uit te rollen. Er is daarna belangstelling uit 5 andere Europese landen. HealthnetTPO heeft Mind-Spring omarmd en heeft in Burundi en Sierra-Leone ook een Mind-Spring programma gestart. Bij groepen vrijwillig terug gekeerde vluchtelingen. Binnen de groep ABDRE en YOS zijn trainers opgeleid. In België is een Mind-Spring traject (sinds 2009) waar de psycho educatie en een junior versie wordt uitgevoerd door Odice. In Denemarken is een volledig bureau Mind-Spring opvoedings steun en Mind-Spring for youngh) (18 tot 23 jaar) actief sinds (Vluchtelingenwerk samen met centrum voor trauma behandeling in Kopenhagen. Mind-Spring voor migranten: Mind-Spring richt zich (zoals reeds beschreven) alleen op vluchtelingen en asielzoekers. De thematiek van de Mind-Spring cursussen is ook specifiek voor deze groep: Interculturalisatie, aculturalisatie, verlies van (culturele) identiteit etc. De werkwijze houdt hier ook rekening mee. De trainers komen uit de eigen culturele groep en spreken de taal ook. De GGZ trainer laat zich ondersteunen door een tolk. Al het foldermateriaal (en in toenemende mate ook al het cursus materiaal) is in eigen taal beschikbaar. Momenteel zijn de belangrijkste culturele achtergronden van deelnemers: - Afghanistan; Iran; Irak; Somalië; Algerije, Burundi; Rwanda; Birma; Soedan; Ethiopië, Congo, Sierra Leone; Syrië; Eritrea. Mind-Spring speelt inmiddels een grote rol bij de interculturalisatie van GGZ zorginstellingen. Doordat zij zijn gaan samenwerken met Mind-Spring trainers (en dat als positief evalueren) zien wij een aanpassing van het zorgaanbod aan allochtonen (asielzoekers, vluchtelingen en migranten). Er is in Zaandam en Rotterdam een pilot uitgevoerd om antwoord te vinden op de vraag: of het Mind-Spring programma ook voor andere migrantengroepen, dan asielzoekers en vluchtelingen een goed aanbod zou kunnen zijn en welke aanpassingen er dan gedaan

18 moeten worden. Een eerste ervaring met een groep Turkse deelnemers was zeer positief geëvalueerd door deelnemers. In Is de ontwikkeling van een Mind-Spring Junior mogelijk gemaakt door stichting Kinderpostzegels Nederland. Op de website kunt U de voortgang hiervan volgen. Mind-Spring heeft ook diverse programma s ontwikkeld voor intermediairs. COA, VluchtelingenWerk, Dienst terugkeer en vertrek maken dankbaar gebruik van deze trainingen. Inbedding van de landelijk taken van Mind-Spring De taken van de landelijke coördinatie van Mind-Spring betreffen: Methodiek ontwikkeling Ontwikkeling van draaiboeken Geven van train de trainers programma s Werving/selectie van vluchtelingen voor de opleiding tot Mind-Spring peer educator. Opleiden van GGZ medewerkers tot coach/co-trainer Mind-Spring Afstemmen van vraag en aanbod uit het veld met de pool van peer educators Samenstellen van lokale teams voor de uitvoering van Mind-Spring cursussen Coaching van en consultatie aan GGZ trainers en Mind-Spring peer educators Eisen ten aanzien van kwaliteitsbewaking De kwaliteit van de uitvoering en Mind-Spring peer educators wordt gevolgd en beoordeeld door de GGZ mede-trainer en opleider Mind-Spring. Hiervoor zijn gestandaardiseerde vragenlijsten in gebruik. Interne toezicht- en kwaliteitscontroles worden gedaan door middel van feedback en toetsing van trainingen en prestaties door collega-trainers, coördinatieteam, hoofdtrainers en co-trainer. De kwaliteit en de prestaties hoofdtrainers tijdens de Train de Trainers programma s worden gecontroleerd door de coördinatie teams met behulp van overleg en feedbacksessies De tevredenheid van de deelnemers wordt gemeten door een evaluatie lijst. Deze meet de tevredenheid niveau van welbevinden, empowerment en participatie Kosten van de interventie De kosten van het uitvoeren van groepen bestaat uit: Inzet GGZ medewerker: 40 uur per groep ( per discipline verschillend, bij hantering preventietarief ongeveer 81 euro) Inzet en onkosten trainer Mind-Spring (peer): 40 uur per groep Op jaarbasis 1450 uur voor landelijke coördinatie en opleiding etc. (preventietarief ongeveer 75 euro per uur) Betaling en vergoeding Wij onderscheiden drie niveaus van Mind-Spring peer educators: 1. Trainees: mensen die net de opleiding hebben afgerond en nog coaching nodig hebben. Zij voeren groepen uit als stage en onderdeel van de opleiding en moeten in elk geval de reiskosten gecompenseerd krijgen. Sommige GGZ instellingen geven Mind-Spring peer educators een vrijwilligers contract met bijbehorende vergoedingen (max. 1500,- per jaar incl reiskostenvergoeding)) 2. Mind-Spring peer educators: Peer educators die minstens de twee trainingen onder supervisie hebben uitgevoerd (onderdeel van het opleidingstraject) en indien mogelijk al meerdere. Sommige instellingen geven hen een contract als VETCer (FWG schaal 35 is landelijke GGD norm). Mind-Spring trainers met een HBO (maatschappelijk werk, SPH etc) of universitaire opleiding (psychologie, pedagogiek) worden binnen de gebruikelijke GGZ schalen ingeschaald

19 3. Senior MS peer educators: Dit zijn peer educators die ook een opleiding Maatschappelijk Werk of Psychologie/pedagogiek hebben gevolgd, of peer educators die meer dan tien trainingen hebben uitgevoerd. Deze peer educators kunnen als professionals worden aangemerkt en moeten dienovereenkomstig een (tijdelijk) contract krijgen. Inschaling op MW zonder VO niveau (schaal 50) wordt vaak gehanteerd door GGZ instellingen NB. Asielzoekers moeten een groot deel van dit bedrag weer afstaan, vluchtelingen mogen werken in Nederland. De uitvoering van psycho-educatie aan vluchtelingen wordt betaald door de diverse zorgverzekeraars uit het reguliere preventiebudget t.b.v. risicogroepen. Zowel voor uitgenodigde vluchtelingen en gepardonneerde, als mensen die onder de pardonregeling vallen, wordt de cursus bekostigd door gemeenten of lokaal budget in het kader van de WMO. Voor asielzoekers wordt uitvoer bekostigd door een regeling via Menzis zorgverzekeringen. Menzis staat ook garant voor 32 uur per week coördinatie en opleiding van trainers Mind-Spring. Onderzoek naar de uitvoering van de interventie Project-cycle management: Mind-Spring werkt volgens het concept van Project-Cycle management, wat wil zeggen dat het proces en inhoud wordt gemonitord en met deelnemers uitvoerders geëvalueerd. Naar aanleiding van deze cyclische processen worden voorlichtingsmateriaal en draaiboeken aangepast. Het huidige draaiboek psycho-educatie (versie 4.5) is inmiddels al de 8 e versie sinds het ontstaan van de interventie. Deze versie is als voorlopig definitief vastgesteld en zal als basis voor vertaling gebruikt worden. Doordat Mind-Spring vijf jaar lang door EVF is gefinancierd zijn er regelmatig proces evaluaties uitgevoerd en is er regelmatig gerapporteerd: RIVM: Mind-Spring is geëvalueerd door de commissie van het RIVM en heeft het stempel: Wetenschappelijk goed onderbouw gekregen. Eigen evaluatie van deelnemers De psycho-educatie groepen worden afgesloten met een vragenlijst voor zowel deelnemers als GGZ medewerkers en Mind-Spring peer educators. De vluchtelingen en asielzoekers zijn zeer positief over het programma en het positieve proces dat op gang komt bij hen na het deelnemen aan een Mind-Spring psycho-educatie groep (Verschoor et al., 2010). Deelnemers zijn erg positief over de bijeenkomsten. Het overgrote deel heeft alle bijeenkomsten bijgewoond (soms uitval door overplaatsing of familie omstandigheden). Gaandeweg voegden meerdere nieuwe deelnemers zich bij de bijeenkomsten. Wanneer Mind-Spring eenmaal gaande is op een asielzoekerscentrum blijkt het een grotere wervende kracht te hebben onder de bewoners. Bewoners stimuleren elkaar mee te doen. Vluchtelingen en asielzoekers voelen zich gesteund door de her- en erkenning, er is weer een positief zelfbeeld (positieve identiteit) en mensen hebben het gevoel zelf weer iets te kunnen ondernemen. Dit werkt activerend, stimulerend en enthousiasmerend. Deelname aan de groepen werkt ook stress reducerend. Een aantal uitspraken van deelnemers van bijeenkomsten op asielzoekerscentra. Ik voelde de training als een persoonlijk support, ik heb veel geleerd. Ik vind hetgeen waarover verteld is in de trainingen heel erg bruikbaar in de situatie waarin ik nu bevind. Ik was eigenlijk aan het wachten dat er zoiets als dit zou worden opgestart. Ik vind de communicatie tussen buiten en binnen het AZC erg belangrijk. Ook door het luisteren naar hoe andere mensen op het AZC zich staande houden en wat voor problemen en ervaringen zij hebben geeft mij meer lucht.

20 Ik merk dat ik veel minder snel geïrriteerd raak. Wanneer anderen boos zijn op mij reageerde werd ik ook boos. Dit doe ik nu minder. Ik merk dat ik beter slaap sinds 20 december (laatste bijeenkomst). We zijn nu zelf een soort van dokter voor onszelf. Mind-Spring is mijn community (geeft een verbondenheid onder elkaar) Ik heb hoop gekregen, fijn dat er goeie mensen (lees: de trainers) zijn. Het deed me goed dat ik weet dat ik niet alleen ben met problemen. Ik heb meer vertrouwen gekregen in mensen Ik heb meer begrip gekregen van psychische problemen. Ik slaap nu weer Ik zou wel door willen gaan met deze groep Samenwerking met diverse partners De enthousiaste reacties en positieve resultaten onder de deelnemers hebben bijgedragen aan de nationale verspreiding en belangenbehartiging en integratie in bestaande structuren, zoals het Centraal Bureau voor de Opvang van Asielzoekers in Nederland (COA) en Menzis / VGZ verzekeringsmaatschappijen. Deze zorgverzekeraars erkennen het belang van de Mind-Spring voor asielzoekers in Nederland en wat heeft gezorgd dat nationale verzekeringsmaatschappijen en gemeenten zijn overgegaan tot opname van deze interventie in hun begroting voor asielzoekers en vluchtelingen. In 2010 werd door de HVU een haalbaarheidsstudie uitgevoerd betreffende de samenwerking met Vluchtelingen Werk Nederland (Rapport ter inzage bij Mind-Spring coördinatie). Onderdeel van het onderzoek was ook het kijken naar de effectiviteit. Dit werd d.m.v. interviews bij gebruikers (asielzoekers en vluchtelingen, intermediairs (peer educators en GGZ) en aanbieders (Gemeenten) gedaan. De onderzoekers concludeerden dat de effectiviteit waarneembaar is aan de hand van onderstaande punten: De methodiek van Mind-Spring is te vergelijken met ervaringen en bestaande methodieken uit de hulpverlening gericht op dezelfde doelgroep. De ervaringen van verschillende gemeenten met Mind-Spring zijn zeer positief. De ervaringen betreffen vooral betere resultaten op de inburgering cursus en het aanpassingsvermogen van de deelnemers. Aan de hand van de observaties tijdens groepsbijeenkomsten kan het volgende vastgesteld/verondersteld worden: Het concept voor en door vluchtelingen is effectief; De trainer is nauw betrokken bij de deelnemers; De geïnterviewde deelnemers zijn enthousiast over Mind-Spring. Ze geven allen aan dat Mind- Spring erg goed werkt. -Ze vinden het fijn dat hun problemen erkend worden en dat ze dit kunnen delen binnen de groep; De Mind-Spring trainers worden positief geëvalueerd Mind-Spring blijkt voor hulpbehoevende bewoners de drempel te verlagen om professionele hulp te zoeken (betrokkenheid van GGZ is belangrijk i.v.m. toeleiding naar hulp) Het legitimeert asielzoekers met een fors trauma dat ze een hulpvraag mogen hebben. Het hebben van een psychisch probleem hoeft niet meteen te betekenen dat je gek bent. Evaluatie peer educators De ervaring heeft geleerd dat deelname aan de Training voor Trainers voor de deelnemers zelf verschillende positieve effecten heeft. Enerzijds worden kennis en trainersvaardigheden opgedaan om als peer educator actief te zijn in de psychosociale zorg en mede-vluchtelingen support te bieden. Dit geeft de peer educator bagage om beroepsmatig vrijwillig dan wel betaald- aan de slag te gaan, als ook een gevoel (weer) zinvolle activiteiten te ondernemen. Voor veel vluchtelingen in Nederland is het vinden van werk niet eenvoudig, maar is het wel van groot belang om maatschappelijk actief en betrokken te zijn. De mogelijkheid om anderen te helpen en een netwerk in de geestelijke gezondheidszorg op te bouwen biedt zelfvertrouwen