Voedingsadvies bij. een ileostoma

Transcriptie

1 Voedingsadvies bij een ileostoma 1

2 2

3 Inleiding Een ileostoma is een kunstmatige uitgang van de dunne darm. Deze is aangelegd omdat de dikke darm is verwijderd of (tijdelijk) niet wordt gebruikt. In de dikke darm vindt gewoonlijk indikking van de ontlasting plaats en worden zout en vocht weer in het lichaam opgenomen. Door het ontbreken van de dikke darm is de ontlasting, die via een ileostoma het lichaam verlaat, over het algemeen dun tot brijachtig. Algemene richtlijnen Gebruik voldoende vocht, 2 tot 2½ liter verdeeld over de dag (dit komt overeen met 16 tot 20 kopjes). Gebruik voldoende zout. Eet langzaam en kauw goed. Eet regelmatig en sla geen maaltijden over. Gebruik, zeker de eerste tijd, kleine maaltijden, zodat de darmen niet worden overbelast. Het is beter zes kleine maaltijden dan drie grote maaltijden te gebruiken. Het is aan te raden tijdens de maaltijden wat te drinken. Tevens is het gewenst tussen de maaltijden niet alleen te drinken, maar hierbij ook wat te eten. 3

4 Vocht- en zoutgebruik Als u een ileostoma heeft, gaat er veel vocht en zout verloren met de ontlasting. Bij veel transpireren (koorts, warm weer), bij braken of diarree treedt extra zout- en vochtverlies op. Wanneer dit verlies onvoldoende wordt aangevuld, kunnen er klachten ontstaan zoals vermoeidheid, misselijkheid, duizeligheid en spierkrampen. Gebruik daarom tenminste 2 tot 2½ liter vocht verdeeld over de dag. Dit komt overeen met de inhoud van 16 tot 20 kopjes. Daarnaast is het belangrijk om extra zout te gebruiken. Keukenzout (natriumchloride, afgekort NaCl) kunt u ruim over u voeding strooien. Ook andere producten kunnen u helpen het zouttekort te voorkomen 1 theelepel zout : 2,0 gram zout 1 zoute haring : 2,0 gram zout 1 kop bouillon/soep : 1,9 gram zout 1 theelepel ketjap manis : 1,2 gram zout 1 theelepel strooiaroma : 1,1 gram zout 1 glas tomatensap : 0,9 gram zout 1 theelepel Maggi : 0,5 gram zout 1 plakje rookvlees : 0,4 gram zout 1 blokje kaas : 0,4 gram zout Op verpakkingen wordt zout vaak aangeduid met natrium. 1 g zout = 400 mg natrium. Drop is geen goede zoutleverancier. In drop wordt namelijk geen gebruik gemaakt van (keuken)zout, maar van salmiakzout (ammoniumchloride). 4

5 Waterdunne diarree Als u waterdunne diarree heeft, kunt u ORS (Oral Rehydration Salt) gebruiken. ORS, een mengsel van zouten en suikers, is verkrijgbaar in poedervorm. Dit poeder moet worden opgelost in water. ORS is verkrijgbaar bij apotheek en drogist. U kunt het ook zelf maken. Het recept is: 1 liter (gekookt) water met daarin opgelost: 1 à 2 eetlepels honing of suiker (= 30 gram) en 1 afgestreken theelepel keukenzout (= 2 gram). Buitenland Wanneer u in tropische of subtropische landen verblijft, hebt u te maken met hogere temperaturen en met andere hygiënische omstandigheden. Hierdoor is het gevaar van diarree extra aanwezig. Neem geen onnodige risico s. Maak geen gebruik van: ongekookt leidingwater ijs en ijsblokje rauw vlees en rauwe vis rauwe groenten ongeschild fruit Zorg er bovendien voor dat u altijd ORS, bouillontabletten en/of zouttabletten bij u heeft. 5

6 Vastheid van de ontlasting Voor een betere indikking van de ontlasting is het belangrijk om de voeding en het drinkvocht goed te spreiden over de dag. Wanneer de ontlasting te dun is, kan drinkvocht met een zetmeelproduct worden gecombineerd. Bijvoorbeeld een cracker met hartig beleg of een zoute biscuit. Om te zorgen dat uw ontlasting de juiste vastheid (= consistentie) heeft, spelen vezels en vocht een belangrijke rol. Voedingsvezel heeft de eigenschap om water op te nemen en vast te houden, waardoor de ontlasting een goede vastheid krijgt. Er wordt onderscheid gemaakt tussen oplosbare vezels (bijv. groenten en fruit) en onoplosbare vezels (bijv. granen), beide hebben hun specifieke werking. Gevarieerd gebruik van vezelrijke voedingsmiddelen bevordert een goede darmwerking. Daarbij is het gebruik van voldoende vocht (tenminste 2-2½ liter) belangrijk. Dit komt overeen met de inhoud van kopjes. Producten die rijk zijn aan vezels, zijn: volkorenproducten: o.a volkorenbrood, roggebrood, volkorenbeschuit, volkorenbiscuit grove bindmiddelen en volkoren deegwaren: o.a. Brinta, havermout, griesmeel, volkorenmeel, muesli, zilvervliesrijst, volkorenmacaroni, volkorenspaghetti groente rauwkost: o.a. sla, komkommer, tomaat, radijs, witlof aardappelen peulvruchten vers fruit, zo mogelijk met schil gedroogde vruchten: o.a. pruimen, abrikozen, krenten, rozijnen, vijgen, dadels noten 6

7 Producten die aanleiding kunnen geven tot obstructie (verstopping van de stoma), zijn o.a.: vezelige groenten: bleekselderij, asperges, zuurkool, taugé, rabarber, Chinese kool, maïs, champignons, postelein, grove/harde rauwkost fruit : citrusvruchten (o.a.: sinaasappel, mandarijn, grapefruit), verse ananas, gedroogde vruchten zoals dadels, prui men en vijgen noten : noten, pinda s vlees : taai en draderig vlees diversen : popcorn, amandelspijs en kokosproducten Gas- en geurvorming Gas- en geurvorming zijn niet helemaal te voorkomen. Het is een normaal gevolg van de spijsvertering. Ongeveer 70% van de gassen in de darm bestaat uit ingeslikte lucht. De hoeveelheid ingeslikte lucht neemt toe bij roken, nervositeit, het kauwen van kauwgom en het praten tijdens het eten. Het resterende deel (30%) wordt veroorzaakt door voedingsmiddelen. Het is niet zo dat u geen gebruik mag maken van voedingsmiddelen die een sterke geur en/of gassen kunnen veroorzaken. U kunt er zonodig rekening mee houden, bijvoorbeeld wanneer u uitgaat. Hieronder wordt vermeld welke producten gas- en geurvorming kunnen veroorzaken. Dit verschilt echter per persoon en hangt ook af van de gegeten hoeveelheid. 7

8 Producten die extra gasvorming kunnen veroorzaken, zijn o.a.: groente : ui, prei, spruiten, koolsoorten, champignons, paprika fruit : onrijpe banaan, meloen, vruchtensap peulvruchten : bruine bonen, witte bonen, kapucijners, linzen, erwten aardappelen : nieuwe aardappelen kruiden en specerijen: scherpe kruiden en specerijen (o.a.: sambal, knoflook, Spaanse peper) dranken : bier, koolzuurhoudende dranken diversen : melk, producten met veel suiker. Producten die extra geurvorming kunnen veroorzaken, zijn o.a.: groente : koolsoorten (vooral als ze lang gekookt zijn), ui, prei peulvruchten : bruine bonen, witte bonen, kapucijners, linzen, erwten vis : alle soorten kruiden en specerijen: scherpe kruiden en specerijen (o.a.: sambal, knoflook, Spaanse peper) diversen : eieren, (oude) kaas, vitamine B-tabletten Karnemelk en yoghurt kunnen ervoor zorgen dat de ontlasting minder ruikt. Gebruik dit bijvoorbeeld als drank of als nagerecht bij de warme maaltijd. Kleurvorming Producten die verkleuring van de ontlasting kunnen veroorzaken, zijn o.a.: bietjes, deze kleuren de ontlasting rood. ijzerpreparaten en spinazie, deze kleuren de ontlasting zwart/groen. 8

9 Voor meer informatie kunt u terecht bij: De Nederlandse Stomavereniging Bisonspoor KZ Maarssen telefoon : internet : adres : info@stomaverenigign.nl Maag Lever Darm Stichting infolijn : internet : adres : voorlichting@mlds.nl Voedingscentrum Postbus CK Den Haag informatielijn : internet : adres : info@voedingscentrum.nl 9

10 10

11 11

12 Scheper Ziekenhuis Afdeling Diëtetiek Boermarkeweg AA Emmen Telefonisch spreekuur: op werkdagen van uur Tel MA v1 H