Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Transcriptie

1 Diëtetiek / Voedingsteam Voedingsadviezen Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Inleiding U heeft van uw arts vernomen dat u de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa heeft. Deze ziekten kenmerken zich door ontstekingen van de darmen. Hierdoor kunnen voedings-problemen optreden. Daarom heeft u voedingsadviezen ontvangen van uw arts en/of diëtist. In deze brochure kunt u alles rustig nalezen. Wat is de ziekte van Crohn en wat is colitis ulcerosa? De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn beide chronische aandoeningen met ontstekingen van het maagdarmkanaal. De ziekte van Crohn kan voorkomen in de dunne darm en in de dikke darm, maar de ontstekingen kunnen zich ook uitbreiden tot de rest van het spijsverteringsstelsel, zoals de maag. Colitis ulcerosa beperkt zich tot de dikke darm. Klachten bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Kenmerkend voor deze darmziekten is dat rustige periodes worden afgewisseld door periodes met hevige klachten zoals buikkrampen en diarree. In deze hevige periodes kan het eten en drinken lastiger gaan. Diarree ontstaat doordat de darmwand minder goed voedingsstoffen en water op kan nemen. Voedingsrichtlijnen in de rustige fase Het volgen van een speciaal dieet in de rustige perioden is volgens de huidige wetenschappelijke inzichten niet nodig. Een gezonde, volwaardige voeding volstaat. Een gezonde voeding draagt onder andere bij aan een goede groei, een goed gewicht, een hoge weerstand en aan een voorspoedig herstel na ziekte. Het is echter wel belangrijk om voldoende variatie in uw voeding op te nemen, zodat het lichaam voorzien wordt van alle benodigde voedingsstoffen. De schijf van vijf Het Voedingscentrum heeft de schijf van vijf ontwikkeld. In deze schijf zijn vijf productgroepen opgenomen. Probeer zoveel mogelijk via deze richtlijn te eten. 1. Groente en fruit; eet 250 gram groente en 2 stuks fruit per dag. 2. Graanproducten en aardappelen; kies zoveel mogelijk voor vezelrijke producten uit deze groep zoals volkorenbrood, zilvervliesrijst en volkoren pasta. 3. Vis, peulvruchten, vlees, noten, zuivel en ei; kies steeds meer voor plantaardig en kies minder vaak voor vlees. 1

2 4. Smeer- en bereidingsvetten; gebruik dagelijks een beetje olie, margarine of vloeibaar bak- en braadvet. 5. Dranken; drink minimaal 1,5 liter vocht per dag. Kies voor dranken met zo min mogelijk suiker.. Wanneer elke dag uit elke groep voedingsmiddelen gegeten en gedronken worden, is uw voeding gevarieerd. Voedingsrichtlijnen in de actieve fase In de perioden met hevige klachten verbruikt het lichaam doorgaans meer energie. Extra aandacht voor uw voeding is hierbij nodig. Afvallen is nu niet wenselijk, omdat het lichaam in dit geval de eiwitten uit uw spieren verbruikt, waardoor uw spiermassa en daarmee uw conditie afneemt en het herstel langer duurt. Ondervoeding is een veelvoorkomend probleem bij mensen met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Op het moment dat u ondervoed bent, is het belangrijk dat uw voedingstoestand verbetert. Algemene richtlijnen hiervoor zijn het nuttigen van 3 hoofdmaaltijden met 3 tussenmaaltijden per dag, ruim gebruik van eiwitrijke producten, zoals melkproducten, vlees, vis, ei, kaas, peulvruchten en noten en het kiezen voor volle producten, zoals volle melk. Voor een individueel advies kunt u terecht bij uw diëtist. Ook kan het nodig zijn dat een diëtist drink- of sondevoeding opstart, wanneer u niet voldoende kunt eten en/of drinken. Drinkvoeding is een vloeibare voeding uit een flesje die een uitstekende aanvulling kan zijn op de normale voeding. Wanneer u echter vrijwel niks kunt verdragen, kan er sondevoeding gestart worden. Dit is een vloeibare voeding die via een slangetje door de neus, via de slokdarm in de maag of de dunne darm ingebracht wordt. Voeding bij diarree Diarree is een veelvoorkomend verschijnsel bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Diarree ontstaat bij deze ziekten namelijk vanwege een ontsteking in de darm. Hierdoor kan de darm bloed en vocht verliezen. Daarnaast kan de dikke darm niet voldoende vocht uit de voeding opnemen. Een dunne, waterige ontlasting eventueel met wat bloed en slijm is het gevolg. Vaak ontstaan er bijbehorende klachten, zoals misselijkheid, een verminderde eetlust en buikkrampen. Doordat de diarree niet ontstaat door voeding, hoeft het voedingspatroon niet aangepast te worden. Het is wel verstandig om op een aantal zaken te letten: Drink voldoende vocht; probeer 2 tot 2.5 liter vocht per dag te drinken, dit komt overeen met 13 glazen of 16 kopjes per dag. Gebruik een normale hoeveelheid zout. Voeg wat zout toe aan uw warme maaltijd en drink af en toe een kopje bouillon. Eet voldoende producten die voedingsvezels bevatten. Voedingsvezels zorgen namelijk voor het indikken van de ontlasting. Voorbeelden van vezelrijke producten zijn volkoren producten, grove broodsoorten en peulvruchten. Bij langdurige diarree is de kans groot dat er te weinig voedingsstoffen in het lichaam worden opgenomen, met als gevolg ondervoeding. 2

3 Voeding bij winderigheid U kunt last hebben van extra gasvorming door een verminderde darmwerking. Wat betreft de voeding zijn er een aantal zaken waar u rekening mee kunt houden: Hoe meer lucht u inslikt, hoe meer gasvorming er in de darmen ontstaat. Om dit te vermijden dient u regelmatig en rustig te eten en niet te praten tijdens de maaltijden. Wat betreft voedingsmiddelen kunt u het beste vermijden: - Koolsoorten en spruiten met uitzondering van bloemkool en broccoli - Koolzuurhoudende dranken en bier, Vruchtensappen - Onrijp fruit zoals banaan en meloen - Paprika - Peulvruchten - Prei en uit Ook is het belangrijk dat u geen kauwgom kauwt en niet rookt. Ruim gebruik van zoetstoffen zoals sorbitol en xylitol, die voorkomen in suikervrij snoep en kauwgum kunnen rommelingen geven. Overgewicht Bij Crohn en colitis wordt overgewicht vaak veroorzaakt door medicijngebruik. Bepaalde medicijnen, zoals Prednison, kunnen een verhoging van de eetlust veroorzaken. Door meer te eten kan het lichaam een te grote hoeveelheid energie binnenkrijgen. Het lichaam slaat deze extra stoffen op als reservevoorraad. Deze voorraad kan echter te groot worden, zodat er teveel vet opgeslagen wordt en overgewicht kan ontstaan. Wanneer u overgewicht heeft, is het verstandig om kritisch naar uw voedingspatroon te kijken. Let op de hoeveelheid calorieën. Ongezonde tussendoortjes, zoals snoep en chocolade, zorgen voor veel vet en energie. Drie gezonde maaltijden per dag en meer lichaamsbeweging is een goed streven. Stoma De meest voorkomende stoma s bij patiënten met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa zijn de colostoma en de ileostoma. Een colostoma is een kunstmatige uitgang van de dikke darm. Een ileostoma is een kunstmatige uitgang van de dunne darm. Mensen met een stoma hoeven geen dieet te volgen. Er zijn echter wel een aantal zaken waar u rekening mee kunt houden: Vochtinname: Extra inname van vocht is gewenst. Doordat de dikke darm geheel of gedeeltelijk verwijderd is, wordt er minder vocht in het lichaam opgenomen. Streef naar een vochtinname van 2 tot 2,5 liter per dag. Dit komt overeen met kopjes (150 ml) of glazen (250 ml) Zout. Wanneer u een ileostoma heeft, is een extra inname van zout naast een extra inname van vocht erg belangrijk. De dikke darm is helemaal verwijderd, waardoor er minder zout in het lichaam opgenomen wordt. Gebruik daarom zout bij het bereiden van uw warme maaltijd. Wanneer u klachten ervaart zoals vermoeidheid, concentratiestoornissen, slaapstoornissen en/of spierkrampen neem dan wat extra zoutrijke producten zoals bouillon. 3

4 Verstopping: sommige producten kunnen voor een obstructie zorgen wanneer het eten niet goed wordt fijngesneden of gekauwd. Dit geldt met name voor de volgende producten: - Asperges - Bamboe - Bleekselderij - Champignons - Fruit zoals ananas, bessen, citrusvruchten, druiven, kiwi, kokosproducten gedroogd fruit - Mais / popcorn - Noten en zaden zoals pinda s en pitten - Peulvruchten zoal doperwten en peultjes, sperzie- snij- en tuinbonen - Rabarber - Rauwkost - Taai en draderig vlees - Taugé - Tomaat - Vis met graten - Zuurkool Gasvorming: producten als koolsoorten, uien, prei en koolzuurhoudende dranken kunnen voor gasvorming zorgen. Botontkalking bij chronisch gebruik van corticosteroïden Bij langdurig gebruik van corticosteroïden, zoals Prednison, bestaat er een vergrote kans op osteoporose (botontkalking). Hierdoor is het belangrijk dat u voldoende calcium en vitamine D binnenkrijgt. Producten rijk aan calcium zijn bijvoorbeeld melkproducten en kaas. Vitamine D wordt in uw huid aangemaakt vanuit zonlicht. Ook vette vis, margarine, halvarine, en vloeibare bak- en braadproducten bevatten vitamine D. Er zijn groepen mensen die standaard vitamine D supplementen zouden moeten gebruiken Leeftijdsgroep Wie Vitamine D (mcg) Kinderen 0 t/m 3 jaar iedereen 10 Vrouwen 4 t/m 49 jaar Donkere 10 (getinte) huidskleur en/of niet genoeg buitenkomen 50 t/m 69 jaar Iedereen en ouder Iedereen 20 Zwangere Iedereen 10 vrouwen Mannen 4 t/m 69 jaar Donkere 10 (getinte) huidskleur en/of niet genoeg buitenkomen 70 jaar en ouder Iedereen 20 4

5 Meer informatie Voedingscentrum (070) Nederlandse Maag Lever Darm Stichting (MLDS) (030) CCUVN Crohn en colitis ulcerosa Vereniging NL (0348) Nederlandse Stomavereniging (0346) app Buikbuddy Deze app houdt je eigen medisch dagboek en/of eetdagboek bij Vragen Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen, neem dan gerust contact op met het secretariaat diëtetiek. Via onderstaand telefoonnummer is het ook mogelijk om een afspraak te maken bij de diëtist. Secretariaat diëtetiek VieCuri en Vitaal in voeding en dieet Bereikbaar op werkdagen van uur VieCuri Medisch Centrum Locatie Venlo Tegelseweg BL Venlo (077) Locatie Venray Merseloseweg CE Venray (0478) internet: VieCuri Patiëntenservicebureau 12 mei 2017 bestelnummer