IBD DEEL 2. Marleen Genetello Diëtiste Dienst gastro-enterologie Volwassenen en kinderen UZ Gent.

Transcriptie

1 IBD DEEL 2 Marleen Genetello Diëtiste Dienst gastro-enterologie Volwassenen en kinderen UZ Gent marleen.genetello@uzgent.be

2 CASUS 3

3 CASUS 3: Medische voorgeschiedenis Man, 65 jaar 1970: diagnose Ziekte van Crohn Verblijft meestal in Malaga Verschillende opnames (Gent en Spanje) omwille van stenosen: 14 ingrepen owv abcessen, stenosen, (sub)obstructies/briden, uitgebreide dunne darmresecties en partiële colectomie 2004: laatste Crohn opstoot 2005: start azathioprine 2007: laatste ingreep Short bowel syndroom? 2014: nieuwe opname: nausea, hevige krampachtige buikpijn, opgezet abdomen gekende subobstructie arts vraagt diëtiste in consult

4 CASUS 3: Dieetconsult L: 174 cm, G: 61 kg, BMI 20,1 Patiënt heeft het moeilijk om gewicht op peil te houden screening op ondervoeding: NRS-2002 > 3 vnl owv lage inname/bmi Voedingsanamnese: Zeer moeilijk om beeld te krijgen van voedingsinname: geen vast maaltijdenpatroon Echte levensgenieter: vaak aperitiefjes, wijn, tapas, Drinkt dagelijks 3 energierijke drinkvoedingen Ontbijt: laat, eerder brunch, vaak havermout, vers sinaasappelsap Vanaf 18u: aperitieven, tapas, op restaurant: Vaak nootjes Veel groenten, veel rauwkost, soms aardappelen/rijst Meestal gegrilde vis Gedroogd fruit, vijgen, dadels

5 Voedingsadviezen bij subobstructie Bij geringe vernauwing: de darminhoud zo soepel mogelijk houden door: veel te drinken (water, koffie, thee, bouillon) alles fijn te snijden goed te kauwen gebruik te maken van een voeding rijk aan zachte vezels voedingsmiddelen te vermijden die door hun structuur obstructie bevorderen Bron: Dieetbehandelingsrichtlijnen Elsevier nr 31 Inflammatoire darmziekten, oktober 2012

6 Voedingsadviezen bij subobstructie Voeding rijk aan zachte vezels door inschakelen van oplosbare voedingsvezels met een fijne structuur: binden vocht in de darm zonder de hoeveelheid ontlasting veel groter te maken bv in bepaalde groente- en fruitsoorten OPM: Onoplosbare voedingsvezels (vnl graanproducten): zorgen bij opname van water voor een volumevergroting en kunnen daardoor een (sub)obstructie veroorzaken wanneer hier grote porties worden van gegeten. Bron: Dieetbehandelingsrichtlijnen Elsevier nr 31 Inflammatoire darmziekten, oktober 2012

7 Voedingsadviezen bij subobstructie Volgende producten met fijne voedingsvezels mogen wel gebruikt worden: Fijn gesneden gekookte groente en zeer fijn gesneden rauwkost: andijvie, aspergepunten, aubergines (geschild), avocado, bietjes, bloemkool, broccoliroosjes, courgettes (geschild), komkommer, postelein, peultjes, raapstelen, sla (zonder nerven), snijbiet, tomaat (zonder vel), venkel, witlof, worteltjes, geschild en ontpit fruit, vruchtensap (eventueel gezeefd) Aardappelen Zilvervliesrijst (goed gaar gekookt) Volkorenpasta Bruinbrood Fijn volkorenbrood Volkorenmeel Volkoren beschuit Volkoren biscuit Volkoren ontbijtkoek Volkoren cornflakes Havermout Tarwegriesmeel Pindakaas zónder stukjes noot Fijngemalen noten Bron: Dieetbehandelingsrichtlijnen Elsevier nr 31 Inflammatoire darmziekten, oktober 2012

8 Voedingsadviezen bij subobstructie Voedingsmiddelen die door hun structuur obstructie bevorderen, vermijden: Voedingsmiddelen die grove voedingsvezels bevatten: Vezelige groenten en fruit ananas nerven van andijvie asperges bleekselderij champignons citrusfruit dadels grove doperwten gedroogd fruit kokosproducten maïs, ook popcorn peulvruchten rabarber rozijnen nerven van sla snijbonen draderige sperziebonen taugé vijgen zuurkool Groenten en fruit met pit en schil, rauwkost Grove volkorenproducten zoals donker roggebrood muesli grof volkorenbrood volkoren knäckebröd brood met rozijnen, noten, zaden of pitten Draderig en taai vlees met botjes en pezen, vis met graten Overige voedingsmiddelen: noten pinda s Bron: Dieetbehandelingsrichtlijnen Elsevier nr 31 Inflammatoire darmziekten, oktober 2012

9 Voedingsadviezen bij subobstructie Bij geringe vernauwing: de darminhoud zo soepel mogelijk houden Bij ernstige vernauwing: zachte, gemalen of gemixte voeding tot vloeibare voeding variëren qua warm/koud, zoet/hartig, zoet/zuur, in geur en kleur. eventueel energierijke drinkvoedingen of sondevoeding Bij volledige obstructie: NPO TPN OPM: verschillende voedingsadviezen terug te vinden ivm stenosen Bron: Dieetbehandelingsrichtlijnen Elsevier nr 31 Inflammatoire darmziekten, oktober 2012

10 CASUS 3: Dieetconsult: Voedingsadvies bij ontslag L: 174 cm, G: 61 kg, BMI 20,1 Patiënt heeft het moeilijk om gewicht op peil te houden screening op ondervoeding Voedingsanamnese: NRS-2002 > 3 vnl owv lage inname/bmi ENR Zeer moeilijk om beeld te krijgen van voedingsinname: geen vast maaltijdenpatroon ENR: 3 hoofdmaaltijden + 3 tussendoortjes Echte levensgenieter: vaak aperitiefjes, wijn, tapas, Drinkt dagelijks 3 energierijke drinkvoedingen ENR: behouden Ontbijt: laat, eerder brunch, vaak havermout, vers sinaasappelsap Vanaf 18u: aperitieven, tapas, op restaurant: Vaak nootjes Veel groenten, veel rauwkost, soms aardappelen/rijst Meestal gegrilde vis Gedroogd fruit, vijgen, dadels

11 SUPPLEMENTEN ZIN OF ONZIN?

12 Dieetspreekuur in Nederland van CCUVN Evaluatie vragen: 30% via telefoon 70% via mail Indeling naar ziekte van beller: ZvC: 27% CU: 48% onbekend/overig: 25%

13 Resultaten van Dieetspreekuur in Nederland Grootste deel van de vragen gaat over: Moet ik echt geen specifiek dieet volgen? Ondergewicht/ondervoeding, hoe kan ik aankomen? Zin/onzin van: aloë vera, sapkuren, kefir, paardenmelk, kamelenmelk, broccoli, visolie,? Is toegestaan? Bv gluten, kurkuma, creatine, glucosamine, etc SC-dieet (specifiek koolhydraten dieet) Probiotica? Diarree, winderigheid/gasvorming Lichtverteerbare voeding Vitaminen- en mineralensupplementen Lactosevrije voeding Overgewicht, bloedgroependieet, glutenvrij, oervoeding 15% doorverwezen naar diëtist: (dreigend) ondergewicht en sporters

14 Omega 3-vetzuren De evidentie

15 Omega 3-vetzuren De evidentie Cochrane meta analyse

16 Omega 3-vetzuren Besluit Supplementeren met omega 3-vetzuren/visolie bij IBD: Hype Verschillende (grote) studies, soms tegenstrijdige resultaten Omega 3-vetzuren zijn veilig in gebruik Geen evidentie om omega 3-vetzuren te gebruiken voor therapeutische doeleinden bij Crohn of Colitis Ulcerosa

17 Probiotica De evidentie

18 Probiotica Besluit Supplementeren met probiotica bij IBD: Bij Crohn: onvoldoende evidentie om effectiviteit van prebiotica, probiotica of symbiotica te bevestigen Bij Colitis Ulcerosa: Gebruik van probiotica is beloftevoller bij CU dan bij Crohn VSL#3 zou kunnen helpen bij recidieven van pouchitis Meer studies nodig Gezien grote (commerciële) interesse zal in toekomst nog veel nieuw onderzoek opgestart worden

19 En ook nog Aloë Vera Google: inflammatory bowel disease AND aloë vera: hits Pubmed: inflammatory bowel disease AND aloë vera : 13 hits in humans: 9 hits Nog geen gecontroleerde studies bij IBD

20 En ook nog Ananas Bromelaine Bestanddeel van de ananasboomstam Google: inflammatory bowel disease AND pineapple: hits inflammatory bowel disease AND bromelain: hits Pubmed: inflammatory bowel disease AND bromelain: 8 hits in humans: 5 hits ( ) Nog geen gecontroleerde studies bij IBD Mangosteen Garcinia mangostana Een Oosterse vrucht: zou ontstekingswerende eigenschappen hebben Google: inflammatory bowel disease AND mangosteen: hits Pubmed: inflammatory bowel disease AND mangosteen: 0 hits Pubmed: mangosteen: 269 hits in humans: 86 hits Nog geen gecontroleerde studies bij IBD

21 En ook nog Paarden- of kamelenmelk Zou oa immuniteitssysteem beïnvloeden Google: inflammatory bowel disease AND horse milk: hits Google: inflammatory bowel disease AND camel s milk: hits Pubmed: inflammatory bowel disease AND horse milk: 1 hit Pubmed: inflammatory bowel disease AND camel s milk: 106 hits Nog geen gecontroleerde studies bij IBD Kefir Google: inflammatory bowel disease AND kefir milk: hits Pubmed: inflammatory bowel disease AND kefir: 19 hits (vaak probiotica) in humans: 16 hits Nog geen gecontroleerde studies bij IBD

22 En ook nog Glucosamine Vnl bij osteoartritis Google: inflammatory bowel disease AND glucosamine: hits Pubmed: inflammatory bowel disease AND glucosamine: 106 hits in humans: 101 hits Nog geen gecontroleerde studies bij IBD Creatine Google: inflammatory bowel disease AND glucosamine: hits Pubmed: inflammatory bowel disease AND glucosamine: 37 hits in humans: 31 hits Nog geen gecontroleerde studies bij IBD

23 En ook nog Curcumin: geel pigment van de kurkumaplant, gekend bestanddeel van curry zou ontstekingswerende werking hebben Google: inflammatory bowel disease AND curcumin: hits Pubmed: inflammatory bowel disease and curcumin: 73 hits in humans: 48 hits Nog geen gecontroleerde studies bij IBD VELE ANDERE: Chinese kruiden, oral wheat grass juice (tarwegras), bepaalde bestanddelen van wierook, eieren van de parasiet Trichuris suis (de zweepworm bij het varken), Bovien colostrum (de eerste moedermelk bij een koe na het kalveren), ahornsiroop/maple syrup, melasse, promising results Maar zonder evidentie

24 SUPPLEMENTEN: ZIN OF ONZIN? BESLUIT Patiënten met IBD hebben veel voedingsvragen Ongeveer 50% vd IBD-patiënten maakt ooit gebruik van alternatieve geneeswijzen (bv via internet) Absoluut gebrek aan betrouwbare gegevens over efficiëntie en veiligheid van de meeste behandelingen (commerciële belangen?) Nood aan objectivering van werkzaamheid en veiligheid Nood aan regularisatie van productie en gebruik Als diëtist ook meer kennis verwerven over deze producten om patiënten voldoende te kunnen inlichten

25 Een extraatje: CASUS 4

26 CASUS 4 Dame van 36 jaar Diagnose van ziekte van Crohn: 12 jaar terug Ziekte is onder controle met medicatie (laag CRP) Klachten van opgeblazen gevoel, winderigheid en soms diarree Eet sinds een jaar geen gluten meer en geen lactose: klachten zijn verminderd, maar onvoldoende Lactoseademtest was negatief; serologie voor coeliakie normaal, biopsie normaal Denkt ook last te hebben van appels en champignons

27 CASUS 4 E: iets anders? low FODMAP? Allereerste publicatie over low FODMAP: 2005 Hierin werd gesuggereerd dat een low Fodmap dieet kon helpen bij ziekte van Crohn (Gibson en Shepherd): Personal view: food for thought--western lifestyle and susceptibility to Crohn's disease. The FODMAP hypothesis. Aliment Pharmacol Ther Jun 15;21(12):

28

29 Figure 1 Klachten vóór de interventie Journal of Crohn's and Colitis , 8-14DOI: ( /j.crohns )

30 Journal of Crohn's and Colitis , 8-14DOI: ( /j.crohns )

31 CASUS 4 BESLUIT E: iets anders? low FODMAP? Nog beperkte evidentie Low FODMAP zou de moeite waard kunnen zijn om te proberen bij Crohn in remissie bij functionele klachten meer onderzoek nodig vaak overlap tussen IBD en IBS klachten: niet steeds makkelijk om onderscheid te maken gedetailleerde voedingsanamnese afnemen, met extra aandacht voor FODMAP-rijke voedingsmiddelen luisteren naar patiënt

32