Voedingsvezelverrijkt dieet voor uw kind

Transcriptie

1 Voedingsvezelverrijkt dieet voor uw kind Afdeling dietetiek mca.nl

2 Inhoudsopgave Hoe werkt de spijsvertering? 3 Wat is obstipatie? 4 Welke klachten ontstaan er bij obstipatie? 4 Wat zijn vezels? 4 Voorbeelddagmenu met voldoende vezels 4 Vezelrijke voedingsmiddelen 6 Voldoende drinken 6 Voldoende bewegen 7 Algemene adviezen 7 Meer informatie 8 Vezeltest 8 Notities 10 2

3 Deze brochure is bedoeld voor kinderen met verstopping (obstipatie). Obstipatie komt vrij veel voor bij kinderen. Vaak is er geen speciale oorzaak aan te wijzen en gaan de klachten naar verloop van tijd weer over. Vezelverrijkte voeding en een ruime hoeveelheid vocht kunnen de obstipatieklachten verminderen. Helaas helpt alleen een vezelverrijkte voeding niet altijd. Regelmatig blijkt ook medicatie noodzakelijk. In deze brochure leest u meer over obstipatie bij kinderen en met name de rol van voedingsvezels bij dit probleem. Hoe werkt de spijsvertering? De spijsvertering begint al in de mond. Het voedsel wordt hier fijngekauwd en vermengd met speeksel. In het speeksel zitten stoffen (enzymen) die het voedsel helpen verteren. Het voedsel gaat vervolgens razendsnel door de slokdarm en komt dan via een poortje in de maag terecht. Dit poortje zorgt ervoor dat er geen voedsel meer in de slokdarm terugstroomt. In de maag wordt het voedsel fijngemaald en komt er tegelijkertijd zuur maagsap bij om het voor te bereiden op de vertering in de dunne darm. Na ongeveer drie uur gaat het mengsel ook weer via een poortje naar het begin van de dunne darm. Aan het begin van de dunne darm worden voor de vertering in de dunne darm spijsverteringssappen aan het voedsel toegevoegd. Hier worden belangrijke voedingstoffen via de darmwand opgenomen in het bloed. Het restant, een dunne brij, gaat vervolgens naar de dikke darm. 3

4 Voedingsvezelverrijkt dieet voor uw kind In de dikke darm worden zout en vocht aan de dunne brij onttrokken waardoor de brij dikker wordt en uiteindelijk als ontlasting het lichaam uitkomt. Wat is obstipatie? We spreken van obstipatie als een kind minder dan drie keer in de week poept of als het vanwege harde en droge ontlasting veel moeite heeft met poepen. Obstipatie ontstaat wanneer de ontlasting in de dikke darm blijft steken. De dikke darm neemt vocht op uit de ontlasting waardoor de ontlasting droger en harder wordt. Hoe langer de ontlasting in de dikke darm blijft, hoe harder deze wordt. Welke klachten ontstaan bij obstipatie? Wat zijn vezels? Voedingsvezels zijn onverteerbare stoffen die voorkomen in plantaardige producten. Bij het bewerken van voedingsmiddelen, zoals het malen van graan tot bloem en het pellen van rijst, worden de meeste vezels verwijderd. Witbrood en witte rijst bevatten daarom minder vezels dan bruinbrood en zilvervliesrijst. Onbewerkte producten zoals volkorenbrood, groente, fruit en aardappelen hebben dus de voorkeur. Vezels hebben de positieve eigenschap vocht vast te houden, waardoor de ontlasting smeuïger wordt. Harde ontlasting wordt daardoor zachter en soepeler terwijl dunne ontlasting juist indikt. Vezelrijke voeding wordt daarom geadviseerd bij zowel diarree als obstipatie. De klachten zijn zeer uiteenlopend. Misschien herkent u één of juist alle klachten: niet kunnen poepen of met moeite één of twee keer per week harde ontlasting produceren, wat erg pijnlijk kan zijn. Soms komt de ontlasting slechts een keer in de tien dagen. Het kan zijn dat een kind minder eetlust heeft en af en toe poepvegen in de broek heeft. Voorbeelddagmenu met voldoende vezels Hiernaast vindt u een voorbeelddagmenu van een gezonde voeding voor kinderen van verschillende leeftijden. Deze voeding bevat voldoende vezels en andere voedingstoffen (eiwitten, vetten, koolhydraten, vitaminen en mineralen). 4

5 1-3 jaar 4-8 jaar 9-13 jaar jaar groente gram 1-2 opscheplepels gram 2-3 opscheplepels gram 3-4 opscheplepels 200 gram 4 opscheplepels fruit 150 gram 1½ stuk 150 gram 1½ stuk 200 gram 2 stuks 200 gram 2 stuks brood 2-3 sneetjes 3-4 sneetjes 4-5 sneetjes 6-7 sneetjes aardappels, rijst, pasta, peulvruchten gram 1-2 aardappels/ opschep lepels gram 2-3 aardappels/ opschep lepels gram 3-4 aardappels/ opschep lepels gram 4-5 aardappels/ opschep lepels melk (producten) 300 ml 400 ml 600 ml 600 ml kaas vlees(waren), vis, kip, eieren, vleesvervangers halvarine/ margarine bak-, braad-, en frituurproducten, olie dranken (inclusief melk) ½ plak 10 gram ½ plak 10 gram 1 plak 20 gram 1 plak 20 gram gram gram gram gram gram gram gram gram 5 gram/sneetje 5 gram/sneetje 5 gram/sneetje 5 gram/ sneetje 15 g 15 g 15 g 15 g 1 eetlepel 1 eetlepel 1 eetlepel 1 eetlepel ¾ liter = 1 liter = 1-1½ liter = 1-1½ liter = 4 grote bekers 5 grote bekers 5-7 grote bekers 5-7 grote bekers Bron: Voedingscentrum 5

6 Voedingsvezelverrijkt dieet voor uw kind Vezelrijke voedingsmiddelen Voldoende drinken Voorbeelden van vezelrijke voedingsmiddelen zijn: volkorenbrood, roggebrood, bruinbrood, krenten- en rozijnenbrood en mueslibrood; volkoren ontbijtproducten: havermout, muesli, Brinta; volkorenbiscuits, volkorenbeschuit en ontbijtkoek; aardappelen, zilvervliesrijst en volkorenpasta; peulvruchten: bruine bonen, witte bonen, kapucijners, groene erwten, linzen, sojabonen; alle soorten groenten en rauwkost; alle soorten vers fruit; gedroogde vruchten zoals: krenten, rozijnen, pruimen, abrikozen en vijgen; noten en pinda s. Met behulp van de vezeltest (zie blz. 8) kunt u berekenen of uw kind voldoende vezels binnenkrijgt. Zorg dat uw kind voldoende drinkt. Vezels trekken namelijk vocht aan en houden zo de ontlasting smeuïg. De juiste hoeveelheid vocht is afhankelijk van de leeftijd van uw kind. Zie hiervoor de tabel op blz. 5. Bij warm weer en koorts zweet uw kind meer dan normaal. U kunt in die situaties dan ook het beste extra vocht geven. Adviezen voor voldoende vochtgebruik: gebruik een leuk (dubbelwandig) glas of een grappige beker; probeer eens een rietje; een ijsklontje door het drinken kan spannend zijn en geeft zelfs wat extra vocht; drinken kan ingevroren worden tot een waterijsje; kinderthee of thee met een smaakje proberen; zet een fles met ¾ van de aanbevolen hoeveelheid vocht aan water in de koelkast, neem op vaste tijden er een glas uit. Aan het eind van de dag moet de fles leeg zijn. De overige hoeveelheid vocht wordt bij de hoofdmaaltijden gebruikt. 6

7 Tip: Vul een fles aan het begin van de dag met de aanbevolen hoeveelheid vocht aan water. Iedere keer wanneer er wat gedronken is mag die hoeveelheid uit de fles geschonken worden. Aan het eind van de dag is de fles water leeg. Algemene adviezen Naast de adviezen over vezelverrijkte voeding, vocht en bewegen, vindt u hier algemene tips die de obstipatieklachten kunnen verminderen. Zorg ervoor dat uw kind niet teveel suikerhoudende dranken (frisdrank, vruchtensap, yokidrink) drinkt. Deze dranken nemen de honger weg, waardoor uw kind minder trek heeft in de maaltijden. Voldoende bewegen Regelmatig bewegen is noodzakelijk voor een goede darmwerking. Als een kind te weinig beweegt, beweegt de darm ook minder. Hierdoor blijft de ontlasting langer in de darm dan noodzakelijk en kan verstopping ontstaan. Uw kind heeft elke dag minimaal 60 minuten aan beweging nodig. Het gaat hierbij om gewone, dagelijkse beweging als: fietsen naar school, wandelen met de hond, skeeleren en actief spelen. U kunt ook samen met uw kind bewegen. Kijk hiervoor eens op de website van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen Sla het ontbijt niet over. Het ontbijt is heel belangrijk. Een vezelrijk ontbijt zorgt ervoor dat de werking van de darmen op gang komt en de darmen in beweging blijven. Zorg voor voldoende vet, dit kan een positieve invloed op een goede stoelgang hebben. Zie voor hoeveelheden de tabel op blz 5. Laat uw kind rustig eten en goed kauwen. Neem voldoende rust en ontspanning tijdens het eten. Probiotica zijn nuttige bacteriën die een gunstig effect op de darmwerking lijken te hebben. Er is echter nog meer wetenschappelijk onderzoek nodig om dit te bewijzen. Gebruik geen vezeltabletten, deze zijn duur en bevatten naar verhouding weinig vezels. Gebruik geen laxeermiddelen zonder medeweten van de arts. 7

8 Voedingsvezelverrijkt dieet voor uw kind Meer informatie Vezeltest Hoe kunt u uw diëtist bereiken? Met vragen en/of voor het maken van een afspraak kunt u telefonisch contact opnemen met de afdeling diëtetiek. Dat kan op werkdagen tussen 9.00 en uur, telefoon (072) Op andere tijden kunt u een bericht inspreken op het antwoordapparaat. Spreek uw naam, geboortedatum van uw kind en telefoonnummer duidelijk in. We bellen u dan terug. U kunt uw vraag ook mailen naar diëtetiek@mca.nl. Diëtist:... Datum:... Websites Met de onderstaande getallen kunt u kijken of uw kind voldoende vezels binnenkrijgt. Leeftijd Behoefte aan voedingsvezels per dag 0-1 jaar geleidelijke introductie tot maximaal 15 gram 1-3 jaar 15 gram 4-8 jaar 20* - 25 gram 9-13 jaar 25* - 30 gram jaar 30* - 40 gram * voor meisjes Bekijk goed de verpakkingen want tegenwoordig staat er vaak het vezelgehalte op de verpakking van allerlei voedingsmiddelen vermeld. 8

9 Brood en graanproducten gram vezel 1 snee volkorenbrood 2 1 snee witbrood 1 1 snee roggebrood donker 4 1 snee roggebrood licht 2 1 krentenbol 2 1 snee volkoren krentenbrood 3 1 knäckebröd vezelrijk 2 1 knäckebröd 1 1 beschuit 0 1 volkoren beschuit 1 1 plak ontbijtkoek 1 Ontbijtproducten 1 portie rijstebloem 0 1 portie (5 eetlepels) Brinta 3 1 portie (5 eetlepels) Bambix 2 1 portie (8 eetlepels) cornflakes 1 1 portie (3 eetlepels) muesli/cruesli 2 1 portie havermout 1 Bron = Eettabel 2011 Voedingscentrum Warme maaltijd gram vezel 1 kleine aardappel (50 g) 2 1 opscheplepel pasta (50 g) 0 1 opscheplepel volkoren pasta (50 g) 2 1 opscheplepel witte rijst (55 g) 0 1 opscheplepel zilvervliesrijst (55 g) 1 1 groentelepel groenten (50 g) 1 1 groentelepel peulvruchten (60 g) 7 1 kop erwten- bonensoep (250 ml) 10 ½ paprika 1 ¼ komkommer 1 2 a 3 wortels 2 1 schaaltje sla 1 1 tomaat 1 Tussendoortjes 1 peer 3 1 sinaasappel 2 1 kiwi 2 1 banaan 3 1 appel met/zonder schil 3 1 schaaltje bessen 8 1 schaaltje bramen 4 1 schaaltje frambozen 3 4 gedroogde abrikozen 2 4 gedroogde pruimen 4 2 gedroogde vijgen 8 1 eetlepel pinda s, noten 2 1 volkoren biscuitje 1 1 mueslireep 1 1 doosje rozijnen 2 1 tussendoorkoek bv Evergreen 1 9

10 Voedingsvezelverrijkt dieet voor uw kind Notities 10

11 Colofon Redactie: afdeling diëtetiek afdeling communicatie Vormgeving: beeldgroep MCA Oplage: 100 / 2e druk Druk: Ricoh Artikelnr: / Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van het MCA van toepassing, zie of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 11

12 Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan JD Alkmaar T (072) mca.nl