Voedingsvezelverrijkt dieet

Transcriptie

1 Voedingsvezelverrijkt dieet

2 Naam : Datum : Specialist : Diëtist : Telefoonnummer : o (0223) o (0223) o (0223) o (0223)

3 Inhoud pag. Waarom deze brochure?...3 Wat zijn voedingsvezels?...3 Algemene adviezen...4 Wat zijn vezelrijke voedingsmiddelen?...4 Hoeveel vezels is per dag nodig?...4 Zemelen...4 Vochtadvies...5 Werken sommige voedingsmiddelen stoppend?...5 Last van gasvorming?...6 Wanneer geeft een vezelverrijkte voeding resultaat?...7 Laxeermiddelen...7 Contact met de arts...7 Meer informatie?...8 Bijlage 1: Richtlijnen basisvoeding...9 Bijlage 2: Vezeltabel

4 Waarom deze brochure? Deze brochure is bestemd voor mensen die problemen hebben met hun darmen, bijvoorbeeld een verstopping of diarreeklachten. Voedingsvezel is een voedingsstof die nodig is voor een goede darmwerking. De meeste mensen denken dat ze voldoende voedingsvezels gebruiken, als ze bruinbrood eten. Het gebruik van bruinbrood is vaak niet toereikend om de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid voedingsvezels te halen. Hieronder vindt u informatie over voedingsvezels en hoe u er meer van kunt gebruikten. Wat zijn voedingsvezels? Voedingsvezels zijn de onverteerbare delen die van nature in veel plantaardige voedingsmiddelen voorkomen. Er zijn twee soorten voedingsvezels: de oplosbare en de onoplosbare. De oplosbare vezels zitten met name in voedingsmiddelen zoals fruit, groente en peulvruchten. Als deze vezels worden verteerd komen er stoffen vrij die de darmwerking stimuleren, waardoor de stoelgang verbetert. De oplosbare vezels kunnen ook gunstig werken als er sprake is van diarree of dunne ontlasting. Ze kunnen er dan voor zorgen dat de diarree vermindert. De onoplosbare vezels zitten vooral in graanproducten, noten en zaden. Deze vezel neemt vocht op in de darm en zorgt ervoor dat de hoeveelheid ontlasting meer wordt. Daarnaast hebben ze een prikkelende werking op uw darm, waardoor de stoelgang sneller kan verlopen. Een voedingsvezel verrijkte voeding wordt dus niet alleen geadviseerd bij obstipatie (= verstopping), maar ook bij diarree. De oplosbare vezels kunnen namelijk vocht binden, waardoor de diarree afneemt. Aangezien de verschillende vezels een andere werking hebben, is het belangrijk dat u voldoende van beide soorten vezels gebruikt. Daarnaast is het van belang het gebruik van vezels goed over de dag te verdelen. Dit wil zeggen: neem zowel bij het ontbijt, lunch en warme maaltijd producten met vezels, bijvoorbeeld bruinbrood, aardappelen en groente. Tussendoor kunt u bijvoorbeeld fruit nemen. 3

5 Algemene adviezen - Zorg voor een regelmatig eetpatroon: gebruik minimaal drie maaltijden per dag. - Sla het ontbijt niet over, maar begin met een 'stevig' ontbijt. - Neem rustig de tijd voor de maaltijden en kauw goed. - Zorg ervoor dat de dagelijkse voeding voldoende voedingsvezel bevat; beide soorten vezels vanwege de verschillende werking op de darm. - Drink minimaal 1,5 tot 2 liter vocht per dag. - Ga bij aandrang naar het toilet - Gebruik zonder toestemming van uw arts geen laxeermiddelen. - Zorg, indien mogelijk, voor lichaamsbeweging. Een goede stoelgang is voor iedereen van belang! Wat zijn vezelrijke voedingsmiddelen? De volgende producten bevatten veel onoplosbare voedingsvezel: volkorenbrood, roggebrood, havermout, boekweit, gort, muesli, noten en zaden, volkoren spaghetti en macaroni. Producten met veel oplosbare voedingsvezel zijn groente, fruit (vers of gedroogd) en peulvruchten als kapucijners, linzen, bruine en witte bonen. In aardappelen komen beide soorten voedingsvezel voor. Hoeveel voedingsvezel is per dag nodig? Hoeveel voedingsvezel iemand moet gebruiken om een goede stoelgang te krijgen, verschilt per persoon. Daar moet iedereen zijn eigen evenwicht in zien te vinden. Gemiddeld heeft een volwassene al gauw zo'n 25 gram voedingsvezels per dag nodig. Bij een voedingsvezel verrijkte voeding is het goed om te streven naar gram voedingsvezels per dag. Zie voor meer informatie de vezeltabel. Te veel vezels is ook niet goed. Meer dan 40 gram per dag kan de opname van andere voedingsstoffen verminderen. 4

6 Zemelen Zemelen kunnen ook worden gebruikt om de voeding vezelrijker te maken. Zemelen kunnen worden verwerkt in yoghurt, vla, appelmoes, karnemelk, spinazie of gehakt. Bij het gebruik van zemelen wordt aangeraden om per dag drie tot vier eetlepels zemelen te nemen, dat is ongeveer een eetlepel per consumptie. Bij het gebruik van zemelen is het heel erg belangrijk om veel te drinken minimaal twee liter per dag! Zemelen binden namelijk veel vocht in de darm. Bij te weinig vocht worden zemelen hard en droog, wat dan alsnog kan resulteren in een verstopping. Het lichaam moet aan het gebruik van zemelen wennen. Daarom is het goed om dit rustig op te bouwen. Vochtadvies Drink per dag minimaal 1,5 tot 2 liter. Dit zijn twaalf tot vijftien kopjes per dag. Veel soorten dranken zijn geschikt: thee, koffie, vruchtensap, melk, karnemelk, limonade, water en mineraalwater. Zeker bij een voedingsvezel verrijkte voeding is een ruime hoeveelheid drinkvocht van essentieel belang. Vezels houden immers vocht vast in de ontlasting. Wees echter matig met alcohol (max. twee tot drie glazen per dag en niet iedere dag gebruiken), veel alcohol gebruiken is slecht voor de gezondheid. Veel drinken is belangrijk bij een vezelverrijkte voeding! Werken sommige voedingsmiddelen 'stoppend'? Zogenaamde stoppende voedingsmiddelen bestaan niet. Vaak wordt gedacht dat voedingsmiddelen als beschuit, witte rijst, witbrood en bananen 'stoppend' werken. Uit onderzoek is gebleken dat dit niet het geval is. Wel is het zo dat producten met veel voedingsvezels de darm meer stimuleren en dus sneller ontlasting geven. Producten zoals beschuit en witbrood bevatten daarentegen weinig voedingsvezels. Welke producten voor het gevoel stoppend werken is per persoon verschillend. 5

7 Heeft u last van gasvorming? Als er sprake is van gasvorming, kan dit veroorzaakt worden door: - Koolsoorten - Koolzuurhoudende dranken als frisdrank en bier - Producten die overmatig veel suiker of sorbitol (zoetstof) bevatten, zoals kauwgom, zoetstoffen en snoep - Scherpe kruiden en specerijen - Kokos - Noten - Komkommer - Onrijpe bananen - Prei - Gekookte afgekoelde aardappelen (slaatje) - Meloen - Pruimen - Radijs - Ei - Uien en knoflook - Paprika - Peulvruchten - Het inslikken van lucht tijdens eten of kauwen op kauwgom 6

8 Wanneer geeft een vezelverrijkte voeding resultaat? Starten met een vezelverrijkte voeding heeft over het algemeen niet direct resultaat. Het kan wel één tot twee weken of zelfs langer duren voordat de darmen aan een vezelverrijkte voeding gewend zijn. In de eerste periode kunnen klachten als winderigheid en krampen ontstaan. Dit komt doordat de bacteriën in de dikke darm bij het verwerken van de vezels extra gas vormen. Dit wordt meestal na verloop van tijd minder. In sommige gevallen is een voeding met vezelrijke voedingsmiddelen niet voldoende om de problemen te verhelpen. Het kan dan nuttig zijn om tijdelijk extra vezel in de vorm van vezelproducten te nemen. Bekende vezelproducten zijn tarwekiemen, lijnzaad, All Bran, Fibrex en Nutrigran. Ruim drinkvocht is hierbij erg belangrijk. Laxeermiddelen Gebruik geen laxeermiddelen zonder overleg met uw (huis)arts. Laxeermiddelen nemen namelijk nooit de oorzaak van de verstopping weg. Bij regelmatig gebruik van laxeermiddelen wennen de darmen aan deze prikkel en kunnen ze 'lui' worden. Veelvuldig gebruik van laxeermiddelen kan de werking van de darm ernstig verstoren. Contact met de arts Mocht na zo'n vier tot zes weken de obstipatie niet verminderen /verdwijnen door een vezelverrijkte voeding, regelmaat, veel drinken en meer lichaamsbeweging, dan is het verstandig dit probleem aan de huisarts of specialist voor te leggen. 7

9 Meer informatie? Voor meer informatie over voeding kunt u terecht bij het Voedingscentrum in Den Haag. Dit centrum geeft onder andere de Eettabel uit. U kunt de Eettabel kopen in de ziekenhuiswinkel in het Gemini Ziekenhuis in de centrale hal, of tegen betaling aanvragen bij: Voedingscentrum Postbus CK Den Haag Meer over voeding Op de onderstaande websites vindt u veel informatie over gezonde voeding: De Nederlandse Lever Darm Stichting Deze stichting geeft voorlichting via de telefoon, met folders en met specifieke informatie. Tot slot Als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft dan kunt u op werkdagen contact opnemen met de diëtist, tel: (0223)

10 Bijlage 1: Richtlijnen basisvoeding De tabel geeft een richtlijn voor de basisvoeding die het Voedingscentrum aanbeveelt. De hoeveelheden zijn opgesteld voor verschillende leeftijdsgroepen. Per leeftijdsgroep gelden de kleinste hoeveelheden voor vrouwen en de grootste voor mannen. Bij alle genoemde hoeveelheden gaat het om het gewicht van producten zoals ze worden gegeten. Aanbevolen hoeveelheden volgens de Schijf van Vijf Basisvoeding 20 tot 50 jaar 50 tot 70 jaar 70+-ers Brood 6-7 sneetjes 5-6 sneetjes 4-5 sneetjes Aardappelen (of rijst, pasta peulvruchten) Groente Fruit Melk(producten) Kaas Vlees(waren), vis, kip, ei of vleesvervangers gram 4-5 aardappels of opscheplepels rijst/pasta 200 gram (4 groentelepels) 2 vruchten (200 gram) 450 ml melk (producten) 30 gram kaas (1,5 plak) gram 3-4 aardappels of opscheplepels rijst/pasta 200 gram (4 groentelepels) 2 vruchten (200 gram) 500 ml melk (producten) 30 gram kaas (1,5 plak) gram 2-4 aardappels of opscheplepels rijst/pasta 150 gram (3 groentelepels) 2 vruchten (200 gram) 650 ml melk (producten) 20 gram kaas (1 plak) gram gram gram Halvarine gram gram gram Bak, braad- en frituurproducten, olie 15 g (1 eetlepel) 15 g (1 eetlepel) 15 g (1 eetlepel) Drinken (vocht) 1,5-2 liter 1,5-2 liter 1,5-2 liter Voedingscentrum 9

11 Bijlage 2: Vezeltabel Gebruik dagelijks een hoeveelheid van gram vezels of gebruik 15 gram meer dan u tot nu toe gewend bent. Voedingsmiddel Hoeveelheid Gram vezels Broodmaaltijd Volkorenbrood 1 snee 2,5 Bruinbrood 1 snee 2 Witbrood 1 snee 1 Krentenbrood 1 snee 1 Donker roggebrood 1 snee 2 Licht roggebrood 1 snee 2 Beschuit 1 stuk 0,5 Volkoren beschuit 1 stuk 1 Licht knäckebröd 1 stuk 1 Donker knäckebröd 1 stuk 1,5 Cream cracker 1 stuk 0 Rijstwafel 1 stuk 0,5 Ontbijtkoek 1 plak (25g) 0,5 Volkoren ontbijtkoek 1 plak (25g) 1 Wit bolletje 1 stuk 1,5 Bruin bolletje 1 stuk 3 Cornflakes 6 eetlepels (30g) 1 Cruesli 3 eetlepels (30g) 2 Muesli 3 eetlepels (30g) 1,5 Zemelen 5 eetlepels (30g) 10 Hero's fruitontbijt 1 beker (200 ml) 4 Goedenmorgen drinkontbijt 1 beker (200 ml) 1,5 Wake-Up drinkontbijt 1 beker (200 ml) 3 Warme maaltijd 10

12 Gekookte aardappelen 1 stuk (50g) 1,5 Frites 1 opscheplepel (50g) 1,5 Gekookte pasta 1 opscheplepel (50g) 0,5 Gekookte volkorenpasta 1 opscheplepel (50g) 2 Gekookte witte rijst 1 opscheplepel (50g) 0,5 Gekookte zilvervliesrijst 1 opscheplepel (50g) 1 Gekookte bruine of witte bonen 1 opscheplepel (50g) 5,5 Gekookte groenten 1 opscheplepel (50g) 1,5 Rauwkost 1 schaaltje (50g) 1 Tussendoortje Appel 1 stuk (125g) 3 Citrusfruit 1 stuk (125g) 2,5 Bramen/bessen/frambozen 1 schaaltje (100g) 7,5 Overig fruit 1 stuk (100g) 3 Gedroogde appels/peren/krenten 100g 9 Gedroogde pruimen 100g 16 Tuttifrutti 100g 12,5 Gedroogde vijgen 100g 18,5 Vruchtensap met vruchtvlees 150 ml 1 Biscuitje 1 stuk (10g) 0 Volkoren biscuitje 1 stuk (10g) 0,5 Kokosmakroon 1 stuk (50g) 4,5 Mueslikoek 1 stuk 3 Noten/ pinda s 1 eetlepel (20g) 1,5 Chips 1 handje (10g) 0,5 Medicijnen Metamucil 1 zakje 3,5 11

13 D534-08/11 Deze folder is een uitgave van het Gemini Ziekenhuis 12